W I E L C Y

W I E L C Y

T W Ó R C Y

T W Ó R C Y

M A T E M A T Y

M A T E M A T Y

K I

K I

,,Trudno jest przedstawić komuś

ogromny obszar matematyki [...] mam

tu na myśli obszar pełen cudownych

detali, nie jednostajną nagą równinę, ale

piękną krainę, widzianą najpierw z

daleka, lecz wartą zbadania od końca do

końca, przestudiowania w

najdrobniejszych szczegółach jej dolin,

strumieni, gór,

lasów i kwiatów”.

Celem prezentacji jest przedstawienie

bohaterów - wielkich postaci świata

matematyki.

Krótkie notatki biograficzne wskazują tylko

niektóre dokonania tych twórców.

Podróż przez bogatą historię matematyki

rozpoczynam od przedstawienia polskich

matematyków. Dokonany wybór postaci jest

obarczony dużą dawką subiektywizmu.

Dokładnie zostaną przybliżone sylwetki:

Śniadeckiego, Sierpińskiego, Steinhausa,

Banacha, Kuratowskiego, Pitagorasa,

Archimedesa, Pascala, Eulera i Gaussa.

Wielcy

matematycy



Tales z Miletu



Pitagoras



Euklides



Archimedes



Fibonacci



Francois Viete



Jan Śniadecki



Blaise Pascal



Izaak Newton



Wacław Sierpiński



Jakub Bernoulli



Loonard Euler



Joseph Louis Lagrange



Pierre Simon de Laplace



Carl Friedrich Gauss



Jean - Baptisste Fourier



Augustin Louis Cauchy



Kazimierz Kuratowski



Nikołaj Iwanowicz Łobaczewski



Bernhard Riemann



Karl Weierstrass



Georg Cantor



Stefan Banach



Hugo Steinhaus

Wielcy

matematycy

Biografie wybranych

matematyków

Lp.

Imię i nazwisko

ur. – zm.

1.

Jan Śniadecki

1756 – 1830

2.

Wacław Sierpiński

1882 – 1969

3.

Hugo Steinhaus

1887 – 1972

4.

Stefan Banach

1892 – 1945

5.

Kazimierz Kuratowski

1896 – 1980

6.

Pitagoras

ok. 572 – ok. 487 p.n.e.

7.

Archimedes

ok. 287 – ok. 212 p.n.e.

8.

Blaise Pascal

1623 – 1662

9.

Leonard Euler

1707 – 1783

10.

Carl Friedrich Gauss

1777 - 1855

JAN ŚNIADECKI



JAN ŚNIADECKI był obok
Kołłątaja drugim, który przyczynił
się do ponownego ożywienia
Akademii Krakowskiej. Swoje
studia kontynuował w Getyndze,
Leydzie i Paryżu. W roku 1782
objął katedrę matematyki na
Uniwersytecie Krakowskim.
Wprowadził polską terminologię
matematyczną, która w większości
przetrwała do dziś (np.: całka,
różniczka). Był pierwszym w
Polsce propagatorem rachunku
prawdopodobieństwa w okresie
swojej pracy na Uniwersytecie
Wileńskim.

WACŁAW SIERPIŃSKI

WACŁAW SIERPIŃSKI (1882–
1969), matematyk; od 1910 prof.
Uniw. Lwow.; podczas I wojny
świat. internowany w Rosji, od
1918 prof. Uniw. Warsz.; od 1917
czł. AU, od 1952 — PAN; 1931–52
prezes TNW; czł. wielu zagr.
towarzystw i akad. nauk; jeden
z twórców warsz. szkoły mat.; prac
dotyczących teorii mnogości, teorii
liczb, teorii funkcji rzeczywistych;
współzałożyciel i red. (1920–51)
“Fundamenta Mathematicae” oraz
1958–69 red. “Acta Arithmetica”;
1949 otrzymał nagrodę państw.
I stopnia.

