Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne

cukrzycy

cukrzycy

Klinika Chorób

Klinika Chorób

Wewnętrznych

Wewnętrznych

i Farmakologii Klinicznej

i Farmakologii Klinicznej

s

s

s

s

s

s

proinsuli

na

s

s

s

s

s

s

C-peptyd (31

aminokwasów

)

Insulina (51

aminokwasów)

Insulina

Insulina

Historia

Historia



W 1922 roku Banting podał pierwszą

W 1922 roku Banting podał pierwszą

dawkę insuliny 15 letniej Elizabeth

dawkę insuliny 15 letniej Elizabeth

Evans Hughes

Evans Hughes



Napisała w liście do matki „ to jest po

Napisała w liście do matki „ to jest po

prostu zbyt cudowne, aby to opisać”

prostu zbyt cudowne, aby to opisać”

Schemat działania insuliny

Schemat działania insuliny

Insulina

Receptor

Receptor

Sieć sygnałów

wewnątrzkomórkowych

Transport

glukozy,

aminokwasów

i jonów

Przestrzeń zewnątrzkomórkowa

Błona komórkowa

Cytoplazma

Metabolizm

glukozy,

lipidów, białek

Wzrost komórek

Degradacja

insuliny

Internalizacja

i recykling

GŁÓWNE METABOLICZNE EFEKTY

GŁÓWNE METABOLICZNE EFEKTY

DZIAŁANIA INSULINY

DZIAŁANIA INSULINY

1. METABOLICZNE

1. METABOLICZNE



hamowanie wytwarzania glukozy w wątrobie

hamowanie wytwarzania glukozy w wątrobie



pobudzanie wychwytu glukozy przez mięśnie i tkankę

pobudzanie wychwytu glukozy przez mięśnie i tkankę

tłuszczową

tłuszczową



ułatwianie gromadzenia glukozy w postaci glikogenu

ułatwianie gromadzenia glukozy w postaci glikogenu



hamowanie lipolizy w komórkach tłuszczowych i ketogenezy

hamowanie lipolizy w komórkach tłuszczowych i ketogenezy

w wątrobie

w wątrobie



regulacja obrotu białek

regulacja obrotu białek



wpływ na równowagę elektrolitową

wpływ na równowagę elektrolitową

2 - INNE DZIAŁANIA

2 - INNE DZIAŁANIA



regulacja wzrostu i rozwoju

regulacja wzrostu i rozwoju



regulacja ekspresji pewnych genów

regulacja ekspresji pewnych genów

Przebieg kliniczny cukrzycy

Przebieg kliniczny cukrzycy

t.1

t.1



1. Predyspozycja genetyczna + czynnik

1. Predyspozycja genetyczna + czynnik

środowiskowy

środowiskowy



2. Faza przedcukrzycowa – obecność ICA,

2. Faza przedcukrzycowa – obecność ICA,

IAA, GADA i innych przeciwciał

IAA, GADA i innych przeciwciał



3. Ujawnienie się cukrzycy – przypadkowa

3. Ujawnienie się cukrzycy – przypadkowa

hiperglikemia; śpiączka lub kwasica ketonowa

hiperglikemia; śpiączka lub kwasica ketonowa



4. Faza częściowej remisji –

4. Faza częściowej remisji –

Zapotrzebowanie na insulinę <0,3 j/kg

Zapotrzebowanie na insulinę <0,3 j/kg

NIE należy przerywać leczenia

NIE należy przerywać leczenia



5. Cukrzyca – pełna zależność od insuliny

5. Cukrzyca – pełna zależność od insuliny

STADIA KLINICZNE DM t. 2:

STADIA KLINICZNE DM t. 2:



NGT – prawidłowa tolerancja glukozy

NGT – prawidłowa tolerancja glukozy



IGT/IFG – nieprawidłowa tolerancja

IGT/IFG – nieprawidłowa tolerancja

glukozy / nieprawidłowa glikemia na

glukozy / nieprawidłowa glikemia na

czczo (impaired glucose tolerance/

czczo (impaired glucose tolerance/

impaired fasting glucose)

impaired fasting glucose)



CUKRZYCA:

CUKRZYCA:

- nie wymagająca insuliny

- nie wymagająca insuliny

- wymagająca insuliny do wyrównania

- wymagająca insuliny do wyrównania

- wymagająca insuliny do przeżycia

- wymagająca insuliny do przeżycia

Zapotrzebowanie na

Zapotrzebowanie na

insulinę

insulinę



Między posiłkami – ok. 1 jed na godzinę

Między posiłkami – ok. 1 jed na godzinę



Po posiłku – zależnie od składu

Po posiłku – zależnie od składu

pożywienia

pożywienia

10g węglowodanów (W W) - ok. 0,7 – 1,5

10g węglowodanów (W W) - ok. 0,7 – 1,5

j. insuliny

j. insuliny

100 kcal białka i tłuszczu (WBT) jw.

