Równowaga wg

Równowaga wg

koncepcji

koncepcji

motoryczności

motoryczności

D.Blume

D.Blume

Aneta Fukacz

Aneta Fukacz

Weronika Tkacz

Weronika Tkacz

gr. II sem. II

gr. II sem. II

Motoryczność:

Motoryczność:



Całokształt zachowań, możliwości i

Całokształt zachowań, możliwości i

potrzeb ruchowych człowieka.

potrzeb ruchowych człowieka.

Rozwój motoryczny człowieka

Rozwój motoryczny człowieka

uzależniony jest od pewnych,

uzależniony jest od pewnych,

zmieniających się z wiekiem cech,

zmieniających się z wiekiem cech,

jak wytrzymałość, czy elastyczność

jak wytrzymałość, czy elastyczność

tkanki kostnej

tkanki kostnej

Podział motoryczności:

Podział motoryczności:



produkcyjna

produkcyjna

— związana z

— związana z

wytwarzaniem rzeczy i pracą;

wytwarzaniem rzeczy i pracą;



sportowa

sportowa

— służąca doskonaleniu

— służąca doskonaleniu

ciała;

ciała;



wyrazowa

wyrazowa

(ekspresyjna) — służąca

(ekspresyjna) — służąca

przekazywaniu informacji.

przekazywaniu informacji.

Główne cele związane z

Główne cele związane z

motorycznością:

motorycznością:



dążenie do zwiększenia skuteczności

dążenie do zwiększenia skuteczności

ruchów człowieka;

ruchów człowieka;



podniesienie efektywności nauczania

podniesienie efektywności nauczania

ruchu;

ruchu;



zastosowanie ruchu jako środka

zastosowanie ruchu jako środka

stymulacji rozwoju.

stymulacji rozwoju.

Możliwości wyćwiczenia

Możliwości wyćwiczenia

stanu motorycznego zależą

stanu motorycznego zależą

od:

od:



wieku,

wieku,



płci,

płci,



predyspozycji kondycyjnych,

predyspozycji kondycyjnych,



predyspozycji kulturalnych (budowa ciała),

predyspozycji kulturalnych (budowa ciała),



uzdolnień ruchowych – są to właściwości

uzdolnień ruchowych – są to właściwości

wrodzone ujawniające się w trakcie

wrodzone ujawniające się w trakcie

uczenia się w postaci łatwego

uczenia się w postaci łatwego

przyswajania nowych form ruchu.

przyswajania nowych form ruchu.

Motoryczność człowieka:

Motoryczność człowieka:



Zagadnienie motoryczności ludzkiej

Zagadnienie motoryczności ludzkiej

jest niezmiernie złożone, gdyż odnosi

jest niezmiernie złożone, gdyż odnosi

się do żywego człowieka. Dzięki

się do żywego człowieka. Dzięki

sferze ruchu człowiek niemalże

sferze ruchu człowiek niemalże

zawsze jest w stanie aktywności w

zawsze jest w stanie aktywności w

stosunku do otoczenia. Znajduje to

stosunku do otoczenia. Znajduje to

swój wyraz zarówno w jego pracy,

swój wyraz zarówno w jego pracy,

twórczości artystycznej, sporcie jak i

twórczości artystycznej, sporcie jak i

każdej postaci kontaktów z innymi

każdej postaci kontaktów z innymi

ludźmi.

ludźmi.



Wszystkie zachowania ruchowe są w

Wszystkie zachowania ruchowe są w

każdym momencie wypadkową

każdym momencie wypadkową

oddziaływania czynników biologiczno-

oddziaływania czynników biologiczno-

mechanicznych oraz społeczno-

mechanicznych oraz społeczno-

kulturowych. Różnorodność wpływów

kulturowych. Różnorodność wpływów

powoduje, że ustalenie klasyfikacji i

powoduje, że ustalenie klasyfikacji i

uniwersalnych norm napotyka na

uniwersalnych norm napotyka na

poważne trudności. Czynniki

poważne trudności. Czynniki

społeczno-kulturowe odgrywają dużą

społeczno-kulturowe odgrywają dużą

rolę w kształtowaniu wzorców

rolę w kształtowaniu wzorców

zachowań motorycznych, a te potrafią

zachowań motorycznych, a te potrafią

zabarwić inne formy egzystencji

zabarwić inne formy egzystencji

ludzkiej.

ludzkiej.

