korektor i stroiciel instrumentow muzycznych 311[01] z2 03 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Arkadiusz Gromek

Wykonywanie napraw, korekty i konserwacji
instrumentów muzycznych 311[01].Z2.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Iwona Skwarek
mgr Paweł Filipiak

Opracowanie redakcyjne:
mgr sztuki Arkadiusz Gromek

Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[01].Z2.03
„Wykonywanie napraw, korekty i konserwacji instrumentów muzycznych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu korektor i stroiciel instrumentów
muzycznych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Organizacja stanowiska pracy

4.1.1 Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Dobór technik, materiałów i narzędzi do napraw instrumentów

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Przeprowadzenie

korekty

konserwacji

napraw

instrumentów

muzycznych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności w zakresie

wykonania napraw, korekty i konserwacji instrumentów muzycznych.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostki modułowej

311[01].Z2

Korekta i strojenie instrumentów

muzycznych

311[01].Z2.01

Ocenianie jakości instrumentów

muzycznych

311[01].Z2.03

Wykonywanie napraw, korekty

i konserwacji instrumentów

muzycznych

311[01].Z2.05

Posługiwanie się językiem

obcym zawodowym

311[01].Z2.04

Strojenie instrumentów muzycznych

311[01].Z2.02

Regulacja mechanizmów instrumentów

muzycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować przyrządy pomiarowo-kontrolne zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

rozróżniać instrumenty muzyczne, kwalifikować do grupy instrumentów, a także
rozróżniać ich części,

−

wykonywać i odczytywać schematy, wykresy i szkice,

−

posługiwać się dokumentacja techniczną,

−

posługiwać się normami,

−

pracować w grupie i indywidualnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy do wykonywania naprawy, korekty i konserwacji
instrumentów, zgodnie z wymogami ergonomii,

−

wyjaśnić pojęcia: korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja instrumentów
muzycznych,

−

rozpoznać stopień zużycia elementów,

−

zaplanować korektę i renowację instrumentów muzycznych,

−

wymienić uszkodzone elementy instrumentu,

−

dobrać narzędzia korektorskie,

−

dobrać materiały do wykonania korekty i renowacji instrumentu,

−

dokonać korekty elementów instrumentu,

−

dobrać sposób naprawy i remontu instrumentu muzycznego,

−

dobrać materiały do naprawy i konserwacji instrumentu muzycznego,

−

zastosować różne metody i techniki wykonywania korekty instrumentu muzycznego,

−

wykonać zabiegi biglowania w fortepianach i pianinach,

−

ocenić wstępnie poprawność intonacji instrumentów muzycznych,

−

zastosować modele i szablony do korekty i renowacji instrumentów muzycznych,

−

zastosować specjalistyczne narzędzia i środki do korekty, konserwacji i naprawy
instrumentów muzycznych,

−

dokonać konserwacji instrumentów muzycznych,

−

obliczyć koszt wykonania naprawy i korekty instrumentu muzycznego,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
obowiązujące na danym stanowisku pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.

Organizacja stanowiska pracy

4.1.1.

Materiał nauczania

Stanowisko pracy

Zgodnie z wymogami ergonomii stanowisko pracy korektora i stroiciela instrumentów

muzycznych, musi posiadać odpowiednie wymiary i odpowiednią ilość pomieszczeń.
Wymagane są przynajmniej dwa pomieszczenia o powierzchni łącznej od 25 do 80 m

. Gdy

mamy do dyspozycji trzy pomieszczenia dzielimy je w następujący sposób: największe
przeznaczamy na prace naprawcze – wyłączając z tego pomieszczenia prace z lakierem,
średnie pomieszczenie przeznaczamy na spotkania z klientem, najmniejsze pomieszczenie
przeznaczamy na lakierowanie. Jeśli jednak jest ono jednak tak małe, że uniemożliwia pracę
z instrumentem, wtedy pomieszczenie średniej wielkości przeznaczamy na pomieszczenie do
lakierowania.

Wyjątek od przyjętych wielkości stanowi pracownia do korekty i naprawy fortepianu.

Jego minimalna powierzchnia to ok. 40 m

. Należy także, wyodrębnić osobne pomieszczenie

dla lakierni. Jego minimalne gabaryty to 3 x 5 metrów.

cisłe zachowanie wymienionych wyżej wymiarów pomieszczeń jest niezwykle istotne,

ponieważ zbyt małe pomieszczenie utrudnia zastosowanie wymogów ergonomii, zbyt duże
natomiast, powoduje zwiększenie odległości pracownika od narzędzi, które z reguły są
rozmieszczone na ściennych półkach.

Podłoga – powinna być wykonana z linoleum, PCV lub paneli. Taka nawierzchnia,

pozwala zachować czystość przy jednoczesnym zachowaniu ostrości narzędzi, które bardzo
często, w trakcie pracy, upadają.

Narzędzia – powinny być rozmieszczone na ściennych półkach, co zapewnia do nich

stały, komfortowy dostęp.

Szafy – są przeznaczone do przechowywania instrumentów gotowych, oczekujących na

opuszczenie pracowni.

Pozostałe wyposażenie to: taborety, stół stolarski, stół do montażu oraz stoły do

lakierowania. Aby szybko i sprawnie móc wykorzystywać wszystkie większe narzędzia
(tokarka, szlifierka, wiertarka stołowa, frezarka) należy umieścić je na specjalne półki.

Oświetlenie

adne sztuczne światło nie jest w stanie zastąpić światła dziennego.

