Rzecznik Praw

Obywatelskich

V kadencji

Dr Janusz Kochanowski

Rzecznik Praw

Obywatelskich

Jednoosobowy urząd centralny, pełniący

funkcję

ombudsmana

. Urząd ten powstał

w Polsce z dniem 1 stycznia 1988 roku.

Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa

Łętowska. Obecnie urząd ten sprawuje dr

Janusz Kochanowski, a jego zastępcą jest

Stanisław Trociuk i prof. dr hab. Marek

Zubik.

Działalność Rzecznika reguluje Konstytucja

RP i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o

Rzeczniku Praw Obywatelskich.

Kim jest RPO?

• Rzecznik Praw Obywatelskich jest

konstytucyjnym, niezależnym i
niezawisłym organem ochrony
prawnej, który działa na podstawie

art. 208-212 Konstytucji oraz ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o

Rzeczniku Praw Obywatelskich

Cechy charakteryzujące

instytucję rzecznika praw

obywatelskich:

1) jest to samodzielny organ państwowy, nie związany z

administracją ani z sądownictwem. Jest on zwykle

usytuowany na szczeblu centralnym,

2) związany jest najczęściej z parlamentem. Zwykle,

bowiem jest przez niego powoływany, a jego zadania

ściśle wiążą się z funkcją kontrolną parlamentu;

3) jest rzecznikiem obywateli w sprawach związanych z

nieprawidłowym funkcjonowaniem administracji (lub

sądownictwa), podejmując określone kroki prawne

zmierzające do usunięcia tych nieprawidłowości.

Informuje ponadto parlament o wadliwym

funkcjonowaniu organów państwa.

4) działa w sposób niesformalizowany i jest łatwo dostępny

dla obywatela.

USTAWA

z dnia 15 lipca 1987 r.

o Rzeczniku Praw Obywatelskich.

• Rzecznika Praw Obywatelskich powołuje Sejm za

zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo
grupy 35 posłów. Kadencja Rzecznika Praw
Obywatelskich trwa pięć lat, licząc od dnia
złożenia ślubowania przed Sejmem jak stanowi
art. 209. ust.1.

• Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem Praw

Obywatelskich więcej niż przez dwie kadencje

USTAWA

z dnia 15 lipca 1987 r.

o Rzeczniku Praw Obywatelskich.

• RPO jest organem ochrony prawa i kontroli

aparatu państwowego w zakresie praw człowieka.
RPO ma szerokie powiązania z władzą
ustawodawczą. Wybierany jest przez Sejm i Senat
na 5 lat, a jego kadencja nie pokrywa się z
kadencją parlamentu. Jego odwołanie jest
znacznie utrudnione - wymaga większości 3/5
głosów.. Immunitet RPO równy jest immunitetowi
sądowemu. RPO ma obowiązek corocznego
składania sprawozdań ze swojej działalności i
sytuacji przestrzegania praw człowieka w kraju.

USTAWA

z dnia 15 lipca 1987 r.

o Rzeczniku Praw Obywatelskich.

• Rzecznika praw obywatelskich dotyczą także

pewne ograniczenia jak choćby zasada
niepołączalności stanowisk i inne określone
w art.209 ust. 2 i 3 które stanowią:

2. Rzecznik Praw Obywatelskich nie może zajmować
innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora
szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć
zawodowych.
3. Rzecznik Praw Obywatelskich nie może należeć do
partii politycznej, związku zawodowego ani
prowadzić działalności publicznej nie dającej się
pogodzić z godnością jego urzędu.

Kompetencje RPO

• Polski Rzecznik Praw Obywatelskich może

podejmować działania zarówno ze swojej

własnej inicjatywy, jak na skutek wniosku

wniesionego przez osobę, która twierdzi, że

prawa jej zostały naruszone. Ustawa

dopuszcza także składanie skargi przez

organizacje społeczne i organy samorządu

terytorialnego. Na wniosek Rzecznika Praw

Dziecka. Rzecznik nie ma kompetencji do

interweniowania w sytuacji naruszenia

czyichś praw przez osoby fizyczne czy

prawne. Na podstawie art.9 ustawy z 1987 o

RPO

USTAWA

z dnia 15 lipca 1987 r.

o Rzeczniku Praw Obywatelskich.

