Typologie

Typologie

społeczeństw

społeczeństw

Mgr Anna Bizoń

Mgr Anna Bizoń

Typologie społeczeństw

Typologie społeczeństw



Myśliwsko – zbierackie – są stosunkowo małe

Myśliwsko – zbierackie – są stosunkowo małe

ponieważ niewiele naturalnych nisz ekologicznych

ponieważ niewiele naturalnych nisz ekologicznych

jest w stanie utrzymać dużą populację zależną od

jest w stanie utrzymać dużą populację zależną od

codziennego zdobywania pożywienia; poszukiwanie

codziennego zdobywania pożywienia; poszukiwanie

odpowiedniego pożywienia wymaga wędrownego

odpowiedniego pożywienia wymaga wędrownego

trybu życia i przemieszczania się na dużych

trybu życia i przemieszczania się na dużych

obszarach. Z tego powodu gęstość zaludnienia w

obszarach. Z tego powodu gęstość zaludnienia w

takich społeczeństwach jest mała. Gospodarka tych

takich społeczeństwach jest mała. Gospodarka tych

społeczeństwa utrzymuje się na poziomie

społeczeństwa utrzymuje się na poziomie

przetrwania: członkowie tych społeczeństw

przetrwania: członkowie tych społeczeństw

konsumują wszystko, co mają. Wewnątrz takich

konsumują wszystko, co mają. Wewnątrz takich

społeczeństw większość ludzi wykonuje takie same

społeczeństw większość ludzi wykonuje takie same

zadania. Podział pracy, jeśli w ogóle istnieje opiera się

zadania. Podział pracy, jeśli w ogóle istnieje opiera się

na płci i wieku. Nie zauważa się różnic społecznych.

na płci i wieku. Nie zauważa się różnic społecznych.

Podstawową formą organizacji są związki rodzinne.

Podstawową formą organizacji są związki rodzinne.

Przywództwo ma charakter nieformalny i opiera się

Przywództwo ma charakter nieformalny i opiera się

najczęściej na roli odgrywanej na polowaniu czy

najczęściej na roli odgrywanej na polowaniu czy

polowaniu czy przy zbieraniu pożywienia

polowaniu czy przy zbieraniu pożywienia

Społeczeństwo

Społeczeństwo

kopieniackie

kopieniackie



Społeczeństwa kopieniackie, opierają się na uprawie roślin

Społeczeństwa kopieniackie, opierają się na uprawie roślin

zaczęły wypierać społeczeństwa myśliwsko – zbierackie,

zaczęły wypierać społeczeństwa myśliwsko – zbierackie,

zwłaszcza na Bliskim Wschodzie. Korzystały z techniki ścięcia i

zwłaszcza na Bliskim Wschodzie. Korzystały z techniki ścięcia i

wypalenia, która polegała na oczyszczeniu gruntu i spaleniu

wypalenia, która polegała na oczyszczeniu gruntu i spaleniu

roślinności na popiół, który był doskonałym nawozem. Te

roślinności na popiół, który był doskonałym nawozem. Te

społeczeństwa bardziej skutecznie zapewniały swoim

społeczeństwa bardziej skutecznie zapewniały swoim

członkom pożywienie i inne konieczne do życia dobra niż

członkom pożywienie i inne konieczne do życia dobra niż

społecz. myśl- zbier. Przez dyfuzję kulturową

społecz. myśl- zbier. Przez dyfuzję kulturową

(rozprzestrzenianie się wynalazków, technologii wśród grup)

(rozprzestrzenianie się wynalazków, technologii wśród grup)

