PROTEZY CAŁKOWITE

Metody wyznaczania zwarcia centralnego

1

Położenie żuchwy, w którym łuki (szeregi) zębowe stykają się

wzajemnie. (Jańczuk)

2

To każdy wzajemny stosunek czynnościowy łuków zębowych

żuchwy i szczęki będących w kontakcie.

(Ramfjord)

ZWARCIE (occlusio) – położenie zwarciowe

POŁOŻENIA ŻUCHWY W STOSUNKU DO SZCZĘKI

Położenie
spoczynkowe

Położenie
międzyguzkowe

=

położenie centralne
położenie mięśniowe
(nawykowe)
kontaktowe położenie
mięśniowe
nawykowe położenie
zwarciowe
okludalne położenie
zębów
okluzja centralna

Położenie dotylne

=

centralne zwarcie
położenie więzadłowe
końcowe położenie
zawiasowe
relacja centralna

Wyróżnia się 3 podstawowe położenia żuchwy:

POŁOŻENIA ŻUCHWY W STOSUNKU DO SZCZĘKI

Położenie spoczynkowe

jest wyjściowym
położeniem żuchwy, w
którym żuchwa znajduje
się najdłużej i z którego
zaczynają się jej ruchy.
W położeniu tym
żuchwa przesunięta jest
ku dołowi i przodowi.
Występuje
rozkontaktowanie
powierzchni
zwarciowych. (szpara
spoczynkowa)

Okluzja centralna

to pozycja zębów
górnych
względem
dolnych przy
maksymalnym
zaguzkowaniu.

(w

najgłębszym
kontakcie)

Relacja centralna

to najbardziej dotylna,
niewymuszona pozycja
żuchwy względem szczęki
przy danej wysokości
zwarcia.

pozycję tą przyjmuje
żuchwa kiedy wyrostki
kłykciowe wędrują w ssż od
położenia mięśniowego do
najbardziej dotylnego, od
którego z uwagi na warunki
anatomiczne nie może
nastąpić dalsze
przesunięcie.

POŁOŻENIA ŻUCHWY W STOSUNKU DO SZCZĘKI

Położenie spoczynkowe

Okluzja centralna

Relacja centralna

+

Położenie

dotylne,

położenie

międzyguzkowe oraz drogi poślizgu
pomiędzy tymi położeniami składają
się na pojęcie zwarcia centralnego czy
centrycznego

Zwarciem ekscentrycznym określa się
wszystkie

pozostale

położenia

i

przemieszczenia zuchwy wystepujące
przy kontakcie zębów.

=

ZWARCIE CENTRYCZNE (zwarcie centralne)

Położenie spoczynkowe

Okluzja centralna

Relacja centralna

Położenie

dotylne

(relacja

centralna)

może być tym samym

położeniem

co

położenie

centralnego zwarcia (centralnej
okluzji) .
Jednak w populacji tylko u 8-10%
pacjentów położenia te są jednakie.
Oba położenia należy więc uznać
za fizjologiczne albo prawidłowe.

POŁOŻENIA ŻUCHWY W STOSUNKU DO SZCZĘKI

USTALENIE CENTRALNEGO ZWARCIA

• I sytuacja kliniczna - pełne łuki lub pojedyncze

braki zębowe i jest utrzymana wysokość zwarcia
– rejestracja zwarcia za pomocą rejestratu
zwarcia

• II sytuacja kliniczna - braki częściowe, ale

zachowane strefy podparcia (wysokość zwarcia)
– wzorniki zwarciowe i uproszczona metoda
rejestracji zwarcia

• III sytuacja kliniczna - braki częściowe bez stref

podparcia lub bezzębie – pełne ustalenie
centralnego położenia żuchwy

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA - etapy

Najbardziej

popularną

metodą

określania

zwarcia centralnego w leczeniu bezzębia jest:

metoda anatomofizjologiczna

.