Światło słoneczne po odbiciu przez warstwy atmosfery zapewnia najlepsze i komfortowe
oświetlenie. Nie może jednak padać bezpośrednio do pracowni, ponieważ zubaża wygląd
kształtów i kolorów instrumentów. Ściany pomieszczenia powinny być w jasnych kolorach.
Można pracować przy oświetleniu sztucznym, choć jest ono znacznie mniej korzystne.
Należy w takim wypadku stosować światło o barwie zbliżonej do światła dziennego (stosując
np. specjalne żarówki ze światłem białym albo światło lamp halogenowych lub
ksenonowych).

Naprawa korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja – pojęcia i ich znaczenie

Pracownia korektora i stroiciela może służyć do naprawy, korekty, renowacji,

rekonstrukcji i konserwacji instrumentów. Te bliskoznaczne pojęcia kryją jednak za sobą
różne znaczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Naprawa – to termin obejmujący wszystkie czynności mające na celu przywrócenie

pierwotnego, lub pożądanego (w razie gdy jest źle wykonany) stanu instrumentu. Poniekąd
naprawa w swym szerokim zakresie obejmuje wszystkie typy przedstawiane w tym rozdziale.
Szczególnie jednak, termin „naprawa” jest stosowany do przywróceniu instrumentowi jego
właściwości gdy ulegnie on mechanicznemu uszkodzeniu.

Korekta – to termin obejmujący czynności zmierzające do naprawy, ale stosuje się go

raczej do drobnych napraw tych części instrumentu, które w wyniku naturalnego zużycia
niszczą się w każdym instrumencie, nie pasują do przyjętych standardów albo w jakimś
stopniu nie odpowiadają muzykowi użytkującemu ten instrument.

Renowacja – to termin, który dotyczy przede wszystkim starych instrumentów,

przeważnie dawno nie remontowanych, takich, które wymagają przywrócenia im wszystkich
funkcji użytkowych.

Rekonstrukcja – to termin obejmujący odtworzenie instrumentu z istniejących

dokumentów, rysunków, szkiców, fotografii, obrazów lub jakiekolwiek innego źródła. Jest to
niewątpliwie najtrudniejsza ze sztuk. Nie jest ona jednak niemożliwa. Historia tego zawodu
zna liczne przypadki rekonstrukcji instrumentów dziś niespotykanych.

Konserwacja – to czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów przez ich naturalne

zużycie.

Każda pracownia naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji jest w stanie

wykonać wszystkie wymienione czynności, ale z biegiem czasu specjalizuje się w jednym
zakresie. Do każdej z czynności potrzebne są specyficzne narzędzia. Jeśli pracownia nie
wyspecjalizowała się w wykonywaniu określonych zadań, często w praktyce okazuje się, że
niektórych narzędzi nie używa się przez dłuższy czas. Należy wtedy ograniczyć ich ilość.

Stopień zużycia elementów

Oprócz całościowej oceny zakresu naprawy, należy oszacować stopień zużycia

poszczególnych elementów instrumentu. Do tego celu służą w pracowni szablony
i przymiary. Równie przydatne są urządzenia do przenoszenia profili, suwmiarka,
cytomierz oraz miarka twarda. Po przyłożeniu szablonu, względnie przymiaru możemy
doskonale ocenić poziom zużycia materiału lub jego ewentualne odkształcenia. Możemy to
zrobić również przy pomocy wzoru, rysunku czy modelu – przenosząc poszczególne wymiary
z wzorów i szacując zużycie elementów.

Zapobieganie przedwczesnemu zużyciu elementów instrumentów

Każdy instrument opuszczający pracownię, powinien być poddany konserwacji mającej

na celu zapobieżeniu przedwczesnemu zużyciu materiałów użytych do budowy danego
elementu. Mamy tu do czynienia przede wszystkim z dwoma materiałami: drewnem
lakierowanym oraz metalem lakierowanym. Tak wykończona jest większość powierzchni
instrumentów.

Proces konserwacji należy wykonać w dwóch etapach:

−

W pierwszej kolejności używamy środków czyszczących, może być to woda i mydło lub
w przypadku lakieru nierozpuszczalnego w spirytusie właśnie spirytus. Przy lakierach
spirytusowych lub rozpuszczalnych w spirytusie używamy mieszaniny: 30 proc spirytusu
+ 50 proc wody przegotowanej + 10 proc pumeksu drobnego + 8 proc oleju lnianego +
2 proc. kwasu solnego. Taka substancja powinna po zmieszaniu emulgować (tworzyć
emulsję) i przez to dawać odpowiednią konsystencję do oczyszczenia instrumentu –
starcia wierzchniej warstwy nalotu stworzonej przez kalafonie, brud, kurz i substancje
wchodzące w skład potu, śliny itd. Zwykle usuwanie tego nalotu to proces długotrwały.

−

Drugą czynnością, jaką musimy wykonać podczas konserwacji jest napuszczenie lakieru
lub politury odpowiednim materiałem. W przypadku surowego drewna będą to olejki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

eteryczne, w wypadku drewna lakierowanego będzie to politura, a w wypadku metalu
lakierowanego – będą to specjalne rzadkie, nie schnące olejki na bazie olejów
syntetycznych

Planowanie korekty i renowacji instrumentów muzycznych

Aby odpowiednio zaplanować prace związane z korektą i renowacją, należy kolejne

czynności właściwie rozłożyć w czasie. Wyliczamy i dodajemy do siebie: czas przeznaczony
na lakierowanie instrumentu (względnie na jego retusze) + czas schnięcia każdej warstwy –
przy czym należy ten czas podwoić + czas dopasowania + czas klejenia + czas schnięcia
klejeń instrumentu. Sumy tych czasów powinny dać przybliżony czas realizacji zadania.
Do renowacji należy jeszcze doliczyć czas czyszczenia instrumentu równy sumie czasów
lakierownia i schnięcia dwóch warstw.

