Terminy wykładów:

Terminy wykładów:



Czwartki co 2 tygodnie wykłady sala

Czwartki co 2 tygodnie wykłady sala

22

22

8, 22 października, 5, 19 listopada, 3, 17

8, 22 października, 5, 19 listopada, 3, 17

grudnia, 14, 28 stycznia (zaliczenie)

grudnia, 14, 28 stycznia (zaliczenie)



Egzamin pisemny – wykłady +

Egzamin pisemny – wykłady +

ćwiczenia

ćwiczenia

Termin zerowy tylko dla osób z ocenami

Termin zerowy tylko dla osób z ocenami

powyżej

powyżej

4.0 z ćwiczeń (4,5 i 5,0)

4.0 z ćwiczeń (4,5 i 5,0)



Sprawy organizacyjne

Sprawy organizacyjne



- wymiany studentów

- wymiany studentów



- spotkanie (obowiązkowe) w

- spotkanie (obowiązkowe) w

sprawie kół i działalności organizacji

sprawie kół i działalności organizacji

studenckich

studenckich



Skrzynka kontaktowa

Skrzynka kontaktowa

wprowadzeniedopedagogiki@interia.e

wprowadzeniedopedagogiki@interia.e

u

u



Hasło: pierwszyrok

Hasło: pierwszyrok

Dla zapominalskich – pytanie

Dla zapominalskich – pytanie

pomocnicze: Jaki owoc lubisz

pomocnicze: Jaki owoc lubisz

najbardziej?

najbardziej?

Odpowiedź: orzechy

Odpowiedź: orzechy

Dr Anna Gajdzica

Dr Anna Gajdzica

Wykład I.:

Wykład I.:

Pedagogika jako dyscyplina naukowa w kontekście

Pedagogika jako dyscyplina naukowa w kontekście

współczesnych ujęć nauki i poznania naukowego

współczesnych ujęć nauki i poznania naukowego



Plan wykładu

Plan wykładu

1.

Podział nauki i kryteria podziału

2.

Wiedza potoczna a wiedza naukowa

3.

Pojęcie teorii w nauce

4.

Teorie pedagogiczne

5.

Emancypowanie się pedagogiki jako
nauki

6.

Etymologia

nazwy pedagogika

nazwy pedagogika

1.

1.

Podział nauki i kryteria

Podział nauki i kryteria

podziału

podziału



Nauka jako proces społeczny, którego

Nauka jako proces społeczny, którego

rezultatem są teorie naukowe

rezultatem są teorie naukowe

poszczególnych dziedzin rzeczywistości,

poszczególnych dziedzin rzeczywistości,

możliwe do osiągnięcia na danym etapie

możliwe do osiągnięcia na danym etapie

rozwoju historycznego. Każda dziedzina

rozwoju historycznego. Każda dziedzina

nauki obejmuje zatem zespół

nauki obejmuje zatem zespół

uzasadnionych twierdzeń i hipotez wraz

uzasadnionych twierdzeń i hipotez wraz

z dookreśleniem metod i technik, które

z dookreśleniem metod i technik, które

prowadzą do ich sformułowania i

prowadzą do ich sformułowania i

zweryfikowania.

zweryfikowania.



Cechy charakterystyczne nauki – z

Cechy charakterystyczne nauki – z

jednej strony dążenie do większego

jednej strony dążenie do większego

zróżnicowania i podziału

zróżnicowania i podziału

poszczególnych dyscyplin, a z

poszczególnych dyscyplin, a z

drugiej tendencja do ich integracji.

drugiej tendencja do ich integracji.

Nauka coraz częściej pełni różnorodne

Nauka coraz częściej pełni różnorodne

funkcje społeczne. Do

funkcje społeczne. Do

najważniejszych należą:

najważniejszych należą:



funkcja diagnostyczna,

funkcja diagnostyczna,



funkcja prognostyczna,

funkcja prognostyczna,



funkcja instrumentalno-techniczna,

funkcja instrumentalno-techniczna,



Funkcja humanistyczna.

