Zaburzenia jedzenia

Zaburzenia jedzenia

klasyfikowane

w DSM-IV w części „zaburzenia

niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa

„

• Pica
• Ruminacja
• Zaburzenia karminia

Zaburzenia jedzenia

klasyfikowane w DSM-IV w części

ogólnej

• Anereksja Nerwosa
• Bulimia Nerwosa

Dziecięce zaburzenia jedzenia

nie objęte klasyfikacją DSM

(Lask 1993)

1. Emocjonalne zaburzenie polegające na

odmowie przyjmowania pokarmu (

Food

avoidance emotional disorder

FAED)

2. Odmawianie jedzenia (

Food refusal

)

3. Uogólniona odmowa uczestnictwa w

aktywnościach (

Pervasive refusal

)

4. Jedzenie wybranych pokarmów (

Selective

eating)

5. Utrata apetytu związana z

depresją

(

Appetite loss secondary to depression)

Charakterystyka FEAD

• Zaburzenie emocjonalne, w którym

objawem osiowym jest odmowa
przyjmowania pokarmu

• Historia unikania lub ograniczania

jedzenia

• Kryteria DSM dla Anoreksji nie są

spełnione

• Unikanie jedzenia nie jest spowodowane

psychozą, zaburzeniami organicznymi
lub nadużywaniem narkotyków

Odmowa jedzenia

1.

Odmowa jedzenia w pewnych sytuacjach

2.

Zwykle wtórne do zaburzeń zachowania

3.

Dzieci, które odmawiaja jedzenia nie
koncentrują sie na swojej wadze, ilości
przyjmowanych kalorii lub obrazie ciała

4.

Zwykle używają jedzenia jako karty
przetargowej w konflikcie z rodzicami

Uogólniona odmowa

uczestnictwa

1.

Dziecko odmawia uczestnictwa w wielu

różnych aktywnościach miedzy innymi

odmawia jedzenia.

2.

Często jest to spowodowane przeżytą

traumą

3.

Dzieci te często są niedożywione i mają

wagę poniżej wagi minimalnej dla wieku i

wzrostu, ale nie spełniaja kryteriów

diagnostycznych dla Anoreksji

4.

Oddziaływania terapeutyczne są inne niz

w przypadku oddzialywań przy

zaburzeniach jedzenia,

Jedzenie tylko wybranych

pokarmów

1. Dziecko je jedynie kilka, wybranych

pokarmów

2. Nie cierpi na niedowagę
3. Trafiają do klinicysty zazwyczaj z

powodu problemów w życiu
społecznym

Utrata apetytu związana z

depresją

1. 56% dzieci cierpiących na Anoreksję

przed okresem dojrzewania spełnia
kryteria diagnostyczne depresji

2. Współwystępowanie obu zaburzeń

wymaga dalszych badań

Diagnoza Anoreksji

• Spadek wagi do poziomu poniżej

minimalnej wagi dla wieku i wzrostu

• Silna obawa nadwagi i przybierania

na wadze

• Amenorrhea (brak trzech kolejnych

menstruacji)

• Zaburzony obraz własnego ciała

Problemy diagnozowania u

dzieci przed okresem

dojrzewania

1. Niejedzenie może powstrzymać

wystąpienie menstruacji

2. Wymóg aby waga była 15% poniżej

wagi wymaganej dla danego
wzrostu jest trudny do spełnienia
gdyż nie jedzenie zatrzymuje wzrost

Proponowane kryteria diagnozy

Anoreksji dla dzieci przed

okresem dojrzewania

Lask and Bryant-Waugh (Bryant-Waugh and Kaminski,

1993) proponują uzycie następujących kryteriów

kwestionariusza Great Ormond Street:

1. odmawianie jedzenia
2. dwa z poniższych:
a. Utrata wagi lub nie przybywanie na wadzea.
b. Nadmierne skupienie się na problemie swojej wagi
c. Nadmierne skupienie się na ilości przyjmowanych kalorii
d. Zniekształcony obraz własnego ciała
e. Silny niepokój, że się utyje
f. Wywoływanie wymiotów
g. Nadmierne gimnastykowanie się
h. Używanie środków przeczyszczających