−

Przy lakierowaniu można przyjąć współczynnik: 1 warstwa 12 godzin.

−

Przy klejeniu klejami naturalnymi: 1 pęknięcie 5 godzin.

−

Podane są tu tylko wartości szacunkowe zależne od gęstości, jakości, warunków schnięcia
szybkości pracy itd.

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska podczas korekty i konserwacji instrumentów muzycznych

Ze względów bezpieczeństwa, na zajęciach należy zachować czystość stanowiska, jego

utrzymanie w należytym porządku – co sprzyja przejrzystości prowadzonych prac. Używając
maszynki do podgrzewania kleju, trzeba systematycznie (co ok. 4 godz.) pamiętać
o utrzymaniu poziomu wody w naczyniu do kąpieli wodnej oraz o wyłączaniu maszynki
natychmiast po podgrzaniu kleju.

Maszynka musi być ustawiona na płycie kamiennej lub metalowej. Nad maszynką

i w pobliżu niej nie mogą znajdować przedmioty zdolne do samozapłonu, takie jak: tkanina,
tworzywa sztuczne, drewno, papier. Odczynniki chemiczne należy przetrzymywać
w szafkach w specjalnie oznaczonych pudełkach.

4.1.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są rodzaje napraw instrumentów?

Jaki jest optymalny rozkład wielkości pomieszczeń przeznaczonych na pracownie
instrumentów muzycznych?

Jaki wymiar minimalny musi mieć pracownia do wykonywania napraw fortepianów?

Jakie znasz materiały, które muszą być zamykane w szafkach?

Jak oceniamy stopień zużycia elementów?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szkic zagospodarowania sali o wymiarach 5x5 metrów, z oknami o szerokości

3 metry, umieszczonymi centralnie z jednej strony – na pracownię przeznaczoną do naprawy,
korekty i konserwacji instrumentów dętych.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić zadania pracowni,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

określić jej funkcję,

stworzyć szkic podziału pomieszczenia,

zanotować napotykane problemy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wykaz narzędzi do rozmieszczenia,

−

linijka skalowa,

−

katalogi narzędzi specjalistycznych,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

fotografie instrumentów,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wskaż materiały, które będą Ci potrzebne do sporządzenia środka do czyszczenia lakieru

spirytusowego i określ ich proporcje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wymienić składniki środków czyszczących,
2) określić proporcje połączenia składników środków czyszczących,
3) wykonać zadanie w formie pisemnej,
4) wykonać notatkę o składnikach mieszaniny i ich właściwościach fizycznych,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze i katalogi z ilustracjami materiałów,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Przedstaw i uzasadnij kolejność czynności, jakie wykonasz w czasie klejenia instrumentu

pokazanego na rysunku.

Rysunek do ćwiczenia 3

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić zasady potrzebne do produkcji kleju ze środków naturalnych,

określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej,
obowiązujące podczas zajęć,

sporządzić notatkę wymieniając i wyjaśniając kolejność postępowania przy klejeniu,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

fotografie instrumentów i ich detali,

−

przybory do pisania,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz regulaminy pracowni,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić rodzaje pomieszczeń do korekty?

zdefiniować pojęcie korekty?

określić rodzaj materiałów stosowanych na podłogi w pracowni
naprawy instrumentów?

zaplanować czas wykonania korekty lub renowacji?

zdefiniować pojęcie konserwacji?

zdefiniować pojęcie renowacji?

wymienić przepisy Bezpieczeństwa i Higieny Pracy obowiązujące
w pracowni napraw instrumentów?

zaplanować przebieg naprawy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2

Dobór technik,

materiałów i narzędzi do napraw

instrumentów

4.2.1.

Materiał nauczania

Narzędzia korektorskie i ich dobór

Do wykonania napraw potrzebne są następujące narzędzia:

−

ciski korektorskie sztywne 90 szt. (rys. 1),

Rys.1. Różne rodzaje ścisków korektorskich sztywnych

−

ciski stolarskie na ruchomym ramieniu 20 szt. (rys. 2),

Rys. 2. Ścisk stolarski

−

cisk do klejenia pęknięć płyt 2 szt. (rys. 3),

Rys. 3. Ścisk do pęknięć płyt

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ciski do klejenia belek 6 szt. (rys. 4),

Rys. 4. Ścisk automat do klejenia belek

−

klamry10 szt. (rys. 5),

Rys. 5. Różne typy klamry

−

klamerki drewniane 40 szt.,

−

ciski – taśmy do klejenia płyt10 szt.(rys. 6),

Rys. 6. Ściski – taśmy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ciski do klejenia korpusu (35 sztuk na każdy rodzaj instrumentu) (rys. 7),

