15. AMINOKWASY
Należą do grupy związków dwufunkcyjnych. Zawierają w swojej budowie conajmniej jedną grupę o
właściwościach kwasowych (-COOH) i przynajmniej jedną o właściwościach zasadowych (-NH
2
)
(H
2
N)
m
– R – (COOH)
n
R- grupa węglowodorowa (może
również zawierać inne grupy funkcyjne
np. –SH, -OH)
Aminokwasy występujące w organizmach żywych
Wzór
Nazwa
Skrót nazwy
Masa
cząsteczkowa
C
2
H
5
O
2
N
glicyna
(glikokol)
Gly
75
C
3
H
7
O
2
N
alanina
Ala
89
C
5
H
11
O
2
N
walina
Val
117
C
6
H
13
O
2
N
leucyna
Leu
131
C
6
H
13
O
2
N
izoleucyna
Ile
131
C
3
H
9
O
3
N
seryna
Ser
105
C
4
H
9
O
3
N
treonina
THr
119
C
5
H
9
O
2
N
prolina
Pro
131
CH
2
COOH
NH
2
CH COOH
NH
2
CH
3
CH COOH
NH
2
CH
CH
3
CH
3
CH COOH
NH
2
CH
2
CH
CH
3
CH
3
CH COOH
NH
2
CH
CH
2
CH
3
CH
3
CH COOH
NH
2
CH
2
HO
CH COOH
NH
2
CH
CH
3
OH
CH
2
H
2
C
H
2
C N
CH COOH
H
120
Repetytorium z chemii
C
5
H
9
O
3
N
hydroksyprolina
Hyp
147
C
3
H
7
O
2
NS
cysteina
Cys
121
C
5
H
11
O
2
NS
metionina
Met
147
C
9
H
11
O
2
N
fenyloalanina
Phe
165
C
9
H
11
O
3
N
tyrozyna
Tyr
181
C
11
H
11
O
2
N
2
tryptofan
Trp
203
C
4
H
8
O
3
N
2
asparagina
Asn
132
C
5
H
10
O
3
N
2
glutamina
GIn
146
C
4
H
7
O
4
N
Kwas
asparginowy
Asp
133
C
5
H
9
O
4
N
Kwas
glutaminowy
Glu
147
C
6
H
14
O
2
N
2
lizyna
Lys
146
CH
2
CH COOH
NH
2
CH
2
CH COOH
NH
2
HO
N
CH
2
H
CH
NH
2
COOH
H
2
N
C
O
CH
2
CH
NH
2
COOH
H
2
N
C
O
CH
2
CH
2
CH
NH
2
COOH
HOOC CH
2
CH COOH
NH
2
CH
2
CH
2
CH COOH
NH
2
HOOC
H
2
N CH
2
CH
2
CH
2
CH
2
CH COOH
NH
2
CH
2
HC
H
2
C N
CH COOH
H
HO
CH COOH
NH
2
CH
2
SH
CH
2
CH
2
CH COOH
NH
2
S
CH
3
Aminokwasy
121
C
6
H
14
O
3
N
2
hydroksylizyna
Hyl
162
C
6
H
14
O
2
N
3
arginina
Arg
160
C
6
H
9
O
2
N
3
histydyna
His
155
Nazwa
Skrót nazwy
Masa
molowa
T
t
pK
a
pI
alanina
Ala
89,09
297
2,34
6,11
arginina
Arg
174,20
238
2,00
10,76
asparagina
Asn
132,12
236
2,22
5,41
kwas asparaginowy
Asp
133,10
270
1,88
2,85
cysteina
Cys
121,16
178
1,93
5,05
glutamina
Gln
146,15
185
2,17
5,65
kwas glutaminowy
Glu
147,13
249
2,19
3,15
glicyna
Gly
75,07
290
2,34
6,06
histydyna
His
155,16
277
1,81
7,60
izoleucyna
Ile
131,17
284
2,34
6,05
leucyna
Leu
131,17
337
2,33
6,01
lizyna
Lys
146,19
225
2,18
9,60
metionina
Met
149,21
283
2,28
5,74
fenyloalanina
Phe
165,19
284
1,83
5,49
prolina
Pro
115,13
222
1,97
6,30
seryna
Ser
105,09
228
2,21
5,68
treonina
Thr
119,12
253
2,09
5,60
tryptofan
Trp
204,23
282
2,43
5,89
tyrozyna
Tyr
181,19
344
2,20
5,64
walina
Val
117,15
282
2,29
6,00
15.1.
