Zaburzenia po

Zaburzenia po

stresie

stresie

traumatycznym

traumatycznym

PTSD

PTSD

EWA BĄK

EWA BĄK

ANNA GAŁGAŃSKA

ANNA GAŁGAŃSKA

GR.7A

GR.7A

Reakcją na traumę może być

ZESPÓŁ STRESU

POUZAROWEGO (PTSD)

Pacjent doświadczył urazowego lub

Pacjent doświadczył urazowego lub

stresującego wydarzenia

stresującego wydarzenia

 

 

W ciągu ostatniego miesiąca powtórnie

W ciągu ostatniego miesiąca powtórnie

przeżywał to zdarzenie i jego efekty

przeżywał to zdarzenie i jego efekty

(wyobrażenia, resentymenty koszmary

(wyobrażenia, resentymenty koszmary

nocne)

nocne)

Usiłował nie myśleć o tym wydarzeniu,

Usiłował nie myśleć o tym wydarzeniu,

lub unikać obiektów przypominających je

lub unikać obiektów przypominających je

Miał kłopoty w przypomnieniu ważnych

Miał kłopoty w przypomnieniu ważnych

szczegółów tego zdarzenia

szczegółów tego zdarzenia

Wykazywał mniejsze zainteresowanie w

Wykazywał mniejsze zainteresowanie w

codziennych zajęciach

codziennych zajęciach

Miał uczucie oszołomienia

Miał uczucie oszołomienia

Doświadczał „odrętwienia”

Doświadczał „odrętwienia”

Miał wrażenie, że jego życie będzie

Miał wrażenie, że jego życie będzie

krótsze

krótsze

Miał kłopoty ze snem

Miał kłopoty ze snem

Był drażliwy lub wybuchał gniewem

Był drażliwy lub wybuchał gniewem

Miał kłopoty w koncentracji

Miał kłopoty w koncentracji

Był zdenerwowany lub czujny

Był zdenerwowany lub czujny

Był pobudliwy na lekkie nawet bodźce

Był pobudliwy na lekkie nawet bodźce

* Objawy powyższe, w okresie ostatniego

* Objawy powyższe, w okresie ostatniego

miesiąca, pogorszyły funkcjonowanie

miesiąca, pogorszyły funkcjonowanie

socjalne, lub zawodowe pacjenta, lub

socjalne, lub zawodowe pacjenta, lub

powodowały u niego znaczny dystres

powodowały u niego znaczny dystres

Jakie

Jakie

zdarzenia

zdarzenia

mogą

mogą

spowodować PTSD?

spowodować PTSD?

Bycie ofiarą:

Bycie ofiarą:

Poważnego wypadku lub katastrofy

Poważnego wypadku lub katastrofy

żywiołowej

żywiołowej

Gwałtu lub napadu

Gwałtu lub napadu

Przemocy seksualnej lub fizycznej w

Przemocy seksualnej lub fizycznej w

dzieciństwie lub krańcowego

dzieciństwie lub krańcowego

zaniedbania opiekuńczego

zaniedbania opiekuńczego

Tortur , przymusowego przesiedlenia

Tortur , przymusowego przesiedlenia

Uwięzienie, bycie zakładnikiem

Uwięzienie, bycie zakładnikiem

Bycie świadkiem urazowego wydarzenia

Bycie świadkiem urazowego wydarzenia

Nagła śmierć kochanej osoby

Nagła śmierć kochanej osoby

Epidemiologia urazów i

Epidemiologia urazów i

związanego z nim PTSD

związanego z nim PTSD

Uraz = PTSD?

Uraz = PTSD?

URAZ

FIKSACJA
KOBIETY 20%
MĘŻCZYŹNI 10%

ADAPTACJA
KOBIETY 80%
MĘŻCZYŹNI 90%

Epidemiologia

Epidemiologia



1/3 ludzi doświadcza ciężkiego urazu

1/3 ludzi doświadcza ciężkiego urazu

psychicznego

psychicznego



10-20% ludzi, którzy doświadczyli

10-20% ludzi, którzy doświadczyli

silnego urazu psychicznego doświadcza

silnego urazu psychicznego doświadcza

również PTSD

również PTSD



3-6% ogólnej populacji choruje na PTSD

3-6% ogólnej populacji choruje na PTSD



1-2% ma objawy PTSD w 10 lat po urazie

1-2% ma objawy PTSD w 10 lat po urazie



Większość ludzi z PTSD nie wymaga

Większość ludzi z PTSD nie wymaga

terapii

terapii

Żyjemy w świecie w którym jest

Żyjemy w świecie w którym jest

tak normalne ze dzieci są

tak normalne ze dzieci są

krzywdzone codziennie i na

krzywdzone codziennie i na

każdym kroku.

każdym kroku.