Rys. 7. Ścisk do korpusu

−

podkładki, najlepiej z przezroczystego plastiku w ilości 50 szt.,

−

dwa pędzle do kleju,

−

naczynie do kleju,

−

miarka giętka i miarka sztywna (rys. 8),

Rys. 8. U góry – miarka giętka, u dołu – miarka sztywna

−

nóż szewski (rys. 9),

Rys. 9. Różne typy noży szewskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

dłuta płaskie 3 szt. (rys. 10.),

Rys. 10. Dłuta płaskie różnej szerokości

−

dłuta półokrągłe 5 szt. (rys. 11.),

Rys. 11. Dłuta półokrągłe różnej szerokości i różnych profili

−

dłuta snycerskie (2 rylce) rys. 12,

Rys. 12. Dłuta snycerskie różnej szerokości

−

tokarka,

−

wiertarka,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

szlifierka,

−

pilarka (rys. 13),

Rys. 13. Pilarka – wyrzynarka

−

młotek,

−

pobijak,

−

obcęgi,

−

szczypce,

−

pędzle do lakierowania (w tym retuszerski) (rys. 14),

Rys. 14. Pędzle do lakierowania wiewiórcze różnej szerokości

−

kamerton,

−

duszostawiacz (rys. 15),

Rys. 15. Duszostawiacz

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

lusterko stomatologiczne (rys.16),

Rys. 16. Lusterko stomatologiczne

−

papiery ścierne,

−

kamienie szlifierskie (rys. 17),

Rys. 17. Kamienie szlifierskie

−

skóra,

−

cyrkiel,

−

cytomierz (rys. 18) – przyrząd z czujnikiem zegarowym do mierzenia grubości płyt,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 18. Część robocza cytomierza

−

suwmiarka (rys. 19),

Rys. 19.Suwmiarki

−

kątownik (rys. 20),

Rys. 20. Kątownik

−

waga,

−

strugi,

−

pilniki (rys. 21),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 21. Pilniki różnego kształtu i różnej szerokości

−

tarniki (rys. 22),

Rys. 22. Tarniki różnego kształtu i różnej szerokości

−

skalpel,

−

wycinak do żyłki,

−

nóż kuchenny płaski (rys. 23),

Rys. 23. Noże kuchenne do otwierania instrumentów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rozwiertak (rys. 24),

Rys. 24. Rozwiertak jednostronny

−

strugaczka (rys. 25),

Rys. 25. Strugaczka przestawna

−

pęseta,

−

sznurek,

−

formy

Przedstawione narzędzia stanowią bezwzględne minimum. Niejedna naprawa nie może

być podjęta jeśli w pracowni ich brak.

Przykłady zastosowania narzędzi w pracowni

−

Jeżeli naprawiamy uszkodzenia w płytach o grubości poniżej 10 mm, stosujemy: ściski
korektorskie sztywne, ściski klamry do ściągania, a na krawędziach – ściski do klejenia
pęknięć płyt. Zawsze używamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

−

Jeżeli naprawiamy uszkodzenia w płytach o grubości powyżej 10 mm stosujemy: ściski
stolarskie, klamry. Zawsze używamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

−

Jeżeli mamy uszkodzenia w belkach, podkładkach, używamy ścisków stolarskich Zawsze
używamy podkładek, aby nie naruszyć stanu belek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Jeżeli mamy uszkodzenia w blasze stosujemy: formy do instrumentów blaszanych
i pobijaka.

−

Jeżeli mamy uszkodzenia w instrumentach dętych drewnianych stosujemy: sznurek
z włókna naturalnego uprzednio namoczony wodą.

−

Podczas wykonania elementów do wymiany, względnie fragmentów elementów do
korekty używamy następujących narzędzi:

−

miarki giętkiej i miarki sztywnej,

−

noża szewskiego,

−

dłut płaskich 3 szt.,

−

dłut półokrągłych 5 szt.,

−

dłut snycerskich (2 rylce),

−

tokarki,

−

wiertarki,

−

szlifierki,

−

pilarki,

−

młotka,

−

pobijaka,

−

obcęg,

−

szczypcy,

−

lusterka stomatologicznego,

−

papierów ściernych,

−

kamieni szlifierskich,

−

skóry,

−

cyrkli,

−

cytomierza,

−

suwmiarki,

−

kątownika,

−

znacznika,

−

wagi,

−

struga,

−

pilnika,

−

tarnika,

−

skalpela,

−

wycinaka do żyłki,

−

noża kuchennego płaskiego,

−

rozwiertaka,

−

strugaczki,

−

pęsety.

−

Do polakierowania i przystosowania instrumentu do gry używamy:

−

pędzli do lakierowania (w tym retuszerskiego),

−

kamertonu,

−

duszostawiacza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały do wykonania klejenia instrumentów muzycznych

Do klejenia używamy klejów naturalnych rozpuszczanych na ciepło w wodzie,

podgrzewanych w kąpieli wodnej. Są to następujące gatunki kleju:

−

klej zajęczy,

−

klej skórny,

−

klej króliczy,

−

klej rybi,

−

klej kostny,

−

klej kazeinowy,

−

karuk – klej z pęcherzy jesiotra.

Nie wskazane jest używanie klejów syntetycznych – poza pęknięciami smyczków. Tam

może być przydatny klej Paskofix.

Zastosowanie poszczególnych rodzajów kleju:

−

jeśli ma miejsce klejenie na dużych powierzchniach – stosujemy klej kostny,

−

jeśli są to powierzchnie małe – możemy wymiennie stosować pozostałe,

−

jeśli pęknięcie jest widoczne najlepiej jest stosować klej rybi,

−

jeśli potrzeba silnego związania dwóch powierzchni – stosujemy karuk.