• Art. 11.

    Rzecznik po zapoznaniu się z każdym skierowanym do niego
wnioskiem może:
        1) podjąć sprawę,
        2) poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu
środków działania,
        3) przekazać sprawę według właściwości,
        4) nie podjąć sprawy
        - zawiadamiając o tym wnioskodawcę i osobę, której sprawa
dotyczy.

• Art. 12. Podejmując sprawę Rzecznik może:

        1) samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające,
        2) zwrócić się o zbadanie sprawy lub jej części do właściwych
organów, w szczególności organów nadzoru, prokuratury, kontroli
państwowej, zawodowej lub społecznej,
        3) zwrócić się do Sejmu o zlecenie Najwyższej Izbie Kontroli
przeprowadzenia kontroli dla zbadania określonej sprawy lub jej
części.

Kto może zwrócić się do RPO

o pomoc?

W myśl art. 80 Konstytucji „każdy ma prawo

wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie,
do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o
pomoc w ochronie swoich wolności lub praw
naruszonych przez organy władzy publicznej”.

• cudzoziemiec, który znajduje się pod władzą

Rzeczpospolitej Polskiej,

• osoba prawna lub jednostka organizacyjna

nieposiadająca tej osobowości, jeśli tylko w myśl
przepisów może być podmiotem praw i
obowiązków,

• organizacje obywateli i organy samorządu,

Co powinien zawierać

wniosek do RPO?

• imię i nazwisko,
• adres, pod który należy kierować

korespondencję,

• dokładne wskazanie, czego dotyczy

sprawa oraz podanie argumentów

wskazujących na naruszenie

wolności lub prawa,

• niezbędne dokumenty (kopie lub

odpisy), które skarżący posiada,

Wniosek kierowany do Rzecznika jest

wolny od opłat.

Biuro RPO

• Swoje zadania Rzecznik wykonuje przy

pomocy Biura Rzecznika Praw
Obywatelskich. Biuro mieści się w
Warszawie i obejmuje kilkudziesięciu
pracowników merytorycznych o wysokich
kwalifikacjach. Ustawa oprócz zastępców
Rzecznika dopuszcza powoływanie (za
zgodą Sejmu) jego pomocników
terenowych, co mogłoby się wiązać z
powstaniem biur terenowych.

Działalność RPO

• Pomoc Ofiarom

Przestępstw

• Instytucja

tymczasowego

aresztowania

• Działania RPO w

sprawie systemu

ochrony zdrowia

• Inna działalność

Prawo do dobrej

administracji

Mamy prawo do dobrej

administracji

Janusz Kochanowski

Seminarium na temat projektu

ustawy

Przepisy ogólne prawa

administracyjnego

Warszawa, dnia 19 marca 2008 r.

Wystąpienie Rzecznika Praw

Obywatelskich

Prawo do dobrej legislacji i prawo do dobrej

administracji zaliczane jest obecnie do praw
podstawowych obywatela. Niestety, jak pokazuje praktyka,
istnieje duża rozbieżność pomiędzy sferą powinności –
państwa, zobowiązanego do zapewnienia warunków
realizacji tych praw i właściwego sposobu działania
organów administracyjnych – a rzeczywistością. Nadmiar,
niespójność, niekompletność regulacji prawnych przynosi
wiele negatywnych skutków. Rzecznik Praw Obywatelskich
podjął kompleksowe działania mające na celu
doprowadzenie do zmiany tego stanu rzeczy .

  Prawo administracyjne jest najobszerniejszą gałęzią

polskiego prawa. Nie ma przy tym swojej części ogólnej,
która określałaby zasady jego stosowania, ułatwiając
ujednolicanie rozumienia tego prawa oraz usuwanie luk,
jakie w tym obszarze występują, bądź pojawią się w
przyszłości. W dniu 19 marca poddał pod rozwagę projekt
ustawy – Przepisy ogólne prawa administracyjnego.