PODZIAŁ AMINOKWASÓW
ze względu na grupy funkcyjne
o
obojętne (jednakowa ilość grup –COOH i –NH
2
)
C
C
H
3
NH
2
H
COOH
C
C
H
2
NH
2
H
COOH
OH
C
C
H
2
NH
2
H
COOH
SH
Alanina
seryna
cysteina
o
kwasowe (więcej grup –COOH niż –NH
2
)
C
NH
2
H
COOH
CH
2
HOOC
C
NH
2
H
COOH
(CH
2
)
2
HOOC
kwas asparginowy
kwas glutaminowy
do aminokwasów kwasowych zaliczamy również aminokwasy zawierające oprócz
grupy –COOH i –NH
2
grupę amidową np.
CH
2
CH
2
CH COOH
NH
2
CH
CH
2
H
2
N
OH
NH CH
2
CH
2
CH
2
CH COOH
NH
2
C
NH
H
2
N
N
N
H
CH
2
CH COOH
NH
2
122
Repetytorium z chemii
C
NH
2
H
COOH
(CH
3
)
3
C
O
N
H
2
agrinina
o
zasadowe (więcej grup –NH
2
niż –COOH)
C
NH
2
H
COOH
(CH
2
)
2
CH
2
N
H
2
C
NH
2
H
COOH
(CH
2
)
4
N
H
2
ornityna
lizyna
ze względu na rodzaj grupy węglowodorowej
o
alifatyczne np.
C
NH
2
H
COOH
CH
2
C
CH
3
H
C
H
3
walina
o
aromatyczne
C
NH
2
H
COOH
fenyloalanina
ze względu na położenie grupy –NH
2
względem grupy –COOH
○
α-aminokwasy
C
NH
2
H
COOH
R
C
NH
2
H
COOH
C
H
3
alanina (kwas 2-aminopropanowy
wszystkie aminokwasy białkowe są α-aminokwasami
wszystkie α -aminokwasy (z wyjątkiem glicyny) są optycznie czynne
wszystkie aminokwasy białkowe to L–α- aminokwasy
C
H
N
H
2
COOH
R
C
R
N
H
2
COOH
H
L-α-aminokwas
D-α-aminokwas
(Patrz izomeria zw. organicznych, str. 161)
○
β-aminokwasy
C
H
H
COOH
C
R
NH
2
H
np.
C
H
H
COOH
C
C
H
3
NH
2
H
kwas β-aminomasłowy
(2-aminobutanowy)
○
γ-aminokwasy
C
H
H
COOH
C
C
H
H
NH
2
H
R
np.
C
H
H
COOH
C
C
H
H
NH
2
H
H
kwas
-aminomasłowy
(3-aminobutanowy)
15.2.
