HISTORIA

Ta dyscyplina sportu, którą uprawiać mogą wszyscy po

jednostronnej amputacji kończyny (zawodnicy grający w polu są po
amputacji kończyny dolnej, a bramkarze kończyny górnej) powstała
w USA w latach ’80, kiedy to grupa niepełnosprawnych narciarzy, z
Donem Bennettem na czele, wymyśliła Amp Soccera, jako sposób na
utrzymanie aktywności fizycznej również w lecie. Niedługo potem
grą zainteresował się profesjonalny sędzia piłkarski Bill Barry i ta
odmiana piłki nożnej zaczęła się dynamicznie rozwijać.

Barry podróżował po Ameryce Centralnej i Europie

Wschodniej skutecznie propagując ideę Amp Soccera. Wspierał go
Don Bennett, który został jej „światowym ambasadorem”. Dzięki
staraniom Barrego mecze piłkarzy po amputacjach rozgrywane były
w trakcie dużych imprez sportowych. Dzięki temu niepełnosprawni
piłkarze występowali przed dziesiątkami tysięcy fanów piłki nożnej i
promowali ten rodzaj aktywności fizycznej.

W Stanach Zjednoczonych piłka nożna nie jest sportem

pierwszoplanowym. Za to w dziedzinie rehabilitacji osób z
niepełnosprawnością USA jest w światowej czołówce. To pewnie
dlatego właśnie tam, w 1980 r. w Seattle, rozpoczęła się historia
piłki nożnej osób po amputacjach. Wymyślił ją 50-letni Don
Bennett, sam będący osiem lat po stracie prawej nogi.

Na pomysł wpadł przypadkiem. Dłubał coś w garażu, a

jego 13-letni syn rzucał piłką do kosza. Nie był w tym najlepszy i po
nietrafionym rzucie piłka potoczyła się prosto pod stopę Dona.

Ponieważ podpierał się na kulach, nie mógł jej odrzucić,

więc po prostu ją kopnął. Potem zrobił to jeszcze parę razy.

Zadzwonił do kilku kolegów ze stoku, także po

amputacjach, by przyszli w najbliższą niedzielę na boisko.
Zaznaczył jedynie, by nie zabierali protez. Kopanie piłki tak im się
spodobało, że zaczęli się spotykać co tydzień.

Mieli tylko problem ze znalezieniem innych osób po

amputacjach do wspólnej gry. Wymyślili więc, by wyzwać na
pojedynek drużyny pełnosprawnych piłkarzy. Dawali im kule i
musieli grać z uniesioną jedną nogą. Ich bramkarze mieli jedną
rękę, więc golkiperzy musieli trzymać jedną z tyłu.

Pomysł chwycił i zaczął się rozprzestrzeniać po

różnych zakątkach świata, szczególnie tam, gdzie piłka
nożna jest sportem narodowym.

Jest też ciemniejsza strona jego popularności. Sport

ten ma większe szanse rozwoju w krajach, w których wiele
osób traci kończyny w wyniku konfliktów zbrojnych lub
pozostałości po nich w postaci min i niewypałów, a np. na
Haiti zawodnicy drużyny Zaryen rekrutują się spośród
rannych w wyniku ubiegłorocznego trzęsienia ziemi.

Pierwsze międzynarodowe zawody, z udziałem drużyn z Ameryki

Północnej i Środkowej, miały miejsce w 1984 r. w Seattle. W kolejnych latach
grano mecze pokazowe w przerwach zawodów sportowych – w 1986 r. przed
47 tys. widzów. W 1987 r. drużyna weteranów wojennych z Salwadoru
wygrała mistrzostwa świata, a gwiazdor ich zespołu, dzięki opasce na głowie
zwany „Rambo”, został w swym kraju uhonorowany znaczkiem pocztowym ze
swoim wizerunkiem. W 1988 r. futbol osób po amputacjach dotarł do Anglii. W
tym samym roku piłkarze tego kraju wygrali odbywające się w hali w Seattle
mistrzostwa świata. W 1989 r. dzięki trenerowi Billowi Barry'emu sport dotarł
do Rosji i Brazylii, a także do Uzbekistanu, gdzie w 1991 r. zorganizowano
mistrzostwa świata. W kolejnych, odbywających się w 1998 r. w Wielkiej
Brytanii, zwyciężyli Rosjanie. W grudniu tego roku w Moskwie utworzono
Międzynarodową Federację Piłki Nożnej Osób po Amputacjach.

