Filozoficzne podstawy

Filozoficzne podstawy

wychowania

wychowania

Wykład 6

Wykład 6

Program wykładów

Program wykładów

1.

Rozstrzygnięcia terminologiczne – doktryna

pedagogiczna i myśl pedagogiczna

2.

Filozofia wychowania, pedagogika

filozoficzna – związki i zależności między

filozofią i edukacją

3.

Trwałość i zmienność idei w europejskiej

myśli pedagogicznej

4.

Doktryna natywizmu i jej konsekwencje

5.

Doktryna realizmu i jej konsekwencje

6.

Doktryna naturalizmu i jej znaczenie

dla teorii i praktyki pedagogicznej

7.

Doktryna humanizmu i jej oblicza

8.

Doktryna historyzmu i jej znaczenie dla

refleksji pedagogicznej

Geneza

Geneza



Naturalizm ma długą tradycję w myśleniu ludzkości –

korzenie sięgają animizmu i wierzeń plemiennych;



Silnie i specyficznie dla swojej szkoły eksponowali go

stoicy (wychowanie zgodne z naturą)



Do klasycznych koncepcji nawiązywał w XVII w. J. Amos

Komeński (twórca zasady poglądowości)



W

tym

nurcie

kształtowały

się

poglądy

encyklopedystów francuskich (1751-72). Naturaliści

XVIII w. głosili prawo natury jako wyraz odkrycia w

naturze i rozumie człowieka źródeł moralności. (etyka

świecka w miejsce religijnej).



Najsilniejszy wpływ wywarł J. J. Rousseau (idea

swobodnego rozwoju natury, wychowanie negatywne,

kara naturalna, religia naturalna, człowiek z natury

dobry i wolny).



W skrajnej postaci naturalizm wystąpił w życiu i

poglądach D. A. F. de Sade’a.

Geneza

Geneza



W XIX w. anarchista i miłośnik
Emila Rousseau – Lew Tołstoj w
Jasnej Polanie założył szkołę
opartą na zasadach naturalizmu.



Wreszcie do tego nurtu należy
cały naturalizm Nowego
Wychowania XX wieku.



W naturze dostrzegano coś
pierwotnego, powszechnego,
danego – wynik zmysłowej
obserwacji



Albo coś nadnaturalnego,
będącego istotą rzeczywistości –
wynik oglądu intelektualnego

Idea natury

Idea natury



W pedagogice historycznej NATURA była źródłem
doskonałego wychowania oraz najlepszym modelem.



Prawo natury prowadziło do teorii równości ludzi w ich
naturalnej istocie (naturalny społeczny popęd, u Platona
państwowa natura obywateli, proletariacka natura w
ZSRR, rasizm faszystów i nazistów .



Totalitarna wykładnia – natura powszechnie identyczna



Liberalna wykładnia – odrębność osobnicza tolerowana,
ale i drugorzędna. Względna stałość natury.



Naturalizm może mieć wykładnię indywidualistyczną,
gdy odwołamy się do psychologii różnic indywidualnych,
albo solidarystyczną, gdy odwołamy się do popędu
społecznego i socjologii.

Naturalizm pedagogiczny

Naturalizm pedagogiczny



W klasycznej postaci żąda zgodności wychowania z naturą
(kosmosu, ludzkiego bytu, racjonalności) . Od zdefiniowania
czym jest natura zależy dookreślenie naturalizmu.



Dotąd utarło się definiowanie naturalizmu w wersji
oświeceniowo-rousseańskiej

jako

swobodnego,

biopsychicznego wzrostu, mającego swój rytm i niezależnego
od oddziaływań zewnętrznych.



Naturalizm łączyć można z eugeniką (Platon) a współcześnie
można odnieść do bioetyki.



Łączy się z natywizmem, gdy interesuje się zadatkami
wrodzonymi, ale może być także wiązany z empiryzmem, gdy
odwołuje się do społecznej natury człowieka.



W pedagogice historycznej dadzą się wyróżnić trzy odmiany
definiowania natury:

-

n. przyrodnicza (Rousseau)

-

n. spirytualistyczna (Pestalozzi)

-

n. psychologiczna (Herbart)

Naturalizm w związku z powyższym nie może być utożsamiany z

natywizmem.

Naturalizm XX wieku

Naturalizm XX wieku



Jeden z dwóch wielkich prądów XX wieku.



W pedagogice związany był z ewolucjonizmem i
behawioryzmem

oraz

eksperymentalizmem,

psychologią rozwojową oraz psychologią różnic
indywidualnych.



Najbardziej charakterystyczne dla tej postawy są
pajdocentryzm (Key), pedologia (Binet, Joteyko),
hebelogia. Wołoszyn za najcenniejszą koncepcję
naturalistyczną uważa pedagogikę funkcjonalną
Claprede’a . Inni reprezentanci to m. in. Montessori,
Decroly, Ferriere, Bovet, Korczak.



Zwolennikami

naturalizmu

byli

zazwyczaj

psychologowie, psychiatrzy, lekarze, stąd cechą
naturalizmu XX wieku jest realizm, redukcjonizm,
subiektywizm.

Naturalistyczna filozofia edukacji

Naturalistyczna filozofia edukacji



Według Gutka naturalistyczna filozofia wychowania
opiera się na 3 tezach:

1.

Celów edukacyjnych należy szukać w przyrodzie i
ludzkiej naturze

2.

Natura jest poznawalna zmysłowo

3.

Edukacja oparta na ewoluującej naturze musi
również przebiegać stopniowo

W dydaktyce naturalizm wyrażał się w swobodnym

doborze treści i metod kształcenia, wychodzeniem
od potrzeb i zainteresowań uczniów,
dostosowaniem struktury szkoły do
psychofizycznego potencjału ucznia (plan
daltoński).

Krytyka

Krytyka

1.

Subiektywizm wiedzie w ślepy zaułek – brak
rozwiązania problemu kultury

2.

Nie udało się powiązanie indywidualizmu i
uspołecznienia

3.

Przeceniał cielesność kosztem czynnika
duchowego

4.

Monizm i redukcjonizm metodologiczny

5.

Redukcja życia duchowego do czynnika
psychicznego, a tego do fizjologii

6.

Mitem była wiara w naturalne dobro człowieka

7.

Egoizm i miłość własna miały być podstawą etyki
wychowawczej

8.

Rozwarcie więzi między swobodą i przymusem