Sprawność fizyczna i jej

Sprawność fizyczna i jej

znaczenie dla przejawów

znaczenie dla przejawów

motoryczności człowieka:

motoryczności człowieka:



Pojęcie sprawności fizycznej wiąże się

Pojęcie sprawności fizycznej wiąże się

nie tylko z funkcją aparatu ruchu, ale

nie tylko z funkcją aparatu ruchu, ale

z biologicznym działaniem całego

z biologicznym działaniem całego

organizmu. Podłożem są określone

organizmu. Podłożem są określone

predyspozycje i funkcje ustroju, ale

predyspozycje i funkcje ustroju, ale

po stronie przejawów sprawność

po stronie przejawów sprawność

fizyczna wyraża się w określonych

fizyczna wyraża się w określonych

efektach motorycznych,

efektach motorycznych,

prawidłowości budowy ciała, a także

prawidłowości budowy ciała, a także

osobniczej aktywności fizycznej.

osobniczej aktywności fizycznej.



Na sprawność fizyczną składa się nie

Na sprawność fizyczną składa się nie

tylko zasób opanowanych ćwiczeń

tylko zasób opanowanych ćwiczeń

ruchowych, ale poziom wydolności

ruchowych, ale poziom wydolności

wszystkich narządów i układów, zdolności

wszystkich narządów i układów, zdolności

motoryczne (siłowe, szybkościowe,

motoryczne (siłowe, szybkościowe,

wytrzymałościowe i koordynacyjne), a

wytrzymałościowe i koordynacyjne), a

nawet pewne elementy aktywnego stylu

nawet pewne elementy aktywnego stylu

życia. Skuteczność działania

życia. Skuteczność działania

poszczególnych fizjologicznych funkcji

poszczególnych fizjologicznych funkcji

organizmu, a w szczególności sposób

organizmu, a w szczególności sposób

przetwarzania energii oraz zdolność

przetwarzania energii oraz zdolność

dostatecznego przystosowania do

dostatecznego przystosowania do

zmiennych warunków otoczenia, mają

zmiennych warunków otoczenia, mają

więc tutaj pierwszoplanowe znaczenie.

więc tutaj pierwszoplanowe znaczenie.

Sprawność motoryczna:

Sprawność motoryczna:



Jest ważna szczególnie w okresie

Jest ważna szczególnie w okresie

wzrastania, kiedy dziecko odkrywa

wzrastania, kiedy dziecko odkrywa

swoje ruchowe możliwości i rozwija

swoje ruchowe możliwości i rozwija

podstawowe umiejętności

podstawowe umiejętności

motoryczne. Wówczas też

motoryczne. Wówczas też

wykształcają się zwinność,

wykształcają się zwinność,

równowaga, szybkość ruchów i

równowaga, szybkość ruchów i

koordynacja.

koordynacja.

Podział zdolności

Podział zdolności

motorycznych:

motorycznych:

1.

1.

Zdolności kondycyjne-

Zdolności kondycyjne-

warunkowane

warunkowane

głównie właściwościami strukturalnymi

głównie właściwościami strukturalnymi

(wielkość, masa, proporcje i składniki ciała)

(wielkość, masa, proporcje i składniki ciała)

oraz właściwościami morfo fizjologicznymi

oraz właściwościami morfo fizjologicznymi

energetycznymi. Do podstawowych

energetycznymi. Do podstawowych

zdolności kondycyjnych należą:

zdolności kondycyjnych należą:

a)

a)

zdolności siłowe-

zdolności siłowe-

charakteryzują te

charakteryzują te

właściwości, które umożliwiają

właściwości, które umożliwiają

pokonywanie znacznego oporu

pokonywanie znacznego oporu

zewnętrznego lub przeciwstawiania się mu

zewnętrznego lub przeciwstawiania się mu

skurczem mięśni.

skurczem mięśni.

b)

b)

zdolności szybkościowe-

zdolności szybkościowe-

charakteryzują

charakteryzują

zespół tych właściwości, które umożliwiają

zespół tych właściwości, które umożliwiają

wykonywanie określonych (tzn. trwających

wykonywanie określonych (tzn. trwających

długo i przez to nie wywołujących

długo i przez to nie wywołujących

zmęczenia) zadań w możliwie krótkim

zmęczenia) zadań w możliwie krótkim

czasie.

czasie.

c)

c)

zdolności wytrzymałościowe-

zdolności wytrzymałościowe-

charakteryzują osobnicze możliwości

charakteryzują osobnicze możliwości

człowieka do podejmowania długotrwałych

człowieka do podejmowania długotrwałych

wysiłków o określonej intensywności, a

wysiłków o określonej intensywności, a

więc wskazują one na poziom odporności

więc wskazują one na poziom odporności

na zmęczenie.

na zmęczenie.