OTRZYMYWANIE AMINOKWASÓW
hydroliza peptydów (kwasowa, zasadowa lub enzymatyczna)
Aminokwasy
123
reakcja chlorowcokwasów z amoniakiem
C
R
Cl
H
COOH
C
R
NH
2
H
COONH
4
NH
3
NH
4
Cl
C
R
NH
2
H
COONH
4
C
R
NH
3
+
H
COO-
NH
4
Cl
+
+ 3
+ HCl
+
z aldehydów (metoda Streckera)
C
R
H
OH
CN
C
R
NH
2
H
CN
NH
3
C
R
H
NH
2
COOH
C
R
NH
2
H
CN
NH
3
O
C
R
H
HCN
C
R
H
OH
CN
+
+
+
+
H
2
O
aminonitryl
H
2
O
2
+
cyjanohydryna
z ketokwasów (metoda Knoopa)
C
R
O
COOH
C
R
NH
COOH
NH
3
C
R
NH
2
H
COOH
+
[H]
w ten sposób aminokwasy są wytwarzane w organizmach żywych
C
R
O
COOH
C
R
NH
2
H
COOH
NADH
2
NAD
+ H
2
O
15.3.
REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE
Ze względu na obecność w cząsteczce grup funkcyjnych o charakterze zarówno zasadowym (-NH
2
)
jak i kwasowym (-COOH) związki te tworzą zarówno z kwasami jak i zasadami (aminokwasy to
organiczne związki amfoteryczne)
C
N
H
2
H
R
COO
C
H
3
N
H
R
COO
C
H
3
N
H
R
COOH
(CH
2
)
x
-
[OH
-
]
+
(CH
2
)
x
-
+
(CH
2
)
x
anion
pH > pI
jon obojnaczy
pH = pI
kation
pH < pI
w zewnętrznym polu
elektrycznym dąży do anody
w polu elektrycznym nie
przemieszcza się
w polu elektrycznym dąży do
katody
Punkt izoelektryczny (pI) – to taka wartość pH roztworu, przy którym następuję wewnątrz
cząsteczkowe zobojętnianie grupy aminowej wodorem z grupy karboksylowej (powstaje jon
obojnaczy). Jonowa struktura aminokwasów jest powodem ich dobrej rozpuszczalności w wodzie
oraz wysokich temperatur topnienia. Zależność formy występowania aminokwasów od pH roztworu
jest wykorzystywana przy rozdziale aminokwasów elektroforetycznie.
właściwości kwasowe aminokwasów
124
Repetytorium z chemii
o
aminokwasy mają słabe właściwości kwasowe, jednakże w reakcji z mocnymi
zasadami (KOH, NaOH) dają sole dobrze rozpuszczalne w wodzie (odczyn
zasadowy – hydroliza anionowa):
R
C
H
NH
2
C
COOH
H
H
+ Na
+
OH
-
R
C
H
NH
2
C
H
H
COO
-
+ Na
+
+ H
2
O
o
tworzenie estrów
C
H
H
C
C
R
NH
2
H
O
O - H
C
H
H
C
R
NH
2
H
C
O
O - R
1
H - O - R
1
+
H
2
O
+
właściwości zasadowe aminokwasów
o
aminokwasy w reakcji z mocnymi kwasami mineralnymi (HCl, H
2
SO
4
) dają sole
amoniowe, wykazujące charakter zdecydowanie kwasowy (hydroliza kationowa
soli):
C
R
NH
2
H
C
R
NH
3
R
COOH
COOH
(CH
2
)
x
+
(CH
2
)
x
+ H
+
Cl
-
Cl
-
reakcje wynikające ze współdziałania grup –NH
2
i –COOH
o
-aminokwasy podczas ogrzewania przechodzą w cykliczne diamidy (laktydy):
R
C
N
H
H
C
O
O H
R
C
N
H
H
C
O
O
H
N
C
C
N
C
C
H
R
O
H
R
H
O
H
laktyd
o
aminokwasy szeregów γ i δ podczas ogrzewania przechodzą w
wewnatrzcząsteczkowe amidy (laktamy):
CH
2
CH
2
CH
2
N
H
H
C
O
OH
CH
2
CH
2
CH
2
N
H
C
O
H
2
O
+
laktam
tworzenie polipetydów (reakcja kondensacji) np.