Niebezpieczeństwa związane z

głodzeniem się w dzieciństwie

1. Dzieci mają mnięjsze zasoby tłuszczowe

i szybciej następuje wyniszczenie

2. Stan dzieci pogarsza się szybciej i szybciej

osiągaja stan wyniszczenia

3. U dzieci szybciej pojawia się depresja
4. Zatrzymanie wzrostu
5. Duże ryzyko odwodnienia
6. Opóźnienie rozwoju seksualnego
7. Słaba koncentracja i złe wyniki w nauce

związane z wyniszczeniem fizycznym

8. Atrofia mózgu
9. Obniżony poziom niektórych

składników krwi

10. U Chłopców w okresie przed

dojrzewaniem ryzyko Anoreksji jest
wieksze niż u nastolatków lub
dorosłych mężczyzn

Epidemiologia Anoreksji

• Anoreksja występuje u 0.5%-1%

dziewcząt oraz u około 0.02% chłopców.

Najwięcej zachorowań w wieku 14-19 lat

zachorowania przed 11 r.ż. I po 22 r.ż.

Są bardzo rzadkie (żródło: Amerykańskie

Towarzystwo Psychiatryczne 1994)

• W Polsce nie ma statystyk ale badania

niewielkich grup nastolatków wskazuja,

że na Anoreksję cierpi 2% wszystkich

dziewcząt w wieku 12-18 lat. Dodatkowo

4% może mieć fazę wstępną choroby.

Anoreksja a Bulimia-diagoza

różnicowa

• W Bulimii zawsze występują napady

obrzarstwa podczas gdy w jednym z typów

Anoreksji nie występują napady obrzarstwa

• W Bulimii występują czynności majace na

celu zapobieganie przybrania na wadze i

pozbycie się zjedzonego jedzenia przed

jego strawieniem (zazwyczaj nakłanianie

się do wymiotów)

• W anoreksji waga zawsze mniejsza od wagi

minimalnej w stosunku do wzrostu a w

bulimi waga zmienna

Dwa typy Anoreksji

• Typ ograniczający (restricting)
• Typ bulimiczny
W przeszłości jeśli ktoś cierpiał na typ

bulimiczny anoreksji, stawiano mu
dwie diagnozy Anoreksji i Bulimii ale
w DSM-IV stawia się tylko jedną
diagnozę

Etiologia

• Najprawdopodobniej przyczyny są

różne u różnych dzieci i kombinacja
czynników biologicznych,
psychologicznych i środowiskowych
odgrywa tu rolę

Czynniki biologiczne:

Hipoteza dotyczaca poziomu serotoniny w

regulowaniu potrzeby przyjmowania
pokarmów. Zwiększony poziom serotoniny
w określonych drogach nerwowych
powoduje hamowanie przyjmowania
pokarmów oraz zachowania kompulsyjne i
sztywność w zachowaniu
(charakterystyczne dla anoreksji). Nie jest
jednak jasne czy zwiększony poziom
serotoniny, znajdowany w badaniach u
osób z anoreksją, jest skutkiem czy
przyczyną anoreksji.

Czynniki psychologiczne

• Problemy rodziny jako czynniki wywołujace i

podtrzymujące objawy anoreksji.

1.

Minuchin n.p. Twierdził, że rola osoby z anoreksją

polega na odwracaniu uwagi od konfliktów między

rodzicami i w ten sposób powstrzymywaniu rodziny

przed rozpadem. Oboje rodzice skupiają uwagę na

problemach dziecka co tworzy poczucie solidarności

2.

Inne teorie zakładają że zbyt duże wymagania i

kontrola rodziców może prowadzić do:

A. buntu poprzez ograniczanie jedzenia
B.

imitacji rodziców a więc tendencji do silnej kontroli

własnego zachowania

C.