Dzieci

Dzieci

są tak nagminnie ranione,

są tak nagminnie ranione,

ze nikt nawet nie zauważa

ze nikt nawet nie zauważa

krzyczących symptomów u nich

krzyczących symptomów u nich

tego ranienia.

tego ranienia.

Dorosły

Dorosły

który doświadczy traumy

który doświadczy traumy

może szukać dla siebie pomocy,

może szukać dla siebie pomocy,

choćby informacji na ten temat.

choćby informacji na ten temat.

Dorosły wie ze wyrządzono mu

Dorosły wie ze wyrządzono mu

wielka krzywdę - dziecko o tym nie

wielka krzywdę - dziecko o tym nie

wie i cierpi zagubione, pełne bólu,

wie i cierpi zagubione, pełne bólu,

w samotności.

w samotności.

Stresory a PTSD

PTSD

U osób cierpiących na

U osób cierpiących na

zespół

zespół

stresu pourazowego

stresu pourazowego

obserwuje się

obserwuje się

częste zmiany nastroju.

częste zmiany nastroju.

Dominujące uczucia, które takie

Dominujące uczucia, które takie

osoby przeżywają, to najczęściej

osoby przeżywają, to najczęściej

lęk, złość, wstyd, poczucie winy,

lęk, złość, wstyd, poczucie winy,

poczucie izolacji od otoczenia i

poczucie izolacji od otoczenia i

osamotnienia.

osamotnienia.

Osoby cierpiące na ten problem

Osoby cierpiące na ten problem

często mają poczucie, że życie jest

często mają poczucie, że życie jest

bez sensu. Nierzadko

bez sensu. Nierzadko

współwystępuje u nich depresja,

współwystępuje u nich depresja,

również głęboka. Bardzo często

również głęboka. Bardzo często

odczuwają również silny lęk,

odczuwają również silny lęk,

wewnętrzne napięcie i

wewnętrzne napięcie i

rozdrażnienie.

rozdrażnienie.

Mogą ponadto doświadczać

Mogą ponadto doświadczać

trudności w wyrażaniu

trudności w wyrażaniu

przeżywanych emocji.

przeżywanych emocji.

Osoba z zespołem stresu pourazowego

Osoba z zespołem stresu pourazowego

może nadmiernie zajmować się

może nadmiernie zajmować się

myśleniem o urazie, który przeżyła, albo

myśleniem o urazie, który przeżyła, albo

wręcz przeciwnie - unikać w ogóle

wręcz przeciwnie - unikać w ogóle

myślenia o nim i jakichkolwiek rozmów

myślenia o nim i jakichkolwiek rozmów

na ten temat. Wówczas o urazie mogą

na ten temat. Wówczas o urazie mogą

przypominać jej związane z nim

przypominać jej związane z nim

wdzierające się, nie podlegające woli

wdzierające się, nie podlegające woli

myśli lub obrazy dotyczące zdarzenia.

myśli lub obrazy dotyczące zdarzenia.

Często może przeżywać koszmary senne

Często może przeżywać koszmary senne

i flashbacki, które powodują poczucie

i flashbacki, które powodują poczucie

jakby uraz miał miejsce na nowo.

jakby uraz miał miejsce na nowo.

Poczucie takie może być wyzwalane

Poczucie takie może być wyzwalane

przez różne czynniki kojarzące się z

przez różne czynniki kojarzące się z

traumą, takie jak sceny oglądane w

traumą, takie jak sceny oglądane w

telewizji czy artykuły w gazetach. Inne

telewizji czy artykuły w gazetach. Inne

osoby cierpiące na ten problem mogą

osoby cierpiące na ten problem mogą

mieć z kolei trudności z przypomnieniem

mieć z kolei trudności z przypomnieniem

sobie istotnych aspektów urazu, który

sobie istotnych aspektów urazu, który

przeżyły.

przeżyły.

Osoba cierpiąca na zespół stresu pourazowego

Osoba cierpiąca na zespół stresu pourazowego

może ponadto doświadczać zwiększonego

może ponadto doświadczać zwiększonego

pobudzenia i wielu objawów lęku lub depresji,

pobudzenia i wielu objawów lęku lub depresji,

takich jak pocenie się, palpitacje serca, nagły

takich jak pocenie się, palpitacje serca, nagły

przestrach w momencie niespodziewanego hałasu,

przestrach w momencie niespodziewanego hałasu,

kłopoty ze snem i apetytem.

kłopoty ze snem i apetytem.

