INTELIGENCJE WIELORAKIE

U DZIECI W WIEKU

PRZEDSZKOLNYM

04/29/21

www.brainybetty.c

Plan prezentacji

I Blok : poświęcony jest ogólnie tematyce

inteligencji. Zawiera on interpretację samego

pojęcia, przedstawia głównych prekursorów

zajmujących się tym zagadnieniem oraz

prezentuje zasadnicze narzędzia psychologiczne

wykorzystywane do pomiaru inteligencji

u dzieci,

II Blok : Dotyczy on przedmiotu prezentacji

czyli inteligencji wielorakich. Przede wszystkim

odnosi się do: sformułowania pojęcia i ich

zobrazowania oraz proponuje sugestie dla procesu

uczenia się.

III Blok : poświęcony jest zastosowaniu

inteligencji wielorakich w pracy z dziećmi

w wieku przedszkolnym.

04/29/21

www.brainybetty.c

,, Umysł nie jest

naczyniem,

które trzeba napełnić,

lecz ogniem, który należy

rozniecić ”

Plutarch

04/29/21

www.brainybetty.c

WPROWADZENIE

Czy kiedykolwiek zastanawiali się
Państwo nad tym czym jest inteligencja?
Uważam, że zapewne większość osób

tutaj

obecnych zadawała sobie kiedyś takie
pytanie. Nie należy ono do

najłatwiejszych.

Wynika to z tego, że jest to pojęcie
używane głównie przez psychologów.
Natomiast nie jest ono obce również
pedagogom.

04/29/21

www.brainybetty.c

WPROWADZENIE

Inteligencja to nie to samo, co rozległa wiedza,

wielka

mądrość, podejmowanie słusznych decyzji czy

umiejętność

przewidywania przyszłych zdarzeń, jak chciałoby

wielu. Ktoś

inteligentny nie musi być wybitnie uzdolniony.

Poziomu

inteleligencji nie da się zdiagnozować wyłącznie po

szybkości

myślenia czy działania. Stefan Garczyński ( 1920-

1993 )

zauważa, że inteligencję i bystrość umysłu niekiedy

łatwiej

można poznać po pytaniach jakie człowiek stawia, niż

po jego

odpowiedziach .

04/29/21

www.brainybetty.c

WPROWADZENIE

Dlatego warto jeszcze raz zastanowić się nad tym

zagadnieniem, a także zadać sobie następujące

pytania :

- Czym jest inteligencja ?
- Czy ma ona związek ze zdrowym rozsądkiem ?,
- Czy inteligencja jest tym samym co mądrość ?
- Czy angażuje kreatywne myślenie u uczniów ?
- Czy inteligencja to przede wszystkim

umiejętność osiągania wysokich wyników w

testach ?

04/29/21

www.brainybetty.c

• Intelligo (z jęz. łac.) - rozumieć, rozróżniać, pojmować,

być znawcą, sądzić, myśleć, wyobrażać sobie,

• Intellegens (łac.) - ten, który zna się

na rzeczy, znawca, rozumny człowiek,

• Intellectus (łac.) – myśl, sens, znaczenie.

Terminologia pojęcia

04/29/21

www.brainybetty.c

WYJAŚNIANIE TERMINOLOGICZNE

W podręcznikach istnieje wiele różnych
interpretacji tego pojęcia. Każda definicja jest inna.
W takim razie skąd ta rozbieżność ?
Otóż inteligencja jest pojęciem naturalnym oraz

wtórnie

zaadaptowanym do nauki.
Nie należy zapominać, że jest ono także zagadnieniem
abstrakcyjnym ( podobnie jak pojęcia : miłość
lub piękno ).

04/29/21

www.brainybetty.c

Co to jest inteligencja ?

Wilhelm Stern : zdolność
przystosowania się do nowych
wymagań przez odpowiednie
wykorzystanie środków

myślenia.

Charles Spearman : zdolność
ogólna do spostrzegania
zależności i wyciągania
wniosków.

Ernest Hilgard : to, co mierzą testy
inteligencji.

04/29/21

www.brainybetty.c

Co to jest inteligencja ?

•

Edward Thorndike : zdolność do udzielania dobrych odpowiedzi,

•

Lewis Terman : zdolność przejawiająca się w myśleniu abstrakcyjnym,

•

F. N. Freeman : możliwości, których tylko część mierzona

jest testami,

•

Rudolf Pintner : zdolność do adaptacji do względnie nowych sytuacji

życiowych,

•

S. L. Pressey : konstrukt mający status hipotezy roboczej, która dotyczy

efektywności wykonywania zadań szczególnie typowych dla sytuacji

szkolnych,

•

B. Ruml : obecny stan wiedzy nie pozwala na sformułowanie

definicji inteligencji.

