Okres Prenatalny

Pierwszy trymestr

rozwoju

Z zapłodnionej komórki jajowej
powstaje istota przypominająca
wyglądem miniaturowego człowieka
ze wszystkimi, zaczynającymi
funkcjonować narządami
wewnętrznymi. Rozwój przebiega
przede wszystkim pod wpływem
genetycznie zakodowanego porządku
i wzorca.

Pierwszy miesiąc

• faza jaja płodowego - okres szybkich

podziałów zapłodnionej komórki, która
przez ok. tydzień przemieszcza się
wzdłuż jajowodu do macicy

• faza zarodkowa (embrionalna) - w

okresie implantacji zarodek ludzki
składa się z kilkuset komórek i ma
kształt wklęsłej kuli o średnicy ok.
0,14mm.

• Zarysowuje się okolica głowy, od 19 dnia

tworzą się oczy, 28 dnia można rozpoznać
soczewkę oka, od 21 dnia pracuje serce, 4
dni później tworzy się zamknięty system
naczyń krwionośnych a serce zaczyna
pracę. W 4 tyg. pojawiają się jama ustna,
zawiązki narządów wewnętrznych, kończyn
uszu i nosa oraz mięśni. Pod koniec 1
miesiąca zarodek jest zwinięty w łuk,
składa się z kilku milionów komórek, ma ok.
0,5cm i 1 g. wagi

4tyg

Drugi miesiąc

• 5 tyg.- pojawiają się zawiązki dłoni i stóp

oraz narządów płciowych

• 6 tyg.- głowa staje się największą częścią

ciała, dziecko ma 2cm i waży 2 g

• 7 tyg.- głowa się nadal powiększa, tworzą

się wargi i zawiązek języka

• 8 tyg.- głowa stanowi połowę długości

ciała, gałki oczne przesuwają się z boków

ku przodowi, kształtują się powieki i

dziurki w nosie, na dłoniach pojawiają się

główne linie papilarne, rozwój kubków

smakowych

5tyh

6tyg

7tyg

Trzeci miesiąc –

płodowy okres życia

•

9 tyg.- plecy częściowo prostują się, przez co

głowa nie opada na brzuch, na skórze

wyrasta meszek płodowy (lanugo), tworzy się

tęczówka, powieki przykrywają oczy (na

dalsze 3 miesiące), pojawiają się zaczątki

paznokci

•

10 tyg. – dziecko przybiera na wadze, twarz

ma już proporcje dziecięce

•

11 tyg. – 6,5 cm. i 9,5 g., powstają struny

głosowe

•

12 tyg. – 7,5 cm., 14 g.

9tyg

10tyg

10tyg

Układ nerwowy w 1

trymestrze

• 1 miesiąc – od 13 dnia tworzą się

zawiązki układu nerwowego, ok.
21 dnia pierwsze komórki o.u.n.
Ukł. nerwowy generuje pierwsze
impulsy nerwowe, ruszając
mięśniami, otrzymuje doznania z
mięśni. Poprzez tę wymianę
informacji i aktywność rozwija się.

• 2 miesiąc – Rozwija się współpraca

u.nerwowego i mięśniowego. W 7 tyg.

półkule mózgowe zaczynają wypełniać

górną część czaszki, w 43 dniu

pojawiają się fale mózgowe.

• Rączki i nóżki wykonują proste,

marionetkowe ruchy, intensywnie

rozwija się oko, komórki nerwowe

siatkówki. W 7 tyg. okolica warg staje

się wrażliwa na dotyk, a jej lekkie

podrażnienie wywołuje reakcję

uogólnioną całego ciała – dziecko kuli

się.

• 3 miesiąc – doskonali się zmysł dotyku Neurony w rdzeniu

kręgowym wysyłają sygnały do poszczególnych kończyn, dzięki

czemu mogą się one poruszać niezależnie od siebie. Tworzy się

nerw węchowy. Dziecko balansujące w macicy wykonuje wiele

ruchów, ziewanie, przeciąganie się,

• w 11 tyg zwiększa się powierzchnia ciała czuła na dotyk –

wrażliwe stają się ramiona i klatka piersiowa. Nadal jednak w

odpowiedzi na dotyk następuje reakcja uogólniona całego ciała.

• W 12 tyg kształtuje się nerw łączący gałkę oczną z potyliczną

częścią mózgu (gdzie kora wzrokowa) Dziecko zaczyna połykać

wody płodowe, pojawiają się ruchy klatki piersiowej,

nabierania i wypierania wód płodowych oraz ssania – są one

treningiem mięśni po urodzeniu służących oddychaniu i

odżywianiu. Ruchy ciała stopniowo stają się bardziej celowe i

zorganizowane. Znacznie zwiększa się ich repertuar.