C
N
H
2
H
H
C
O
O - H
C
N
H
H
COOH
H
H
C
H
H
C
N
H
2
H
H
C
N
O H
COOH
+
+ H
2
O
C
N
H
H
COOH
H
H
C
H
H
C
N
H
2
H
H
C N
O H
C
H
H
C N
O H
COOH
C
H
H
C
N
H
2
H
H
C N
O H
C
O
O -H +
+ H
2
O
C
H
H
C
N
H
2
H
H
C
N
O H
COOH
n
polipeptyd zbudowany z n-cząsteczek glicyny
tworzenie soli kompleksowych z solami miedzi(II)
Aminokwasy
125
Cu
C
O
C
O
N
H
R
H
H
C
H
C
O
R
N
H
O
H
H
C
R
NH
2
COOH
2
Cu
2+
+
reakcja z HNO
2
(tworzenie hydroksykwasów)
o
ilość moli amoniaku wydzielona z 1 mola aminokwasu informuje o ilości grup –
NH
2
w tym związku
o
przy znanej ilości grup – NH
2
w cząsteczce związku reakcja ta może służyć do
ilościowego oznaczania aminokwasu na podstawie objętości wydzielonego azotu
R
C
H
OH
COOH
+ N
2
+ H
2
O
+ HNO
2
R
C
H
NH
2
COOH
Ciekawostki
Barwną reakcję ninhydrynową dają aminokwasy peptydy i białka
RCHCOOH
NH
2
O
O
OH
OH
O
OH
N
O
O
+
+CO
2
+ RCHO
ninhydryna
zabarwienie niebieskie do purpurowego
Reakcja jest wykorzystywana w daktyloskopii
Histydyna – lek przy chorobach zołądka i dwunastnicy
Kwas
-aminokapronowy – środek przeciwkrwotoczny
Kwas glutaminowy – produkt przemiany metabolicznej w mózgu; lek stosowany w leczeniu stanów
depresyjnych. Jest popularnym dodatkiem spożywczym (konserwy, koncentraty) poprawiającym
smak potraw mięsnych.
Przykład 15.1.
2000/F
Ile możliwych tetrapeptydów można otrzymać z połączenia dwóch cząsteczek alaniny i dwóch cząsteczek
fenyloalaniny. Wskaż prawidłową odpowiedź.
A. 3
B. 5
C. 6
D. 8
Rozwiązanie:
Możliwe sekwencje aminokwasów wchodzących w skład tetrapeptydu powstałego z połączenia
dwóch cząsteczek alaniny i dwóch cząsteczek fenyloalaniny:
Ala-Ala-Phe-Phe
Ala-Phe-Phe-Ala
Phe-Phe-Ala-Ala
Ala-Phe-Ala-Phe
Phe-Ala-Ala-Phe
Phe-Ala-Phe-Ala
CH
3
CHCOOH
NH
2
alanina (Ala)
CH
2
CHCOOH
NH
2
fenyloalanina (Phe)
Odpowiedź D
Przykład 15.2.
2000/L
Dipeptyd o wzorze:
CH
3
CH
3
CH
COOH
CH
H
N
O
C
CH
2
H
2
N
ma nazwę:
A. glicylowalina
B. glicyloglicyna
C. alaniloglicyna
D. waliloglicyna
Rozwiązanie:
126
Repetytorium z chemii
Dipeptyd zawierający ugrupowania wywodzące się od glicyny (kwas aminooctowy) oraz waliny nosi
nazwę glicylowaliny:
H
2
N
CH
2
C
N
CH
COOH
CH
2
CH
3
CH
3
H
O
OH
H
glicyna
walina
Odpowiedź A
Przykład 15.3.
2000/F
Aspartam jest stosowany jako środek słodzący tam, gdzie użycie cukru jest niemożliwe lub
niewskazane, na przykład do słodzenia leków lub niskokalorycznych deserów i napojów. Poniższy
wzór przedstawia cząsteczkę aspartamu
Jak nazywają się wiązania I i II?