•

Prof. Edward Nęcka ( UJ ) : sprawność myślenia, przewidywania,

dostrzegania związków, abstrakcyjnego rozumowania.

04/29/21

www.brainybetty.c

Podsumowanie zaprezentowanych

interpretacji

• Reasumując zaprezentowane interpretacje należy

podkreślić, że są one w dalszym ciągu :

• niejednoznaczne,
• wielowymiarowe,
• zróżnicowane.
• Ponadto należy podkreślić, że klasyczne modele

inteligencji nadal określają i opisują inteligencję

tylko w kategoriach sprawności myślenia

i procesu umysłowego.

04/29/21

www.brainybetty.c

Główni prekursorzy badań nad inteligencją

dzieci

A. Binet

H. Gardner

• Alfred Binet ( 1857 – 1911 ),
• Theodor Simon ( 1872 –

1961 ),

• Jean Piaget ( 1896 – 1980 ),
• Lew Wygotski ( 1896 – 1934 ),
• H. Gardner ( 1943 - ).

J. Piaget

04/29/21

www.brainybetty.c

Narzędzia psychologiczne badające

inteligencję u dzieci :

Wyróżniamy następujące skale :

• Iny Uzgiris i J.Mc.V. Hunta,

• Stanforda - Bineta,

• D. Wechslera ( WISC-R ),

• Snijders - Oomen,

• R.G. Litera *.

* M. Garbiec, Metody i formy diagnozowania dzieci
i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych
w poradni psychologiczno – pedagogicznej,
[w:] Polski system edukacji po reformie 1999 roku.
Stan perspektywy zagrożenia 3, red. R. Pęczkowski,
Poznań – Warszawa 2005, s.

245 – 246.

04/29/21

www.brainybetty.c

W poszukiwaniu inteligencji wielorakiej …

• H. Gardner – amerykański psycholog, i neurolog,

profesor Universytetu Harvarda i Universytetu

Bostońskiego, doktor Honoris Causa - po raz

pierwszy zinterpretował termin inteligencja w 1983

roku. Autor swoje rozważania

na ten temat zawarł w jednej z publikacji*. Zdaniem

H. Gardnera inteligencja to umiejętność

rozwiązywania problemów lub tworzenia wytworu,

który ma wartość ponadkulturową. Na podstawie

zaprezentowanej definicji opisuje on osiem

inteligencji ( inteligencje wielorakie ).

• * H. Gardner, Frames of Mind :

The theory of multiple inteligence,

New York 1983.

04/29/21

www.brainybetty.c

W poszukiwaniu inteligencji wielorakiej

…

H. Gardner na temat inteligencji

wielorakiej napisał wiele
książek. Między innymi :

• The Multiple inteligence. The

theory in practice, New York
1993,

• Intelligences Reframed.

Multiple intelligences for the
21st Century, New York 1999,

• Inteligencje wielorakie : nowe

horyzonty w teorii
i praktyce, Warszawa 2009.

04/29/21

www.brainybetty.c

W poszukiwaniu inteligencji wielorakiej …

• U podstaw koncepcji inteligencji wielorakich leży przede wszystkim teoria

modularna. Jej przedstawiciele zakładają, że można wyizolować poszczególne

rodzaje inteligencji na podstawie odrębnych modułów mózgu.

• H. Gardner przytacza osiem dowodów potwierdzających ten punkt widzenia :

- badania nad uszkodzeniami mózgu wykazują potencjalną możliwość

wyłączenia wyizolowanych typów zachowań.

• - istnienie osób wyjątkowych – genialnych dzieci, ,, uczonych idiotów ” ( idiot

sawants ),

- możliwość zidentyfikowania operacji lub zespołu operacji ( genetycznie

zaprogramowanych i aktywowanych poprzez interakcje ze środowiskiem )

odrębnych dla każdego typu inteligencji,

- odmienność nabywania w rozwoju różnorodnych poziomów kompetencji,

które doprowadzają do zróżnicowania stopni wyrażania się różnych

inteligencji,

- odrębność historii ewolucyjnej dla poszczególnych rodzajów inteligencji,

- rezultaty badań eksperymentalnej psychologii poznawczej, wskazujące

na różnice wykonywania zadań wymagających tego samego typu inteligencji

- wyniki pochodzące z badań psychometrycznych wykazujące różnice

między poszczególnymi skalami, wymagającymi innych typów inteligencji,

- poparcie dla teorii inteligencji wielorakich dostarcza też analiza symboli,

wyłonionych w obrębie różnych kultur i środowisk, charakterystycznych

dla każdej z inteligencji

04/29/21

www.brainybetty.c

W poszukiwaniu inteligencji wielorakiej …

Podstaw do sformułowania teorii H. Gadnera
dostarczyły więc badania biograficzne, odkrycia
psychometryczne, badania z zakresu rozwoju dziecka,
analiza specyfiki mechanizmów przetwarzania
informacji i osiągnięcia biologii ewolucyjnej.
Ważna egzemplefikacja umożliwia także obserwacja
rozwoju dzieci zdolnych i konstatacja, że nawet
wybitne osiągnięcia w jednej dziedzinie nie gwarantują
talentu w innej *.