Metoda ta składa się z trzech etapów:

- I etap - ustalenie położenia płaszczyzny
zgryzowej
-II etap - określenia zwarciowego wymiaru
pionowego dolnego odcinka twarzy
-III etap - określenia centralnego położenia
żuchwy w płaszczyźnie horyzontalnej.

CENTRALNE ZWARCIE

relacja wertykalna (pionowa)

WYSOKOŚĆ ZWARCIA

odległość szczęki od żuchwy w położeniu

relacji centralnej mierzona między dwoma umownie

określonymi punktami np. subnasale i gnathion

relacja horyzontalna

(pozioma)

pozycja /położenie żuchwy

względem szczęki

w płaszczyźnie poziomej

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA - etapy

Do ustalenia centralnego zwarcia w tej
metodzie niezbędne są:

Wzorniki zwarciowe,
Cyrkiel, linijka ewt. przyrząd Willisa,
Płytka Foxa,
Klucze zwarciowe,
Ołówek lub pisak dermograficzny,
Nożyk protetyczny,
Palnik gazowy

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

wzorniki zwarciowe

Wzorniki zwarciowe służą do ustalenia żądanego położenia
żuchwy w stosunku do szczęki, utrwalonego następnie w
zgryzadle albo zwieraku, płaszczyzny okludalnej oraz właściwej
relacji łuków zębowych w stosunku do warg, języka i policzków.

Wzorniki muszą odpowiadać następującym wymaganiom:

-być właściwie ukształtowane i przylegać do modelu roboczego

-być stabilne

-nie zaburzać ruchów warg języka i policzków; nie zniekształcać rysów twarzy

-być wykonane z materiału trudno odkształcalnego w warunkach jamy ustnej

-mieć gładka powierzchnię i zaokrąglone kontury

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

wzorniki zwarciowe - przygotowanie

Wzorniki zwarciowe powinny być wykonane wg. wartości
średnich godnie z zasadą Mc Grane’a tz. że ich wysokość w linii
pośrodkowej, mierząc od najgłębszego punktu w przedsionku do
linii siecznej, powinna mieć ok. 20mm..

Płaszczyzna orientacji (okluzji) wzornika górnego powinna być
ukształtowana przyrządem Rim-former (być równoległa do
punktów odpowiadającym incisurae pterygopalatinae oraz papilla
incisiva).
Płaszczyzna orientacji wzornika dolnego powinna przebiegać w linii
pośrodkowej przez punkt wyznaczony zgodnie z zasadą Mc
Grane’a oraz punktami pomiędzy 1/3górną i 1/3 dolną wysokości
trójkąta zatrzonowcowego (dla ułatwienia połowa wysokości)

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

wzorniki zwarciowe - przygotowanie

Po przygotowaniu wzorników zgodnie z wartościami średnimi,
skontrolowaniu ich przylegania, należy wprowadzić je do jamy
ustnej pacjenta i skorygować tak, aby wzornik górny wystawał
ok.
1-2mm spod wargi górnej a płaszczyzna okluzji była równoległa
do linii Campera (nosowo-usznej) i źrenicznej. Do weryfikacji
przebiegu płaszczyzny okluzji służy płytka Foxa.

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

I etap– wyznaczenie płaszczyzny okluzji

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

II etap – Ustalenie zwarciowego wymiaru pionowego dolnego

odcinka twarzy

1. Zaznaczenie kropek na nosie i brodzie.
2. Spowodowanie, by pacjent przyjął

spoczynkową

pozycję żuchwy

. Do tego celu pomocne są

metody:

• spoczynkowa - pacjent siedzi pionowo bez

podparcia z zamkniętymi ustami

• kontaktowa - pacjent zamyka usta do momentu

uzyskania liniowego kontaktu warg.

• fonetyczna - wymawianie słowa "Adam" -

"Warszawa"

• połykowa - po połknięciu śliny

3. Określenie za pomocą cyrkla i linijki lub specjalnych

przyrządów

spoczynkowego wymiaru pionowego

.

4. Określenie

zwarciowego wymiaru pionowego

przez

odjecie od uzyskanego spoczynkowego wymiaru
pionowego od 2 do 3 mm na szparę spoczynkową.