100 kcal białka i tłuszczu (WBT) jw.

Średnio na dobę 0,5-0,7 j/kg masy ciała

Średnio na dobę 0,5-0,7 j/kg masy ciała

Leczenie insuliną

Leczenie insuliną



Naturalna substytucja bezwzględnego niedoboru insuliny (typ 1) i u osób z

Naturalna substytucja bezwzględnego niedoboru insuliny (typ 1) i u osób z

cukrzycą wtórną

cukrzycą wtórną



Uzupełnia względny niedobór i przełamuje komórkową insulinooporność (typ 2)

Uzupełnia względny niedobór i przełamuje komórkową insulinooporność (typ 2)



Umożliwia poprawę zdrowia i ratuje życie

Umożliwia poprawę zdrowia i ratuje życie



Dostosowanie do zmiennych potrzeb

Dostosowanie do zmiennych potrzeb



życiowych

życiowych



Nie powinna wywoływać działań

Nie powinna wywoływać działań



niepożądanych (hipoglikemia)

niepożądanych (hipoglikemia)

Kiedy podać insulinę?

Kiedy podać insulinę?



Jeżeli maksymalne dawki 2 lub 3 leków

Jeżeli maksymalne dawki 2 lub 3 leków

doustnych i brak zadawalającego

doustnych i brak zadawalającego

wyrównania glikemii

wyrównania glikemii



Gdy wysokie stężenie glukozy na czczo,

Gdy wysokie stężenie glukozy na czczo,

dołącz insulinę o pośrednim czasie

dołącz insulinę o pośrednim czasie

działania (N) przed snem

działania (N) przed snem



Gdy stężenia glukozy bardzo wysokie

Gdy stężenia glukozy bardzo wysokie

podać insulinę w 2 wstrzyknięciach w

podać insulinę w 2 wstrzyknięciach w

postaci mieszanek, nie odstawiając leków

postaci mieszanek, nie odstawiając leków

doustnych.

doustnych.

Metody insulinoterapii

Metody insulinoterapii



konwencjonalna (2 wstrzyknięcia podskórnie)-

konwencjonalna (2 wstrzyknięcia podskórnie)-

stosowana w cukrzycy o stabilnym przebiegu i

stosowana w cukrzycy o stabilnym przebiegu i

pacjentów utrzymujących „uregulowany” tryb

pacjentów utrzymujących „uregulowany” tryb

życia, w mniejszym stopniu wpływa na

życia, w mniejszym stopniu wpływa na

zapobieganie poposiłkowych zwyżek glkiemii

zapobieganie poposiłkowych zwyżek glkiemii



intensywna (3-4 wstrzyknięcia podskórnie lub

intensywna (3-4 wstrzyknięcia podskórnie lub

więcej)- insulina podawana przed każdym

więcej)- insulina podawana przed każdym

posiłkiem + zapewniająca podstawowy poziom

posiłkiem + zapewniająca podstawowy poziom

glikemii między posiłkami, zmniejsza ograniczenia

glikemii między posiłkami, zmniejsza ograniczenia

w stylu życia, pozwala na „liberalniejsze”

w stylu życia, pozwala na „liberalniejsze”

stosowanie diety;

stosowanie diety;



pompy insulinowe- ciągły wlew podskórny

pompy insulinowe- ciągły wlew podskórny



insulinoterapia i.v.- leczenie śpiączek

insulinoterapia i.v.- leczenie śpiączek

cukrzycowych

cukrzycowych

Sposoby leczenia insuliną

Sposoby leczenia insuliną



Konwencjonalne (1-2

Konwencjonalne (1-2

wstrzyknięcia)

wstrzyknięcia)



Intensywne

Intensywne

(czynnościowe):

(czynnościowe):

* 3-5 wstrzyknięć

* 3-5 wstrzyknięć

* Pompa insulinowa

* Pompa insulinowa



Skojarzone (insulina i

Skojarzone (insulina i

leki doustne)

leki doustne)

Sposoby leczenia insuliną

Sposoby leczenia insuliną



Intensywne

Intensywne

(czynnościowe):

(czynnościowe):