H. Gardner analizował biografie sławnych postaci. Między innymi:
A. Einstein, G. Eliot, Z. Freud, M. Graham, M. Ghandi, P. Picasso i I.

Strawiński.

* I. Czaja – Chudyba, Odkrywanie zdolności.

Koncepcja wielorakich inteligencji w praktyce

przedszkolnej i wczesnoszkolnej, Kraków 2005,

s. 37 – 38.

04/29/21

www.brainybetty.c

U źródeł koncepcji

• Inteligencja wieloraka (z jęz. ang.

Multiple Intelligences Theory – MI ) – jest

to biopsychiczny potencjał ( czyli biologiczne

i psychiczne możliwości jednostki )

przetwarzania informacji, który można

aktywować w otoczeniu kulturowym, aby

skutecznie rozwiązywać problemy lub

tworzyć dzieła wartościowe dla danej kultury.

• Poszczególne inteligencje to potencjały

najprawdopodobniej neurologiczne, które

można aktywować w zależności

od hierarchii wartości ważnych w danej

kulturze, ale także w szansach mniej

dostępnych oraz także dzięki decyzjom

poszczególnych osób takich jak rodzice czy

nauczyciele.

04/29/21

www.brainybetty.c

Według Jolanty Faliszewskiej główne założenia

teorii H. Gardnera przyjmują, że :

• Każda osoba posiada wszystkie rodzaje inteligencji, rozwinięte

w różnym stopniu.

• Tworzą one profil inteligencji, niepowtarzalny dla innych

jednostek.

• Profile te są dynamiczne i zmieniają się w trakcie rozwoju

jednostki.

• Wszystkie inteligencje współpracują ze sobą w rożnych

konfiguracjach.

• Inteligencja może rozwijać poprzez różnorodne ćwiczenia.

• Rozwojowi inteligencji wielorakich sprzyja taka

organizacja środowiska szkolnego i domowego,

która zapewnia wielointeligentne funkcjonowanie.

04/29/21

www.brainybetty.c

Rodzaje inteligencji w ujęciu

H. Gardnera

• Logiczno – matematyczną ( Logical-Mathematical

Intelligence ),

• Wizualno – przestrzenną ( Spatial Intelligence ),

• Lingwistyczną ( Linguistic Intelligence ),

• Muzyczną ( Musical Intelligence ),

• Interpersonalną ( społeczną ) - Interpersonal

Intelligence,

• Intrapersonalną ( intuicyjną, metapoznawczą ) -

Intrapersonal Intelligence,

• Cielesno-kinestetyczną ( motoryczną, ruchową ) -

Bodily-Kinesthetic Intelligence,

• Ekologiczną ( przyrodniczą) – Ecology Intelligence .

04/29/21

www.brainybetty.c

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja logiczno - matematyczna

• Dziecko rozwija ja w pierwszym

roku życia. Dzięki temu, że podaje

przedmioty manipulacji

niespecyficznej. Poznaje związki

przyczynowo – skutkowe, a w

kolejnych latach poznaje operacje

myślowe.

• Dziecko o wysokiej inteligencji

logiczno – matematycznej potrafi

rozwiązywać problemy w sposób

niewerbalny. Rozumie i posługuje

się abstrakcyjnymi symbolami i

szybko dostrzega związki

przyczynowo – skutkowe

oraz wewnętrzną strukturę

przedmiotów i zjawisk.

• Formułuje wnioski na podstawie

szczątkowych informacji.

• Potrafi stawiać hipotezy.

Lubi harmonię i ład w otoczeniu.

• Lubi pracować z komputerem.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja wizualno – przestrzenna

Przejawia się ona w łatwości:

• wyobraźni pożądanych scen

czy obrazów,

• Zdolności do korzystania z

diagramów, map i wykresów,

• Łatwego przywoływania

wyobrażeń w umiejętnościach

do wymyślania i konstruowania

i obiektów trójwymiarowych

oraz w dobrej orientacji co do

położenia i ruchu swojego ciała

w przestrzeni.