Funkcja humanistyczna.



Analizując historyczny rozwój nauki

Analizując historyczny rozwój nauki

za pierwszą dyscyplinę naukową

za pierwszą dyscyplinę naukową

uważa się matematykę, a najmłodsze

uważa się matematykę, a najmłodsze

są dyscypliny humanistyczne.

są dyscypliny humanistyczne.

Podział dyscyplin

Podział dyscyplin

naukowych

naukowych

Dziedziny wiedzy obejmują właściwe dla

siebie zbiory twierdzeń i hipotez logicznie
z sobą powiązane i dotyczące jednego i
tego samego przedmiotu poznania.

Najbardziej rozpowszechnione są trzy kryteria

na podstawie, których dokonuje się podziału
wiedzy:



przedmiot badań



metody badań



główne zadania badawcze.

Dodatkowo w obrębie każdej dyscypliny
naukowej coraz częściej stosuje się
klasyfikację badań naukowych opartą na
kryterium wykorzystania ich wyników.

Zgodnie z tym rozróżnia się badania:



Podstawowe,



Stosowane,



Rozwojowe

2. Wiedza potoczna a

2. Wiedza potoczna a

wiedza naukowa

wiedza naukowa

Cechy wiedzy potocznej to:

Cechy wiedzy potocznej to:



poczucie oczywistości, przekonanie, że obiekty są

poczucie oczywistości, przekonanie, że obiekty są

właśnie takimi jak się nam wydają;

właśnie takimi jak się nam wydają;



twierdzenia nie tworzą spójnego systemu;

twierdzenia nie tworzą spójnego systemu;



istnieją sądy i twierdzenia sprzeczne, co jednak

istnieją sądy i twierdzenia sprzeczne, co jednak

nie przeszkadza w stosowaniu ich w życiu;

nie przeszkadza w stosowaniu ich w życiu;



sądy i twierdzenia są formułowane na podstawie

sądy i twierdzenia są formułowane na podstawie

intuicji, spostrzeżeń, jednostkowych doświadczeń

intuicji, spostrzeżeń, jednostkowych doświadczeń

i mają małą moc wyjaśniającą;

i mają małą moc wyjaśniającą;



naturalne założenie każdej jednostki, że jej

naturalne założenie każdej jednostki, że jej

partnerzy postrzegają (bądź postrzegaliby, gdyby

partnerzy postrzegają (bądź postrzegaliby, gdyby

znaleźli się w takiej samej sytuacji) rzeczywistość

znaleźli się w takiej samej sytuacji) rzeczywistość

w zasadzie tak samo jak ona;

w zasadzie tak samo jak ona;



źródłem wiedzy potocznej nie są badania, ale

źródłem wiedzy potocznej nie są badania, ale

codzienna obserwacja i doświadczenie

codzienna obserwacja i doświadczenie

Cechy wiedzy naukowej to:

Cechy wiedzy naukowej to:



twierdzenia

twierdzenia

muszą stanowić spójny system;

muszą stanowić spójny system;



muszą być racjonalne i posiadać moc

muszą być racjonalne i posiadać moc

wyjaśniającą i pozwalać na prognozowanie;

wyjaśniającą i pozwalać na prognozowanie;



twierdzenia formułowane na podstawie

twierdzenia formułowane na podstawie

doświadczeń muszą mieć moc heurystyczną –

doświadczeń muszą mieć moc heurystyczną –

prowadzić do stawiania nowych pytań i

prowadzić do stawiania nowych pytań i

problemów – co w efekcie prowadzi do

problemów – co w efekcie prowadzi do

rozwoju danej dyscypliny nauki;

rozwoju danej dyscypliny nauki;



twierdzenia formułowane są na podstawie

twierdzenia formułowane są na podstawie

badań naukowych – każda nauka posiada

badań naukowych – każda nauka posiada

swoją metodologię, sposób prowadzenia

swoją metodologię, sposób prowadzenia

badań.

badań.