* Pompa

* Pompa

insulinowa

insulinowa

Wskazania do stosowana ciągłego,

Wskazania do stosowana ciągłego,

podskórnego wlewu z insuliny

podskórnego wlewu z insuliny



Złe wyrównanie cukrzycy

Złe wyrównanie cukrzycy



HbA

HbA

1C

1C

>7%

>7%



obecność zjawiska brzasku (>140-160 mg%)

obecność zjawiska brzasku (>140-160 mg%)



zmienność stężeń glukozy w poszczególnych

zmienność stężeń glukozy w poszczególnych

dniach

dniach



nieświadomość hipoglikemii

nieświadomość hipoglikemii



zmienny tryb życia

zmienny tryb życia



ciąża lub planowanie ciąży

ciąża lub planowanie ciąży



małe zapotrzebowanie na insulinę

małe zapotrzebowanie na insulinę

(<20 j/24 godz)

(<20 j/24 godz)

Insulina-dawki

Insulina-dawki



Początkowo- 0,5-1,0 j/kg m.c.

Początkowo- 0,5-1,0 j/kg m.c.



Okres dojrzewania, leki np.: sterydy, stres, okres okołoporodowy, kwasica, faza lutealna-

Okres dojrzewania, leki np.: sterydy, stres, okres okołoporodowy, kwasica, faza lutealna-

1,5-2,0 j /kg m.c.

1,5-2,0 j /kg m.c.



W cukrzycy typu 2 początkowo- 0,3-0,7 j/kg m.c.

W cukrzycy typu 2 początkowo- 0,3-0,7 j/kg m.c.



W cukrzycy typu 2 otyli- 1,2 j/kg m.c.

W cukrzycy typu 2 otyli- 1,2 j/kg m.c.



W cukrzycy typu 2 w schemacie jednego wstrzyknięcia- do 20 j NPH (dawki większe- w

W cukrzycy typu 2 w schemacie jednego wstrzyknięcia- do 20 j NPH (dawki większe- w

dwóch wstrzyknięciach)

dwóch wstrzyknięciach)



UWAGA: dawka 120 j lub więcej to dawka aterogenna

UWAGA: dawka 120 j lub więcej to dawka aterogenna

Insulina - przeciwwskazania

Insulina - przeciwwskazania



Nadwrażliwość na dany rodzaj

Nadwrażliwość na dany rodzaj

insuliny

insuliny



Insulinoma

Insulinoma

Insulina rodzaje:

Insulina rodzaje:



Insuliny występują jako preparaty

Insuliny występują jako preparaty

insuliny:

insuliny:



wieprzowej

wieprzowej



wołowej

wołowej



ludzkiej

ludzkiej



analogi insulinowe

analogi insulinowe

Rodzaje insulin

Rodzaje insulin

insuliny humanizowane

insuliny humanizowane



Metoda inżynierii

Metoda inżynierii

genet. (drożdże)

genet. (drożdże)

(E.coli)

(E.coli)



Insulina

Insulina

krótkodziałająca

krótkodziałająca

:

:

Actrapid, Gensulin R,

Actrapid, Gensulin R,

Polhumin R, Humulin R

Polhumin R, Humulin R



Analogi

Analogi

: (Aspart-

: (Aspart-

NovoRapid, Lispro-

NovoRapid, Lispro-

Humalog)

Humalog)

Rodzaje insulin

Rodzaje insulin

insuliny humanizowane

insuliny humanizowane



Insulina

Insulina

długodziałająca

długodziałająca

:

:

Insulatard, Gensulin N,

Insulatard, Gensulin N,

PolhuminN, Humulin N

PolhuminN, Humulin N



Mieszanki

Mieszanki

: Mixtard

: Mixtard

30, Gensulin M3,

30, Gensulin M3,

Humulin M3

Humulin M3



Analogi

Analogi

długodziałające

długodziałające

:

:

Glargina-Lantus,

Glargina-Lantus,

Detemir- Levemir

Detemir- Levemir



Mieszanki analogowe –

Mieszanki analogowe –

Humalog Mix 25,

Humalog Mix 25,

Insuliny bezszczytowe

Insuliny bezszczytowe

Glargina

Glargina

(Lantus)- zamiana glicyny na kwas asparaginowy w pozycji 21

(Lantus)- zamiana glicyny na kwas asparaginowy w pozycji 21

łańcucha A i dodanie dwóch cząsteczek argininy w pozycji B31 i B32

łańcucha A i dodanie dwóch cząsteczek argininy w pozycji B31 i B32



po iniekcji podskórnej tworzy heksamery trwalsze i bardziej zwarte niż

po iniekcji podskórnej tworzy heksamery trwalsze i bardziej zwarte niż

insulina ludzka- wchłanianie powolniejsze i równomierne

insulina ludzka- wchłanianie powolniejsze i równomierne



przy porównaniu modelu jednego wstrzyknięcia insuliny NPH z jednym

przy porównaniu modelu jednego wstrzyknięcia insuliny NPH z jednym

wstrzyknięciem glarginy efekty metaboliczne glarginy były znamiennie

wstrzyknięciem glarginy efekty metaboliczne glarginy były znamiennie

lepsze

lepsze



częstość hipoglikemii nocnej przy stosowaniu glarginy była o połowę

częstość hipoglikemii nocnej przy stosowaniu glarginy była o połowę

mniejsza niż przy stosowaniu insuliny NPH

mniejsza niż przy stosowaniu insuliny NPH

Detemir

Detemir

- dołączenie do cząsteczki insuliny ludzkiej reszt kwasów

- dołączenie do cząsteczki insuliny ludzkiej reszt kwasów

tłuszczowych (bardziej trwałe wiązanie insuliny z albuminami osocza i

tłuszczowych (bardziej trwałe wiązanie insuliny z albuminami osocza i

równomierne jej uwalnianie w miarę zapotrzebowania)

równomierne jej uwalnianie w miarę zapotrzebowania)

Działania niepożądane

Działania niepożądane



Hipoglikemia

Hipoglikemia



Miejscowe objawy uczuleniowe

Miejscowe objawy uczuleniowe



Ogólnoustrojowe objawy uczuleniowe

Ogólnoustrojowe objawy uczuleniowe



Lipodystrofia

Lipodystrofia

Leczenie cukrzycy typu 1

Leczenie cukrzycy typu 1



Insulina jest lekiem ratującym życie, ale nie prowadzi

Insulina jest lekiem ratującym życie, ale nie prowadzi

do wyleczenia choroby.

do wyleczenia choroby.



Główne kierunki badań nad nowymi sposobami leczenia to:

Główne kierunki badań nad nowymi sposobami leczenia to:

- prewencja pierwotna- zapobieganie wystąpieniu choroby u osób z

- prewencja pierwotna- zapobieganie wystąpieniu choroby u osób z

predyspozycją genetyczną poprzez modyfikację czynników

predyspozycją genetyczną poprzez modyfikację czynników

środowiskowych, m.in.: behawioralnych, socjoekonomicznych,

środowiskowych, m.in.: behawioralnych, socjoekonomicznych,

epidemiologicznych (np. odpowiednia suplementacja vit. D we

epidemiologicznych (np. odpowiednia suplementacja vit. D we

wczesnym dzieciństwie)

wczesnym dzieciństwie)

- prewencja wtórna- zapobieganie chorobie w okresie przedcukrzycowym

- prewencja wtórna- zapobieganie chorobie w okresie przedcukrzycowym

lub

lub

wkrótce po ujawnieniu się objawów klinicznych gdy pozostała jeszcze

wkrótce po ujawnieniu się objawów klinicznych gdy pozostała jeszcze

pula niezniszczonych komórek beta (nikotynamid, peptyd p277 białka

pula niezniszczonych komórek beta (nikotynamid, peptyd p277 białka

szoku termicznego, przeciwciała anty CD3)

szoku termicznego, przeciwciała anty CD3)

- alternatywne drogi podawania insuliny: m.in. wziewna (podawana przed

- alternatywne drogi podawania insuliny: m.in. wziewna (podawana przed

posiłkami 3-18 jed, porównywalna z podawaniem podskórnym;

posiłkami 3-18 jed, porównywalna z podawaniem podskórnym;

obserwacje 3-4 letnie) insulina doustna (płynny aerozol do jamy ustnej-

obserwacje 3-4 letnie) insulina doustna (płynny aerozol do jamy ustnej-

Oralin w fazie badań), wszczepialne pompy dootrzewnowe

Oralin w fazie badań), wszczepialne pompy dootrzewnowe

- terapia genowa i wykorzystanie klonowania terapeutycznego („nie-

- terapia genowa i wykorzystanie klonowania terapeutycznego („nie-

zarodkowe” komórki macierzyste)- na etapie badań na zwierzętach

zarodkowe” komórki macierzyste)- na etapie badań na zwierzętach

Doustne leki

Doustne leki

przeciwcukrzycowe

przeciwcukrzycowe

Doustne leki

Doustne leki

przeciwcukrzycowe

przeciwcukrzycowe



LEKI HIPOGLIKEMIZUJĄCE

LEKI HIPOGLIKEMIZUJĄCE



- pochodne sulfonylomocznika

- pochodne sulfonylomocznika



- meglitinidy (glinidy)

- meglitinidy (glinidy)