• Lubi sztukę,

• Ma dobre wyczucie barwy i

stosunków przestrzennych,

• Ma poczucie sensu całości,

• Używa przenośni.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja lingwistyczna ( językowa )

• Dziecko rozumie świat

najlepiej posługując się
językiem. Jest wrażliwe na
słowa, ich porządek i rytm.
Uczy się przede wszystkim
słuchając i dyskutując.

• Lubi wiersze, rymowanki i

zabawy słowne.
Zdecydowanie uważnie niż
inne dzieci słucha i wyciąga z
tego większe korzyści.

• Nie ma kłopotów z ortografią.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja muzyczna

• Uważa się, że pojawia się ona

najwcześniej i jest najbardziej

związana z inteligencją

logiczno – matematyczną.

• Osoby takie charakteryzują się

poczuciem rytmu i rozumieniem

złożoności muzyki, łatwością

wyodrębniania poszczególnych

instrumentów w orkiestrze

chętnym improwizowaniem.

• Łączy się ona także inteligencją

lingwistyczną.

• Czasami osoba z tej grupy może

być głęboko uduchowiona.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja interpersonalna

• Dzieci takie charakteryzują się

wysokimi umiejętnościami
społecznymi. Łatwo nawiązują
kontakty. Posiadają umiejętności
mediacyjne. Są dobrymi
negocjatorami.

• Potrafią kooperować.

Dostrzegają świat różnych
punktów widzenia. Łatwo
rozpoznają to co inni ludzie
komunikują niewerbalnie.

• Są empatyczne i posiadają

zdolność wpływu na innych.

• Czasem są manipulatorami czyli

odczytują, przewidują i
stymulują zachowanie innych.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja intrapersonalna

• Są to osoby, które potrafią

dokonać wglądu w siebie

i analizy swoich zachowań. Mają

ustabilizowane poczucie własnej

wartości i prawidłową samoocenę,

która wynika z wiedzy o sobie.

• Dzieci takie mają zainteresowania

filozoficzne. Często zadają pytania

egzystencjalne. Są zdolne do

refleksji rozwoju wewnętrznego

• Mogą być bardzo skryte
• Mają potrzebę wyróżniania się

spośród innych osób

• Narcyz nie posiada

inteligencji

intrapersonalnej !!!

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja ruchowa

•

Inteligencja ruchowa jest błędnie

interpretowana jako zaburzenie

w uczeniu się !!!

•

Jest to rozumienie świata poprzez ruch i

fizyczny kontakt.

•

Dziecko takie odbiera świat poprzez dotyk i

ruch. Lubią zajęcia sportowe.

•

Uczy się działając praktycznie.

•

Ma dobrą koordynację wzrokowo – ruchową i

wyczucie czasu. Świetnie panuje nad swoim

ciałem i wykorzystywanymi przedmiotami.

•

Dba o swój rozwój fizyczny i ruchowy.

Najczęściej jest w ruchu.

•

Lubi taniec i gry zespołowe.

•

Dla dziecka z inteligencją ruchową ważny

jest dotyk

•

Jest uzdolnione manualnie ( np..

wykonywanie rękodzieła )

•

Słuchając bawi się różnymi przedmiotami

•

Wierci się, gdy jest zbyt mało przerw w

pracy

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja ekologiczna ( przyrodnicza )

• Dzieci takie najlepiej rozumieją

świat poprzez swoje otoczenie.

• Przywiązują uwagę do przyrody.
• Lubią pracę i ruch na świeżym

powietrzu.

• Rozróżniają i łatwo zapamiętują

gatunki roślin i zwierząt.

• Mają łatwość zapamiętywania i

klasyfikowania przedmiotów w
swoim naturalnym środowisku.

• Inteligencję przyrodniczą

zazwyczaj posiadają : biolodzy,
marynarze i rolnicy.

04/29/21

www.brainybetty.c

• Od końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku

H. Gardner w kolejnych publikacjach

rozszerza liczbę opisywanych inteligencji o

kolejne rodzaje. Ostatnia, która została przez

niego włączana do tej grupy związana jest ze

środowiskiem naturalnym. Dotyczy świata

przyrody czyli wyraża ona fascynację światem

przyrodniczym.

• Większość zaproponowanych przez autora

inteligencji – m. in. i. duchowa, egzystncjalna,

humorystyczna, kucharska, seksualna,

moralna i filozoficzna – które nie były dobrze

udokumentowane zostały odrzucone.

• W ujęciu H. Gardnera liczba rodzajów

inteligencji może w dalszym ciągu wzrastać.