Drugi trymestr

rozwoju

• 4 miesiąc – intensywny przyrost długości –

dziecko osiąga 25 cm i ciężaru – 20dag.
Głowa zajmuje 1/3 długości ciała. Mózg
dynamicznie dojrzewa, powstają ciągle
nowe połączenia nerwowe. W przedniej
części kory tworzy się mapa ruchowa i
czuciowa ciała.

• 20 tysięcy różnych ruchów w ciągu dnia.
• Cała powierzchnia ciała staje się wrażliwa

na dotyk.

4mc

• 5 miesiąc – 30cm i 40dag, porost włosów,

brwi i rzęs. Aktywność dziecka staje się

regularna i cykliczna (fazy czuwania i snu)

a na jej indywidualne cechy ma wpływ

temperament dziecka oraz tryb życia i

aktywność matki. Matka może stwierdzić

czy dziecko śpi, czy ma czkawkę, kopie,

obraca się , przeciąga po śnie, lub szuka

wygodnej pozycji. Może też stymulować

jego ruchy przez pocieranie lub stukanie w

powłoki brzuszne.

• Kubki smakowe są chemicznie aktywne.

Intensywność połykania wód płodowych

zależy od ich smaku oraz samopoczucia

dziecka (woli słodkie, unika gorzkich,

słonych, kwaśnych)

• 6 miesiąc – kończy się wzrost liczby komórek i

zwojów nerwowych, fale mózgowe

przypominają fale u noworodka, gęstnieje sieć

wiązań nerwowych

• Aktywność ruchowa matki i dziecka jest

naprzemiennie zharmonizowana – ruchy ciała

matki hamują ruchy dziecka, zaprzestanie

ruchu przez matkę pobudza jego ruchy. Matka

zbyt aktywna lub unieruchomiona nie

stymuluje rozwoju ruchowego dziecka, które

potrzebuje na przemian aktywności i

odpoczynku, aby mogło się harmonijnie

rozwijać.

• Pod koniec 6 miesiąca stopniowo otwierają się

powieki, poruszają gałki oczne, reagują na

światło.

6mc

Trzeci trymestr rozwoju

• Pojawia się możliwość przeżycia dziecka poza

organizmem matki. 28-36 tyg. – wcześniaki.

• Intensywny rozwój tkanki tłuszczowej,

podwojenie wagi. Magazynowanie potrzebnych
po urodzeniu składników. (Dziecko pije ok. litra
płynu owodniowego dziennie)

• Zwiększa się powierzchnia kory mózgowej,

zachodzą procesy uczenia się, zapamiętywania,
doświadczania pierwotnych emocji.

Siódmy miesiąc

• Zmniejszająca się przestrzeń wokół dziecka

uniemożliwia swobodne koziołkowanie, nadal jednak

przekręca się ono, wykonuje ruchy kończynami,

ruchy mimiczne.

• Pojawia się intensywna bioelektryczna aktywność

kory mózgowej, nowe szlaki połączeń między różnymi

częściami kory oraz między mózgiem a ciałem.

• Dziecko coraz częściej przybiera pozycję głową w

dół.

• Lewa półkula, odpowiedzialna za prawą stronę ciała i

mowę jest zwykle w tym okresie lepiej odżywiona i

dotleniona.

7mc

• Ósmy miesiąc
• 180-220dag. Doskonali się układ

oddechowy

• Dziewiąty miesiąc
• Na 2 tyg. przed urodzeniem

dziecko przestaje rosnąć.

8mc

9mc

Rozwój zmysłów

• Dotyk - Środowisko wewnątrzmaciczne dostarcza

stymulacji dotykowej – dziecko dotyka ścian macicy,

łożyska, pępowiny, siebie, zwłaszcza swojej twarzy, która

jest szczególnie wrażliwa na dotyk.

• Słuch - Dziecko odbiera też dźwięki, głos matki i innych

osób. A także muzykę – zdolność do odbioru dźwięków o

niskich częstotliwościach rozwija się szybciej i są one lepiej

przewodzone. Odnotowano preferencje dzieci do spokojnej

muzyki o stałym rytmie i tempie podobnym do uderzeń

serca człowieka dorosłego w stanie spoczynku.

