Metodyka opracowania PZRP
Dr hab. inż. Andrzej Tiukało,
prof. IMGW PIB

Warszawa, 23.07.2014

Założenia metodyczne opracowania PZRP

2

Celem zarządzania ryzykiem powodziowym jest ograniczenie potencjalnych
negatywnych skutków powodzi dla życia i zdrowia ludzi, środowiska,
dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej.

(Dział 1 art. 9, ustawa Prawo wodne).

Założenia metodyczne opracowania PZRP

3

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP) to dokumenty
przewidujące działania, które mają realizować główne cele zarządzania
ryzykiem powodziowym obejmujące m. in.

ograniczanie zagrożenia

(zasięgu

powodzi),

ograniczenie wrażliwości

terenów zagrożonych i

podnoszenie

zdolności radzenia sobie

systemów społeczno–ekologicznych z zagrożeniem

powodziowym.

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym wykonuje się dla obszarów
dorzeczy i dla regionów wodnych, z uwzględnieniem obszarów narażonych
na niebezpieczeństwo powodzi wyznaczonych we wstępnej ocenie ryzyka
powodziowego, bazując na przygotowanych dla tych obszarów mapach
zagrożenia i ryzyka powodziowego.

Założenia metodyczne opracowania PZRP

4

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym powinny uwzględniać
perspektywę długoterminową i niepewność odnośnie przyszłości, związaną
zarówno ze zmianami klimatu jak i zmianami zagospodarowania obszarów
zagrożonych powodzią.

Założenia metodyczne opracowania PZRP

5

Według Dyrektywy Powodziowej plany zarządzania ryzykiem powodziowym

(PZRP) obejmują wszystkie aspekty zarządzania ryzykiem powodziowym,
kładąc szczególny nacisk na zapobieganie, ochronę i stan należytego
przygotowania, w tym prognozowanie powodzi i systemy wczesnego
ostrzegania, a także uwzględniają cechy danego dorzecza lub zlewni.

Założenia metodyczne opracowania PZRP

6

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym bazują na zasadzie dekomponowania

działań ograniczających ryzyka powodziowego do następujących grup:

• wyznaczanie obszarów zagrożenia powodziowego i przygotowanie informacji o

ryzykach związanych z zamieszkiwaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej
na takich obszarach,

• budowa systemu prognozowania i ostrzegania przed niebezpieczeństwem

• określenie odpowiednich przepisów budowlanych związanych z warunkami

zabudowy obiektów budowlanych w obszarze zagrożenia powodziowego,

• plany zarządzania kryzysowego, w tym plany ewakuacji ludności,

• działania zwiększające naturalną retencję dorzecza lub regionu wodnego,

• działania nietechniczne ograniczające niebezpieczeństwo powodziowe,

• działania techniczne – budowa, przebudowa i remonty infrastruktury biernej i

czynnej ochrony przed powodzią.

Założenia metodyczne opracowania PZRP

7

RYZYKO POWODZIOWE, METODY JEGO OGRANICZANIA

ŚRODKI OGRANICZAJĄCE RYZYKO

WIELKOŚĆ RYZYKA

REDUK

C

JA

WR

AŻLIW

OŚCI

REDUK

C

JA

ZA

GR

O

ŻENI

A

REDUK

C

JA

R

YZYKA

PO

W

OD

ZIO

W

EGO

R

YZYK

O

RE

ZYD

U

ALNE

SYSTEM PROGNOZOWANIA I OSTRZEGANIA

SYSTEM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

•

PLANY ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

•

PLANY EWAKUACJI

PRZEPISY BUDOWLANE (UREGULOWANIA PRAWNE I EKONOMICZNE)

•

WARUNKI ZABUDOWY

•

ODPORNOŚĆ BUDYNKÓW NA TERENACH ZALEWOWYCH

DZIAŁANIA NIETECHNICZNE OGRANICZAJĄCE NIEBEZPIECZEŃSTWO POWODZI

(NATURALNE ŚRODKI OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ)

DZIAŁANIA TECHNICZNE – BUDOWA, PRZEBUDOWA, REMONTY

INFRASTRUKTURY

•

BIERNEJ OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ

•

CZYNNEJ OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ

Założenia metodyczne opracowania PZRP

8

Katalog głównych celów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru
dorzecza