Wynika to z tego, że może być więcej

inteligencji lub subinteligencji.

04/29/21

www.brainybetty.c

Sugestie dla procesu

uczenia się

04/29/21

www.brainybetty.c

• Do siódmego roku życia dziecko przyswaja sobie ogólną

wiedzę oraz umiejętności poprzez nieformalne i incydentalne

uczenie się.

• Inteligencja pojawia się poprzez wyobrażenia oraz symbole.

W toku rozwoju każdy wyróżniony prze H. Gardnera typ

inteligencji zaczyna odzwierciedlać odrębny dla niej system

znaków. W przypadku matematyki są to liczby, komunikacji

językowej słowa.

• W późnym dzieciństwie inteligencje są uzewnętrzniane przez

różnorakie systemy symboliczne. Między innymi

są to: liczby, litery, operacje matematyczne czy zapisy

muzyczne.

• Diagnoza na samym początku powinna sprowadzać się

tylko do określenia słabych i mocnych stron jednostki.

Powinno to dokonywać się na podstawie jej zdolności do

rozumienia

i działania w określonym przez H. Gardnera systemie symboli.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja logiczno – matematyczna

( numeryczno – logiczna )

• Stymulowanie rozwiązywania problemów

( czyli analizowanie i interpretowanie danych, a także
rozumowanie, tworzenie hipotez i myślenia
dedukcyjnego ),

• Rozwiązywanie zagadek, rebusów logicznych i

matematycznych,

• Używanie komputera do obliczeń,
• Zachęcanie do doświadczeń praktycznych oraz pracy,
• Wykorzystywanie gier ukierunkowanych na obliczenia

matematyczne.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja wizualno – przestrzenna

( inżyniersko – przestrzenna )

• Wykorzystanie podczas nauki ilustracji, wykresów,

plansz, w tym ich tworzenie,

• Wykorzystanie map skojarzeń i wizualizacji,
• Oglądanie i tworzenie filmów oraz rysunków
• Stosowanie grafiki komputerowej,
• Łączenie sztuki z innymi obszarami,
• Zmienianie swojego położenia w pomieszczeniu
• ( w celu uzyskania różnych perspektyw )

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja lingwistyczna ( werbalna,

językowa )

• Czytanie książek i pisanie tekstów

( np. opowiadań, historyjek )

• Prowadzenie własnej gazetki,
• Tworzenie i stosowanie zabaw z zagadkami, skeczami

i grami,

• Tworzenie sloganów reklamowych.

UWAGA !!!
W kierowaniu rozwojem inteligencji językowej uczniów należy

przestrzegać następujących zaleceń :

• Wystrzegać się utylitarnego podejścia do mowy i związanego z

tym niwelowania indywidualnych właściwości słownych,

• Łączyć rozwój zdolności werbalnych z kształtowaniem

odpowiednich zainteresowań zjawiskami lingwistycznymi języka

jako pewnego systemu,

• Poświęcać szczególną uwagę ćwiczeniom słownym związanym z

mową monologową i dialogową jako głównymi sposobami jej

doskonalenia,

• Wykształcać zdolność do obserwowania zjawisk słownych w

mowie spostrzeganej oraz krytycyzm wobec własnej mowy

podczas uczenia dzieci prawidłowego i ekonomicznego

wyrażania swych myśli

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja muzyczna

• Gra na instrumentach muzycznych,
• Komponowanie utworów muzycznych

( także przy użyciu komputera ),

• Uczenie się poprzez piosenki,
• Rozpoznawanie melodii,
• Praca i relaks przy muzyce
• Łączenie muzyki z innymi obszarami

edukacyjnymi.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja interpersonalna ( społeczna )

• Uczenie się i praca w grupie, parze ( w celu

dzielenia się wiedzą i pomagania sobie

nawzajem ),

• Opiekowanie się innymi ,
• Rozwijanie więzi z ludźmi,
• Prowadzenie rozmów z innymi.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja intrapersonalna ( duchowa )

• Wykorzystanie różnych działań

stymulujących własny rozwój ( w celu

przełamywania czynników blokujących

uczenie się ),

• Prowadzenie dziennika, rozmów z samym

sobą,

• Uczeni się dociekliwości i osobistej afirmacji,

• Wykorzystywanie intuicji,

• Kontrola własnej nauki i prowadzenie

samodzielnych badań,

• Akceptacja indywidualności na tle grupy.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja ruchowa

( kinestetyczna, inteligencja ciała )

• Wykorzystywanie podczas nauki tańca, odgrywania

ról, scenek ( pantomima ),

• Uczestniczenie w różnych grach zespołowych,

• Włączenie ruchu do wszystkich obszarów aktywności,

• Używanie pomocy naukowych w edukacji

matematycznej

oraz różnych modeli, urządzeń, klocków LEGO,

• Dbanie o zmiany rytmu i przerwy w pracy,

• Uprawianie sportu,

• Stosowanie techniki karate dla stymulowania

skupienia się.