LEKI PRZECIWHIPERGLIKEMICZNE

LEKI PRZECIWHIPERGLIKEMICZNE



- pochodne biguanidu

- pochodne biguanidu



- pochodne tiazolidynodionu

- pochodne tiazolidynodionu



- inhibitory alfa-glukozydazy

- inhibitory alfa-glukozydazy

Pochodne

Pochodne

sulfonylomocznika

sulfonylomocznika



Mechanizm działania:

Mechanizm działania:



Pobudzanie wydzielania insuliny z

Pobudzanie wydzielania insuliny z

kom. beta trzustki, przez swoiste

kom. beta trzustki, przez swoiste

receptory błonowe SUR 1

receptory błonowe SUR 1

Pochodne sulfonylomocznika

Pochodne sulfonylomocznika

Działanie biomolekularne

Działanie biomolekularne



Blokowanie zależnego od ATP kanału

Blokowanie zależnego od ATP kanału

potasowego umiejscowionego w błonie

potasowego umiejscowionego w błonie

komórkowej komórek beta z następczą

komórkowej komórek beta z następczą

depolaryzacją komórki i otwarciem

depolaryzacją komórki i otwarciem

kanałów wapniowych.

kanałów wapniowych.



Wzrost stężenia jonów wapnia w

Wzrost stężenia jonów wapnia w

komórce beta powoduje wydzielenie

komórce beta powoduje wydzielenie

insuliny zdeponowanej w ziarnistościach

insuliny zdeponowanej w ziarnistościach

do krwi.

do krwi.

Pochodne sulfonylomocznika

Pochodne sulfonylomocznika

I generacja:

tolbutamid (Diabetol)

II generacja:

glibenklamid (Euclamin), glipizyd (Glibenese GITS),

gliklazyd (Diaprel MR), glikwidon (Glurenorm)

III generacja:

glimepiryd (Amaryl)

Pochodne meglitinidu

Pochodne meglitinidu

mechanizm działania:

mechanizm działania:



Łączy się ze strukturami ATP –

Łączy się ze strukturami ATP –

zależnego kanału potasowego

zależnego kanału potasowego

komórek

komórek

β

β

i zamyka ten kanał

i zamyka ten kanał

dając efekt uwolnienia z nich

dając efekt uwolnienia z nich

insuliny

insuliny

Meglitinidy (glinidy)

Meglitinidy (glinidy)

właściwości

właściwości



Szybki początek działania

Szybki początek działania



Czas działania do 3 godzin (krótko)

Czas działania do 3 godzin (krótko)



Leków tych nie przyjmuje się, jeżeli

Leków tych nie przyjmuje się, jeżeli

nie spożywa się posiłku

nie spożywa się posiłku



Są korzystne przy hyperglikemii

Są korzystne przy hyperglikemii

poposiłkowej

poposiłkowej



Sposób dawkowania: 1 tabl przed

Sposób dawkowania: 1 tabl przed

każdym głównym posiłkiem

każdym głównym posiłkiem

Meglitinidy (glinidy)

Meglitinidy (glinidy)

właściwości

właściwości



Repaglinid nie pobudza wydzielania

Repaglinid nie pobudza wydzielania

insuliny w środowisku pozbawionym

insuliny w środowisku pozbawionym

glukozy

glukozy



Rzadko powoduje ciężkie epizody

Rzadko powoduje ciężkie epizody

hipoglikemii (z powodu

hipoglikemii (z powodu

krótkotrwałego działania)

krótkotrwałego działania)



Przydatny u osób nieregularnie

Przydatny u osób nieregularnie

spożywających posiłki

spożywających posiłki

Meglitinidy - preparaty

Meglitinidy - preparaty



Nateglinid (Starlix)

Nateglinid (Starlix)



Repaglinid (Novo Norm)

Repaglinid (Novo Norm)

Meglitinidy - dawkowanie

Meglitinidy - dawkowanie



NATEGLINID (Starlix)

NATEGLINID (Starlix)



Dobowa dawka 240-360 mg

Dobowa dawka 240-360 mg



Tabletki po 120 mg

Tabletki po 120 mg



Liczba dawek na dobę 3-4x

Liczba dawek na dobę 3-4x



REPAGLINID (Novo Norm)

REPAGLINID (Novo Norm)



Dobowa dawka 1,5-8,0 (16)mg

Dobowa dawka 1,5-8,0 (16)mg



Tabletki po 0,5mg, 1 mg, 2 mg

Tabletki po 0,5mg, 1 mg, 2 mg



Liczba dawek na dobę 3-4x

Liczba dawek na dobę 3-4x

Peptyd glukagonopodobny

Peptyd glukagonopodobny

(GLP-1)

(GLP-1)



Zwiększają sekrecję insuliny w

Zwiększają sekrecję insuliny w

wyniku połączenia się ze

wyniku połączenia się ze

specyficznym receptorem błony

specyficznym receptorem błony

komórkowej komórki beta trzustki

komórkowej komórki beta trzustki

Leki oddziałujące

Leki oddziałujące

na układ inkretynowy -

na układ inkretynowy -

agoniści GLP-1

agoniści GLP-1



Ostatnio zarejestrowany lek

Ostatnio zarejestrowany lek

wzmagający wydzielanie insuliny.

wzmagający wydzielanie insuliny.