Twierdzenie

Twierdzenie

– zdanie o charakterze ogólnym

– zdanie o charakterze ogólnym

mówiące o zależności między zjawiskami,

mówiące o zależności między zjawiskami,

wyrażone w formule okresu warunkowego:

wyrażone w formule okresu warunkowego:

Jeżeli

Jeżeli

to… to.. to…

to… to.. to…

Twierdzenia dzielimy na aksjomaty i

Twierdzenia dzielimy na aksjomaty i

prawa.

prawa.



Aksjomat

Aksjomat

– zdanie prawdziwe samo w sobie.

– zdanie prawdziwe samo w sobie.

Jest to zdanie ogólne, które przyjmowane jest w

Jest to zdanie ogólne, które przyjmowane jest w

nauce bez dowodów. Przez Arystotelesa

nauce bez dowodów. Przez Arystotelesa

traktowane były jako prawdy pierwotne służące

traktowane były jako prawdy pierwotne służące

za podstawę, na której opiera się dowód, np.

za podstawę, na której opiera się dowód, np.

„całość jest większa od części”.

„całość jest większa od części”.



Prawo

Prawo

– twierdzenie bardziej szczegółowe, do

– twierdzenie bardziej szczegółowe, do

którego dochodzi się przez indukcję, wychodząc,

którego dochodzi się przez indukcję, wychodząc,

np. od powtarzalnych reakcji tego samego

np. od powtarzalnych reakcji tego samego

zjawiska. Prawo weryfikuje się lub udowadnia

zjawiska. Prawo weryfikuje się lub udowadnia

przez doświadczenie, na drodze badań.

przez doświadczenie, na drodze badań.



Hipoteza (termin z języka greckiego
oznaczający przypuszczenie) – jest to nie
sprawdzone twierdzenie, które ustala bądź
wyjaśnia cechy badanych zjawisk lub związki
miedzy nimi. Sprawdzenie hipotezy odbywa się
przez wyprowadzenie z niej związków
empirycznych, przy czym im więcej
prawdziwych zdań z niej wynika tym większy
jest stopień jej uzasadnienia.



Owo sprawdzanie odbywa się za pomocą badań
empirycznych, podczas których weryfikowane
są prawdziwe twierdzenia – konfirmacja lub
twierdzenia fałszywe – falsyfikacja.



Zbiór twierdzeń w danej nauce tworzy teorię.

3.

3.

Pojęcie teorii w nauce

Pojęcie teorii w nauce



Pojęcie teoria najczęściej jest potocznie

interpretowane jako zespół twierdzeń

wyjaśniających daną dziedzinę rzeczywistości oraz

mechanizmy jej przekształcania. Natomiast w

naukach empirycznych oznacza system twierdzeń

tłumaczących coś w sposób logicznie niesprzeczny –

może on obejmować również całą dyscyplinę

naukową.



Cechy teorii empirycznej posiada (wg. A.

Kamińskiego): uporządkowanie

(usystematyzowanie), poprawność logiczna,

sensowność wypowiedzi, charakter twórczy,

spójność problematyki. Z kolei S. Kuhn szczególną

wagę przywiązuje do takich cech teorii, jak

dokładność, spójność, ogólność (szeroki zakres),

prostota, owocność (nowe odkrycia).

4. Teorie pedagogiczne

4. Teorie pedagogiczne



Wewnętrzna struktura twierdzeń w
teoriach pedagogicznych jest na ogól
rezultatem uporządkowania ich
według takiej zasady, aby uzyskać w
miarę dokładny opis i wyjaśnienie
interesującego badacza wycinka
rzeczywistości pedagogicznej. Teorie
posługujące się taką zasadą noszą
nazwę teorii generalizujących.

Do teorii generalizujących można zaliczyć

koncepcje wyjaśniające mechanizmy zachowania

się człowieka, np. teorie osobowości, jak teorie

behawiorystyczne, teorie psychospołeczne lub

teorie osobowości o orientacji humanistycznej, a

przykładem teorii prakseologicznych mogą być

takie koncepcje, jak koncepcja problemowego

uczenia się (W. Okoń, 1972), wielostronnego

uczenia się (W. Okoń, 1987; Wł. Zaczyński, 1990)

nauczania wychowującego (K. Lech, 1964 i

1974), blokowego nauczania programowego (Cz.