• Wzrok – światło dociera przez coraz bardziej naciągniętą

skórę brzucha. W normalnym środowisku macicznym

panuje półmrok i nie dostarcza ono dziecku bodźców

wzrokowych, dlatego siatkówka tworzy własne sygnały bez

światła i wysyła je do mózgu

• Zmysł bólu – receptory bólu pojawiają się już w 7

tyg. życia i szybko osiągają taką liczbę jak u

dorosłego człowieka.

• Ilość ich połączeń z mózgiem poprzez wstępujące

drogi czuciowe jest kompletna już w połowie życia

prenatalnego, ale (wskutek słabej mielinizacji)

bodźce bólowe są słabo przekazywane, reakcja jest

opóźniona a efekt bólowy trwa dłużej.

• Niektórzy badacze sądzą, że wrażliwość bólowa w

okresie płodowym jest większa niż później, gdyż

włókna przewodzą bodziec bólowy w czystej postaci,

a zstępujące drogi są jeszcze niedojrzałe i nie mają

zdolności wyhamowania informacji bólowej.

Różnice płciowe

• Dziewczynki rozwijają się szybciej w

zakresie rozwoju kostnego, zdolności
słuchowych, u chłopców szybciej
przebiega proces wzrostu –natomiast są o
wiele bardziej podatni na działanie
czynników szkodliwych, stąd częściej w
ich przypadku dochodzi do poronień,
śmierci wewnątrzmacicznej, chorób i wad
wrodzonych, oraz zachorowalności po
urodzeniu.

Nabywanie

indywidualnych cech

• W 3 trymestrze ujawniają się różnice

temperamentu. Można uchwycić
dziedziczne cechy układu nerwowego,
takie cechy jak ekstrawersja
introwersja, zrównoważenie labilność.

• Dzieci ruchowo aktywne w łonie

okazywały się również lepiej
rozwinięte psychoruchowo w 3rż.

• Kardiologicznie stałe: Dzieci które w

okresie płodowym wolno i słabo reagowały

na nagły i silny dźwięk, a szybkość uderzeń

ich serca była stała, trudno było wytrącić je

z rytmu, również wiele lat po urodzeniu były

stabilne emocjonalnie, nie wpadały w

panikę, kontrolowały swoje emocje i

zachowanie, a w myśleniu były konkretne

bez wybujałej fantazji.

• Kardiologicznie labilne: dzieci, które w

okresie prenatalnym reagowały żywo i

szybko na każdy dźwięk, przez co siła i

szybkość uderzeń ich serca była zmienna, po

urodzeniu były nadpobudliwe, żywo

reagujące uczuciowo i poznawczo na bodźce

z otoczenia, a w późniejszym życiu bardziej

twórcze, z większą wyobraźnią i poziomem

empatii.

Wpływ doświadczeń

prenatalnych na dalsze

życie

• Okres rozwoju prenatalnego

stanowi integralną część życia.
Doświadczenia z tego okresu
wpływają na to jak postrzegamy
świat, myślimy, uczymy się,
reagujemy emocjonalnie, śnimy.

Pamięć doświadczeń

emocjonalnych

• Komunikacja neurohormonalna – wraz z

krwią docierają do dziecka hormony, które są

fizycznym odpowiednikiem emocji matki.

Spełniają one rolę mediatora, łącznika między

psychiką matki a psychiką dziecka.

• W sytuacji gdy matka jest bardzo aktywna

fizycznie, lub przeżywa stany napięcia,

niepokoju, negatywnych uczuć, zmienia się

praca jej autonomicznego układu nerwowego i

wydzielanie hormonów oraz

neuroprzekaźników. Docierają one natychmiast

przez łożysko do organizmu dziecka.

Narodziny

• Dziecko pojawia się jako

„kompetentny” noworodek. Wbrew
dawnym przekonaniom narodziny nie
są początkiem życia psychicznego,
gdyż kontynuowane są te same
procesy rozwoju, a procesy ćwiczone
przed urodzeniem ułatwiają
adaptację do świata i kontakt z nim.

• Doświadczenie lęku lub niezaspokojenie

ważnych potrzeb emocjonalnych w czasie

porodu (czemu mogą sprzyjać warunki

szpitalne) może stworzyć błędne koło, które

jeszcze bardziej wzmaga niepokój matki.

• Napięcie psychiczne – napięcie wegetatywne –

napięcie neuromięśniowe – niedotlenienie

tkanek i wytwarzanie kwasu mlekowego w

mięśniach – nieefektywne i bardziej bolesne

skurcze – przedłużanie się porodu –

psychofizyczne wyczerpanie kobiety i

wzmożenie jej lęku oraz niedotlenienie dziecka.