Dużej zależności od rodziców i niechęci do dorastania

i konieczności uniezależniania się

Czynniki społeczne i

środowiskowe

• Moda na szczupłość wśród

nastolatków

• Pewne zawody wymagają

„delikatnego”, „zwiewnego” wyglądu i
osoby pracujące w tych zawodach są
szczególnie narażone na anoreksję

• Dzieci bywają chwalone kiedy

schudną lub krytykowane jeśli utyja

Ewaluacja

Ocena funkcjonowania

poznawczego

Iloraz Inteligencji jest zazwyczaj wysoki lub bardzo

wysoki z wynikami w Skali Słownej przewyższającymi
wyniki w Skali Bezsłownej.

Najwyższe wyniki widzimy zazwyczaj w skalach:

Informacje, Słownik, Arytmetyka.

W Skalach kodowanie i symbole/// osoby z anoreksją

albo osiągają wyjątkowo wysokie wyniki (z powodu
dobrej koncentracji) albo wyjątkowo niskie (z powodu
perfekcjonizmu i tendencji do wielokrotnego
sprawdzania)

Ocena Funkcjonowania

Rodziny

• Family Environment Scale
Rodziny osób cierpiących na Anoreksję

mają podniesione wyniki w

następujących podskalach: Spójność

Rodziny, Silne Moralne i Religijne

Wartości, Dobra Organizacja, Silna

Kontrola oraz obniżone wyniki w

następujących podskalach:

Niezależność i Aktywne Poszukiwanie

Rozrywki

Oddziaływanie

Konsultacja medyczna

A. badanie lekarskie w celu wyklucznia

innych zaburzeń

B. Kontrola przybierania na wadze

(wymagane1/8-1/4 kg. dziennie)

C. Kontrola ilości zjedzonego jedzenia
D. Kontrola poziomu elektrolitów

Oddziaływania Behawioralne

(leczenie objawu)

• Znalezienie odpowiednich kar i nagród.

Zwykle jako kary i nagrody przyznawane są

lub oddawane przywileje szpitalne.

• Ustalenie regół i powiązanie kar i nagród z

przybieraniem na wadze (przyrost wagi ,

który jest wymagany aby utrzymać

przwileje musi być dokładnie sprecyzowany)

• Jeśli interwencje behawioralne zawiodą

(zdarza się to rzadko), stosuje się

odrzywianie bezpośrednio do przewodu

pokarmowego.

Psychoterapia Indywidualna

(

towarzyszy terapii behawioralnej i koncentruje sie

na:)

1. ambiwalencji dotyczącej zależności
2. zaprzeczaniu chorobie
3. lęku przed nadwagą
4. potrzebie perfekcji
5. Gniewie w stosunku do rodziny

W podejściu poznawczym terapia koncentruje

sie na modyfikacji nieprzystosowawczych

mysli, podnoszeniu samooceny, ćwiczeniu
samokontroli

i umiejętności relaksacji

Terapia Grupowa

Zalety terapii grupowej:
1. Starsi członkowie grupy mogą modelować

zachowania i postawy młodszych

2. Konfrontacja nieprzystosowawczych

postaw jest łatwiejsza

3. Grupa moż stanowić wsparcie
4. Grupa pozwala na zmniejszenie stygmy
5. Grupa stanowi forum do dyskusji,

facylituje empatie i pozwala na porównanie

różnych punktów widzenia

Terapia Rodzinna

• Obserwacja reakcji rodziny na

zachowanie dziecka, które odmawia
jedzenia

• Ocena siły więzi między członkami

rodziny, granic między poszczególnymi
osobami oraz tego czy rodzice ułatwiają
czy utrudniają uniezależnianie się

• Ocena koalicji między poszczególnymi

członkami rodziny przeciwko innym

Farmakologia

• Nie ma badan pokazujących, że jakieś

leki działają na wszystkich chorych

• Stosowane dawniej neuroleptyki

stopniowo są wycofywane choć używa

się nietypowych neuroleptyków dla

niektórych pacjentów

• Antydepresyjne leki takie jak

amitryptolina i fluoxatyna sa używane

w przypadkach gdy Anoreksji

towarzyszy depresja

Bulimia

Diagnoza

• Pacjent spożywa duża ilość jedzenia

jednocześnie odczuwając brak

kontroli nad swoim zachowaniem

• Po napadzie obżarstwa następują

zachowania mające na celu

zapobieganie przybierania na wadze

• Co najmniej dwa napady obżarstwa

bez kontroli w ciągu tygodnia przez

co najmniej 3 miesiące

Zachowania charakterystyczne
(

nie wchodzące w skład kryteriów diagnozy)