praktyki kopieniackie dotarły do Europy Zachodniej i Chin,

praktyki kopieniackie dotarły do Europy Zachodniej i Chin,

gdzie stworzono większe i bardziej trwałe obszary produkcji

gdzie stworzono większe i bardziej trwałe obszary produkcji

żywności. Wzrost wydajności i dostęp do nadwyżek

żywności. Wzrost wydajności i dostęp do nadwyżek

zapoczątkował różnicowanie społeczne: nie wszyscy musieli

zapoczątkował różnicowanie społeczne: nie wszyscy musieli

być bezpośrednio związani z produkcją żywności. Zaczęły

być bezpośrednio związani z produkcją żywności. Zaczęły

pojawiać się wyspecjalizowane statusy społeczne, jak szaman i

pojawiać się wyspecjalizowane statusy społeczne, jak szaman i

rzemieślnik. Rozpoczął się również rozwój instytucji

rzemieślnik. Rozpoczął się również rozwój instytucji

politycznych. Ponieważ akumulacja dóbr nie była jednakowa

politycznych. Ponieważ akumulacja dóbr nie była jednakowa

niektórzy ludzie stali się bogatsi i potężniejsi niż inni. Z

niektórzy ludzie stali się bogatsi i potężniejsi niż inni. Z

powodu większej stabilności geograficznej ten typ

powodu większej stabilności geograficznej ten typ

społeczeństwa był większy, wytworzyły trwalsze struktury

społeczeństwa był większy, wytworzyły trwalsze struktury

materialne (domy, wioski) Między nimi zaczął rozwijać się

materialne (domy, wioski) Między nimi zaczął rozwijać się

handel

handel

Społeczeństwo pasterskie

Społeczeństwo pasterskie



Powstały z przekształcenia społeczeństw

Powstały z przekształcenia społeczeństw

myśliwsko- zbierackich Opierały się na

myśliwsko- zbierackich Opierały się na

udomowieniu zwierząt przez co miały trwalsze

udomowieniu zwierząt przez co miały trwalsze

zapasy żywności niż s.myśl – zbierackie. Pasterstwo

zapasy żywności niż s.myśl – zbierackie. Pasterstwo

prowadziło do wzrostu liczebności społeczeństwa.

prowadziło do wzrostu liczebności społeczeństwa.

Ilość ziemi potrzebnej do hodowli wywierała wpływ

Ilość ziemi potrzebnej do hodowli wywierała wpływ

na gęstość zaludnienia. Prowadziły wędrowny tryb

na gęstość zaludnienia. Prowadziły wędrowny tryb

życia, rozwinął się handel a także wrogość

życia, rozwinął się handel a także wrogość

pomiędzy grupami (powstanie niewolnictwa jako

pomiędzy grupami (powstanie niewolnictwa jako

formy wykorzystywania pojmanych wrogów) .

formy wykorzystywania pojmanych wrogów) .



Technologia zapewniała nadwyżki żywności,

Technologia zapewniała nadwyżki żywności,

pojawiły się wyspecjalizowane statusy t.j

pojawiły się wyspecjalizowane statusy t.j

rzemieślnik. Z tych społeczeństw wyłonili się

rzemieślnik. Z tych społeczeństw wyłonili się

potężni przywódcy. Nastąpił rozwój przekonań

potężni przywódcy. Nastąpił rozwój przekonań

religijnych, które znalazły swe odzwierciedlenie w

religijnych, które znalazły swe odzwierciedlenie w

chrześcijaństwie i judaizmie.

chrześcijaństwie i judaizmie.

Społeczeństwa rolnicze

Społeczeństwa rolnicze



Społeczeństwa zawdzięczają swe powstanie uprawie ziemi

Społeczeństwa zawdzięczają swe powstanie uprawie ziemi

na dużą skalę (dzięki pługowi i zwierząt pociągowych)

na dużą skalę (dzięki pługowi i zwierząt pociągowych)

Najpierw pojawiły się na Bliskim Wschodzie i

Najpierw pojawiły się na Bliskim Wschodzie i

rozprzestrzeniły się na inne części świata. Była to bardzo

rozprzestrzeniły się na inne części świata. Była to bardzo

wydajna metoda uprawy roli, co pozwoliło ludziom osiąść

wydajna metoda uprawy roli, co pozwoliło ludziom osiąść

w jednym miejscu na długi czas. Dzięki temu zaczęły się

w jednym miejscu na długi czas. Dzięki temu zaczęły się

rozwijać stałe siedziby ludzkie. Rolnicy nauczyli się

rozwijać stałe siedziby ludzkie. Rolnicy nauczyli się

sporządzać narzędzia z metalu, co przyczyniło się do

sporządzać narzędzia z metalu, co przyczyniło się do

wzrostu wydajności. Duże nadwyżki żywności doprowadziły

wzrostu wydajności. Duże nadwyżki żywności doprowadziły

do wyspecjalizowanych statusów społecznych i odrębnych

do wyspecjalizowanych statusów społecznych i odrębnych

zawodów. Z czasem wymianę towarową zastąpiła wymiana

zawodów. Z czasem wymianę towarową zastąpiła wymiana

pieniężna i przyczyniła się do dalszego rozwoju rynków i

pieniężna i przyczyniła się do dalszego rozwoju rynków i

handlu. Ten z kolei spowodował rozwój miast. Różnice

handlu. Ten z kolei spowodował rozwój miast. Różnice

społeczne stały się wyraźne i przybrały

społeczne stały się wyraźne i przybrały

zinstytucjonalizowaną formę. Wyłoniła się

zinstytucjonalizowaną formę. Wyłoniła się

wyspecjalizowana elita polityczna, często w postaci

wyspecjalizowana elita polityczna, często w postaci

monarchii despotycznej. Rozwinęły się klasy społeczne:

monarchii despotycznej. Rozwinęły się klasy społeczne:

elita ekonomiczna, która władała podklasą chłopską.

elita ekonomiczna, która władała podklasą chłopską.

Bóstwa były przedstawiane w męskiej postaci, co

Bóstwa były przedstawiane w męskiej postaci, co

przyczyniło się do stratyfikacji ze względu na płeć,.

przyczyniło się do stratyfikacji ze względu na płeć,.