Na skutek obniżenia odporności organizmu z

Na skutek obniżenia odporności organizmu z

powodu przeżywanego stresu mogą pojawiać się u

powodu przeżywanego stresu mogą pojawiać się u

niej także różne inne problemy zdrowotne.

niej także różne inne problemy zdrowotne.

Osoba taka może ponadto unikać wszelkich

Osoba taka może ponadto unikać wszelkich

sytuacji, miejsc i działań, które kojarzą się jej z

sytuacji, miejsc i działań, które kojarzą się jej z

urazem.

urazem.

Może zrezygnować z aktywności, które wcześniej

Może zrezygnować z aktywności, które wcześniej

sprawiały jej przyjemność, zaniedbywać pracę i

sprawiały jej przyjemność, zaniedbywać pracę i

relacje z bliskimi osobami.

relacje z bliskimi osobami.

Nierzadko może sięgać po alkohol lub inne środki

Nierzadko może sięgać po alkohol lub inne środki

chemiczne, po to, by zapomnieć o tym, co

chemiczne, po to, by zapomnieć o tym, co

przeżyła.

przeżyła.

W skrajnym lub przedłużającym się

W skrajnym lub przedłużającym się

stresie, kiedy zabraknie hamującego

stresie, kiedy zabraknie hamującego

działania GABA, ciało migdałowate

działania GABA, ciało migdałowate

wykazuje nadmierną aktywację, co z

wykazuje nadmierną aktywację, co z

kolei prowadzi do całego łańcucha

kolei prowadzi do całego łańcucha

reakcji wegetatywnych, takich jak

reakcji wegetatywnych, takich jak

zastygnięcie w bezruchu (freezing),

zastygnięcie w bezruchu (freezing),

wzrost ciśnienia krwi, przyspieszona

wzrost ciśnienia krwi, przyspieszona

akcja serca i wzrost wydzielania

akcja serca i wzrost wydzielania

hormonów stresu.

hormonów stresu.

Powstaje więc

Powstaje więc

błędne koło strachu

błędne koło strachu

-

-

pobudzenie ciała migdałowatego przez

pobudzenie ciała migdałowatego przez

stres powoduje aktywowanie dalszego

stres powoduje aktywowanie dalszego

wydzielania hormonów

wydzielania hormonów

kortykosterydowych, strach wywołuje

kortykosterydowych, strach wywołuje

jeszcze większy strach.

jeszcze większy strach.

Zatem ewolucyjny program alarmujący

Zatem ewolucyjny program alarmujący

o zagrożeniu i mobilizujący organizm do

o zagrożeniu i mobilizujący organizm do

walki o przeżycie może w pewnych

walki o przeżycie może w pewnych

warunkach działać toksycznie. Gotowość

warunkach działać toksycznie. Gotowość

organizmu do walki z

organizmu do walki z

niebezpieczeństwem jest bardzo

niebezpieczeństwem jest bardzo

wyczerpująca.

wyczerpująca.

W zespole stresu

W zespole stresu

pourazowego alarm

pourazowego alarm

na fikcyjne

na fikcyjne

zagrożenie pozostaje

zagrożenie pozostaje

włączony, mimo że

włączony, mimo że

pacjent zdaje sobie w

pacjent zdaje sobie w

pełni sprawę z

pełni sprawę z

nieadekwatności

nieadekwatności

swoich reakcji.

swoich reakcji.

Przewrażliwiony

Przewrażliwiony

system

system

noradrenergiczny

noradrenergiczny

ignoruje świadomą

ignoruje świadomą

perswazję,

perswazję,

wywołując

wywołując

nadmierny i zbędny

nadmierny i zbędny

wysiłek.

wysiłek.

Skutkiem

Skutkiem

przeciążenia układu

przeciążenia układu

noradrenergicznego

noradrenergicznego

bywa też

bywa też

nadmierna,

nadmierna,

uogólniona agresja

uogólniona agresja

obronna skierowana

obronna skierowana

przeciw innym

przeciw innym

ludziom,

ludziom,

traktowanym jako

traktowanym jako

potencjalni

potencjalni

wrogowie. W obu

wrogowie. W obu

przypadkach

przypadkach

wspólny pozostaje

wspólny pozostaje

motyw -

motyw -

znajdowanie

znajdowanie

zagrożenia tam,

zagrożenia tam,

gdzie go nie ma.

gdzie go nie ma.

