Edukacja i reedukacja

Edukacja i reedukacja

chodu

chodu

Chód

Chód (wg. prof. Dega) – naprzemienne

gubienie i odzyskiwanie równowagi

ciała, zmieniających się na przemian

faz podporu i wykroku.

Chód – sposób przemieszczenia się w

przestrzeni.

Fazy chodu:

• Faza podporu – jedna noga stoi na

podłożu,

• Faza przenoszenia – druga noga robi

wykrok.

Cykl chodu obejmuje dwa

kroki:

• Pierwszy – lewą nogą,

• Drugi – prawą nogą.

• W pełnym cyklu każda noga jest raz

nogą wykroczną i raz podporową.

Chód cechuje 6

wyznaczników

(determinantów)

dotyczących

poszczególnych faz

chodzenia:

Wyznacznik (dotyczy

miednicy):

• Skręt miednicy w płaszczyźnie poziomej w

chwili wysunięcia się nogi do przodu. Miednica

podąża za tym ruchem i wysuwa się trochę do

przodu, wykonując skręt 4

0

do przodu i 4

0

do

tylu.

• Ruch odbywa się w obu biodrach; w skutek

ruchu miednicy udo nogi wykrocznej ustawia

się w rotacji na zewnątrz względem miednicy.

Udo nogi podpierającej ustawia się w rotacji do

wewnątrz względem miednicy, skręcenie się

miednicy wydłuża krok.

Wyznacznik (dotyczy

miednicy i stawu

kolanowego):

• Pochylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej występuje

równocześnie z uniesieniem nogi w chwili wykroku.

• Miednica po stronie przeciwnej powstaje względne

wypuklenie.

• Opadanie miednicy po stronie wykrocznej zmusza

kolano do zgięcia, aby uchronić stopę przed

zaczepieniem palcami o podłoże.

• Dzięki pochyleniu miednicy unoszenie się środka

ciężkości zostaje zredukowane do połowy.

Wyznacznik (staw

kolanowy):

• Zgięcie w kolanie w fazie podporu, gdy stopa

styka się z podłogą kolano jest wyprostowane,

zaraz po tym zgina się do kąta 15

0

, a stopa

przyłoży się stopą do podłoża, po czym zaraz

po okresie pełnego obciążenia stopy

następuje znów całkowity wyprost kolana.

• Zgięcie kolana w chwili, gdy ciężar ciała

przenosi się do przodu noga podpierająca

redukuje wysokość unoszenia środka

ciężkości.

Wyznacznik (stopa):

• Ruchy stopy i stawu goleniowo skokowego, gdy

pięta nogi wykrocznej styka się z podłogą

stopa uniesiona jest grzbietowo zaraz po tym

stopa zgina się podeszwowo i przykłada się do

podłoża oraz stabilizuje.

• Goleń wraz z kostkami zakreśla łuk ponad

piętą, w tym momencie następuje moment

pełnego obciążenia stopy. Pod koniec tej fazy

pięta zaczyna się unosić. Ruch odbywa się

wokół osi obrotu mieszczący się w

przodostopiu.

Wyznacznik (kolano):

• Kolano zgina się zaraz po zetknięciu pięty z

podłożem, gdy pięta zaczyna unosić się a
stopa przygotowuje się do odbicia.

• Ruchy kolana i stopy są ze sobą sprężone.

Zgięcie kolana amortyzuje funkcjonalne
wydłużenia kończyny, które
spowodowałoby niekorzystne zwiększenie
amplitudy ruchu środka ciężaru w górę i w
dół.

Wyznacznik (miednica):

• Naprzemienne przekładanie ciężaru

ciała z jednej nogi na drugą
powoduje naprzemienne przesuwanie
miednicy na boki w płaszczyźnie
poziomej. Ten boczny ruch miednicy
łączy się z rotacją miednicy i jej
pochyleniem ku przodowi lub tyłowi.

Cechy chodu

fizjologicznego

• Dwunożny,
• Naprzemienny,
• Symetryczny – wyróżniamy trzy aspekty:

–

Izomeria – równomierne odmierzanie kroków,

–

Izochronie – jednakowy czas trwania każdego
kroku,

–

Izotonia - identyczne zaangażowanie w obu
kończynach mięśni,

• Harmonijny.

W patologii chodu aspekty symetryczne

chodu fizjologicznego są zależne wtedy, gdy

mamy do czynienia z:

• Anizometrią – jedna noga dłuższa, a druga

krótsza),

• Anizochronią – zaburzeniami w czasie,

• Anizotonią – zaburzeniem napięcia w jednej

lub drugiej nodze → różnica w napięciu
mięśni lewej kończyny dolnej ≠ prawej
kończynie dolnej.

• W akcji chodu bierze udział wiele

mięśni, które włączają się w danej
kolejności i odpowiedniej fazie
(wykroku lub podporu).

• Wykonują one pracę koncentryczną i

ekscentryczną, która napędza lub
hamuje chód.

Reedukacja chodu →

przywracanie możliwości do

chodu pacjenta.

• Przyczyny upośledzenia chodu:

– Zmiany anatomiczne w układzie kostno –

stawowym,

– Czynniki chorobotwórcze w obrębie kończyny

dolnej,

– Schorzenia neurologiczne (np. porażenia połowicze

ciała),

– Ubytki kończyn dolnych w przypadku amputacji.

• Podczas reedukacji należy uczyć chodu

etapowo:

– Przygotowanie do nauki chodu,
– Właściwa reedukacja chodu,
– Doskonalenie chodu.

