Stratyfikacja społeczna

Stratyfikacja społeczna

Nierówności społeczne

Nierówności społeczne

W przeszłości nierówności społeczne w

W przeszłości nierówności społeczne w

naszym kręgu kulturowym oparte

naszym kręgu kulturowym oparte

były na różnych wyznacznikach, nie

były na różnych wyznacznikach, nie

tylko ekonomicznym (materialnym).

tylko ekonomicznym (materialnym).

Cztery podstawowe systemy stratyfikacji

Cztery podstawowe systemy stratyfikacji

społeczeństw ludzkich

społeczeństw ludzkich

W socjologicznym sensie można mówić

W socjologicznym sensie można mówić

o czterech systemach nierówności

o czterech systemach nierówności

społecznych:

społecznych:

Niewolnictwie

Niewolnictwie

Systemie kastowym

Systemie kastowym

Systemie feudalnym (stanowym)

Systemie feudalnym (stanowym)

Systemie klasowo-warstwowym

Systemie klasowo-warstwowym

System klasowo-warstwowy

System klasowo-warstwowy

System klasowo-warstwowy

System klasowo-warstwowy

- współczesne zróżnicowanie społeczne

- współczesne zróżnicowanie społeczne

Podstawowe współczesne kategorie

Podstawowe współczesne kategorie

opisu zróżnicowań społecznych to

opisu zróżnicowań społecznych to

klasa i warstwa.

klasa i warstwa.

Można mówić o dwóch generalnych

Można mówić o dwóch generalnych

tradycjach analizy struktury klasowo-

tradycjach analizy struktury klasowo-

warstwowej: marksowskiej i

warstwowej: marksowskiej i

współczesnej.

współczesnej.

Według pierwszej z nich mówi się o

Według pierwszej z nich mówi się o

dwóch klasach społecznych.

dwóch klasach społecznych.

Model Marksa

Model Marksa

•

Autor pojęcia klasy społecznej Karol

Autor pojęcia klasy społecznej Karol

Marks, podstawowe podziały w

Marks, podstawowe podziały w

społeczeństwie wiązał z różnicą

społeczeństwie wiązał z różnicą

stosunku do środków produkcji.

stosunku do środków produkcji.

Model struktury społecznej ma

Model struktury społecznej ma

charakter biegunowy: burżuazja i

charakter biegunowy: burżuazja i

proletariat.

proletariat.

Definicje klasy społecznej i warstwy społecznej (P.Sztompka)

Definicje klasy społecznej i warstwy społecznej (P.Sztompka)

Klasa społeczna – wielki segment

Klasa społeczna – wielki segment

społeczeństwa obejmujący osoby o

społeczeństwa obejmujący osoby o

podobnej sytuacji własnościowej

podobnej sytuacji własnościowej

(zwłaszcza w zakresie posiadania środków

(zwłaszcza w zakresie posiadania środków

produkcyjnych, czyli kapitału

produkcyjnych, czyli kapitału

ekonomicznego).

ekonomicznego).

Definicje klasy społecznej i warstwy społecznej (P.Sztompka)

Definicje klasy społecznej i warstwy społecznej (P.Sztompka)

Warstwa społeczna – kategoria powiązana więzią

Warstwa społeczna – kategoria powiązana więzią

subiektywną, różniąca się od innych zbiorowymi

subiektywną, różniąca się od innych zbiorowymi

szansami osiągania społecznie cenionych dóbr –

szansami osiągania społecznie cenionych dóbr –

bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji oraz

bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji oraz

wynikającym z tego poziomem i stylem życia,

wynikającym z tego poziomem i stylem życia,

typową ideologią i obyczajami.

typową ideologią i obyczajami.

Definicje warstw społecznych

Definicje warstw społecznych

Warstwy społeczne są to grupy

Warstwy społeczne są to grupy

społeczno-zawodowe, które różnią się

społeczno-zawodowe, które różnią się

zajmowaną pozycją w strukturze

zajmowaną pozycją w strukturze

społecznej, uznające siebie i

społecznej, uznające siebie i

uznawane przez inne za społecznie

uznawane przez inne za społecznie

wyższe lub niższe i charakteryzujące

wyższe lub niższe i charakteryzujące

się specyficznym stylem życia

się specyficznym stylem życia

(M.