5. Rejestracja zwarciowego wymiaru pionowego

przez

obniżanie lub podwyższanie dolnego wału
zwarciowego w ten sposób, by oba wały zwierały się
ze sobą przy określonym uprzednio wymiarze
pionowym. Istotne jest przy tym zapewnienie
zrównoważonego nacisku na powierzchniach wałów
zwarciowych. Spełnienie tego warunku jest
praktycznie możliwe dzięki uplastycznianiu
powierzchni dolnego wału zwarciowego lub
wprowadzenie plastycznej masy wyciskowej
pomiędzy wały zwarciowe i zaciśnięciu przez
pacjenta żuchwy.

2-4
mm

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

II etap - wyznaczenie wysokości zwarcia – inne metody

Metody wspomagające wyznaczania
pionowej relacji

-przeniesienie wysokości zwarcia ze
starych protez
-metoda antrompometryczna
-wyznaczenie wysokości zwarcia na
podstawie danych, poprzedzających
ekstrakcje
-metoda ustalania zwarcia przy
współpracy pacjenta

Pacjent bezzębny ma skłonność do wysuwania żuchwy do przodu
w czasie jej zwierania i dlatego
w wielu przypadkach właściwe jej sytuowanie wymaga
dodatkowych zabiegów.

Staramy się aby pacjent przyjął powtarzalne położenie dotylne
żuchwy.

Posługujemy się następującymi metodami:

Pasywne:

Zwieranie żuchwy w trakcie uciskania przez lekarza wału zwarciowego dolnego wzornika w okolicy
drugich zębów trzonowych
Ucisk ręki lekarza na podbródek

Aktywne:

Przełykanie śliny i zwieranie żuchwy przy końcu tej czynności
Dotykanie koniuszkiem języka do tylnej granicy płyty wzornika górnego
Przywodzenie żuchwy podczas gdy głowa jest odchylona do tyłu
Wielokrotne powtarzanie ruchów zamykania i otwierania ust
Uśmiech podczas zwierania wzornikw

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

III etap - Ustalenie centralnego zwarcia w płaszczyźnie poziomej

Ustaloną pozycję centralnego zwarcia w płaszczyźnie poziomej u
pacjenta rejestrujemy na wzornikach dopasowując wzornik
dolny do górnego- dodając lub odejmując wosk.

Złączenia wzorników można dokonać:
a. metodą Jędrzejewskiego - za pomocą pinesek wpiętych w
dolny wał i uplastycznienia górnego wału,
b. metodą wykonania zagłębień w górnym wale zwarciowym oraz
nałożenia plastycznego wosku na dolny wał zwarciowy.
c. kluczy zwarciowych

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

III etap - Ustalenie centralnego zwarcia w płaszczyźnie poziomej

Po

ustaleniu

centralnego

zwarcia

i

zespoleniu

wzorników

na

powierzchniach
przedsionkowych

wałów

zakreśla się linie orientacyjne

•środkową,

•kłów

•uśmiechu
pomocne technikowi przy
osadzaniu

modeli

w

artykulatorze i ustawianiu
zębów.

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

Końcowy etap ustalenia centralnego zwarcia

METODA ANATOMOFIZJOLOGICZNA

Ustalenie centralnego zwarcia w płaszczyźnie poziomej – inne metody

W celu wykorzystania tej metody po
uprzednim określeniu wysokości
zwarcia we wzornikach montuje się
tzw. rylec i stolik.

Metoda wewnątrzustnej rejestracji

położeń żuchwy polega na wykonaniu

graficznego zapisu poziomych ruchów żuchwy, które w warunkach
prawidłowych tworzą wykres zwany łukiem gotyckim albo punktem
strzały.

Po

wprowadzeniu

tak

zmodyfikowanych

wzorników

poleca

się

pacjentowi

wykonanie żuchwą ruchów do
przodu, do tyłu i na boki.

Wierzchołek strzały wskazuje
najbardziej dotylne położenie
żuchwy.

Dziękujemy za uwagę