USTROJOWA POZYCJA RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH

RPO powoływany jest przez Sejm za zgodą Senatu na wniosek marszałka Sejmu lub 35 posłów. Odwołany tylko w określonych przypadkach. Składa coroczne sprawozdania ze swej działalności( dla Sejmu i Senatu). Jest on organem samodzielnym i nie jest organem Sejmu. RPO ma zadanie ochronę praw i wolności obywateli. Posiada status organu niezależnego od innych organów państwowych. Organ niezawisły w swej działalności. Rzecznik po zapoznaniu się ze sprawą może: podjąć sprawę, poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu środków działania, przekazać sprawę wg właściwości, nie podejmować sprawy.

70. SPOSOBY POWOŁANIA Rz.Pr.Ob.

RPO jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 5 letnią kadencję, prawo zgłoszenia kandydatury przysługuje Marszałkowi Sejmu oraz grupom co najmniej 35 posłów. Do uchwalenia przez Sejm kandydatury konieczne jest uzyskanie bezwzględnej większości głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Uchwała Sejmu jest następnie przekazywana Senatowi, który w terminie miesiąca podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na powołanie RPO. Niepodjęcie uchwały w tym terminie rozumie się jako wyrażenie zgody.

RPO musi posiadać obywatelstwo polskie i wyróżniać się wiedzą prawniczą, przysługuje mu immunitet i nietykalność, wyjątkowo może być zatrzymany w razie ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa. RPO nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych, nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu. RPO może być odwołany przed upływem kadencji tylko w sytuacjach szczególnych, takich jak zrzeszenie

się funkcji, trwała niezdolność do pełnienia obowiązków na skutek choroby, sprzeniewierzenie się złożonemu ślubowaniu. O jego odwołaniu decyduje Sejm. PRO nie ponosi odpowiedzialności przed TS. Jest on w swojej działalności niezawisły, niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem.

71. ZAKRES ZADAŃ Rz.Pr.Ob.

Podstawowym zadaniem RPO ( art. 208) jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. Jego działalność ma być zorientowana na ochronę jednostki, dlatego art.80 Konstytucji gwarantuje każdemu dostęp do ochrony RPO i wystąpienia do niego z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej. Działalność RPO dotyczy zarówno obywateli jak i bezpaństwowców oraz cudzoziemców. Ochrona ta nie ogranicza się tylko do wolności i praw konstytucyjnych, ale wszystkich jeśli były określone w akcie normatywnym tzn. w jakimkolwiek akcie wydanym przez organ władzy publicznej i formułującym normy prawne. Zajmuje się badaniem działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji obowiązanych do przestrzegania i realizacji praw i wolności obywateli. Realizacja zadań RPO następuje w 2 podstawowych formach:

-           poprzez wystąpienie i interwencje w sprawach indywidualnych

-           poprzez wystąpienia, inicjatywy i wnioski dotyczące ogólnych problemów ochrony praw i wolności obywateli.

72. TRYB DZIAŁANIA RPO I FORMY.

Zadania RPO:

     rozpatruje indywidualne skargi obywateli i podejmuje stosowne czynności mające na celu likwidowanie zauważonych naruszeń w konkretnych przypadkach

     może występować z inicjatywami mającymi na celu usuwanie hierarchicznych niezgodności występujących między aktami prawnymi

     może kierować do odpowiednich organów wnioski mające na celu podjęcie inicjatywy ustawodawczej

     wywiera wpływ na kształtowanie kierunków wykładni prawa dotyczących praw i wolności obywateli

     ma obowiązek informowania Sejmu i Senatu o stanie przestrzegania wolności o praw obywateli.

RPO ma swobodę w podejmowaniu decyzji, jeżeli podejmie jakąś sprawę musi wszcząć kroki pozwalające stwierdzić, że w danym przypadku istotnie naruszone jest prawo. RPO może wystąpić do Sejmu z wnioskiem o zbadanie danej sprawy przez NIK. Po zbadaniu sprawy RPO występuje z wnioskiem do organu gdzie znalazł naruszenie. Wniosek może zawierać sugestie co do sposobu postępowania, lub może żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub innych sankcji w stosunku do urzędników winnych błędów. W ciągu 30 dni badany podmiot informuje RPO o podjętych działaniach. Jeżeli jest brak informacji to wniosek kierowany jest do organy nadrzędnego.

73.INSTYTUCJA RZECZNIKA PRAW DZIECKA W POLSCE NA GRUNCIE DOŚWIADCZEŃ EUROPEJSKICH

Konstytucja przewidziała powołanie Rzecznika Praw Dziecka (art. 72 ust.4 Konstytucji) jako szczególnego rodzaju ombudsmana(to szczególny organ powiązany z parlamentem i czuwający nad prawidłowością postępowania administracji publicznej wobec obywateli), mającego cego status niezależnego organu konstytucyjnego. Nie oznacza to oczywiście zakazu podejmowania spraw dzieci przez Rzecznika Praw Obywatelskich.