(M.

Weber).

Weber).

Dwa podstawowe stanowiska dotyczące stratyfikacji

Dwa podstawowe stanowiska dotyczące stratyfikacji

Można mówić o dwóch podstawowych w socjologii

Można mówić o dwóch podstawowych w socjologii

stanowiskach wobec nierówności społecznych.

stanowiskach wobec nierówności społecznych.

Pierwsze można określić jako marksistowskie,

Pierwsze można określić jako marksistowskie,

drugie jako funkcjonalistyczne.

drugie jako funkcjonalistyczne.

Tradycyjne marksowskie stanowisko – to stanowisko

Tradycyjne marksowskie stanowisko – to stanowisko

krytyki nierówności społecznej i ich konsekwencji.

krytyki nierówności społecznej i ich konsekwencji.

Nierówności prowadzą do wyzysku. Rezultatem jest

Nierówności prowadzą do wyzysku. Rezultatem jest

walka klasowa.

walka klasowa.

Funkcjonalistyczna teoria stratyfikacji

Funkcjonalistyczna teoria stratyfikacji

Czy to dobrze, że w społeczeństwie

Czy to dobrze, że w społeczeństwie

istnieją nierówności? K. Marks

istnieją nierówności? K. Marks

twierdził, że nie; K. Davis i W. Moore

twierdził, że nie; K. Davis i W. Moore

twierdzą, że tak – stratyfikacja jest

twierdzą, że tak – stratyfikacja jest

nieunikniona i społecznie niezbędna.

nieunikniona i społecznie niezbędna.

Funkcjonalistyczna teoria stratyfikacji

Funkcjonalistyczna teoria stratyfikacji

Społeczeństwo jako funkcjonujący system musi w

Społeczeństwo jako funkcjonujący system musi w

pewien określony sposób przydzielić swoim

pewien określony sposób przydzielić swoim

członkom pozycje społeczne i skłonić ich do

członkom pozycje społeczne i skłonić ich do

wykonania związanych z nimi obowiązków.

wykonania związanych z nimi obowiązków.

Funkcjonalistyczna teoria stratyfikacji

Funkcjonalistyczna teoria stratyfikacji

Jeśli społeczeństwo ma funkcjonować dobrze, to

Jeśli społeczeństwo ma funkcjonować dobrze, to

pozycje społeczne powinny być zajmowane przez

pozycje społeczne powinny być zajmowane przez

najlepiej wykwalifikowane jednostki.

najlepiej wykwalifikowane jednostki.

Najważniejsze pozycje wymagają długiego i

Najważniejsze pozycje wymagają długiego i

trudnego przygotowania. Musi istnieć system

trudnego przygotowania. Musi istnieć system

nagród, by zachęcić ludzi uzdolnionych do

nagród, by zachęcić ludzi uzdolnionych do

zdobywania wymaganego przygotowania.

zdobywania wymaganego przygotowania.

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw –

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw –

stanowisko współczesne

stanowisko współczesne

William Lloyd Warner badając w latach

William Lloyd Warner badając w latach

czterdziestych XX w. społeczność

czterdziestych XX w. społeczność

miasteczka amerykańskiego wyróżnił sześć

miasteczka amerykańskiego wyróżnił sześć

poziomów pozycji społecznych. O pozycji

poziomów pozycji społecznych. O pozycji

społecznej różnych osób decyduje nie tylko

społecznej różnych osób decyduje nie tylko

wysokość dochodów, ale i inne czynniki –

wysokość dochodów, ale i inne czynniki –

na przykład szacunek i poważanie ze

na przykład szacunek i poważanie ze

względu na walory moralne.

względu na walory moralne.