2.

2.

Zdolności koordynacyjne-

Zdolności koordynacyjne-

warunkowane przez funkcję

warunkowane przez funkcję

sterowania i regulacji ruchu;

sterowania i regulacji ruchu;

charakteryzują możliwości

charakteryzują możliwości

precyzyjnego wykonywania

precyzyjnego wykonywania

złożonych pod względem stosunków

złożonych pod względem stosunków

czasowo-przestrzennych czynności

czasowo-przestrzennych czynności

ruchowych, umiejętności

ruchowych, umiejętności

przestawienie się i dostosowania do

przestawienie się i dostosowania do

nowych, a czasem również

nowych, a czasem również

nieoczekiwanych sytuacji.

nieoczekiwanych sytuacji.

Rozwój motoryczny i jego

Rozwój motoryczny i jego

składniki:

składniki:



Rozwój ruchowy polega na osiąganiu

Rozwój ruchowy polega na osiąganiu

kontroli nad ruchami ciała poprzez

kontroli nad ruchami ciała poprzez

skoordynowanie czynności ośrodków

skoordynowanie czynności ośrodków

nerwowych, nerwów i mięśni. Kontrola ta

nerwowych, nerwów i mięśni. Kontrola ta

wywodzi się z rozwoju odruchów i

wywodzi się z rozwoju odruchów i

globalnej aktywności, charakterystycznej

globalnej aktywności, charakterystycznej

dla noworodka w chwili urodzenia. W ciągu

dla noworodka w chwili urodzenia. W ciągu

czterech lub pięciu lat życia osiąga

czterech lub pięciu lat życia osiąga

kontrolę w zakresie tzw. dużej motoryki,

kontrolę w zakresie tzw. dużej motoryki,

która dotyczy wielkich powierzchni ciała

która dotyczy wielkich powierzchni ciała

używanych, np. przy chodzeniu czy

używanych, np. przy chodzeniu czy

bieganiu.

bieganiu.



Po piątym roku życia główny kierunek

Po piątym roku życia główny kierunek

rozwoju obejmuje sferę kontroli bardziej

rozwoju obejmuje sferę kontroli bardziej

precyzyjnych ruchów angażujących

precyzyjnych ruchów angażujących

mniejsze grupy mięśni. Biorą one udział w

mniejsze grupy mięśni. Biorą one udział w

czynnościach takich jak rzucanie i

czynnościach takich jak rzucanie i

chwytanie piłki, pisanie i posługiwanie się

chwytanie piłki, pisanie i posługiwanie się

narzędziami. W przypadku normalnego

narzędziami. W przypadku normalnego

rozwoju ruchowego, gdy nie wystąpią

rozwoju ruchowego, gdy nie wystąpią

żadne zakłócenia ze strony środowiska ani

żadne zakłócenia ze strony środowiska ani

upośledzenia rozwoju fizycznego bądź

upośledzenia rozwoju fizycznego bądź

umysłowego, dziecko sześcioletnie osiąga

umysłowego, dziecko sześcioletnie osiąga

gotowość do tego, by przystosować się do

gotowość do tego, by przystosować się do

wymagań szkoły i uczestniczyć w

wymagań szkoły i uczestniczyć w

zabawowych czynnościach rówieśników.

zabawowych czynnościach rówieśników.

Od czego zależy rozwój

Od czego zależy rozwój

motoryczny?

motoryczny?

1.

1.