Analogi GLIP-1 redukują masę ciała

Analogi GLIP-1 redukują masę ciała



Obniżają HbA1c o 1 -1,5%

Obniżają HbA1c o 1 -1,5%



Bayetta 5 mg 10 mg podawana w

Bayetta 5 mg 10 mg podawana w

stałych dawkach podskórnych

stałych dawkach podskórnych

Leki oddziałujące na układ

Leki oddziałujące na układ

inkretynowy –

inkretynowy –

inhibitory DPP-4

inhibitory DPP-4



sitagliptyna, Prep. Januvia 100mg 1 x dz,

sitagliptyna, Prep. Januvia 100mg 1 x dz,



jest inhibitorem dipeptydylopeptydazy 4 (DDP-4).

jest inhibitorem dipeptydylopeptydazy 4 (DDP-4).



Jej działanie polega na blokowaniu rozkładania w

Jej działanie polega na blokowaniu rozkładania w

organizmie hormonów określanych jako „inkretyna”.

organizmie hormonów określanych jako „inkretyna”.

Hormony te są uwalniane po posiłku i stymulują

Hormony te są uwalniane po posiłku i stymulują

trzustkę do wytwarzania insuliny. Podwyższając

trzustkę do wytwarzania insuliny. Podwyższając

poziom hormonów- inkretyny we krwi, sitagliptyna

poziom hormonów- inkretyny we krwi, sitagliptyna

stymuluje trzustkę do wytwarzania większej ilości

stymuluje trzustkę do wytwarzania większej ilości

insuliny, gdy glikemia jest wysoka.

insuliny, gdy glikemia jest wysoka.

Pochodne biguanidu

Pochodne biguanidu

Działanie biomolekularne

Działanie biomolekularne



Związki te zmieniają

Związki te zmieniają

powierzchowny potencjał

powierzchowny potencjał

elektrostatyczny błony

elektrostatyczny błony

mitochondrialnej w wielu

mitochondrialnej w wielu

komórkach.

komórkach.

Pochodne biguanidu - mechanizm

Pochodne biguanidu - mechanizm

działania

działania



Hamowanie glukoneogenezy w wątrobie

Hamowanie glukoneogenezy w wątrobie



Zwiększenie glikolizy beztlenowej w tkankach

Zwiększenie glikolizy beztlenowej w tkankach

obwodowych (zwiększa obwodowe

obwodowych (zwiększa obwodowe

zużytkowanie glukozy)

zużytkowanie glukozy)



Zmniejszenie nadmiernego wydzielania

Zmniejszenie nadmiernego wydzielania

insuliny w diabetogennej otyłości (wtórnie)

insuliny w diabetogennej otyłości (wtórnie)



Hamowanie lipogenezy i pobudzenie lipolizy

Hamowanie lipogenezy i pobudzenie lipolizy

w adypocytach

w adypocytach



Aktywacja fibrynolizy

Aktywacja fibrynolizy



Hamowanie wchłaniania jelitowego glukozy i

Hamowanie wchłaniania jelitowego glukozy i

innych heksoz, aminokwasów, witamin,

innych heksoz, aminokwasów, witamin,

kwasów żółciowych, żelaza

kwasów żółciowych, żelaza

Metformina - wskazania

Metformina - wskazania



Lek pierwszego rzutu u pacjentów z

Lek pierwszego rzutu u pacjentów z

otyłością

otyłością



Korzystnie wpływa na lipidy

Korzystnie wpływa na lipidy



Nasila fibrynolizę

Nasila fibrynolizę

Niepożądane działanie

Niepożądane działanie

biguanidów

biguanidów



Dolegliwości ze strony przewodu

Dolegliwości ze strony przewodu

pokarmowego (żołądkowo-jelitowe,

pokarmowego (żołądkowo-jelitowe,

zaparcia, metaliczny smak, brak

zaparcia, metaliczny smak, brak

łaknienia, nudności, zaparcia)

łaknienia, nudności, zaparcia)



Niedokrwistość (niedobór B12 i kwasu

Niedokrwistość (niedobór B12 i kwasu

foliowego)

foliowego)



