Doceniona stopa

Stopa ludzka jest niezwykle złożonym systemem zbudowanym
z:
- 26 kości,
- 33 stawów
- 107 więzadeł
- 33 mięśni.

Dobór obuwia powinien uwzględniać:
1. ustawienie tyłostopia (linia ułożenia Achillesa): koślawe
(pronacja), szpotawe (supinacja), neutralne (prawidłowe);
2. ustawienie przodostopia: czy nadmiernie obciążamy palucha
czy piąty palec;
3. ustawienie kolan: neutralne (prawidłowe), koślawe, szpotawe.

Stopa powinna opierać się w 3 punktach:

1. na pięcie od zewnętrznej strony
2. na głowie pierwszej kości śródstopia (pod paluchem)
3. na głowie piątej kości śródstopia (pod piątym palcem)


DOCENIONA STOPA
dr Paweł F. Nowak

Wciąż mało w Polsce popularne badanie stóp kojarzone jest z wymogami zawodowych
biegaczy, restrykcyjnie dobierającymi obuwie według wielu indywidualnych parametrów,
optymalnych dla specyfiki własnych stóp. Amatorsko biegający bardzo sporadycznie kierują
się innymi cechami niż marka producenta, cena czy wytrzymałość. A przecież nie jest celem
obuwia, by służyło jak najdłużej, lecz spełniało swoje funkcje.
Oferta producentów obuwia na polskim rynku jest duża i wciąż rosnąca, a z każdym sezonem
poznajemy modele coraz bardziej udoskonalane technologicznie. W tym wyścigu o klienta
ważna jest sprzedaż kolejnych wykorzystanych patentów, jednak do najciekawszych nawet
nowinek powinniśmy podchodzić tradycyjnie – dobierając obuwie bardzo indywidualnie,
stosownie do podbicia, szerokości i kształtu stopy. Nie wszystkie jej parametry możemy
ocenić sami, dlatego każdy powinien diagnozować budowę stóp – i to profilaktycznie.
Rolą badania, coraz częściej oferowanego bezpłatnie, w ramach promocyjnych akcji
koncernów obuwniczych, pozycjonujących się na rynku jako oferenci wysokiej jakości, jest
taka diagnoza budowy stóp, która skoryguje wady u amatorów i pozwoli im na dobór
bezpiecznego obuwia, zawodowcom zaś skutecznie umożliwi osiąganie lepszych wyników.

Niezwykła konstrukcja
Stopa, złożona z pięty, śródstopia i palców, dzięki swej niezwykłej budowie może spełniać
wiele ważnych funkcji m.in. amortyzacyjną, podporową, napędową i czuciową. Jej
prawidłową pracę warunkują układy - kostny, stawowy, mięśniowy i nerwowy.
Stopy biegacza narażone są na szereg urazów w związku z ich obciążaniem treningiem
biegowym. Ok. 50% osób posiada stopy o neutralnym podbiciu (wysklepieniu), co czwarty z
nas - podbicie niskie i tyleż samo - wysokie. Znając typ własnej stopy jesteśmy w stanie
bardziej właściwie dobrać odpowiednie buty do biegania. W bardzo prosty sposób w

warunkach domowych można określić stopień wysklepienia stopy - wystarczy odcisnąć na
kartce papieru mokrą stopę i porównać z wzorcem z książki.