Na przełomie stuleci potęgą w tym sporcie byli Brazylijczycy, mocne

też były: Ukraina, Rosja, Anglia i Uzbekistan. Przez lata drużyny z tych krajów
dzieliły między sobą medale mistrzostw. W 2005 r. utworzono Światową
Federację Piłki Nożnej Osób po Amputacjach. Dwa lata później rozegrano
pierwszy turniej w Afryce. Wygrała Ghana, przed Liberią i Sierra Leone.
Turniej sponsorowała FIFA.

Z Ghany pochodzą też pierwsi profesjonalni zawodnicy – trzech z nich

gra za pieniądze w tureckiej lidze piłki nożnej osób po amputacjach. Zwrócili
na siebie uwagę podczas ubiegłorocznych mistrzostw świata rozgrywanych w
Argentynie, gdzie rywalizowało ponad 200 piłkarzy z 18 państw. W finale
Uzbekistan pokonał gospodarzy. W tę odmianę piłki nożnej gra się już w 25
krajach świata. Właśnie dołącza do nich Polska.

Pomysłodawcy w Polsce

Mateusz Widłak – Warszawa- Fizjoterapeuta i pasjonat piłki nożnej.
Pomysłodawca i inicjator Amp Futbol Polska. Absolwent Fizjoterapii na
Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Absolwent CESLA na
Uniwersytecie Warszawskim.

Daniel Kawka – Bielsko-Biała- Fizjoterapeuta.
Koordynator projektu. Odpowiedzialny za rekrutację zawodników na południu
Polski.

Mateusz Widłak poleca szczególnie dokument

„Ginga”

. Od kiedy go

zobaczył, nie dawał mu on spokoju.Tam był króciutki epizod o brazylijskim
zawodowym piłkarzu, który stracił nogę i później grał po amputacji. Zaczął
szukać jakichś informacji.

W Internecie można znaleźć trochę na ten temat, jednak nie w

naszym języku. Z jednej strony Mateusz Widłak był zaskoczony skalą tego
zjawiska na świecie, z drugiej zaś faktem, że w Polsce nikt się tym jeszcze
nie zajął. Razem z Danielem Kawką założyli więc stronę www.ampfubol.pl i
zaczęli szukać chętnych do gry. W efekcie tych energicznych działań chęć
uczestnictwa zgłosiło już kilkanaście osób. Termin pierwszego treningu
przesunął się więc z deklarowanego „przed końcem tego roku” na przełom
września i października, choć członek federacji angielskiej był zdania, że
nie jest możliwe tak szybko zebrać tylu chętnych. Jednak Mateusz Widłak,
choć nie ma przygotowania trenerskiego, a w piłkę grał jedynie amatorsko
podczas studiów, nie przypadkiem widzi się w roli organizatora.

ZASADY

Zasady piłki nożnej osób po amputacjach są takie, jak w futbolu

osób pełnosprawnych, nieco tylko zaadaptowane. Gracz z pola może
mieć tylko jedną stopę, bramkarz – obie nogi, ale jedną rękę. Grać mogą
też osoby z niewykształconymi kończynami. Gracze z pola nie używają
protez. Poruszają się o kulach, którymi nie powinno się dotykać piłki, w
szczególności zaś nie wolno jej za pomocą kul prowadzić lub blokować.
Nie gra się też kikutami, by było sprawiedliwie – jedni mają je dłuższe,
inni krótsze. Użycie przeciw rywalowi kul skutkować może wyrzuceniem
z boiska.

W piłce nożnej osób po amputacjach nie ma spalonego, z autu

zagrywa się nogą, nie powinno się grać wślizgiem, a bramkarz nie może
przekraczać linii pola karnego ani bronić kikutem. Gra się zazwyczaj w
drużynach siedmioosobowych na połówce boiska, z mniejszymi
bramkami. Poza zawodami międzynarodowymi można też grać czterech
na czterech. Do gry potrzebne są w zasadzie tylko dwie zwykłe kule
łokciowe, piłka i kawałek boiska.

