Patogeneza i

Patogeneza i

diagnostyka zaburzeń

diagnostyka zaburzeń

płodności

płodności

Doc.dr hab.med. Jacek R.

Doc.dr hab.med. Jacek R.

Wilczyński

Wilczyński

III Katedra i Klinika

III Katedra i Klinika

Ginekologii i Położnictwa UM

Ginekologii i Położnictwa UM

Definicja:

Definicja:

Niepłodność małżeńską podejrzewamy

Niepłodność małżeńską podejrzewamy

po 1-rocznym okresie regularnego

po 1-rocznym okresie regularnego

współżycia bez stosowania

współżycia bez stosowania

jakichkolwiek metod antykoncepcyjnych

jakichkolwiek metod antykoncepcyjnych

Niemożność zajścia w ciążę -

Niemożność zajścia w ciążę -

sterilitas

sterilitas

pierwotna

pierwotna

(primaria)

(primaria)

wtórna

wtórna

(secundaria)

(secundaria)

Niemożność donoszenia ciąży -

Niemożność donoszenia ciąży -

infertilitas

infertilitas

Epidemiologia:

Epidemiologia:

Dotyczy około 15% małżeństw europejskich

Dotyczy około 15% małżeństw europejskich

40% - „czynnik żeński”

40% - „czynnik żeński”

40% - „czynnik męski”

40% - „czynnik męski”

20% - czynniki partnerskie

20% - czynniki partnerskie

Przyczyny niepłodności kobiecej:

Przyczyny niepłodności kobiecej:

- hormonalne do 40%

- hormonalne do 40%

- jajowodowe do 40%

- jajowodowe do 40%

- maciczne do 10%

- maciczne do 10%

- szyjkowe

- szyjkowe

do 7%

do 7%

- immunologiczne do 5%

- immunologiczne do 5%

- pozagonadalne 1%

- pozagonadalne 1%

- niewyjaśnione do 10%

- niewyjaśnione do 10%

Warunki zachowania

Warunki zachowania

płodności:

płodności:

Prawidłowa budowa narządów

Prawidłowa budowa narządów

płciowych

płciowych

Drożne jajowody / nasieniowody

Drożne jajowody / nasieniowody

Owulacja / spermatogeneza

Owulacja / spermatogeneza

Wydolne ciałko żółte

Wydolne ciałko żółte

Przygotowane

Przygotowane

endometrium

endometrium

Penetracyjny śluz szyjkowy

Penetracyjny śluz szyjkowy

Prawidłowe nasienie

Prawidłowe nasienie

Stosunki koncepcyjne

Stosunki koncepcyjne

Męskie przyczyny

Męskie przyczyny

niepłodności:

niepłodności:

Zaburzenia spermatogenezy:

Zaburzenia spermatogenezy:

- aspermia

- aspermia

- azoospermia

- azoospermia

- oligospermia

- oligospermia

- polyspermia

- polyspermia

- teratospermia

- teratospermia

- asthenospermia

- asthenospermia

- aglutynacja

- aglutynacja

spowodowana przez ASA -

spowodowana przez ASA -

infekcje

infekcje

Niedrożność nasieniowodów

Niedrożność nasieniowodów

(impotentia generandi)

(impotentia generandi)

Niemożność współżycia

Niemożność współżycia

(impotentia coeundi)

(impotentia coeundi)

Wytrysk wsteczny

Wytrysk wsteczny

(ejaculatio retrograda)

(ejaculatio retrograda)

Wady, zespoły genetyczne, urazy (mechaniczne,

Wady, zespoły genetyczne, urazy (mechaniczne,

termiczne, chemiczne)

termiczne, chemiczne)

Używki, narkotyki, leki, nowotwory

Używki, narkotyki, leki, nowotwory

Diagnostyka niepłodności

Diagnostyka niepłodności

męskiej:

męskiej:

Wywiad

Wywiad

Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe

Spermiogram

Spermiogram

Testy czynnościowe plemników

Testy czynnościowe plemników

Badania immunologiczne

Badania immunologiczne

Posiew nasienia

Posiew nasienia

Badania hormonalne

Badania hormonalne

USG jąder

USG jąder

Biopsja jęder

Biopsja jęder

Badanie moczu po masturbacji

Badanie moczu po masturbacji

Badanie kariotypu

Badanie kariotypu

Spermiogram - normy i

Spermiogram - normy i

testy:

testy:

Objętość ejakulatu

Objętość ejakulatu

≥

≥

2

2

ml

ml

pH

pH

≥

≥

7,2

7,2

Koncentracja plemników

Koncentracja plemników

≥

≥

20 mln/ml (<13.5

20 mln/ml (<13.5

*

*

)

)

Całkowita liczba plemników

Całkowita liczba plemników

≥

≥

40 mln

40 mln

Ruchliwość A

Ruchliwość A

≥

≥

25%, A+B

25%, A+B

≥

≥

50% (<32

50% (<32

*

*

)