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw

Warner

Warner

wyróżnił sześć klas społecznych:

wyróżnił sześć klas społecznych:

-

wyższą-wyższą

wyższą-wyższą

-

wyższą-niższą

wyższą-niższą

-

średnią-wyższą

średnią-wyższą

-

średnią-niższą

średnią-niższą

-

niższą-wyższą

niższą-wyższą

-

niższą-niższą

niższą-niższą

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw

N. Goodman wyróżnia w strukturze

N. Goodman wyróżnia w strukturze

współczesnego społeczeństwa

współczesnego społeczeństwa

brytyjskiego:

brytyjskiego:

-

Klasę wyższą

Klasę wyższą

-

Klasę średnią

Klasę średnią

-

Klasę robotniczą

Klasę robotniczą

-

Klasę niższą

Klasę niższą

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw

-

Klasa wyższa – składa się z jednostek, których

Klasa wyższa – składa się z jednostek, których

rodziny od pokoleń cieszyły się prestiżem,

rodziny od pokoleń cieszyły się prestiżem,

majątkiem i niekiedy dostępem do władzy

majątkiem i niekiedy dostępem do władzy

-

Klasa średnia – jednostki, które dorobiły się

Klasa średnia – jednostki, które dorobiły się

znacznego majątku przez biznes bądź wolne

znacznego majątku przez biznes bądź wolne

zawody oraz (na przeciwległym biegunie)

zawody oraz (na przeciwległym biegunie)

jednostki wykonujące zawody urzędnicze bądź

jednostki wykonujące zawody urzędnicze bądź

usługowe

usługowe

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw

Struktura klasowa współczesnych społeczeństw

Klasa robotnicza – jej członkowie zarabiają

Klasa robotnicza – jej członkowie zarabiają

na życie pracą własnych rąk

na życie pracą własnych rąk

Klasa niższa – jej członkowie nie pracują, lub

Klasa niższa – jej członkowie nie pracują, lub

osiągają tak niski dochód, że muszą być

osiągają tak niski dochód, że muszą być

wspierani przez władze

wspierani przez władze

Ruchliwość społeczna

Ruchliwość społeczna

Ruchliwość społeczna

Ruchliwość społeczna

– proces

– proces

prowadzący do zmiany miejsca

prowadzący do zmiany miejsca

jednostki lub grupy w hierarchicznym

jednostki lub grupy w hierarchicznym

układzie pozycji społecznych w

układzie pozycji społecznych w

zbiorowości

zbiorowości

Rodzaje ruchliwości społecznej

Rodzaje ruchliwości społecznej

Ruchliwość horyzontalna

Ruchliwość horyzontalna

– polega na tym,

– polega na tym,

iż jednostka, przemieszczając się z jednej

iż jednostka, przemieszczając się z jednej

grupy społecznej do drugiej, obejmuje w

grupy społecznej do drugiej, obejmuje w

niej pozycję społeczną podobną do

niej pozycję społeczną podobną do

poprzedniej pod względem rangi.

poprzedniej pod względem rangi.

Ruchliwość wertykalna

Ruchliwość wertykalna

– gdy w wyniku

– gdy w wyniku

przemieszczenia się następuje awans

przemieszczenia się następuje awans

społeczny lub społeczna degradacja

społeczny lub społeczna degradacja

jednostki.

jednostki.

Ruchliwość międzypokoleniowa

Ruchliwość międzypokoleniowa

Ruchliwość międzypokoleniowa

Ruchliwość międzypokoleniowa

–

–

polega na zmianie statusów

polega na zmianie statusów

społecznych, następującej w

społecznych, następującej w

stosunkowo długim okresie w wyniku

stosunkowo długim okresie w wyniku

wymiany grup wiekowych.

wymiany grup wiekowych.

Czynniki ruchliwości społecznej

Czynniki ruchliwości społecznej

a)

a)

Cechy jednostek i ich rodziców

Cechy jednostek i ich rodziców

b)

b)

Możliwość przesunięć, jaką stwarza

Możliwość przesunięć, jaką stwarza

dane społeczeństwo

dane społeczeństwo

c)

c)

Zmiany na rynku pracy

Zmiany na rynku pracy