1. OGRANICZENIE PRAWDOPODOBIEŃSTWA WYSTĘPOWANIA

(„WIELKOŚCI”) POWODZI NA OBSZARZE DORZECZA

2. OGRANICZENIE WRAŻLIWOŚCI SYSTEMU SPOŁECZNO-

EKOLOGICZNEGO DORZECZA

3. WZROST ZDOLNOŚCI RADZENIA SOBIE (RESILIENCE) SYSTEMU

SPOŁECZNO-EKOLOGICZNEGO DORZECZA

Założenia metodyczne opracowania PZRP

9

1. OGRANICZENIE PRAWDOPODOBIEŃSTWA WYSTĘPOWANIA POWODZI

NA OBSZARZE DORZECZA

Zapobieganie i ochrona przed powodzią

1.1. Poprawa naturalnej zdolności retencyjnej dorzecza
1.2. Ograniczanie zabudowy obszaru dorzecza redukującej jej

naturalną retencję

1.3. Rozbudowa sztucznej retencji w przypadku niewystarczającej

retencji naturalnej

1.4. Budowa systemu zarządzania retencją w dorzeczu (SZRD)

1.5. Zapewnienie współpracy międzyresortowej i

międzyinstytucjonalnej dla zapewnienia poprawy zdolności
retencyjnej dorzecza – wyłącznie dla dorzecza

Założenia metodyczne opracowania PZRP

10

2. OGRANICZENIE WRAŻLIWOŚCI SYSTEMU SPOŁECZNO-EKOLOGICZNEGO

DORZECZA

Zapobieganie i ochrona przed powodzią

2.1. Ograniczanie budowy infrastruktury na obszarach narażonych

na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP)

2.2. Ograniczanie wrażliwości infrastruktury, społeczeństwa oraz

systemu ekologicznego

2.3. Budowa, przebudowa i remonty infrastruktury biernej i

czynnej ochrony przed powodzią obszarów narażonych na
niebezpieczeństwo powodzi (ONNP)

Założenia metodyczne opracowania PZRP

11

2. OGRANICZENIE WRAŻLIWOŚCI SYSTEMU SPOŁECZNO-EKOLOGICZNEGO

DORZECZY

System reagowania na powódź

2.5. Poprawa skuteczności reagowania służb kryzysowych na zagrożenie

powodziowe uwzględniającego współudział instytucji publicznych,
firm i społeczeństwa

2.6. Poprawa świadomości i wiedzy na temat źródeł zagrożenia

powodziowego, z uwzględnieniem zmian klimatu

2.7. Poprawa wiedzy społeczeństwa o zasadach postępowania w

przypadku wystąpienia zagrożenia powodziowego

2.8. Zapewnienie współpracy międzyresortowej i międzyinstytucjonalnej w

trakcie prowadzenia akcji ratunkowej

2.9. Racjonalne sterowanie retencją dorzecza dla ograniczenia strat na

obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP

)

2.4. Poprawa prognozowania i ostrzegania

Założenia metodyczne opracowania PZRP

12

3. WZROST ZDOLNOŚCI RADZENIA SOBIE (RESILIENCE) SYSTEMU SPOŁECZNO-

EKOLOGICZNEGO DORZECZA

Wyciąganie wniosków i wykorzystywanie doświadczeń z przebiegu powodzi

dla ograniczenia zagrożenia w przyszłości

3.2. Wykorzystanie analiz i ocen strat powodziowych i skuteczności systemu

zarządzania ryzykiem powodziowym dla zmian/korekty planów zarządzania
ryzykiem powodziowym (PZRP)

3.3. Zapewnienie współpracy międzyresortowej i międzyinstytucjonalnej w

trakcie formułowania wniosków z zakończonej akcji powodziowej i
przygotowania skorygowanego PZRP

3.4. Zapewnienie współpracy międzyresortowej i międzyinstytucjonalnej dla

okresowej analizy instrumentów służących wdrożeniu PZRP

3.1. Wdrożenie mechanizmu analiz i ocen strat powodziowych i skuteczności

systemu zarządzania ryzykiem powodziowym po wystąpieniu zjawiska
powodzi w dorzeczu

Struktura dokumentu PZRP

13

Spis treści PZRP:

1. Wprowadzenie

a. Cel planu zarządzania ryzykiem powodziowym

b. Obszarowy zakres obowiązywania planu zarządzania ryzykiem

powodziowym

c. Właściwe władze

d. Proces planowania w zakresie zarządzania ryzykiem

powodziowym

i. Granice hydrologiczne
ii. Granice administracyjne

Struktura dokumentu PZRP

14

2

.