HUGO STEINHAUS

HUGO DYONIZY STEINHAUS (1887–

1972), matematyk; 1920–41 prof. uniw.

we Lwowie, 1945–61 — uniw. we

Wrocławiu; od 1945 czł. PAU, od 1952 —

PAN oraz wielu zagr. towarzystw i akad.

nauk; jeden z twórców lwow. szkoły

mat.; prace dotyczące szeregów

ortogonalnych, analizy funkcjonalnej,

teorii prawdopodobieństwa, teorii gier,

a zwł. zastosowań matematyki (w

biologii, medycynie, elektrotechnice,

geologii, statystyce mat. i in.);

szczególnie duże zasługi miał Steinhaus

w zakresie popularyzacji matematyki

(Czym jest, a czym nie jest matematyka

1923, Kalejdoskop matematyczny 1938,

Sto zadań 1958, Orzeł czy reszka 1961);

założyciel (1929, wraz ze S. Banachem)

i red. czasopisma mat. “Studia

Mathematica”; 1951 otrzymał nagrodę

państw. I stopnia.

STEFAN BANACH

STEFAN BANACH (1892–1945),
matematyk; samouk; od 1924 prof. uniw.
we Lwowie i czł. PAU; od 1939 czł. Akad.
Nauk Ukr.SRR; współzałożyciel
czasopisma “Studia Mathematica”
i jeden z inicjatorów „Monografii
Matematycznych”; Banach był jednym
z twórców analizy funkcjonalnej; wraz ze
swymi uczniami (S. Mazurem, W.
Orliczem,
J. Schauderem) stworzył szkołę lwow.,
która wraz ze szkołą warsz. wydźwignęła
matematykę pol. na jedno z czołowych
miejsc w świecie; autor monografii
Théorie des opérations linéaires (1932),
pierwszej na świecie książki poświęconej
ogólnej teorii przestrzeni liniowo-
metrycznych.

KAZIMIERZ KURATOWSKI

KAZIMIERZ KURATOWSKI
(1896–1980), ojciec Zofii,
matematyk; od 1927 prof.
Politechn. Lwow., od 1934 Uniw.
Warsz.; od 1945 czł. PAU, od 1952
PAN i wielu in. akad. nauk; 1948–67
dyr. Inst. Matematycznego PAN;
wieloletni prezes Pol. Tow.
Matematycznego oraz wiceprezes
Międzynar. Unii Mat.; autor licznych
prac z topologii (m.in. Podstawowa
monografia, wyd. w jęz. franc.
Topologie, t. 1 1933, t. 2 1950),
teorii mnogości i logiki mat.; 1951
otrzymał nagrodę państw. I stopnia.

PITAGORAS

PITAGORAS (ok. 572–ok. 497),
gr. matematyk i filozof z Samos;
półlegendarny założyciel słynnej
szkoły pitagorejczyków
w Krotonie; ze względu na brak
pism trudno odtworzyć poglądy
Pitagorasa, któremu jego
uczniowie chętnie przypisywali
swoje koncepcje; Pitagoras jako
inicjator rel.-etycznych
zainteresowań pitagorejczyków
jest uważany również za twórcę
początków teorii liczb, autora
twierdzenia Pitagorasa oraz
koncepcji harmonii kosmosu.

ARCHIMEDES

ARCHIMEDES (ok. 287–212), gr.

matematyk, fizyk i wynalazca; jeden

z najwybitniejszych uczonych starożytności.

W czasie II wojny punickiej kierował obroną

Syrakuz; zabity przez rzym. żołnierza

podczas zdobywania miasta. W dziedzinie

matematyki podał m.in. metody obliczania

objętości brył i pól figur ; oszacował dość

dokładnie liczbę pi. U współczesnych

Archimedes zdobył sławę gł. dzięki

wynalazkom takim, jak: udoskonalony

wielokrążek, machiny obronne, czerpadło

ślimakowe; przypisuje mu się też budowę

planetarium, zwierciadeł kulistych,

konstrukcję zegara wodnego i organów

wodnych. Szukając sposobu ustalenia

zawartości czystego złota w koronie króla

Hierona II, odkrył prawo wyporu

(Archimedesa prawo); jak głosi anegdota

dokonał tego podczas kąpieli w wannie,

z której wyskoczył na ulice Syrakuz

z okrzykiem heureka ['znalazłem']; jest mu

także przypisywane powiedzenie: “Dajcie

mi punkt oparcia, a poruszę Ziemię.”