Kupisiewicz, 1971), aktywizacji i uspołecznienia

uczniów (A. Kamiński, 1966). Rejestr ich bogacą

niewątpliwie również koncepcje pedagogiczne

takich znanych i uznanych pedagogów, jak: C.

Freinet, J. Korczak, S. Neill.



Funkcje teorii

Funkcje teorii

pedagogicznych

pedagogicznych

Użyteczność teorii, w tym szczególnie

Użyteczność teorii, w tym szczególnie

generalizujących i prakseologicznych,

generalizujących i prakseologicznych,

jest tym większa w badaniach

jest tym większa w badaniach

pedagogicznych, im dokładniej pełnią

pedagogicznych, im dokładniej pełnią

one przypisywane im funkcje.

one przypisywane im funkcje.



Do funkcji teorii pedagogicznych

Do funkcji teorii pedagogicznych

należą między innymi: funkcja

należą między innymi: funkcja

generalizująca, komunikatywna,

generalizująca, komunikatywna,

predyktywna i heurystyczna.

predyktywna i heurystyczna.

5. Emancypowanie się

5. Emancypowanie się

pedagogiki jako nauki

pedagogiki jako nauki

„

„

Nauka

Nauka

” jest to system uzasadnionych pojęć,

” jest to system uzasadnionych pojęć,

twierdzeń i hipotez będących wytworem

twierdzeń i hipotez będących wytworem

odkrywczej działalności badawczej i

odkrywczej działalności badawczej i

stanowiących najwyżej rozwiniętą postać

stanowiących najwyżej rozwiniętą postać

świadomości społecznej.

świadomości społecznej.

Pedagogika ogólna bada i uzasadnia związek

Pedagogika ogólna bada i uzasadnia związek

wychowania z innymi dziedzinami rzeczywistości

wychowania z innymi dziedzinami rzeczywistości

społecznej, z gospodarką narodową, kulturą,

społecznej, z gospodarką narodową, kulturą,

środowiskiem przyrodniczym. Ukazuje tylko

środowiskiem przyrodniczym. Ukazuje tylko

najogólniejsze związki wychowania z tymi

najogólniejsze związki wychowania z tymi

dziedzinami. Szcze gółowe powiązania, układy i

dziedzinami. Szcze gółowe powiązania, układy i

zależności badają pedagogiki szczegółowe.

zależności badają pedagogiki szczegółowe.

Tak więc specyfika pedagogiki ogólnej polega na

Tak więc specyfika pedagogiki ogólnej polega na

tym, że podejmuje ona i bada te problemy, które

tym, że podejmuje ona i bada te problemy, które

mają powszechny, uniwersalny zasięg i

mają powszechny, uniwersalny zasięg i

determinują przebieg i skuteczność procesu

determinują przebieg i skuteczność procesu

wychowania, jego rolę społeczną,

wychowania, jego rolę społeczną,

kulturotwórczą, i jego udział w tworze niu

kulturotwórczą, i jego udział w tworze niu

osobowości. Pedagogika ogólna opracowuje

osobowości. Pedagogika ogólna opracowuje

także ogólne zasady, koncepcje i metody

także ogólne zasady, koncepcje i metody

badania rzeczywistości wychowawczej w jej

badania rzeczywistości wychowawczej w jej

różnych wymiarach, aspektach, poziomach i

różnych wymiarach, aspektach, poziomach i

powiązaniach. Wiedza z zakresu pedagogiki

powiązaniach. Wiedza z zakresu pedagogiki

ogólnej umożliwia poznanie i zrozumienie

ogólnej umożliwia poznanie i zrozumienie

najogólniejszych prawidłowości rządzących

najogólniejszych prawidłowości rządzących

procesem wychowania.

procesem wychowania.