Od dojrzewania struktur układu nerwowego i

Od dojrzewania struktur układu nerwowego i

mięśniowego,. Najpierw pojawiają się odruchy, a

mięśniowego,. Najpierw pojawiają się odruchy, a

dopiero później czynności dowolne. Aktywność

dopiero później czynności dowolne. Aktywność

globalna, występująca zaraz po urodzeniu,

globalna, występująca zaraz po urodzeniu,

przekształca się stopniowo w proste schematy

przekształca się stopniowo w proste schematy

ruchów dowolnych, stanowiące podłoże dla

ruchów dowolnych, stanowiące podłoże dla

rozwoju sprawności. Dopóki układ mięśniowy

rozwoju sprawności. Dopóki układ mięśniowy

dziecka nie osiągnie odpowiedniego stopnia

dziecka nie osiągnie odpowiedniego stopnia

dojrzałości, dopóty nie będzie ono mogło

dojrzałości, dopóty nie będzie ono mogło

opanować sprawności ruchowych. Mięśnie

opanować sprawności ruchowych. Mięśnie

prążkowane, które rozwijają się przez całe

prążkowane, które rozwijają się przez całe

dzieciństwo kierują ruchami dowolnymi. Gdy są

dzieciństwo kierują ruchami dowolnymi. Gdy są

dostatecznie dojrzałe, możliwa jest koordynacja

dostatecznie dojrzałe, możliwa jest koordynacja

czynności dowolnych.

czynności dowolnych.

2.

2.

Opanowanie przez dziecko

Opanowanie przez dziecko

sprawności ruchowej wymaga pewnej

sprawności ruchowej wymaga pewnej

dojrzałości. Dopóki układ nerwowy i

dojrzałości. Dopóki układ nerwowy i

mięśnie nie są dobrze rozwinięte,

mięśnie nie są dobrze rozwinięte,

bezskuteczne są próby wyuczenia

bezskuteczne są próby wyuczenia

dziecka sprawności ruchowych.

dziecka sprawności ruchowych.

3.

3.

Rozwój ruchowy wykazuje możliwe do

Rozwój ruchowy wykazuje możliwe do

przewidzenia sekwencje zmian.

przewidzenia sekwencje zmian.

Wyróżniamy dwa prawa dotyczące

Wyróżniamy dwa prawa dotyczące

kierunku rozwoju

kierunku rozwoju

–

–

prawo następstwa cefalokaudalnego

prawo następstwa cefalokaudalnego

–

–

rozwój przebiega wzdłuż ciała, od głowy do

rozwój przebiega wzdłuż ciała, od głowy do

stóp. Oznacza to, że postęp w strukturze i

stóp. Oznacza to, że postęp w strukturze i

funkcji ujawnia się najpierw w okolicach

funkcji ujawnia się najpierw w okolicach

głowy, następnie w obrębie tułowia i

głowy, następnie w obrębie tułowia i

wreszcie w okolicach kończyn dolnych;

wreszcie w okolicach kończyn dolnych;

-

-

prawo następstwa proksymodyskalnego

prawo następstwa proksymodyskalnego

–

–

rozwój postępuje od bliższego do dalszego,

rozwój postępuje od bliższego do dalszego,

a więc od części ciała znajdujących się w

a więc od części ciała znajdujących się w

pobliżu osi centralnej (kręgosłupa) do

pobliżu osi centralnej (kręgosłupa) do

dalszej zewnętrznych części ciała.

dalszej zewnętrznych części ciała.

4.

4.

Można ustalić normy rozwoju ruchowego.

Można ustalić normy rozwoju ruchowego.

Rozwój ruchowy przebiega we wczesnym

Rozwój ruchowy przebiega we wczesnym

dzieciństwie w sposób możliwy do

dzieciństwie w sposób możliwy do

przewidzenia co pozwala na ustalenie norm

przewidzenia co pozwala na ustalenie norm

opartych na przeciętnym dziecku, w którym

opartych na przeciętnym dziecku, w którym

występują różne formy aktywności

występują różne formy aktywności

ruchowej. Normy dotyczące różnych

ruchowej. Normy dotyczące różnych

rodzajów czynności dowolnych tj. siedzenie,

rodzajów czynności dowolnych tj. siedzenie,

stanie, sięganie, chwytanie są używane

stanie, sięganie, chwytanie są używane

przy ocenie rozwoju umysłowego do

przy ocenie rozwoju umysłowego do

momentu, kiedy można stosować testy

momentu, kiedy można stosować testy

inteligencji oparte na zadaniach

inteligencji oparte na zadaniach

werbalnych.

werbalnych.

5.

5.

Zachodzą różnice w tempie rozwoju

Zachodzą różnice w tempie rozwoju

motorycznego. Rozwój ruchowy w

motorycznego. Rozwój ruchowy w

szczegółach różni się u

szczegółach różni się u

poszczególnych jednostek. Pewne

poszczególnych jednostek. Pewne

czynniki przyspieszają, inne zaś

czynniki przyspieszają, inne zaś

opóźniają tempo rozwoju ruchowego.

opóźniają tempo rozwoju ruchowego.