04/29/21

www.brainybetty.c

Inteligencja ekologiczna ( przyrodnicza )

• Wykorzystywanie wycieczek, wędrówki

przyrodnicze,

• Kolekcjonowanie różnych obiektów,
• Obserwacja np. zjawisk przyrodniczych

Zastosowanie inteligencji

wielorakich w pracy

z dziećmi w wieku

przedszkolnym

04/29/21

www.brainybetty.c

Rozwijanie inteligencji wielorakich w

przedszkolu

• Zdaniem H. Gardnera celem przedszkola ( oraz

szkoły ) powinno być przede wszystkim
pomaganie dzieciom
w rozwoju inteligencji wielorakich.

• Nauczyciele powinni głównie pomagać dziecku

w rozpoznawaniu jego własnych możliwości
poznawczych poprzez :
- organizowanie aktywności umożliwiających
przeżycia pozwalające odkryć swoje
uzdolnienia
i predyspozycje ( tzw. ,, przeżycia
krystalizujące” ),
- dobór odpowiednich metod dydaktycznych.

04/29/21

www.brainybetty.c

Według J. Faliszewskiej zastosowanie teorii H.

Gardnera

w edukacji najmłodszych wymaga także spełnienia

kilku dość istotnych warunków :

• Określenia profilu inteligencji nauczyciela, aby

wyeliminować nieświadome preferowanie metod

nauczania zgodnych z jego profilem,

• Określenie profilu inteligencji każdego dziecka w klasie

korzystając w przypadku młodszych dzieci głównie

z obserwacji, a w przypadku starszych dzieci

przeprowadzenia testów,

• Określenia profilu dominacji ( w zakresie ręki, nogi,

oka, półkuli mózgowej, zmysłu: wzroku, słuchu,

ruchu ),

• Dobierania metod nauczania, uczenie się stosownie

do profilu inteligencji i dominacji każdego dziecka,

• Urządzenie klasy szkolnej tak, aby dzieci znalazły w

niej kąciki zapewniające wielointeligentne

funkcjonowanie,

• Zapoznanie rodziców z profilem inteligencji dziecka,

by mogli stosownie do niej organizować jego

środowisko pozaszkolne.

04/29/21

www.brainybetty.c

• Teoria inteligencji wielorakich wyznacza pięć dróg opisu problemu,

dostosowanych do indywidualnych preferencji poznawczych dziecka w

zakresie postrzegania, przeżywania, rozumienia i tworzenia. Mogą one być

traktowane jako wskazówki dla nauczyciela, określając metody i środki

przekazu, czy – jak je nazywa H. Gardner

tzw. punkty dojścia. Wspomagają one prezentowanie uczniom

standardowych treści nauczania.

Autor opisuje je następująco :

• Sposób narracyjny ( opowiadanie o pewnym zagadnieniu, historia

dotycząca danego zagadnienia – nawiązujący do inteligencji słownej,

językowej, wykorzystując metody słowne w edukacji,

• Sposób logiczno-ilościowy – odwołujący się do rozumowania

dedukcyjnego, bazujący na zdolnościach związanych z inteligencji logiczno-

matematyczną,

• Sposób fundamentalny ( będący analizą terminologiczną i etymologiczną

zagadnień podstawowych dla omawianej dziedziny ),

• Sposób estetyczny ( związany z inteligencji wizualno przestrzenną,

dotyczy nacisku na cechy sensoryczne rzeczywistości ),

• Sposób doświadczalny ( eksperymentalny ) – umożliwiający

dziecku kontakt z materiałami, bazujący na inteligencji ruchowej

i interpersonalnej.

04/29/21

www.brainybetty.c

Możliwości aplikacji koncepcji H. Gardnera

do praktyki przedszkola

• W procesie aplikacji teorii inteligencji

wielorakich do pracy przedszkola można
wyróżnić trzy rozległe obszary :

• Planowanie zajęć,
• Projektowanie programu ( strategii

nauczania ),

• Organizacji nauczania.

04/29/21

www.brainybetty.c

• Obecnie w edukacji wczesnoszkolnej większość nauczycieli

wykorzystuje głównie podręczniki ,, Ja i moja szkoła ”. Wynika to z

tego, że zastosowano w nich teorię H. Gardnera. Jest to podręcznik,

który ukierunkowany jest na rozwijanie inteligencji wielorakich u

dzieci.