Podstawy opracowania planu zarządzania ryzykiem powodziowym

a. Wyniki wstępnej oceny ryzyka powodziowego

b. Ocena map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka

powodziowego

i. Charakterystyka analizowanego obszaru
ii. Wykaz znaczących powodzi historycznych
iii. Proces wstępnej oceny ryzyka powodziowego
iv. Wyznaczanie obszarów o znaczącym potencjalnym ryzyku

powodziowym

i. Treść map zagrożenia powodziowego
ii. Treść map ryzyka powodziowego
iii. Wnioski wypływające z map

Struktura dokumentu PZRP

15

3. Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

a. Ustanowienie ogólnych i szczegółowych celów zarządzania

ryzykiem powodziowym

b. Charakterystyka działań służących osiągnięciu celów

zarządzania ryzykiem powodziowym

c. Charakterystyka instrumentów wzmacniających skuteczność

działań służących osiągnięciu celów zarządzania ryzykiem
powodziowym

4. Podsumowanie działań i środków (instrumentów) w zakresie

zarządzania ryzykiem powodziowym

a. Wybór działań technicznych i nietechnicznych
b. Wybór środków (instrumentów finansowych, prawnych,

organizacyjnych, informacyjnych)

Struktura dokumentu PZRP

16

4. Podsumowanie działań i środków (instrumentów) w zakresie

zarządzania ryzykiem powodziowym c.d.

c. Podsumowanie

d. Wdrażanie planu zarządzania ryzykiem powodziowym

i. Podsumowanie – opis wybranych działań i środków

ii. Opis odziaływań transgranicznych wybranych działań

iii. Sposób oceny korzyści z zastosowanych działań i wdrożonych

środków

i. Ustalenie priorytetów przy wdrażaniu działań i środków

ii. Sposób monitorowania postępu przy wdrażaniu planów

Struktura dokumentu PZRP

17

5. Włączenie zainteresowanych stron i informowanie społeczeństwa

a. Zaangażowane podmioty i zainteresowane strony
b. Opis przeprowadzonej strategicznej oceny oddziaływania na

środowisko

c. Podsumowanie działań podejmowanych w celu informowania

oraz konsultacji z opinią publiczną

6.

Koordynacja przygotowania i wdrażania działań

a. Koordynacja na poziomie krajowym

d. Ocena stanowisk zgłoszonych w ramach konsultacji społecznych

b. Koordynacja na poziomie międzynarodowym
c. Skoordynowanie działań z wdrażaniem RDW WE oraz

ustanowieniem obszarów NATURA 2000

Struktura dokumentu PZRP

18

7. Wnioski

Załączniki

• Lista powiązanych przepisów prawa
• Zestawienie wykorzystanych materiałów i dokumentów (linki)
• Mapy przedstawiające obszary o znaczącym ryzyku powodziowym
• Mapy zagrożenia powodziowego (lista, linki)
• Mapy ryzyka powodziowego (zestawienia, linki)
• Raport z oceny aktualnego Systemu Zarządzania Ryzykiem

Powodziowym (SZRP)

• Raport z procesu formułowania, analizy i oceny wariantów

planistycznych

• Raport z prowadzonych działań promocyjnych

• Raport z konsultacji społecznych

Struktura dokumentu PZRP

19

Spis treści PZRP:

1.

Wprowadzenie

2.

Podstawy opracowania planu zarządzania ryzykiem powodziowym

3.

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

4.

Podsumowanie działań i środków (instrumentów) w zakresie
zarządzania ryzykiem powodziowym

5.

Włączenie zainteresowanych stron i informowanie społeczeństwa

6.

Koordynacja przygotowania i wdrażania działań

7.