BLAISE PASCAL

BLAISE PASCAL (1623–62), franc. matematyk,
fizyk, filozof i pisarz; w porządku moralnym i rel.
głosił wyższość tzw. serca, czyli poznania
uczuciowego i intuicyjnego; sformułował słynny
“zakład Pascala”, wg którego należy żyć tak, jakby
Bóg istniał, choćby nie miało się co do tego
pewności; podkreślał nieskończenie małą wartość
dóbr materialnych; rozważał wewnętrzne
przeciwieństwo ducha i ciała w człowieku; efektem
wzmożonego zainteresowania Pascala religią są
„Myśli” , stanowiące zbiór notatek do zamierzonej
apologii chrześcijaństwa; pol. wybór „Rozprawy
i listy”. Pascal sformułował zasadę indukcji mat.
oraz część podstaw rachunku prawdopodobieństwa;
1642 skonstruował jedną z pierwszych maszyn
mat.; odkrył ogólne kryterium podzielności dowolnej
liczby całkowitej przez dowolną inną liczbę
całkowitą oraz sposób obliczania współczynników
w rozwinięciu dwumianu; prekursor rachunku
różniczkowego; badacz zjawisk ciśnienia atmosf.
i zjawisk z zakresu hydrostatyki.

LEONARD EULER

LEONHARD EULER (1707–83), szwajc.
matematyk, fizyk i astronom; od 1731 prof.
Akad. Nauk w Petersburgu, 1741–66 prof.
Akad. Nauk w Berlinie; 1766 powrócił do
Petersburga, gdzie pracował (mimo
całkowitej utraty wzroku) do końca życia;
uważany za jednego z twórców nowocz.
matematyki, wprowadził do niej wiele
obecnie używanych oznaczeń, np. å, e, p, i,
f( x); opublikował ok. 900 prac nauk., które
dotyczyły niemal wszystkich znanych
wówczas dziedzin matematyki, a także optyki,
akustyki, mechaniki płynów, nawigacji, teorii
ruchów Księżyca, budowy okrętów i in.; prace
Eulera przyczyniły się szczególnie do rozwoju
analizy mat., m.in. w zakresie funkcji
trygonometrycznych, równań różniczkowych
cząstkowych, rachunku wariacyjnego, ale też
teorii liczb, teorii grafów i geometrii; Euler
był również autorem wielu konstrukcji
technicznych.

CARL FRIEDRICH GAUSS

CARL FRIEDRICH GAUSS (1777–1855),

niem. matematyk, fizyk, astronom

i geodeta; uważany za jednego

z największych, oprócz Archimedesa i I.

Newtona, matematyków świata; przez

współczesnych zw. księciem

matematyków. Od 1807 prof. uniw.

w Getyndze i dyr. obserwatorium astr.

tamże. Jego prace dotyczą prawie

wszystkich dziedzin matematyki, a także

jej zastosowań w fizyce i astronomii. W

każdej z tych dziedzin uzyskał ważne

wyniki, w szczególności rozwinął teorię

liczb, geometrię różniczkową, analizę

mat., teorię błędów ; niektórych ważnych

wyników nie ogłosił . W dziedzinie fizyki

zajmował się gł. zagadnieniami

elektryczności i magnetyzmu oraz teorią

potencjału.

W IE L C Y M A T E M A T Y C Y

K a z im ie r z K u r a t o w s k i

S t e fa n B a n a c h

H u g o S t e in h a u s

W a c ła w S ie r p iń s k i

J a n Ś n ia d e c k i

W P O L S C E

C a r l F r ie d r ic h G a u s s

L e o n a r d E u le r

B la is e P a s c a l

A r c h im e d e s

P it a g o r a s

N A Ś W I E C I E

Podsumowanie

Mam nadzieję, że ta krótka podróż

po krainie sławnych matematyków

była interesująca i dostarczyła

choć odrobinę cennych informacji.

Dziękuję za obejrzenie

przygotowanej przez mnie prezentacji.