)

Plemniki prawidłowe

Plemniki prawidłowe

≥

≥

15% (<9

15% (<9

*

*

)

)

Plemniki żywe

Plemniki żywe

≥

≥

75%

75%

Leukocyty < 1 mln/ml

Leukocyty < 1 mln/ml

Testy czynnościowe: swim-up, PCT, HOS, RA

Testy czynnościowe: swim-up, PCT, HOS, RA

ASA w surowicy i nasieniu

ASA w surowicy i nasieniu

* niepłodność

* niepłodność

Badania hormonalne:

Badania hormonalne:

Pierwotne uszkodzenie jąder

Pierwotne uszkodzenie jąder

↑

↑

LH

LH

↑

↑

FSH

FSH

Uszkodzenie k.nasiennych

Uszkodzenie k.nasiennych

↑

↑

FSH

FSH

~

~

LH

LH

~

~

T

T

Hypoplazja kom. Leydiga

Hypoplazja kom. Leydiga

↑

↑

LH

LH

↓

↓

T

T

Defekt rec.androgenowego

Defekt rec.androgenowego

↑

↑

LH

LH

↑

↑

T

T

Zaburzenia przysadkowe

Zaburzenia przysadkowe

↑

↑

LH

LH

↑

↑

FSH

FSH

↑

↑

T

T

Zaburzenia podwzgórzowe

Zaburzenia podwzgórzowe

↓

↓

LH

LH

↓

↓

FSH

FSH

↓

↓

T

T

Hyperprolaktynemia

Hyperprolaktynemia

Leczenie niepłodności

Leczenie niepłodności

męskiej:

męskiej:

Antybiotykoterapia celowana

Antybiotykoterapia celowana

Bromokryptyna

Bromokryptyna

Witaminy i preparaty cynku

Witaminy i preparaty cynku

Operacje nasieniowodów

Operacje nasieniowodów

Operacje żylaków powrózka nasiennego

Operacje żylaków powrózka nasiennego

Sterydy

Sterydy

IUI

IUI

IVF-ET

IVF-ET

ICSI

ICSI

Podawanie testosteronu TO BŁĄD!!!

Podawanie testosteronu TO BŁĄD!!!

Nasienie partnera
Nasienie dawcy
Plemniki izolowane
z moczu Spermatydy z
biopsji jądra

Żeńskie przyczyny

Żeńskie przyczyny

niepłodności:

niepłodności:

Wady rozwojowe narządów płciowych

Wady rozwojowe narządów płciowych

- macica podwójna

- macica podwójna

- macica dwurożna

- macica dwurożna

- przegroda macicy

- przegroda macicy

- hypoplazja macicy

- hypoplazja macicy

Nabyte zaburzenia macicy

Nabyte zaburzenia macicy

- zrosty Ashermana

- zrosty Ashermana

- zrosty Nettera (Tbc)

- zrosty Nettera (Tbc)

- mięśniaki podśluzówkowe

- mięśniaki podśluzówkowe

- duże polipy endometrialne

- duże polipy endometrialne

Niedrożność jajowodów

Niedrożność jajowodów

- pozapalna

- pozapalna

- pogruźlicza

- pogruźlicza

- endometrioza

- endometrioza

- zrosty jatrogenne

- zrosty jatrogenne

Żeńskie przyczyny

Żeńskie przyczyny

niepłodności:

niepłodności:

Brak jajeczkowania

Brak jajeczkowania

- niewydolność podwzgórza

- niewydolność podwzgórza

- anoreksja

- anoreksja

- nadmierny wysiłek fizyczny

- nadmierny wysiłek fizyczny

-

-

hyperprolaktynemia

hyperprolaktynemia

- PCOs

- PCOs

- zaburzenia tarczycy

- zaburzenia tarczycy

- nadczynność nadnerczy

- nadczynność nadnerczy

- LUFs

- LUFs

- POF

- POF

- przyczyny jatrogenne

- przyczyny jatrogenne

- choroby

- choroby

ogólnoustrojowe

ogólnoustrojowe

Niewydolność lutealna

Niewydolność lutealna

Endometrioza

Endometrioza

Przyczyny immunologiczne - ASA

Przyczyny immunologiczne - ASA

Objawy dodatkowe:

Objawy dodatkowe:

Pierwotny brak miesiączki

Pierwotny brak miesiączki

Wtórny brak miesiączki

Wtórny brak miesiączki

Oligomenorrhoea

Oligomenorrhoea

Polimenorrhoea

Polimenorrhoea

Hirsutyzm, wirylizacja

Hirsutyzm, wirylizacja

Mlekotok

Mlekotok

Wahania masy ciała

Wahania masy ciała

Bóle podbrzusza

Bóle podbrzusza

Bóle głowy, zaburzenia widzenia

Bóle głowy, zaburzenia widzenia

Objawy klimakteryczne

Objawy klimakteryczne

Diagnostyka niepłodności

Diagnostyka niepłodności

żeńskiej:

żeńskiej:

Wywiad

Wywiad

Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe

HSG

HSG

Hysteroskopia

Hysteroskopia

USG + ocena cyklu owulacyjnego

USG + ocena cyklu owulacyjnego

Badania hormonalne: LH, FSH, PRL, E, fT3, fT4,

Badania hormonalne: LH, FSH, PRL, E, fT3, fT4,

TSH, PG, 17-OHs, DHEA, T

TSH, PG, 17-OHs, DHEA, T

Biopsja rysowa endometrium

Biopsja rysowa endometrium

Próby czynnościowe P i EP

Próby czynnościowe P i EP

ASA w surowicy

ASA w surowicy

Test PCT

Test PCT

Laparoskopia

Laparoskopia

Badanie kariotypu

Badanie kariotypu

Leczenie niepłodności

Leczenie niepłodności

żeńskiej:

żeńskiej:

Stymulacja dojrzewania pęcherzyków preparatami

Stymulacja dojrzewania pęcherzyków preparatami

clomiphenu, LH/FSH, FSH, analogami GnRH,

clomiphenu, LH/FSH, FSH, analogami GnRH,

stymulacja owulacji preparatami HCG

stymulacja owulacji preparatami HCG

Substytucja PG w II fazie cyklu

Substytucja PG w II fazie cyklu

Leczenie bromokryptyną

Leczenie bromokryptyną

Leczenie zaburzeń hormonalnych

Leczenie zaburzeń hormonalnych

Operacje naprawcze macicy i jajowodów

Operacje naprawcze macicy i jajowodów

Operacje hysteroskopowe

Operacje hysteroskopowe

Operacje laparoskopowe

Operacje laparoskopowe

Kauteryzacja laparoskopowa jajników

Kauteryzacja laparoskopowa jajników

Stymulacja owulacji + IUI

Stymulacja owulacji + IUI

IVF-ET

IVF-ET

ICSI

ICSI

Przyczyny niemożności

Przyczyny niemożności

donoszenia ciąży:

donoszenia ciąży:

Translokacje niezrównoważone

Translokacje niezrównoważone

(„robertsonowskie”) i mutacje genowe

(„robertsonowskie”) i mutacje genowe

Wady macicy

Wady macicy

Niewydolność cieśniowo-szyjkowa

Niewydolność cieśniowo-szyjkowa

Infekcje

Infekcje

Czynniki środowiskowe

Czynniki środowiskowe

Trombofilie

Trombofilie

Czynniki autoimmunologiczne (APLs)

Czynniki autoimmunologiczne (APLs)

Czynniki alloimmunologiczne

Czynniki alloimmunologiczne

Mogą powodować RSA

Mogą powodować RSA

Diagnostyka:

Diagnostyka:

Wywiad i badanie przedmiotowe

Wywiad i badanie przedmiotowe

HSG / hysteroskopia

HSG / hysteroskopia

Kariotypy partnerów

Kariotypy partnerów

TORCH

TORCH

Badania hormonalne + biopsja rysowa

Badania hormonalne + biopsja rysowa

endometrium

endometrium

Niedobór białka S, C, mutacja V Leiden,

Niedobór białka S, C, mutacja V Leiden,

mutacja genu 20210A protrombiny,

mutacja genu 20210A protrombiny,

hyperhomocysteinemia

hyperhomocysteinemia

Autoprzeciwciała APC, LA, ANA

Autoprzeciwciała APC, LA, ANA

CBA, LCT, przeciwciała blokujące, NK

CBA, LCT, przeciwciała blokujące, NK

Leczenie:

Leczenie:

IVF-ET z komórkami dawcy

IVF-ET z komórkami dawcy

Operacje macicy (Strassman)

Operacje macicy (Strassman)

Hysteroskopowa korekcja macicy

Hysteroskopowa korekcja macicy

Szew okrężny McDonalda

Szew okrężny McDonalda

LMWH + małe dawki aspiryny

LMWH + małe dawki aspiryny

Progestageny

Progestageny

IVIG

IVIG

Alloimmunizacja limfocytami partnera

Alloimmunizacja limfocytami partnera

Piśmiennictwo:

Piśmiennictwo:

Położnictwo i ginekologia

Położnictwo i ginekologia

red. GH. Bręborowicz

red. GH. Bręborowicz

Endokrynologia ginekologiczna

Endokrynologia ginekologiczna

red. P. Skałba

red. P. Skałba

Niepłodność - klinika i praktyka

Niepłodność - klinika i praktyka

red. J. Radwan

red. J. Radwan

Patologia wczesnej ciąży

Patologia wczesnej ciąży

red. T. Paszkowski

red. T. Paszkowski