Wnioski

Logika budowania PZRP

20

Logika budowania PZRP dla regionów wodnych i dorzeczy

Struktura prac nad opracowaniem

PZRP

21

Struktura prac nad opracowaniem PZRP

22

ROZKŁAD PRZESTRZENNY

ZAGROŻENIA POWODZIOWEGO

Proces tworzenia PZRP

23

WYZNACZENIE OBSZARÓW O

SZCZEGÓLNYM (EKSTREMALNYM)

RYZYKU POWODZIOWYM

WYZNACZENIE CELÓW ZARZĄDZANIA

RYZYKIEM POWODZIOWYM

OKREŚLENIE WSKAŹNIKÓW REDUKCJI

RYZYKA POWODZIOWEGO DLA

OBSZARÓW SZCZEGÓLNEGO RYZYKA

POWODZIOWEGO

Proces tworzenia PZRP

ANALIZA GRUP DZIAŁAŃ SŁUŻĄCYCH REDUKCJI

ZAGROŻENIA, RYZYKA POWODZIOWEGO, ORAZ

WSKAZANIE INSTRUMENTÓW WDROŻENIA

PZRP

24

ANALIZA PROGÓW ŚRODOWISKOWYCH

SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH

OGRANICZAJĄCYCH STOSOWANIE GRUP

DZIAŁAŃ

ANALIZA SKUTECZNOŚCI REDUKCJI RYZYKA

POWODZIOWEGO POPRZEZ ZASTOSOWANIE

ZBIORU (KOMPOZYCJI) GRUP DZIAŁAŃ

NATURALNEJ OCHRONY PRZECIW

POWODZIOWEJ (OKREŚLENIE WSKAŹNIKA

REDUKCJI RYZYKA POWODZIOWEGO)

Proces tworzenia PZRP

SELEKCJA DZIAŁAŃ TECHNICZNYCH (BUDOWA LIST

INWESTYCJI STRATEGICZNYCH) REDUKUJĄCYCH

RYZYKO POWODZIOWE DLA OBSZARÓW

SZCZEGÓLNEGO RYZYKA POWODZIOWEGO Z

UWZGLĘDNIENIEM ALTERNATYWNYCH

ROZWIĄZAŃ TECHNICZNYCH

25

ANALIZA SKUTECZNOŚCI ZAPLANOWANYCH

INWESTYCJI STRATEGICZNYCH REDUKUJĄCYCH

RYZYKO POWODZIOWE

ANALIZA EFEKTYWNOŚCI PZRP, PORÓWNANIE

ALTERNATYWNYCH DZIAŁAŃ TECHNICZNYCH

UZUPEŁNIAJĄCYCH KOMPOZYCJE DZIAŁAŃ

NIETECHNICZNYCH. ANALIZA CBA I MCA

WYBÓR WARIANTU PROJEKTU PZRP

PROCES TWORZENIA PZRP

26

WYZNACZENIE CELÓW ZARZĄDZANIA

RYZYKIEM POWODZIOWYM

WYZNACZENIE OBSZARÓW O

SZCZEGÓLNYM (EKSTREMALNYM)

RYZYKU POWODZIOWYM

WYZNACZENIE CELÓW ZARZĄDZANIA

RYZYKIEM POWODZIOWYM

OKREŚLENIE WSKAŹNIKÓW REDUKCJI

RYZYKA POWODZIOWEGO DLA

OBSZARÓW SZCZEGÓLNEGO RYZYKA

POWODZIOWEGO

ANALIZA GRUP DZIAŁAŃ SŁUŻĄCYCH

REDUKCJI ZAGROŻENIA, RYZYKA

POWODZIOWEGO, ORAZ WSKAZANIE

INSTRUMENTÓW WDROŻENIA PZRP

ANALIZA PROGÓW ŚRODOWISKOWYCH

SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH

OGRANICZAJĄCYCH STOSOWANIE GRUP

DZIAŁAŃ

ANALIZA SKUTECZNOŚCI REDUKCJI RYZYKA

POWODZIOWEGO POPRZEZ

ZASTOSOWANIE ZBIORU (KOMPOZYCJI)