• Jest to książka, w której zawarte są zbiory ćwiczeń pozwalające

dzieciom zdobywać konkretne wiadomości i kształtować

umiejętności , a także rozwijać procesy poznawcze u dziecka :

a. związane z lewą półkulą ( czyli logiczne myślenie, mowę,

czytanie, pisanie, liczenie, dostrzeganie szczegółów, analizę,

myślenie przyczynowe ),

b. związane z prawą półkulą mózgu

( rytmy, obrazy, wyobraźnia, porównanie, barwy,

wymiary, relacje przestrzenne, syntezę, intuicję,

spontaniczne działanie, ukierunkowanie na ludzi ).

• Ćwiczenia zaproponowane w tych podręcznikach sprzyjają

nie tylko kształtowaniu postawy, ale także samokrytyki,

ekspresji werbalnej, plastycznej, muzycznej i ruchowej

oraz inteligencji emocjonalnej.

04/29/21

www.brainybetty.c

• Ważnym czynnikiem w tym procesie jest także

rodzina. Powinna ona ściśle współpracować ze

szkołą.

• Narzędziem zdecydowanie ułatwiającym

nauczycielom i rodzicom wzajemne poznanie

oczekiwań i nawiązanie współpracy są zeszyty

zadań domowych dziecka ( określane także jako

,, domowniczki” ). Zamieszczone są w nich

artykuły odnoszące się do rozwoju

psychofizycznego dziecka, a także spotkania w

szkole z nauczycielami.

• Z perspektywy czasu wynika, że sa one cennym

elementem łączącym rodziców z nauczycielami.

Taka forma współpracy w szczególności sprzyja

świadomemu włączaniu się rodziny w edukację

swojego dziecka.

04/29/21

www.brainybetty.c

Możliwości aplikacji koncepcji H. Gardnera

do praktyki przedszkola

W zakresie wyróżnionych struktur organizacji nauczania

D. Lazear wskazuje na 3 czynniki, które należy

uwzględnić przy wykorzystaniu teorii inteligencji

wielorakich do planowania edukacyjnego :

• Określenie miejsca gdzie nauczanie się odbywa,
• Środowisko nauczające ( rodzina, najbliżsi krewni ,

grupa rówieśnicza, profesjonalny nauczyciel ),

• Różnorodność metod przekazywania

wiedzy ( czyli wykorzystywanie :

a. bezpośredniej prezentacji poprzez opisy

werbalne, pokaz czynności i procedur,

b. prezentacji pośredniej – książki, rysunki,

mapy, środki komunikacji elektronicznej

oraz uczenie się poprzez nieformalne kontakty

rówieśnicze.

04/29/21

www.brainybetty.c

Dotychczasowe programy i projekty

wykorzystujące teorię inteligencji

wielorakich

• Projekt Zero,
• Projekt Spektrum,
• Smart Schools

04/29/21

www.brainybetty.c

Projekt Zero

• Został zapoczątkowany w 1967 roku przez Nelson Goodman

na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Harvarda,

• Stał się fundamentem teoretycznym do powstania teorii

inteligencji wielorakich,

• W ramach tego projektu koncentrowano się na badaniu

umiejętności poznawczych ( w szczególności u osób

wybitnie uzdolnionych oraz niepełnosprawnych

intelektualnie ),

• Owocami tego projektu są: program diagnozy i kształcenia

inteligencji. Na jego bazie teoretycznej powstały kolejne

projekty, programy i modele: Spectrum, Arts PROPEL i

Praktyczna inteligencja w szkole ( tzw. PIWS ),

• Obecne prace w ramach tego projektu koncentrują się na

zidentyfikowaniu dalszych etapow, przez które zwykle

przechodzą szkoly. Właśnie w ten sposób starają się one

przyjąć program nauczania oparty na koncepcji wieloarkich

inteligencji.

• Na jego podstawie powstał system szkół wdrażające

koncepcję inteligencji wielorakich. Są one zrzeszone w

stowarzyszeniu Smart Schools.

04/29/21

www.brainybetty.c

Projekt Spektrum

• Powstał w połowie lat 80 XX wieku,

• Celem było opracowanie narzędzi oceny profilu

zdolności dzieci w przedszkolu,

• Nauczyciele obserwujący bawiące się dzieci

stwarzali im okazję do wykazania się różnymi

zdolnościami, a także oceniali właściwości ich

stylu działania,

• W ramach tego projektu stworzono system

oceniania oraz kształcenia,

• Przyczynił się ona także do przeprowadzenia

badań na przełomie lat 1986-1988,

które potwierdziły zasadność teorii H. Gardnera.