Do lakierowania potrzebujmy następujących materiałów:

−

szelak,

−

sandarak,

−

mastyks,

−

benzoes,

−

damara,

−

olej lniany,

−

kalafonia,

−

spirytus,

−

woda destylowana,

−

pumeks,

−

szmatka bawełniana.
Najlepiej żywice rozpuścić uprzednio w spirytusie zalewając je nim i odstawiając na

kilka tygodni (3 do 10 w zależności od rodzaju żywicy). Przed przystąpieniem do retuszu
dobrać odpowiedni skład metodą prób i błędów. Do odbarwiania zabrudzeń używać wody
destylowanej. Olej, pumeks i szmatkę bawełnianą używać do polerowania instrumentów.

Sposoby, metody i techniki naprawy instrumentu muzycznego

Podczas naprawy możemy wyróżnić dwie główne fazy:

faza klejenia (względnie faza gięcia w instrumentach blaszanych),

faza lakierowania.

Poniższy schemat przedstawia układ tych faz złożonych z poszczególnych procesów naprawy
instrumentów muzycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat faz naprawy instrumentu

Każdy rodzaj uszkodzenia naprawiamy odmiennymi technikami

Jeżeli jest to rodzaj uszkodzenia powłoki lakieru wystarczy jedynie lakierowanie.

Lakierowanie polega na powlekaniu pędzlem kolejnych warstw lakieru (w przypadku małego
uszkodzenia pędzelkiem retuszerskim) i czynność powtarza się tak, aż do wyrównania
powierzchni (rys. 26). Po nałożeniu każdej warstwy należy przeszlifować polakierowana
powierzchnię, co przyśpiesza schnięcie i pozwala równiej położyć kolejne warstwy.
W wypadku lakieru kolorowego należy rozpoznać kolejność kładzionych warstw
i zastosować taką samą kolejność warstw kolorowych.

Procesy klejenia

Procesy lakierowania

(retuszowania)

Procesy

czyszczenia

Procesy czyszczenia

Procesy

tworzenia

elementów

Procesy strojenia

Procesy gięcia

Efekt finalny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 26. Sposób wykonania retuszu lakieru

Jeżeli chodzi o pęknięcia w materiale to: w drewnie używamy klejenia, czyli smarujemy

gorącym klejem dwie powierzchnie klejone, następnie ściskamy i zostawiamy na 4–5 godzin.
Po tym czasie zdejmujemy ściski, czyścimy i lakierujemy jak wyżej.
Jeżeli mamy instrument w renowacji z pęknięciami, to całość instrumentu i pęknięcia
czyścimy wodą – (w razie mocno zabrudzonych pęknięć używamy wody utlenionej
z zachowaniem

wszystkich

przepisów

ochrony

zdrowia),

ciskamy

podkładkami

i odstawiamy na 5 godzin. Następnie postępujemy jak w wypadku zwykłego pęknięcia.
Jeżeli naprawimy ubytek materiału, to musimy oczyścić miejsce ubytku, a następnie wkleić
tam brakujący element, wykonany z podobnego materiału, a następnie lakierujemy jak wyżej.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest szelak?

Co to jest ścisk taśma i jak działa?

Co to jest retusz i w jakiej fazie go stosujemy?

W jaki sposób wykonuje się spasowanie elementów?

Jakie występują rodzaje pędzli?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz materiały, techniki i narzędzia do sklejenia pęknięć w korpusie oboju.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić, jakie materiały służą do naprawy tego typu uszkodzeń,
2) rozpoznać, jakie techniki wykorzystywane są do naprawy tego typu uszkodzeń,
3) określić, jakie narzędzia służą do naprawy tego typu uszkodzeń,
4) zanotować posiadane informacje,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

obój lub plansze z fotografią pękniętego korpusu,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Zdefiniuj i opisz sposób naprawy ubytku w płycie rezonansowej wioli da gamba.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś

rozpoznać ilość ubytków i ich wielkość,

opisać rozpoznane ubytki wraz z ich wymiarami,

zaplanować techniki do zamontowania elementów uzupełniających,

ułożyć schemat wykonania kolejnych elementów,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pęknięta płyta z wioli da gamba,

−

notatnik,

−

klej skórny,

−

maszynka elektryczna do podgrzewania kleju,

−

pędzel,

−

naczynie do kleju,

−

listewki świerkowe,

−

strug,

−

pilarka taśmowa,

−

przybory do pisania,

−

fartuchy ochronne,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić rodzaje ścisków jakie są potrzebne do wykonania napraw
instrumentów?

wyjaśnić, co to jest ścisk do klejenia pęknięć płyt?

wyjaśnić, w jaki sposób wykonuje się proces lakierowania?

wyjaśnić w jaki sposób dokonuje się proces klejenia?

wyjaśnić w jaki sposób naprawiamy pęknięcia?

określić, składniki lakierów spirytusowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Przeprowadzenie korekty konserwacji i napraw

instrumentów muzycznych

4.3.1. Materiał nauczania

Specjalistyczne narzędzia i środki do korekty, konserwacji i naprawy

Spośród narzędzi niespotykanych nigdzie indziej, w naprawach instrumentów

muzycznych stosujemy:

−

sztywne ściski korektorskie,

−

ciski do klejenia płyt,

−

ciski taśmy,

−

ciski do korpusu,

−

duszostawiacz.

Sztywne ściski korektorskie są ceownikami zakończonymi z jednej strony podkładką

a z drugiej wkręconą w ten ceownik śrubą z podkładką. Działanie tego ściska polega na
ś

ciskaniu materiałów, tak, jak w przypadku ścisku stolarskiego. Z tym, że z powodu

sztywności ścisku, możemy osiągnąć dłuższe ramię działania (rys. 27). W korekcie płyt
znacznie ułatwia to pracę, a niekiedy nawet umożliwia podjęcie danej korekty.