Kwasica mleczanowa (po fenforminie)

Kwasica mleczanowa (po fenforminie)

(nasilenie glikolizy beztlenowej)

(nasilenie glikolizy beztlenowej)

Tiazolidinediony

Tiazolidinediony

mechanizm działania:

mechanizm działania:



Pobudzają receptory zlokalizowane na

Pobudzają receptory zlokalizowane na

powierzchni jądra komórkowego, co

powierzchni jądra komórkowego, co

powoduje zwiększenie stężenia enzymów

powoduje zwiększenie stężenia enzymów

korzystnie regulujących przemianę glukozy i

korzystnie regulujących przemianę glukozy i

lipidów.

lipidów.



Zmniejszenie obwodowej insulinooporności

Zmniejszenie obwodowej insulinooporności

80% - zwiększenie obwodowego

80% - zwiększenie obwodowego

zużytkowania glukozy

zużytkowania glukozy



Hamowanie glukoneogenezy w wątrobie

Hamowanie glukoneogenezy w wątrobie

20%

20%

Mechanizm działania tiazolidynodionów

Mechanizm działania tiazolidynodionów

Tiazolidynodiony -

Tiazolidynodiony -

wskazania

wskazania



Monoterapia

Monoterapia

1.

1.

U osób z zachowanym wydzielaniem

U osób z zachowanym wydzielaniem

insuliny

insuliny

Terapia skojarzona

Terapia skojarzona

1.

1.

w połączeniu z metforminą

w połączeniu z metforminą

2.

2.

w połączeniu z pochodnymi

w połączeniu z pochodnymi

sulfonylomacznika lub metiglinidem

sulfonylomacznika lub metiglinidem

3.

3.

w połączeniu z insuliną

w połączeniu z insuliną

Tiazolidynodiony

Tiazolidynodiony

preparaty

preparaty



Rosiglitazon – nazwa

Rosiglitazon – nazwa

międzynarodowa

międzynarodowa



AVANDIA

AVANDIA

Akarboza

Akarboza

Mechanizm działania

Mechanizm działania



Inhibitor alfa – glukozydazy (silny

Inhibitor alfa – glukozydazy (silny

inhibitor aktywności glukoamylazy,

inhibitor aktywności glukoamylazy,

sacharazy, maltazy, izomaltazy-

sacharazy, maltazy, izomaltazy-

nie laktazy)

nie laktazy)



powoduje zmniejszenie i

powoduje zmniejszenie i

zwolnienie wchłaniania glukozy z

zwolnienie wchłaniania glukozy z

przewodu pokarmowego przez

przewodu pokarmowego przez

hamowanie trawienia

hamowanie trawienia

disacharydów.

disacharydów.

Akarboza

Akarboza

wskazania:

wskazania:



Wspomaganie leczenia

Wspomaganie leczenia

dietetycznego

dietetycznego



W monoterapii

W monoterapii



Terapii skojarzonej łącznie z lekami

Terapii skojarzonej łącznie z lekami

zwiększającymi sekrecję insuliny i

zwiększającymi sekrecję insuliny i

leczeniu insuliną w cukrzycy typu 2

leczeniu insuliną w cukrzycy typu 2

skojarzonej z otyłością i

skojarzonej z otyłością i

hipertriglicerydemią

hipertriglicerydemią

Akarboza

Akarboza

przeciwwskazania

przeciwwskazania

:

:



Ciąża i laktacja

Ciąża i laktacja



Zapalna choroba jelita grubego

Zapalna choroba jelita grubego



Owrzodzenie okrężnicy

Owrzodzenie okrężnicy



Niedrożność jelit

Niedrożność jelit



Skłonność do wystąpienia niedrożności jelit

Skłonność do wystąpienia niedrożności jelit



Niewydolność wątroby

Niewydolność wątroby



Ciężka niewydolność nerek

Ciężka niewydolność nerek



Zabieg operacyjny w obrębie jamy

Zabieg operacyjny w obrębie jamy

brzusznej w wywiadzie

brzusznej w wywiadzie

Akarboza –

Akarboza –

Objawy niepożądane

Objawy niepożądane



Żołądkowo jelitowe:

Żołądkowo jelitowe:



wzdęcia brzucha,

wzdęcia brzucha,



biegunka

biegunka



Część niestrawionej skrobii przechodzi

Część niestrawionej skrobii przechodzi

do jelita grubego, ulega fermentacji z

do jelita grubego, ulega fermentacji z

wytworzeniem gazów

wytworzeniem gazów

Akarboza preparat:

Akarboza preparat:



Glucobay

Glucobay



Tabl 50mg i 100 mg

Tabl 50mg i 100 mg



Rozpoczyna się od małych dawek 2 x

Rozpoczyna się od małych dawek 2 x

25mg przed posiłkiem, stopniowo

25mg przed posiłkiem, stopniowo

zwiększ dawki do 3 x 50mg

zwiększ dawki do 3 x 50mg



Maksymalna dawka 3 x 100mg

Maksymalna dawka 3 x 100mg

monoterapia

Osoby z cukrzycą typu 2

skojarzoną z otyłością

(BMI>30),

insulinooporność

Osoby z cukrzycą typu

2

bez otyłości (BMI<30)

Metformina

tiazolidinediony

akarboza

Pochodne SM

pochodne

metiglinidu

Nieskuteczność maksymalnych dawek

Leczenie skojarzone

Algorytm stosowania doustnych leków
hipoglikemizujących w cukrzycy typu 2

Wskazane rozpoczęcie leczenia

przy braku wyrównania glikemii

pomimo stosowania diety i

wysiłku fizycznego przez okres

4 tyg

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2005
stanowisko PTD

Wartości docelowe w leczeniu cukrzycy

Wartości docelowe w leczeniu cukrzycy

Kryteria wyrównania gospodarki węglowodanowej:

Kryteria wyrównania gospodarki węglowodanowej:

-HbA

-HbA

1c

1c

(standard DCCT)

(standard DCCT)

Od ≤ 6,1% do ≤6,5%*

Od ≤ 6,1% do ≤6,5%*

- Glikemia na czczo w osoczu żylnym

- Glikemia na czczo w osoczu żylnym

≤

≤

110 mg/dl (≤6,1mmol/l)

110 mg/dl (≤6,1mmol/l)

-Glikemia na czczo podczas samokontroli

-Glikemia na czczo podczas samokontroli

70-90 mg/dl (3,9-5,0 mmol/l)

70-90 mg/dl (3,9-5,0 mmol/l)

- Glikenmia po posiłku podczas samokontroli

- Glikenmia po posiłku podczas samokontroli

70-135 mg/dl (3,9-7,5 mmol/l)

70-135 mg/dl (3,9-7,5 mmol/l)

Kryteria wyrównania gospodarki lipidowej:

Kryteria wyrównania gospodarki lipidowej:

- Stężenie cholesterolu całkowitego

- Stężenie cholesterolu całkowitego

< 175 mg/dl (<4,5 mmol/l)

< 175 mg/dl (<4,5 mmol/l)

-stężenie cholesterolu frakcji LDL

-stężenie cholesterolu frakcji LDL

< 100 mg/dl (<2,6 mmol/l)

< 100 mg/dl (<2,6 mmol/l)

- Stężenie cholesterolu frakcji LDL przy chorobie

- Stężenie cholesterolu frakcji LDL przy chorobie

niedokrwiennej serca

niedokrwiennej serca

< 70 mg/dl ( <1,9 mmol/l)

< 70 mg/dl ( <1,9 mmol/l)

- Stężenie cholesterolu frakcji HDL

- Stężenie cholesterolu frakcji HDL

U mężczyzn

U mężczyzn

> 40 mg/dl ( 1,0 mmol/l)

> 40 mg/dl ( 1,0 mmol/l)

U kobiet

U kobiet

> 50 mg/dl (> 1,27 mmol/l)

> 50 mg/dl (> 1,27 mmol/l)

- Stężenie cholesterolu nie-HDL

- Stężenie cholesterolu nie-HDL

<130 mg/dl ( < 3,4 mmol/l)

<130 mg/dl ( < 3,4 mmol/l)

-Stężenie triglicerydów

-Stężenie triglicerydów

< 150 mg/dl (< 1,7 mmol/l)

< 150 mg/dl (< 1,7 mmol/l)

Kryteria normalizacji ciśnienia tętniczego:

Kryteria normalizacji ciśnienia tętniczego:

- Ciśnienie skurczowe

- Ciśnienie skurczowe

< 130 mm Hg

< 130 mm Hg

-

Ciśnienie rozkurczowe

Ciśnienie rozkurczowe

(ciśnienia > 115/75 mm Hg łączą się ze zwiększonym

(ciśnienia > 115/75 mm Hg łączą się ze zwiększonym

ryzykiem sercowo-naczyniowym)

ryzykiem sercowo-naczyniowym)

< 80 mm Hg

< 80 mm Hg

* Cel ≤ 6,1% u chorych bez ryzyka hipoglikemii wymagających osiągnięcia normoglikemii

* Cel ≤ 6,1% u chorych bez ryzyka hipoglikemii wymagających osiągnięcia normoglikemii