Klasyfikacja niepełnosprawności

A2/A4 zawodnicy grający w polu

A6/A8 bramkarze

•A2 – jednostronna amputacja uda

•A4 – jednostronna amputacja podudzia

•A6 – jednostronna amputacja ramienia

•A8 – jednostronna amputacja przedramienia

•Każdy po jednostronnej amputacji.

•Również osoby z wadami kończyn.

• W trakcie gry nie używa się protez. Używa się natomiast

aluminiowych/metalowych kul łokciowych. Możliwe jest również używanie
kul pachowych, jednak muszą one zostać wcześniej specjalnie
zabezpieczone.

• Dozwolone są jedynie pojedyncze i przypadkowe zagrania piłki

kulą. Każde inne zagranie traktowane jest tak, jak zagranie piłki ręką.

• W celu wyrównania szans piłkarzy z amputacjami na różnych

wysokościach, również zagranie piłki kikutem traktowane jest jak zagranie
ręką.

• Celowe sfaulowanie przeciwnika przy użyciu kuli skutkuje

natychmiastowym wyrzuceniem faulującego z boiska i rzutem karnym dla
drużyny przeciwnej.

• Boisko o wymiarach: 51 x 31 metrów. Bramka 2 x 3

metry. Oczywiście nie musi być idealnie tych rozmiarów. Doskonale
pasują choćby boiska typu „Orlik”.

• Czas gry: 2 x 20 minut i 10 minut przerwa

• 6 piłkarzy i bramkarz w każdej drużynie, plus zawodnicy

rezerwowi

• Zmiany „lotne”, czyli dowolna ilość zmian w dowolnym momencie

meczu, jednak nie więcej niż dwie zmiany w tym samym momencie. Zmiany
odbywają się tylko za przyzwoleniem sędziego, a zawodnik, który opuści plac
gry może wrócić na boisko w kolejnej zmianie.

• Zasada spalonego nie obowiązuje

• Auty wykonywane są jak rzuty wolne pośrednie

• Bramkarz nie może opuszczać pola karnego. Jeżeli zrobi to w

sposób celowy otrzymuje czerwoną kartkę, a drużyna przeciwna wykonuje
rzut karny

• Wślizgi są zabronione. Skutkują one rzutem wolnym

bezpośrednim dla drużyny przeciwnej.

POZOSTAŁE ZASADY SĄ ZGODNE Z ZASADAMI FIFA

W Amp Futbol grają zawodnicy z ponad

dwudziestu pięciu krajów na całym

świecie.

Kraje, których reprezentacje występowały już w
międzynarodowych turniejach piłkarzy po amputacjach:

Algieria, Anglia, Argentyna, Brazylia, Francja, Ghana, Gruzja, Haiti, Iran,
Japonia, Liberia, Mołdawia, Nigeria, Rosja, Salwador, Sierra Leone, Turcja,
Ukraina, Uzbekistan

Kraje, w których istnieją całe ligi Amp Futbol:
Anglia, Turcja, Brazylia, Salwador, USA

Kraje, które mają szansę wystąpić w kolejnych turniejach:
Niemcy, Meksyk, POLSKA

Organizatorzy szukają sponsorów; na razie mają obiecaną

pomoc w zakupie strojów. Planują przyjąć formę stowarzyszenia, a w
przyszłości poszukać wsparcia w strukturach Polskiego Związku Piłki
Nożnej. To daje tej dyscyplinie ogromnego „kopa”, co widać na
przykładzie Turcji. Tam futbol osób po amputacjach jest podczepiony
pod Turecki Związek Piłki Nożnej, dlatego tak dobrze się rozwija. Jest
liga, są nawet transmisje telewizyjne.

To wszystko przyciąga nowych zawodników, a o to też w tym

wszystkim chodzi. Mateusz Widłak uważa, że gra w piłkę nożną to
świetny sposób na wyciągnięcie ludzi z czterech ścian, wsparcie w
powrocie do życia w społeczeństwie.