Rys. 27. Sposób zamontowania ścisku korektorskiego sztywnego

Ściski do klejenia płyt są ściskami złożonymi z dwóch ścisków korektorskich, o takich

samych wymiarach. Połączone są one specjalnymi trzpieniami umożliwiającymi im
przemieszczanie się względem siebie równolegle. Dodatkowo, w obu, zamocowana jest śruba
rzymska. Lewy gwint jest w lewym ścisku, a prawy gwint w prawym ścisku. Sposób klejenia
jest następujący: zakręcamy ścisk lewy po lewej stronie pęknięcia, prawy – po prawej stronie
pęknięcia, a następnie smarujemy pęknięcie klejem, żeby później je ścisnąć wspomnianą śrubą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ściski taśmy wykonane są blachy mosiężnej o grubości 2 mm, szerokiej na ok. 1 cm. Na

jednym jej końcu zainstalowana jest śruba do przykręcania z przykładką (po to, by ostra śruba
nie raniła krawędzi płyty), na drugim końcu, z tej samej strony – krótki zaczep-przykładka.
Zazwyczaj są to ściski stosowane razem ze ściskami korektorskimi.
Montuje się je na wypukłej stronie płyty, następnie smaruje pęknięcie klejem i ściska za
pomocą śruby zamocowanej na jednym końcu (rys. 28). Przed klejeniem należy
przeprowadzić próbę na sucho, bez kleju, a następnie po pozytywnym wyniku, jeśli pęknięcie
się odkształca w trakcie ściskania, należy przygiąć ścisk w miejscu odkształcenia kontrując to
odkształcenie.

Rys. 28. Sposób zamontowania ścisku-taśmy na korpusie wiolonczeli

Ściski do korpusu są zwykłymi prętami nagwintowanymi z jednej strony, natomiast z drugiej
strony mają zamocowaną podkładkę. Druga podkładka jest luźna, na pręcie między pierwszą
podkładką a śrubą. Sposób stosowania: ściskamy krawędzie płyt po to, by uzyskać sklejony
korpus posmarowany w miejscu styku płyty rezonansowej z boczkami.

Duszostawiacz służy – jak sama nazwa wskazuje – do prawidłowego wstawienia i ustawienia
duszy w instrumencie. Wykonany jest on z blachy (grubość do 4 mm), ma kształt litery S.
Jednym końcem przebija się duszę w połowie jej wysokości a drugim reguluje jej pozycje
lekko ją opukując. Po włożeniu duszy prawidłowej długości, pociągamy duszostawiacz, który
w ten sposób sam opuszcza miejsce zagłębienia (rys. 29).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 29. Ulokowanie duszy w trzech fazach

Zastosowanie modeli i szablonów do korekty i renowacji instrumentów muzycznych

Szablony i przymiary stosujemy w naprawie w bardzo ograniczonym zakresie.

Stosowane są jedynie szablony łuku podstawka i przymiary do podstrunnicy. Do każdego
typu instrumentu jest inny przymiar i szablon. Mogą one być z blachy, drewna lub kartonu.
Po odrysowaniu kształtu, należy dopiłować podstawek do linii. Przymiar do podstrunnicy
stosuje się jako narzędzie kontrolne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonywanie renowacji i rekonstrukcji instrumentów

Wykonanie renowacji instrumentu wiąże się z procesami już przedstawionymi przy

zastosowaniu poszczególnych technik i narzędzi. Są to zazwyczaj procesy:

−

czyszczenia,

−

klejenia pęknięć

−

dorobienia jakiś drobnych elementów.

Rekonstrukcja jest procesem o wiele trudniejszym od renowacji. Polega zazwyczaj na
wykonaniu instrumentu z rysunku lub fotografii.

W tym celu należy powiększyć na maszynie kopiującej obiekt na zdjęciu lub rysunku do

rozmiaru żądanego. Najlepiej jest, posłużyć się w tym celu menzurą struny i powiększać
fotografię instrument, aż do uzyskania konkretnego wymiaru menzury struny drgającej
(to odległość od podstawka do prożka albo długość instrumentu w przypadku instrumentów
dętych). Następnie sporządzamy rysunek techniczny, który jest podstawą do rekonstrukcji
instrumentu. Podczas rekonstrukcji, musimy się posłużyć także własną wiedzą z zakresu
budowy wewnętrznej instrumentów i uwzględnić to w fazie wykonywania rysunku
technicznego. Następnie wytwarzamy szablony i przymiary do tego instrumentu a potem
postępujemy jak w przypadku instrumentu nowego. Często się zdarza, że w rekonstrukcji,
z powodu braków w dokumentacji, trzeba posłuży się własną inwencją twórczą.

Konserwacja współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych

Podczas wykonywania napraw instrumentów współczesnych (w wieku nie więcej niż

55 lat od daty renowacji lub naprawy), możemy niemal dowolnie ingerować w instrument
jeżeli celem ma być poprawa jego wyglądu stanu czy funkcji użytkowej. Natomiast
w wypadku instrumentów starszych, przy zmianach materii instrumentu, jesteśmy
zobowiązani powiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i uzyskać – jeśli to
wymagane – jego zgodę na taką ingerencję.
Z reguły instrumenty zabytkowe są kruche i o wiele bardziej narażone na działanie czynników
zewnętrznych. To kryterium trzeba brać pod uwagę, przy wykonywaniu konserwacji
instrumentów.