Uderzenie o beton
Bieg zaczyna się i kończy na stopie, która jest podstawą całego układu lokomocji. Tym się
różni od marszu, że występuje w nim po odbiciu przyjemna faza lotu, która trwa niestety
krótko i zawsze kończy się lądowaniem - czyli uderzeniem stopy o podłoże. Uderzenie to
wywołuje ogromny wstrząs, który przenosi się na cały organizm. Podczas maratonu biegacz
wykonuje ponad 30 tys. kroków, za każdym razem uderzając o asfalt z siłą trzykrotnie
większą od ciężaru jego ciała. Tylko obuwie i odpowiednia technika biegu mogą uchronić
przed przeciążeniami i kontuzjami, spowodowanymi cyklicznymi wstrząsami, które są
reakcją na lądowanie na twardym podłożu.
Podczas projektowania butów biegowych bada się rozkład sił pomiędzy stopą a podłożem. Do
produkcji obuwia stosuje się dziś super nowoczesne, kosmiczne materiały, zastosowanie
których nie jest jednak receptą na bezpieczne i efektywne bieganie. Bardzo ważny jest
profesjonalny dobór obuwia sportowego, dostosowany do naszych problemów
ortopedycznych, masy ciała czy podłoża, po którym biegamy. Niektórzy z nas potrzebują
specjalnych wkładek ortopedycznych np. termoplastycznych, które nie stanowią biernego
podparcia dla stóp, lecz wymuszają prawidłowe ich ustawienie, także kolan i miednicy.
Wkładki te wpływają na prawidłową pracę mięśni stopy. Ideałem są wykonane specjalnie na
zamówienie, czyli już skorygowane. Indywidualny wybór obuwia opiera się na badaniu stopy
w ruchu i jest wykonywany przez specjalistów (np. w wyspecjalizowanych przychodniach
ortopedycznych) z zastosowaniem specjalistycznych urządzeń. W wielu dobrych sklepach
można zasięgnąć porady sprzedawcy czy wykonać prosty komputerowy test, który ułatwi
nam dobór obuwia. Niektóre firmy w swoim asortymencie butów do biegania uwzględniają w
rozmiarze nie tylko długość stopy, ale i jej szerokość.

ABC diagnozowania
Sprawność stóp uzależniona jest od ich budowy, a zwłaszcza od prawidłowego
ukształtowania łuków podłużnych i poprzecznych. Wysklepienie stopy pełni ważną funkcję
amortyzatora wstrząsów, chroni narządy wewnętrzne przed mikrourazami, powstającymi w
trakcie biegania.
Odpowiednia technika biegu chroni nas przed nadmiernymi wstrząsami. Należy urozmaicać
bieganie po zróżnicowanym terenie, częściej wybierać miękkie podłoże (szczególnie osoby
początkujące) niż twardy beton czy asfalt. Obuwie powinno zawierać miękką elastyczną
podeszwę, która pochłania wstrząsy.
W jaki sposób zbadać swoje stopy, narażone na szereg urazów podczas treningów? Istnieje
wiele metod ich oceny, m. in.:



metody ortopedyczne: subiektywne; prawidłowa diagnoza zależy od doświadczenia
(wiedzy) badającego; wykorzystywane są w badaniach masowych



metody antropometryczne (antropometria, plantokonturografia, planimetria,
podometria) – obiektywne, służące do oceny biernego aparatu stopy



elektromiograficzne: służą do oceny czynnego aparatu stopy na podstawie czynności
bioelektrycznej jej mięśni



goniometryczne: pozwalające zmierzyć zakres ruchu w poszczególnych stawach



radiograficzne: oparte na zdjęciach rentgenowskich, służące do oceny aparatu
biernego (stawów, kości) stopy.



tensometryczne: polegają na rejestrowaniu sił nacisku poszczególnych części stopy na
podłoże



próby czynnościowe, polegające na łączeniu kilku metod w celu wszechstronnego
zbadania sprawności stopy.

Nieopłacalne oszczędzanie
Warto wykonywać badania pedologiczne nie tylko dlatego, że można diagnozować problemy
zdrowotne i następnie prowadzić właściwe leczenie, ale by profilaktycznie badać stopy i
właściwie dobrać obuwie do biegania, stosownie do nawet najmniejszych odchyleń w ich
budowie. Dziś do oceny stanu stóp używa się komputerów wyposażonych w specjalną
platformę, służącą do badania rozkładu nacisków na podeszwy.
Nie warto oszczędzać na dobrym obuwiu, to nigdy się nie opłaca. Koszty leczenia kontuzji są
często znacznie wyższe niż zakup nawet drogiej pary butów.
Bieganie to jedna z najtańszych aktywności, do podjęcia której jedynym niezbędnym
sprzętem są buty. Pozostała garderoba oczywiście ma również istotne znaczenie dla naszego
zdrowia, ale obuwie zdecydowanie jest jej najważniejszym elementem. Nie warto kierować
się tylko i wyłącznie kolorystyką czy modnym fasonem, a dobre buty to nie te najbardziej
wytrzymałe. Przez odpowiednio długi okres powinny spełniać swoje funkcje podporowe i
amortyzujące. Źle dobrane obuwie lub obuwie niskiej klasy (trampki) może jedynie pogłębiać
posiadane już wady postawy. Wady, które nie zawsze sobie uświadamiamy.