I
II
A. peptydowe
estrowe.
B. amidowe
glikozydowe.
C. peptydowe
hemiacetalowe.
D. eterowe
estrowe.
Rozwiązanie:
Wiązanie oznaczone na powyższym rysunku jako I. jest wiązaniem peptydowym a wiązanie
oznaczone II. to wiązanie estrowe. Aspartam jest więc estrem metylowym asparaginofenyloalaniny.
kwas asparaginowy
fenyloalanina
wiązanie peptydowe
wiązanie estrowe
Odpowiedź A
Przykład 15.4.
2002/L
Wskaż wzór cząsteczki w której występuje wiązanie peptydowe:
A. CH
3
CH(NH
2
)CONHCH
2
COOH
B. CH
3
CH
2
CH(NH
2
)COOH
C. CH
3
CH
2
COCH
3
D. CH
3
CH
2
CH(NH
2
)COOCH
3
Rozwiązanie:
W cząsteczce CH
3
CH(NH
2
)CONHCH
2
COOH o wzorze strukturalnym:
H
2
N
CH
C
N
CH
2
COOH
H
O
CH
3
wiązanie peptydowe
występuje wiązanie peptydowe.
Odpowiedź A
H
2
N
CH C
NH CH
CH
2
COOH
O
CH
2
C
6
H
5
C
O
O
CH
3
I.
II.
Aminokwasy
127
Przykład 15.5.
2000/F
W podanym schemacie
substancjami X, Y, Z są:
X
Y
Z
A. kwas octowy
kwas chlorooctowy
glicyna.
B. aldehyd octowy
kwas chlorooctowy
kwas octowy.
C. aldehyd octowy
chlorooctan
metylu acetamid.
D. kwas octowy
chlorek acetylu
octan amonu.
Rozwiązanie:
Reakcja związku X (kwas octowy) to reakcja chlorowania, katalizowana światłem, w wyniku której
powstaje chlorowcokwas (kwas α-chlorooctowy), który następnie reaguje z amoniakiem tworząc
aminokwas (kwas aminooctowy).
CH
3
COOH + Cl
2
→ CH
2
(Cl)COOH + HCl
kwas α-chlorooctowy
CH
2
(Cl)COOH + 2NH
3
→ CH
2
(NH
2
)COOH + NH
4
Cl
kwas aminooctowy (glicyna)
Odpowiedź A
Przykład 15.6.
2002/F
W wyniku hydrolizy tripeptydu otrzymano alaninę i glicynę. Omawianym tripeptydem może być:
A..
H
2
N
CH
CH
3
C
O
N
CH
2
H
N
H
O
COOH
CH
3
C
CH
B.
H
2
N
CH
CH
3
C
O
N
CH
CH
3
H
N
H
O
COOH
C
CH
2
C.
H
2
N
CH
2
C
O
N
CH
2
H
N
H
O
COOH
C
CH
CH
3
D. odpowiedzi A, B i C są poprawne
Rozwiązanie:
W każdym z wymienionych w zadaniu tripeptydów znajdują się reszty wywodzące się od alaniny i
glicyny:
H
2
N
CH
CH
3
C
O
N
H
CH
2
H
N
H
O
COOH
CH
3
C
OH
CH
OH
H
alanina
alanina
glicyna
H
2
N
CH
CH
3
C
O
N
H
CH
CH
3
H
N
H
O
COOH
OH
CH
2
OH
H
alanina
glicyna
glicyna
H
2
N
CH
2
C
O
OH
N
H
CH
2
H
N
H
O
COOH
C
OH
CH
CH
3
H
glicyna
alanina
alanina
Odpowiedź D
128
Repetytorium z chemii
Przykład 15.7.