Społeczeństwa

Społeczeństwa

przemysłowe

przemysłowe



Rozwinęło się bardzo niedawno. Rewolucja przemysłowa

Rozwinęło się bardzo niedawno. Rewolucja przemysłowa

dokonała się najpierw w Anglii w poł. XVIII a następnie

dokonała się najpierw w Anglii w poł. XVIII a następnie

rozprzestrzeniła się na całym świecie. Jej skutkiem był

rozprzestrzeniła się na całym świecie. Jej skutkiem był

rozwój społeczeństw przemysłowych, korzystających ze

rozwój społeczeństw przemysłowych, korzystających ze

złożonych maszyn do produkcji wszelakich dóbr

złożonych maszyn do produkcji wszelakich dóbr

materialnych. Zmechanizowanie produkcji doprowadziło do

materialnych. Zmechanizowanie produkcji doprowadziło do

ogromnych nadwyżek i doprowadziło do przyśpieszonego

ogromnych nadwyżek i doprowadziło do przyśpieszonego

tworzenia wyspecjalizowanych statusów społecznych,

tworzenia wyspecjalizowanych statusów społecznych,

hierarchii statusów i nierówności społecznych.

hierarchii statusów i nierówności społecznych.

Paradoksalnie przyczyniło się też do zmniejszenia tych

Paradoksalnie przyczyniło się też do zmniejszenia tych

nierówności ponieważ umożliwiło ruchliwość społeczną i

nierówności ponieważ umożliwiło ruchliwość społeczną i

zmniejszyło znaczenie dziedziczonego statusu społecznego.

zmniejszyło znaczenie dziedziczonego statusu społecznego.

Instytucja gospodarki stała się b. zróżnicowana życie

Instytucja gospodarki stała się b. zróżnicowana życie

przeniosło się z wiosek do miast z domów do fabryk.

przeniosło się z wiosek do miast z domów do fabryk.

Uprzemysłowienie miało głęboki wpływ na edukację,

Uprzemysłowienie miało głęboki wpływ na edukację,

rodzinę, politykę i religię. Pojawiła się urbanizacja, podniósł

rodzinę, politykę i religię. Pojawiła się urbanizacja, podniósł

się standard życia, choć niejednakowo dla wszystkich.

się standard życia, choć niejednakowo dla wszystkich.

Społeczeństwa

Społeczeństwa

postindustrialne

postindustrialne



Ostatnio pojawił się ten typ społeczeństwa

Ostatnio pojawił się ten typ społeczeństwa

zorientowany na produkcję informacji i usług, a nie

zorientowany na produkcję informacji i usług, a nie

dóbr materialnych. Najlepszym tego przykładem

dóbr materialnych. Najlepszym tego przykładem

jest społeczeństwo Stanów Zjednoczonych.

jest społeczeństwo Stanów Zjednoczonych.

Rolnictwo i produkcja nadal istnieją ale są coraz

Rolnictwo i produkcja nadal istnieją ale są coraz

bardziej wydajne dzięki nowoczesnym

bardziej wydajne dzięki nowoczesnym

technologiom. Oznacza to, że mniejsza ilość

technologiom. Oznacza to, że mniejsza ilość

robotników jest w stanie utrzymać taki sam poziom

robotników jest w stanie utrzymać taki sam poziom

produkcji. Robotnicy muszą szukać innych form

produkcji. Robotnicy muszą szukać innych form

zatrudnienia. Społeczeństwo jest oparte na wiedzy.

zatrudnienia. Społeczeństwo jest oparte na wiedzy.

Kładzie nacisk na rozwój nauki, inżynierii i

Kładzie nacisk na rozwój nauki, inżynierii i

edukacji. Rozwój technologii, środków komunikacji

edukacji. Rozwój technologii, środków komunikacji

i transportu doprowadził do większej ruchliwości.

i transportu doprowadził do większej ruchliwości.

Ta wpłynęła na różnorodność wartości i stylu życia,

Ta wpłynęła na różnorodność wartości i stylu życia,

stwarzając możliwość większej równości między

stwarzając możliwość większej równości między

płciami, większej tolerancji. Rodzina, edukacja musi

płciami, większej tolerancji. Rodzina, edukacja musi

dostosowywać się do szybkich zmian społecznych.

dostosowywać się do szybkich zmian społecznych.

Paradygmat AGIL

Paradygmat AGIL



4 funkcje, które muszą być

4 funkcje, które muszą być

spełnione przez każde

spełnione przez każde

społeczeństwo. Są to:

społeczeństwo. Są to:

1.

1.

Adaptacja

Adaptacja

2.

2.

Osiąganie celów

Osiąganie celów

3.

3.

Integracja

Integracja

4.

4.

Utajenie (utrzymywanie wzorów)

Utajenie (utrzymywanie wzorów)