GRUP DZIAŁAŃ NATURALNEJ OCHRONY

PRZECIW POWODZIOWEJ (OKREŚLENIE

WSKAŹNIKA REDUKCJI RYZYKA

POWODZIOWEGO)

ANALIZA SKUTECZNOŚCI

ZAPLANOWANYCH

INWESTYCJI STRATEGICZNYCH

REDUKUJĄCYCH RYZYKO

POWODZIOWE

ANALIZA EFEKTYWNOŚCI

PZRP, PORÓWNANIE

ALTERNATYWNYCH DZIAŁAŃ

TECHNICZNYCH

UZUPEŁNIAJĄCYCH

KOMPOZYCJE DZIAŁAŃ

NIETECHNICZNYCH. ANALIZA

CBA I MA

SELEKCJA DZIAŁAŃ TECHNICZNYCH

(BUDOWA LIST INWESTYCJI

STRATEGICZNYCH) REDUKUJĄCYCH RYZYKO

POWODZIOWE DLA OBSZARÓW

SZCZEGÓLNEGO RYZYKA POWODZIOWEGO

Z UWZGLĘDNIENIEM ALTERNATYWNYCH

ROZWIĄZAŃ TECHNICZNYCH

WYBÓR WARIANTU

PROJEKTU PZRP

Proces tworzenia PZRP

27

1. ZIDENTYFIKOWANE WIELKOŚCI I STRUKTURY RYZYKA POWODZIOWEGO DLA

OSzZP W ZLEWNI/DORZECZU

2. PRZYJĘCIE POLITYKI WOBEC RYZYKA DLA OSzZP

AKCEPTACJA

REDUKCJA Z OKREŚLENIEM POZIOMU

AKCEPTOWALNEJ

WIELKOŚCI RYZYKA

WDROŻENIE POLITYKI REDUKCJI

WRAŻLIWOŚCI PRW

SKUTECZNOŚĆ PRW POWINNA

MIN. KOMPENSOWAĆ WZROST

RYZYKA WYNIKAJĄCY ZE ZMIAN

KLIMATU

WDROŻENIE POLITYKI REDUKCJI

ZAGROŻENIA PRZ

CELEM PRZ JEST

ZREDUKOWANIE WIELKOŚCI

ZAGROŻENIA

Proces tworzenia PZRP

28

PLANOWANA REDUKCJA RYZYKA POWODZIOWEGO

ZIDENTYFIKOWANE
DZIAŁANIA NIETECHNICZNE
(NATURALNA OCHRONA
PRZECIWPOWODZIOWA) W
ZLEWNI/DORZECZU

ZIDENTYFIKOWANE
DZIAŁANIA TECHNICZNE

OBSZARY PRZYSZŁYCH
INTERWENCJI

KONIECZNA METODYKA
SZACOWANIA REDUKCJI
JAKOŚCI I WIELKOŚCI RYZYKA

WYZNACZANIE REDUKCJI
WIELKOŚCI RYZYKA POPRZEZ
MODELOWANIE
HYDRAULICZNE

KONIECZNA METODYKA
OCENY PRZYSZŁYCH
PRZEDSIĘWZIĘĆ
PRZECIWPOWODZIOWYCH
PRZEWIDZIANA W PROCESIE
AKTUALIZACJI PZRP

REDUKCJA RYZYKA – EFEKT
ZIDENTYFIKOWANYCH DZIAŁAŃ W
PZRP

REDUKCJA RYZYKA – EFEKT
PRZYSZŁYCH DZIAŁAŃ
W KOLEJNYCH WERSJACH PZRP

Proces tworzenia PZRP

JEDNYM Z INSTRUMENTÓW PZRP BĘDZIE METODYKA WŁĄCZANIA DO
LIST

PRZEDSIĘWZIĘĆ

SŁUŻĄCYCH

OSIĄGNIĘCIU

CELÓW

SFORMUŁOWANYCH

W

PLANACH

ZARZĄDZANIA

RYZYKIEM

POWODZIOWYM,

KTÓRYCH

NIE

ZDOŁANO

OSIĄGNĄĆ

PRZY

ZASTOSOWANIU DZIAŁAŃ UJĘTYCH W PZRP

29

Dziękuję za uwagę