Wartość projektu polega przede wszystkim na

wyborze ewolucyjnej drogi prowadzącej do

osiągnięcia wyznaczonych celów. Pomimo

swojego nowatorstwa w sensie idei legislacyjnej,

jego wprowadzenie w życie nie spowoduje

drastycznej zmiany stanu prawa. Zakłada się

bowiem zachowanie mocy obowiązującej

wszystkich przepisów odrębnych, jeżeli takowe

są w jakichś działach prawa administracyjnego,

nie przewidując ich zastąpienia przepisami

zawartymi w projekcie. Co najwyżej, regulacje te

ulegają uzupełnieniu o instytucje prawne

poprawiające standard ochrony praw jednostki w

jej kontaktach z administracją publiczną oraz

jakość administrowania, obniżając znacznie

poziom jej zbiurokratyzowania.

 Kolejnym założeniem projektu jest unormowanie

podstawowych, istotnych dla funkcjonowania

administracji publicznej kwestii, które w tym

prawie nie zostały w ogóle uregulowane albo

zostały uregulowane tylko w niektórych

działach tego prawa w sposób rozbieżny,

chociaż są poważne argumenty przemawiające

za ujednoliceniem tej regulacji. Dotyczy to

zwłaszcza proponowanego słowniczka

podstawowych pojęć, zasad kształtowania się

uprawnień i obowiązków stron w stosunkach

administracyjno-prawnych, zasad załatwiania

spraw z zakresu administracji publicznej,

zawierania i wykonywania porozumień i umów

administracyjnych, czy sankcji

administracyjnych.

Jako propozycja zmierzająca do uproszczenia i

ułatwienia stosowania prawa administracyjnego,
usuwająca istniejące luki w prawie pozytywnym,
pobudzająca do szerszego wykorzystania
koncyliacyjnych i negocjacyjnych metod
administrowania, proponowana ustawa może
przyczynić się do zmniejszenia ilości sporów
administracyjnych i spraw sądowo-
administracyjnych, a tym samym – do relatywnego
zmniejszenia wydatków na administrację publiczną
i sądownictwo administracyjne.

 Przede wszystkim przygotowana zostanie specjalna

publikacja Biura RPO, zawierająca ostateczną
wersję projektu ustawy wraz z uzasadnieniem oraz
dokumentację przebiegu prac nad jej
przygotowaniem.

Zatrudnienie

• W Biurze RPO pracuje obecnie 230 osób. Są to urzędnicy o

wykształceniu głównie prawniczym, ale są także lekarze,
psycholodzy, socjolodzy. Co roku biuro zajmuje się ponad 50
tysiącami spraw. Ważny jest także bezpośredni kontakt z
obywatelami i praca w terenie.

• Zaplanowana ilość etatów na rok

2008

• 261 etatów

Majątek Rzecznika Praw Obywatelskich -

stan na 31 grudnia 2006 r.

• SKŁADNIKI MAJĄTKU
Nieruchomości

(budynek w Warszawie, Al.
Solidarności 77)

• 2.944 tys. złotych
Środki trwałe ruchome
• 1.425 tys. złotych
Pozostałe środki trwałe o niskiej wartości
• 1.804 tys. złotych
Wartości niematerialne i prawne
• 758 tys. złotych

Budżet Rzecznika Praw Obywatelskich za

rok 2007 i plan na rok 2008

• Wykonanie za rok 2007

• DOCHODY BUDŻETOWE 38,2 w tys. zł.
• WYDATKI BUDŻETOWE 30 158 w tys. zł.
• podstawowa działalność 28 531 w tys. zł.
• podstawowa działalność 1 627 w tys. zł.

• Plan na rok 2008

• DOCHODY BUDŻETOWE 23 w tys. zł
• WYDATKI BUDŻETOWE 31 876 w tys. zł
• podstawowa działalność 30 896 w tys. zł
• podstawowa działalność 980 w tys. zł