2001/F
Punkt izoelektryczny jest to taka wartość pH roztworu, przy której występuje maksymalne stężenie
jonu obojnaczego. Dla alaniny wartość punktu izoelektrycznego wynosi pI = 6. W roztworze
o pH = 9:
A. cząsteczki alaniny wędrują w kierunku elektrody ujemnej
B. cząsteczki alaniny wędrują w kierunku elektrody dodatniej
C. alanina występuje w postaci kationu
D. odpowiedzi A i C są prawdziwe
Rozwiązanie:
W roztworze wodnym alaniny mogą występować następujące formy alaniny:
CH
CH
3
COOH
CH
CH
3
COOH
CH
CH
3
H
2
N
H
2
N
+
H
3
N
H
+
OH
-
COO
-
kation
jon obojnaczy
anion
pH<6
pH=6
pH>6
Aniony dążą do anody (elektroda dodatnia), kationy do katody (elektroda ujemna), zatem w
roztworze o pH=9 cząsteczki alanina będzie anionem i dążyć będzie do elektrody dodatniej.
Odpowiedź B
Przykład 15.8.
2000/L
Podstawowymi cegiełkami struktury białka są reszty
-aminokwasowe o określonej konfiguracji
przestrzennej. Poniżej wybrano cztery aminokwasy oznaczone numerami od 1 do 4.
C
COO
-
H
H
H
3
N
+
C
COO
-
H
H
3
N
+
CH
3
C
COO
-
H
H
3
N
+
CH
2
OH
C
COO
-
H
H
3
N
+
CH
2
SH
1.
2.
3.
4.
Wskaż aminokwas, który nie może występować w postaci izomerów optycznych
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4
Rozwiązanie:
Optycznie czynny aminokwas musi posiadać asymetryczny atom węgla, jedynie związek numer jeden
nie posiada atomu związanego z czterema różnymi podstawnikami (asymetryczny atom węgla).
Odpowiedź A
Przykład 15.9.
1998/F
Wskaż, który z przedstawionych aminokwasów może utworzyć laktam o
wzorze:
A. 6-aminoheksanowy
B. 5-amino-4-metylopentanowy
C. 5-aminoheksanowy
D. 2-amino-2-metylopentanowy
Rozwiązanie:
kwas 5-aminoheksanowy
Odpowiedź C
Przykład 15.10. 1998/F
W wyniku kondensacji dwóch aminokwasów powstał dipeptyd, którego masa stanowi 89.03% masy
wyjściowych aminokwasów. Określ czy wyjściowe aminokwasy to:
A. glicyna i alanina
B. alanina i walina
C. glicyna i seryna
D. fenyloalanina i alanina
Rozwiązanie
N
O
H
CH
3
N
H
3
C
H
O
+ H
2
O
N
H
3
C
H
O
OH
H
H
3
C NH
2
C
O
OH
1
2
3
4
5
Aminokwasy
129
W wyniku kondensacji dwu aminokwasów powstaje dipeptyd i cząsteczka wody. Masa dipeptydu jest
więc mniejsza od masy wyjściowych aminokwasów o 18u.
Z treści zadania wiemy, że masa wody stanowi:
100% – 89,03% = 10,97%
masy wyjściowych aminokwasów, więc:
10,97% ---------- 18u
100% ---------- x
x = 164u
Suma mas wyjściowych aminokwasów wynosi 164u. Sprawdzamy, która z odpowiedzi zawiera taką parę
aminokwasów:
A.
M
glicyny
= 75
M
alaniny
= 89
suma mas molowych = 164
B.
M
alaniny
= 89
M
waliny
= 117
suma mas molowych = 206
C.
M
glicyny
= 75
M
seryny
= 105
suma mas molowych = 180
D.
M
fenyloalaniny
= 165 M
alaniny
= 89
suma mas molowych = 254
Odpowiedź A
Przykład 15.11. 2001/L
Spośród podanych poniżej związków w białkach nie występuje:
Rozwiązanie
Aminokwasy występujące w cząsteczkach białek to
-aminokwasy zawierające grupę -NH
2
związaną z
atomem węgla połączonym z grupą karboksylową. Poza glicyną wszystkie aminokwasy występujące w
białkach to
-aminokwasy o konfiguracji L.