Spasowanie elementów instrumentów muzycznych

Do spasowania elementów wstawionych w miejsce ubytków, używamy dwóch technik:

Pierwsza:

−

posługujemy się kalką maszynową lub kredą. Przykładamy materiał podobny pod
względem kierunku włókien do miejsca ubytku i przeciągamy pod nim arkusz kalki
ustawiony stroną roboczą w stronę nowego materiału. Następnie zbieramy materiał
z miejsca gdzie stworzył się nalot z arkusza kalki i powtarzamy tę czynność, aż do
uzyskania nalotu na całej powierzchni materiału. Wtedy uznajemy materiał za
spasowany. Tę samą czynność możemy, przeprowadzić za pomocą kredy, jednak ta nie
jest aż tak wyraźna w odwzorowaniu nierówności. Przy większych wklęsłościach ubytku
stosujemy kredę (zastosowanie kalki jest niemożliwe). Kredę, stosujemy pocierając
miejsce ubytku i przykładając do niego materiał. Miejsca, na których występuje ślad
kredy zbieramy ostrym narzędziem,

−

druga technika opiera się na zastosowaniu dobrze naostrzonego dłuta wklęsłego. Jego
wklęsłość musi być dostosowana do kształtu i wielkości ubytku. Po dopasowaniu
i naostrzeniu dłuta, powiększamy ubytek tak, aby cały był wybrany przez dłuto ruchem
jednego pociągnięcia. Następnie, w materiale o podobnym wyglądzie, wykonujemy ten
sam ruch tylko odwrotną stroną, czyli stroną wypukłą. Takie dwa materiały powinny do
siebie przylegać. W razie niezgodności strugamy materiał jeszcze raz, aż do uzyskania
pożądanego efektu. Dobrze jest zmoczyć materiał wrzątkiem tuż przed struganiem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Strojenie instrumentu po naprawie i korekcie

Po odbyciu konserwacji stroimy instrument wg wysokości jemu przypisanych. Tabela

strojów znajduje się w literaturze (p. 1. tabela 1) Jako przykład, zaprezentuję proces strojenia
fortepianu:
Temperatura to zakres dźwięków od „a” do „a

”. Strojenie fortepianowej temperatury

systemem kwartowo-kwintowym:
a - od kamertonu (Kamerton – [niem.] 1. dźwięk „ a

” (a razkreślne), o wzorcowej

wysokości, obecnie = 440 drgań /s, ustalonej przez Międzynarodową Organizację
Normalizacyjną. 2. przyrząd służący do ustalania stroju instrumentów)

a - a

- 8 cz w górę („cz” – skrót od określenia interwałów czystych)

a - d

- 4 cz w górę

a - e

- 5 cz w górę

- h - 4 cz w dół

h - fis

- 5 cz w górę

fis

- cis

- 4 cz w dół

cis

- gis

- 5 cz w górę

gis

- dis

- 4 cz w dół

dis

- b - 4 cz w dół

b - f

- 5 cz w górę

- c

- 4 cz w dół

- g

- 5 cz w górę.

Każda kwinta i kwarta musi posiadać odpowiednią ilość zdudnień; używając systemu

równomiernie temperowanego, nie uzyskuje się przy tym idealnie czystych kwint i kwart.
Resztę dźwięków stroi się w oktawach od temperatury. Czasami w żargonie wstępne strojenie
nazywane jest biglowaniem. Jest to termin lokalny wywodzący się z Technikum Budowy
Fortepianów.

Rys. 30. Klucz do strojenia fortepianów i kamerton widełkowy

Określenie kosztów korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych
Wycena instrumentów muzycznych

Aby skalkulować pełny koszt korekty, renowacji i konserwacji instrumentów

muzycznych należy zsumować koszty z dwóch, niezależnych obszarów:

−

koszty wykorzystanych materiałów,

−

koszty robocizny.

Prawidłowa kalkulacja kosztów powinna obejmować:

−

koszty wykonania realnych zakupów materiałów do użycia,

−

ilość czasu przeznaczonego na ten zakup,

−

czas ten należy oszacować w stosunku do normalnego czasu w jakim jesteśmy w stanie
dany materiał nabyć,

−

do kosztów zakupu materiału należy doliczyć marżę w wysokości 30%, czyli taką jaką
spotykamy w handlu materiałami do budowy i naprawy instrumentów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ważne jest też, aby do kosztu zakupu drewna świeżego dodać 5% ceny za każdy rok
sezonowania. Zależnie od tego, czy materiał ma kilka czy kilkadziesiąt lat, do ceny
zakupu materiału świeżego zawsze dodajemy po 5% ceny za każdy rok sezonowania,

−

w koszcie robocizny liczymy czas według przepracowanych godzin i dodajemy
podwójną stawkę za pracę w szkodliwych warunkach (przy lakierowaniu, chemikaliach
i pracy z drewnem fernambuku, palisandrem i hebanem).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jak definiujemy pojęcie ścisk korektorski?

Jak definiujemy cytomierz?

Jakie instrumenty kwalifikujemy jako zabytki?

Jak kalkulujemy koszty zakupionych materiałów?

Jakie narzędzia służą do spasowania elementów?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj schemat przebiegu naprawy pęknięć w korpusie klarnetu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić części klarnetu i sposób ich wytworzenia,

znaleźć materiały służące do naprawy,

określić sposoby i narzędzia służące do naprawy,

wyrysować schemat działania,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pęknięty korpus klarnetu,

−

notatnik,

−

blok rysunkowy,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj szczegółowy schemat naprawy ślimaka w wiolonczeli.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić budowę wiolonczeli,
2) narysować schemat przebiegu naprawy, porządkując w kolejności czynności, które

wykonasz,

3) określić wielkość zastosowanych narzędzi i ich rodzaj,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wiolonczela,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Oblicz koszty materiałów do naprawy 10 saksofonów. Pracownik pracował 20 godziny.