04/29/21

www.brainybetty.c

Smart Schools

• Dzieci w szkole gardnerowskiej ( czyli Smart School ) rozpoczyna

się od nauki dzieci przedmiotów tradycyjnych,

• Przedmioty prowadzone są całkiem inaczej niż we wszystkich

szkołach,

• Dzieci w toku prowadzonych zajęć najpierw przygotowują projekty

i gromadzą dokumentacje na poszczególne tematy, a następnie

przechodzą do zajęć praktycznych, które przeprowadzane są

najczęściej poza szkołą. Jest to tzw. bezpośrednie łączenie nabytej

teorii z praktyką. W ten sposób najmłodsi nabywają umiejętności

podstawowe oraz uszczegółowioną wiedzę specjalistyczną.

• W takim systemie kształcenia nauczają fachowi nauczyciele , a

także specjaliści od oceniania ( to właśnie do nich należy określenie

profilu zdolności dzieci ). Ponadto w szkole tej funkcjonują tzw.:

a. pośrednicy pomiędzy uczniem i programem nauczania ( ich

zadaniem jest wyznaczenie celów kształcenia z możliwościami,

umiejętnościami i zainteresowaniami jednostki,

b. pośrednicy między szkołą, a społecznością ( zadaniem dla tej

grupy jest nie tylko odszukiwanie możliwości kształcenia

pozaszkolnego oraz j promocja i doskonalenie środowisku lokalnym,

ale także szukanie fundacji i stowarzyszeń zainteresowanych

wspieraniem dzieci uzdolnionych.

04/29/21

www.brainybetty.c

Kwestionariusz badający

inteligencję wieloraką

Wypełnij poniższy kwestionariusz,

przypisując wartość liczbową każdemu

stwierdzeniu, które twoim zdaniem jest

prawdziwe w odniesieniu do ciebie.

Jeśli w pełni się z nim zgadzasz, postaw

cyfrę 5. Jeżeli sądzisz, że nie masz

z nim nic wspólnego - wstaw 0.

Użyj cyfr od 5 do O, aby określić stopień

prawdziwości poszczególnych

stwierdzeń.

04/29/21

www.brainybetty.c

•

Posiadam uzdolnienia manualne

•

Posiadam dobre wyczucie kierunku

•

Posiadam naturalną umiejętność rozwiązywania sporów między przyjaciółmi

•

Łatwo zapamiętuję słowa piosenek

•

Potrafię wyjaśniać w prosty sposób trudne zagadnienia

•

Robię wszystko krok po kroku

•

Dobrze znam samego siebie i rozumiem, dlaczego postępuję tak, a nie inaczej

•

Lubię ćwiczenia grupowe i spotkania towarzyskie

•

Dobrze uczę się, słuchając wykładów i wywodów innych ludzi

•

Słuchając muzyki, doznaję zmian nastroju

•

Lubię krzyżówki, łamigłówki i problemy logiczne

•

Tablice, zestawienia i pomoce wizualne odgrywają dla mnie ważną rolę podczas

uczenia się

•

Jestem wrażliwy na nastroje i uczucia otaczających mnie ludzi

•

Najlepiej uczę się, kiedy muszę wziąć się w garść i zrobić coś samemu

•

Zanim zechcę się czegoś nauczyć, muszę zobaczyć, jaką będę miał z tego korzyść

•

Podczas nauki i rozmyślań lubię spokój i samotność

•

Potrafię usłyszeć poszczególne instrumenty w złożonych utworach muzycznych

•

Łatwo przychodzi mi wywołanie w wyobraźni zapamiętanych i wymyślonych obrazów

•

Posiadam bogaty język i potrafię się nim posługiwać

•

Lubię robić notatki

•

Posiadam dobre poczucie równowagi i lubię ruch fizyczny

•

Potrafię dostrzegać strukturę przedmiotów i związki między różnymi rzeczami

•

Potrafię pracować w zespole i korzystać z cudzych doświadczeń

•

Jestem dobrym obserwatorem i często zauważam rzeczy uchodzące uwadze innych

•

Często bywam niespokojny

•

Lubię pracować lub uczyć się niezależnie od innych

•

Lubię komponować muzykę

•

Potrafię radzić sobie z liczbami i problemami matematycznym

04/29/21

www.brainybetty.c

KLUCZ DO KWESTIONARIUSZA

WIELORAKIEJ INTELIGENCJI

•

typy inteligencji

stwierdzenia suma punktów

•

Lingwistyczna

5 9 19 20

•