C
COOH
NH
2
R
1
R
2
C
COOH
N
H
2
H
R
1
wzór ogólny aminokwasów białkowych
konfiguracja L-aminokwasów białkowych
Aminokwas:
CH
2
COOH
CH
NH
2
C
H
3
jest
-aminokwasem i nie występuje w białkach.
Odpowiedź C
Przykład 15.12. 2000/F
Denaturację białka spowoduje:
A. reakcja z formaliną
B. reakcja ksantoproteinowa
C. reakcja z siarczanem (VI) miedzi (II)
D. wszystkie reakcje
Rozwiązanie
Denaturację białek wywołuje szereg czynników, do których należą m.in.: dodatek soli metali ciężkich,
stężonych roztworów kwasów i zasad oraz formaliny. Reakcja ksantoproteinowa, to próba na obecność
białek, polegająca na tworzeniu się żółto zabarwionych substancji podczas działania na białko stężonym
kwasem azotowym(V).
Odpowiedź D
130
Repetytorium z chemii
Przykład 15.13. 2000/F
Laktam o poniższym wzorze jest produktem wewnątrzcząsteczkowej kondensacji:
A. kwasu 2-aminobutanowego
B. kwasu 4-aminobutanowego
C. kwasu 3-aminopropanowego
D. kwasu aminooctowego
Rozwiązanie
Laktamy to produkty reakcji wewnątrzcząsteczkowej
lub
aminokwasów.
W wyniku kondensacji kwasu 4-aminobutanowego powstaje laktam o wzorze:
C
C
H
2
C
C
NH
C
C
H
2
C
CH
2
O
O
OH
NH
2
H
2
H
2
H
2
+ H
2
O
1
2
3
4
kwas 4-aminobutanowy
laktam
(
-aminomasłowy)
Odpowiedź B
Przykład 15.14. 2001/F
Po przeprowadzonej hydrolizie i analizie aminokwasowej oczyszczonej wołowej pepsyny
stwierdzono tylko 0,43 % lizyny. Wzór lizyny jest następujący:
Oszacuj minimalną masę cząsteczkową tej pepsyny.
A. 3 300 u
B. 34 000 u
C. 300 000 u
D. 339 000 u
Rozwiązanie
Lizyna ma wzór sumaryczny C
6
H
14
N
2
O
2
m
lizyny
= 6
,
12 + 1
,
14 + 2
,
16 + 2
,
14 = 146u
%
43
,
0
%
100
m
u
146
lizyny
%
pepsyny
u
34000
33953
%
100
%
43
,
0
u
146
m
pepsyny
Odpowiedź B
Przykład 15.15. 1997/F
Laktamami, czyli cyklicznymi amidami nazywamy związki powstałe w wyniku wewnątrzcząste-czkowej
reakcji kondensacji aminokwasów. Laktam o przedstawionym wzorze ogólnym:
może być utworzony przez aminokwas nienaturalny o wzorze:
A. CH
3
CH(NH
2
)CH(C
6
H
5
)CH
2
COOH
B. CH
3
CH
2
CH(NH
2
)CH(C
6
H
5
)COOH
C. CH
3
CH(NH
2
)CH
2
CH(C
6
H
5
)COOH
D. (C
6
H
5
)C(NH
2
)CH
2
CH
2
COOH
N
H
O
R
2
R
1
Rozwiązanie
Z nienaturalnego aminokwasu o wzorze CH
3
CH(NH
2
)CH(C
6
H
5
)CH
2
COOH można otrzymać laktam:
N
H
O
CH
3
C
6
H
5
O
CH
3
C
6
H
5
OH
NH
2
+
H
2
O
aminokwas
laktam
Odpowiedź A