Jego tygodniowy zarobek wynosi 600 PLN (w 40 godzinnym trybie pracy). Jakie są koszty
robocizny tego pracownika przy jednym saksofonie. Materiały na remont saksofonów
kosztowały 3500 PLN netto. Oblicz jednostkowy koszt naprawy 1 saksofonu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić koszt jednej godziny pracy specjalisty,
2) określić wielkość marży na towar z magazynu,
3) obliczyć koszt pracy pracownika przy wszystkich saksofonach, a potem przy jednym

egzemplarzu,

4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać rodzaje dłut?

wskazać rodzaje ścisków?

określić sposoby spasowania materiału?

określić czynności, które należy wykonać przy renowacji
instrumentu?

określić rodzaje noży?

wyjaśnić jakie narzędzia służą do klejenia?

określić rodzaje miarek i ich zastosowanie?

wyjaśnić jakie są etapy prawidłowej naprawy starej rysy na powłoce
lakieru?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 22 zadania o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego
wyboru. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi, tylko jedna jest
prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ścisk sztywny do klejenia to ścisk w kształcie litery

2. Dłuta snycerskie to

inaczej dłuta płaskie.

małe dłutka.

inaczej dłuta wklęsłe.

duże dłuta sprzedawane w komplecie.

3. Nóż szewski to nóż

kuchenny.

do otwierania instrumentu,

najpowszechniej używany w korekcie,

bardzo rzadko stosowany w korekcie.

4. Minimalna wielkość pomieszczenia do naprawy fortepianu wynosi

40 i 25 m.

45 i 15 m.

40 i 20 m.

40 i 15 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Linoleum to

materiał na okładzinę stołu stolarskiego.

materiał do klejenia pęknięć.

materiał na podłogę warsztat.

inaczej olej lniany.

6. Do narzędzi składowanych na półkach zaliczymy

strug ręczny.

politurę.

szlifierkę.

dłuta.

7. Ogół procesów mających na celu przywrócenie pierwotnego stanu instrumentu to

korekta w znaczeniu szerokim.

konserwacja.

korekta w znaczeniu wąskim.

odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.

8. Renowacja to

odnowa podniszczonych części.

zapobieganie zniszczeniom.

naprawa drobnych partii instrumentów.

odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.

Ocena zużycia materiałów polega na

przeniesieniu poszczególnych przymiarów i porównanie ich z rysunkiem.

wytworzeniu odlewu gipsowego.

wytworzeniu odlewu z masy plastycznej.

przeniesieniu poszczególnych wymiarów do porównania z rysunku na instrument.

10.

Do oceniania stopnia zużycia instrumentu wykorzystuje się

dłuto.

skalpel.

nóż.

szablon.

11. Do oczyszczenia lakieru, który nie rozpuszcza się w spirytusie używamy

szelaku.

spirytusu.

kalafonii.

acetonu.

12. Do wstępnego oczyszczenia instrumentu można wykorzystać

rodek czyszczący do mebli.

mieszaninę wody z mydłem.

politurę.

krzemionkę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Przybliżony czas schnięcia ośmiu, kolejno nakładanych warstw lakieru wynosi

25 godzin.

120 minut.

12 godzin.

100 godz.

14. Włosie wiewiórcze jest stosowane w

pędzlu do klejenia.

pędzlu retuszerskim.

każdym pędzlu okrągłym.

każdym pędzlu płaskim.

15. Materiał nieulegający samozapłonowi to

klej.

heban.

damara.

spirytus.

cisk do klejenia płyt składa się z

dwóch ścisków korektorskich połączonych śrubą i trzpieniami.

dwóch ścisków taśm połączonych śrubą i trzpieniami.

dwóch ścisków do korpusu połączonych śrubą i trzpieniami.

dźwigni i przełożenia.

17. Czas schnięcie powłoki lakierniczej instrumentów zależy od

gęstości lakieru.

jakości podkładu.

gęstości pędzla.

jakości pędzla.

18. Miękki nóż używany w naprawie instrumentów muzycznych to

nóż kuchenny.

skalpel.

wybierak do żyłki.

cyklina.

19. Strugaczka

to narzędzie do strugania otworów.

to narzędzie do ostrzenia akcesoriów.

składa się z dwóch ścisków korektorskich połączonych śrubą i trzpieniami.

składa się z dwóch ścisków taśm połączonych śrubą i trzpieniami.

20. Duszostawiacza

używamy jak innych dłut.

używamy jak ścisków.

stosujemy w końcowym etapie korekty.

stosujemy na początku korekty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21. Mastyks to

specjalny rodzaj szelaku.

rodzaj kleju kazeinowego.

specjalny rodzaj kleju z pęcherzy jesiotra.

rodzaj składnika lakieru.

22. Cytomierz

to przyrząd z czujnikiem zegarowym.

jest wykonany w kształcie litery t.

jest wykonany w kształcie litery c.

służy do mierzenia interwałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie napraw, korekty i konserwacji instrumentów muzycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Kamiński Wł. Świrek J.: Lutnictwo. PWM, Warszawa 1972

Panufnik T.: Sztuka lutnicza. Warszawa 1926

Panufnik T.: Technologia lutnicza. Warszawa 1934

Weisshar J.:Volin restoration. London 2000