Motoryczność wg

Motoryczność wg

D.Blume

D.Blume



Wiedza o motoryczności człowieka jest

Wiedza o motoryczności człowieka jest

podstawowym zagadnieniem w naukach o

podstawowym zagadnieniem w naukach o

kulturze fizycznej. Pierwsze teorie

kulturze fizycznej. Pierwsze teorie

motoryczności mówiły, że działania

motoryczności mówiły, że działania

ruchowe człowieka polegają na

ruchowe człowieka polegają na

nadążającym porównywaniu pożądanej

nadążającym porównywaniu pożądanej

wartości z aktualną, dotyczącą wskaźników

wartości z aktualną, dotyczącą wskaźników

charakteryzujących ruch. Najczęściej

charakteryzujących ruch. Najczęściej

badano zagadnienia związane z

badano zagadnienia związane z

kondycyjnymi zdolnościami motorycznymi.

kondycyjnymi zdolnościami motorycznymi.

Większość autorów uważało siłę,

Większość autorów uważało siłę,

wytrzymałość i szybkość za podstawowe

wytrzymałość i szybkość za podstawowe

zdolności kondycyjne.

zdolności kondycyjne.



Od ponad 30 lat istnieje podział na

Od ponad 30 lat istnieje podział na

zdolności motoryczne koordynacyjne i

zdolności motoryczne koordynacyjne i

kondycyjne. Zdolności kondycyjne tworzą:

kondycyjne. Zdolności kondycyjne tworzą:

siła, szybkość, wytrzymałość. Niektórzy

siła, szybkość, wytrzymałość. Niektórzy

uważali, że siła występuje na pograniczu

uważali, że siła występuje na pograniczu

zdolności koordynacyjnych i kondycyjnych.

zdolności koordynacyjnych i kondycyjnych.

W 1981 D.Blume uzasadnił istnienie

W 1981 D.Blume uzasadnił istnienie

następujących zdolności koordynacyjnych:

następujących zdolności koordynacyjnych:

łączenia ruchów, zachowania równowagi,

łączenia ruchów, zachowania równowagi,

orientacji przestrzennej, różnicowania

orientacji przestrzennej, różnicowania

ruchów, szybkiej reakcji, rytmizacji

ruchów, szybkiej reakcji, rytmizacji

ruchów, dostosowania i przetwarzania się.

ruchów, dostosowania i przetwarzania się.



Wszystkie zdolności koordynacyjne

Wszystkie zdolności koordynacyjne

występują w trzech strukturalnie

występują w trzech strukturalnie

zróżnicowanych zestawach: uczenia się

zróżnicowanych zestawach: uczenia się

ruchu, sterowania i regulacji ruchami,

ruchu, sterowania i regulacji ruchami,

adaptacji motorycznej. Z

adaptacji motorycznej. Z

najobszerniejszym zestawem zdolności

najobszerniejszym zestawem zdolności

uczenia się łączą się wszystkie zdolności

uczenia się łączą się wszystkie zdolności

koordynacyjne, z zestawem sterowania

koordynacyjne, z zestawem sterowania

ruchami- przede wszystkim zdolności

ruchami- przede wszystkim zdolności

związane z wykonywaniem ruchów

związane z wykonywaniem ruchów

standardowych, zaś z zestawem adaptacji

standardowych, zaś z zestawem adaptacji

motorycznej – zdolności określające

motorycznej – zdolności określające

możliwości dostosowania ruchów do

możliwości dostosowania ruchów do

zmieniających się warunków i sytuacji.

zmieniających się warunków i sytuacji.

Bibliografia

Bibliografia



Blume D.D. (1978a) Zu einigen wesentlichen
theoretischen Grundpozitionen für die
Untersuchung der koordinativen Fähigkeiten.
„Theor. Prax. Körperkult.“, Nr. 1; s. 29–36.



Starosta W. (1978b) Nowy sposób pomiaru tzw.
skoczności. Monografie nr 96, AWF w Poznaniu, s.
351–355.



Starosta W. (1993a) Koordynacja ruchowa

Starosta W. (1993a) Koordynacja ruchowa

człowieka. (W:) Motoryczność człowieka – jej

człowieka. (W:) Motoryczność człowieka – jej

struktura, zmienność i uwarunkowania, (red.) W.

struktura, zmienność i uwarunkowania, (red.) W.

Osiński. Monografie nr 310, AWF w Poznaniu, s. 81–

Osiński. Monografie nr 310, AWF w Poznaniu, s. 81–

120.

120.