Reedukacje chodu rozpoczynamy u
chorych w łóżku, wtedy
zabezpieczamy patologicznym
zmianą chodu, zabezpieczamy przed
zanikiem mięśni, przykurczów
stawów i mięśni, wzmacniamy
mięśnie kończyn górnych i dolnych
(np. za pomocą ćwiczeń biernych,
czynno biernych) oraz rozpoczynamy
pionizację.

Zaburzenia ortostatyczne układu
krążenia – przy nagłej pionizacji, gdy
krew odpływa do kończyn dolnych i
narządów wewnętrznych powoduje
omdlenia.

NAUCZANIE CHODU NA

LĄDZIE

• U chorych, którzy długo pozostawali w

pozycji leżącej najważniejsza jest pionizacja

– siad w łóżku, opuszczanie podudzi itd.

• Następnie wysadzamy chorego do wózka, a

później (o ile to możliwe) stawiamy go –

korzystamy przy tym z pomocy stabilnych:

poręczy, parapodium lub odciążenia (szyna

sufitowa + szelki) – częściowe podwieszenie

pacjenta.

• Powoli przechodzimy do pomocy

niestabilnych: parapiony, balkoniki, kule

pachowe, kule łokciowe, laski.

Dobór sprzętu zależy od rodzaju i

wielkości (rozległości) uszkodzenia

oraz od zastosowanego leczenia i

aktualnego stanu pacjenta. Sprzęt

powinien być dobierany

indywidualnie dla każdego pacjenta

w oparciu o podane parametry.

WZORCE CHODU O

WZORCE CHODU O

KULACH

KULACH

Wzorce dwutaktowe

Wzorce trójtaktowe

Wzorce czterotaktowe

Dobór kul łokciowych – uchwyt na

wysokości krętarza większego, a

obręcz łokciowa 5-8 cm pod

wyrostkiem łokciowym (w trakcie

chodu można regulować wysokość

kul – teleskop)

Dobór kul pachowych – uchwyt na

wysokości fałdu pachowego,

nieznaczne zgięcie w stawie

łokciowym (20 – 30%), uchwyt górny

powinien się opierać o boczną ścianę

klatki piersiowej (nie uciskać dołu

pachowego)

• Naukę bezpiecznego upadania zaczynamy od

prostych zadań, jak opad prosty w przód z

oparciem dłoni na ścianie. Następnie uczymy

upadków w miejscu, kolejno upadków z

niewielkiej wysokości na kilka warstw

materacy, na jeden materac, na powierzchnię

bez materaca, padanie przodem, bokiem i

tyłem. Początkowo pacjent upada świadomie,

na końcu nauki musi nauczyć się upadać z

zaskoczenia.

• Bardzo ważnym czynnikiem w nauce upadania

jest przełamanie strachu u pacjenta.

Siadanie i wstawanie z

Siadanie i wstawanie z

krzesła za pomocą kul

krzesła za pomocą kul

Siadanie

• Najpierw upewniamy się czy krzesło ustawione

jest stabilne,

• Następnie stajemy tyłem do krzesła w takiej

odległości, aby kończyna zdrowa dotykała

siedziska,

• Przenosimy ciężar ciała na zdrową kończynę,
• Kule po stronie odciążonej (noga chora),
• Dla zapewnienia stabilności przechylamy tułów w

przód, kolano nogi zdrowej zginamy a rękę po

stronie nogi zdrowej opieramy o krawędź

(oparcie) krzesła,

• Chorą kończynę unosimy w przód ponad podłoże.

Wstawanie

• Upewniamy się o stabilności krzesła,
• Przesuwamy pośladki do przodu (tak jakby

siadało się na brzegu siedziska), aby zdrowa

noga „czuła” się pewnie na podłożu, kule po

stronie nogi chorej, aby ją odciążyć (krok 1),

• Ręka po stronie nogi zdrowej opiera się na

krześle,

• Tułów przechylamy w przód,
• Ręką odpychamy się, aby wstać (krok 2),
• Kulę wędrują po obie strony ciała (krok 3).

Krok pierwszy

Krok drugi

Krok trzeci

Przygotowanie do

reedukacji chodu

Wykorzystanie przyrządów

Thera-Band

Wykorzystanie przyrządu

Terapi – Master (SET)

SET – SCING EXERICISE THERAPY –

Terapia poprzez ćwiczenia w

odciążeniu

Ćwiczenia przy poręczach

Ćwiczenia z terapeutą

Podczas reedukacji chodu

uczymy również:

• Pokonywania

różnych rodzajów
schodów

• Pokonywania

przeszkód
architektonicznych,
np. progów /
krawężników –
przez co ćwiczymy
równowagę
pacjenta

• Pokonywania różnych nierówności

terenu – w tym celu wykorzystujemy
odpowiednią bieżnie na której znajduję
się m. in.

Reedukacja chodu w wodzie

Reedukacja chodu w wodzie

• Przebywanie w wodzie – efekt

odciążenia zależy od głębokości, na
której znajduje się ciało:

• Woda chroni przed ewentualnymi

upadkami i urazami, także
złamaniami. Ułatwia doskonalenie
reakcji równoważnych. Łatwiej
chodzić bez pomocy technicznych
(kule, balkoniki itp.) – ciało nie
wymaga funkcji podporowej.

• Wzorzec chodu w wodzie jest

najbardziej zbliżony do wzorca
fizjologicznego chodu.

• Człowiek w wodzie przemieszcza się

wolniej, co umożliwia mu poprawne
wykonanie ruchu oraz redukuje lęk
przed obciążeniem chorej kończyny.

• Do ćwiczeń w wodzie budowane są

specjalne tory wodne wraz z
podnośnikami, podwodne ruchome
bieżnie itp.