Na drugim biegunie działania systemu

Na drugim biegunie działania systemu

noradrenergicznego znajduje się tzw.

noradrenergicznego znajduje się tzw.

zimna agresja

zimna agresja

, związana z niedocenianiem

, związana z niedocenianiem

sytuacji zagrożenia i niską reaktywnością tego

sytuacji zagrożenia i niską reaktywnością tego

systemu. Ignorowanie rzeczywistych zagrożeń i

systemu. Ignorowanie rzeczywistych zagrożeń i

poszukiwanie mocnych wrażeń (rozboje lub udział

poszukiwanie mocnych wrażeń (rozboje lub udział

w sportach ekstremalnych) jest także przejawem

w sportach ekstremalnych) jest także przejawem

zakłóceń w pracy systemu alarmowego mózgu,

zakłóceń w pracy systemu alarmowego mózgu,

który tym razem zbyt późno i za wolno ostrzega

który tym razem zbyt późno i za wolno ostrzega

przed niebezpieczeństwem. W obu przypadkach

przed niebezpieczeństwem. W obu przypadkach

błędna ocena znaczenia bodźców stanowi

błędna ocena znaczenia bodźców stanowi

początek zmian neurochemicznych prowadzących

początek zmian neurochemicznych prowadzących

do życiowych katastrof, czasem do samobójstwa."

do życiowych katastrof, czasem do samobójstwa."

Czy stres traumatyczny uszkadza

Czy stres traumatyczny uszkadza

mózg?

mózg?

Odpowiadając wprost, można powiedzieć, że

Odpowiadając wprost, można powiedzieć, że

ekspozycja na stres traumatyczny, zwłaszcza

ekspozycja na stres traumatyczny, zwłaszcza

długotrwała, nie tylko zmienia czynności

długotrwała, nie tylko zmienia czynności

struktur mózgu, ale w sposób trwały i

struktur mózgu, ale w sposób trwały i

nieodwracalny może uszkadzać mózg.

nieodwracalny może uszkadzać mózg.

Zmiany w funkcjonowaniu mózgu dotyczą:

Zmiany w funkcjonowaniu mózgu dotyczą:

jakościowych zmian w sekrecji

jakościowych zmian w sekrecji

neurotransmiterów oraz zmienionej

neurotransmiterów oraz zmienionej

wrażliwości receptorów; nadmiernej aktywacji

wrażliwości receptorów; nadmiernej aktywacji

układu limbicznego, w tym ciała

układu limbicznego, w tym ciała

migdałowatego; nadaktywacji struktur prawej

migdałowatego; nadaktywacji struktur prawej

półkuli;

półkuli;

zaburzeń w transferze informacji między

zaburzeń w transferze informacji między

półkulami, spowodowanych dysfunkcjami w

półkulami, spowodowanych dysfunkcjami w

przepływie impulsów przez spoidło wielkie;

przepływie impulsów przez spoidło wielkie;

uszkodzeń hipokampa.

uszkodzeń hipokampa.

Strukturą bardzo silnie związaną z emocjami

Strukturą bardzo silnie związaną z emocjami

jest układ limbiczny i oczywiście ciało

jest układ limbiczny i oczywiście ciało

migdałowate, będące częścią tego układu.

migdałowate, będące częścią tego układu.

W badaniach na szczurach wykazano, że u

W badaniach na szczurach wykazano, że u

młodych osobników stres powoduje

młodych osobników stres powoduje

uszkodzenia w receptorach kwasu

uszkodzenia w receptorach kwasu

gammaaminomasłowego (GABA) w ciele

gammaaminomasłowego (GABA) w ciele

migdałowatym.

migdałowatym.

Formy

Formy

psychoterapii

psychoterapii



Terapia radzenia sobie z lękiem:

Terapia radzenia sobie z lękiem:

trening relaksu, trening oddychania,

trening relaksu, trening oddychania,

pozytywne myślenie, trening

pozytywne myślenie, trening

asertywności, blokowanie myśli

asertywności, blokowanie myśli



Terapia kognitywna

Terapia kognitywna



Terapia ekspozycyjna: ekspozycja

Terapia ekspozycyjna: ekspozycja

wyobrażeniowa, ekspozycja

wyobrażeniowa, ekspozycja

in vivo

in vivo



Terapia zabawą

Terapia zabawą



Psychoedukacja

Psychoedukacja

D Z I Ę K U J E M Y ZA

D Z I Ę K U J E M Y ZA

U

U

W

W

A

A

G

G

E

E





!

!