• Zwykle spożywane jedzenie jest wysoko

kaloryczne

• Zwykle epizody obżarstwa odbywaja się

w tajemnicy (często są przygotowywane

tak by nie zostały wykryte)

• Potrzeba jedzenia jest niekontrolowana i

przymus zdobycia jedzenia może

prowadzić nawet do zachowań

społecznie nieakceptowanych (np.

kradzież)

Epidemiologia

• 1%-3% kobiet cierpi na Bulimię jeśli

stosujemy kryteria DSM-IV (

dane:

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne 1994)

• 4%-20% kobiet jesli weżmie się też pod uwagę

zachowania bulimiczne (

czyli nie są spełnione

kryteria DSM-IV)

• Bulimia występuje 7 razy częściej u kobiet niż

u mężczyzn

• Najcześciej rozpoczyna się między 13 a 22 r.ż.

Różnice między bulimią a

anoreksją

• Osoby cierpiące na Anoreksję są z definicji poniżej

normalnej wagi podczas gdy osoby cierpiace na

Bulimię mogą mieć wagę w normie lub mieć

nadwagę

• Bulimia nie zagraża życiu

• Bulimia powoduje następujące problemy

medyczne: niedobór elektrolitów, chore zęby,

• Osoby cierpiące na Bulimię często czują, że

straciły kontrolę nad swoim ciałem podczas gdy

osoby cierpiące na Anoreksję maja pełną kontrolę

• Osoby cierpiące na Bulimię są bardziej

ekstrawertywne i mają skłonności do

niekontrolowanych wybuchów gniewu

Etiologia

• Teoria poszukiwania nowych doświadczeń.

Kompulsja jedzenia często porównywana jest do

uzależnień

• Teoria poczucia winy: obżarstwo jest

niekontrolowane i po napadzie obżarstwa

następuje poczucie winy, wstyd, nipokój, że

tajemnica się wyda

• Teoria modelowania: fakt, że inne dziewczyny w

szkole wymiotuja zeby utrzymac wagę

powoduje, że staje się to akceptowanym

zachowniem

• Teorie biologiczne: endorfiny uważane są za

neuroprzekaźniki odpowiedzialne za przejadanie

się

Ewaluacja

• Ewaluacja funkcjonowania rodziny

(Family Environment Scale)

• Techniki kwestionariuszowe (Eating

Disorder Inventory, Compulsive
Eating Scale, Bulimic Thought
Questionnaire)

Oddziaływania

Oddziaływania Medyczne

• Konsultacja lekarska
• Interwencje medyczne zwiazane z

problemami wynikajacymi z Bulimii

• Hospitalizacja- umieszczenie w

ustrukturalizowanym środowisku, w

którym ograniczony jest dostęp do

jedzenia i kontrolowany jest dostęp do

środków przczyszczających

• Farmakologia (zazwyczaj leczenie

współwystępujacych problemów)

Psychoterapia Indywidualna

• Samo-obserwacja: pacjent proszony jest o

prowadzenie pamiętnika, w którym opisuje: jak

i kiedy je, co mysli i co czuje.

• Pacjent uczy sie kontrolować swoje zachowanie

podczas jedzenia i uczy się regularnie jeść

• Psychoedukacja dotyczaca Bulimii

a. identyfikowania

nieprzystosowawczych mysli dotyczących

obrazu własnego ciała, jedzenia i zachowań

zwiazanych z jedzeniem

b. Uczenie odpowiednich metod kontroli wagi

• Zawieranie kontraktu w którym stosuje się

samo-wzmacnianie powstrzymywania się od

wymiotów i od napadów obżarstwa

Terapia Grupowa

• Terapia grupowa powinna być

poprzedzana terapią indywidualną.
Stosowana jako jedyne oddziaływanie
jest mało skuteczna

Terapia rodzinna

• Wzmacnianie podsystemu

rodzicielskiego