Termin „

komunikacja”

wywodzi się z łaciny od słowa communicatio

i oznacza łączność,wymianę, rozmowę. W relacji między ludźmi komunikacja to
przekaz pewnej informacji(komunikatu) i zdolność do odbioru i rozumienia tego przekazu.

Często pojęcie to utożsamia się również ze sposobem przekazywania informacji

(komunikatów) oraz z relacjami, jakie zachodzą podczas ich wymiany.

Przekazywanie komunikatów odbywa się za pomocą umownych znaków,

takich jak: słowa, gesty, dźwięki litery, liczby, symbole.

Komunikacja werbalna

to komunikacja oparta na słowie.

Sprowadza się ona do tego, iż przekazując komunikaty używamy słów.
Rozmawiając z drugą osobą - używamy słów.
Czytając książkę - odbieramy komunikaty autora przekazane nam za pomocą słów.
Pisząc list lub maila przekazujemy komunikaty za pomocą słów

.

Komunikowaniem nazywamy proces, dzięki któremu przekazujemy i otrzymujemy informacje
takie jak fakty, myśli i uczucia. Na porozumiewanie/komunikowanie się z innymi ludźmi
poświęcamy ok. 70% naszego czasu (poza godzinami snu).
Już choćby ta wielkość wskazuje jak ważną rolę odgrywa komunikacja w życiu ludzi.
Poświęcamy jej przecież około 11 godzin na dobę.

Porozumiewanie się jest ważne dla naszego bycia w społeczeństwie, ponieważ
tylko komunikując się możemy efektywnie działać i zaspakajać swoje potrzeby,
współpracować,przekazywać informacje i doświadczenia, zwracać na siebie uwagę
innych i prezentować się im, poznawać innych ludzi, wpływać na nich i sterować ich
zachowaniami, nawiązywać i utrzymywać kontakty.

Dla zaistnienia procesu komunikowania niezbędne jest wystąpienie pewnych elementów.
Są nimi przede wszystkim osoby biorące udział w procesie komunikowania sią –

nadawca

(

lub nadawcy)

i

odbiorca (lub odbiorcy).

Nadawca przekazuje odbiorcy zakodowany ze

swej strony przekaz. Przekaz dociera do odbiorcy się za pomocą pewnego

kanału

komunikacyjnego

,którym mogą być np. fale dźwiękowe lub papier. Odbiorca dekoduje

i interpretuje otrzymany komunikat, a następstwem tych procesów powinno być

sprzężenie

zwrotne

, czyli reakcja na otrzymany komunikat – odpowiedź, podjęcie lub zaprzestanie

jakiegoś działania.

Niestety, tylko w sytuacji idealnej komunikowanie przebiega bez zakłóceń.
W świecie realnym wszelkim działaniom komunikacyjnym towarzyszą

szumy

, które

powodują,że przekaz ulega zakłóceniu

.

Schemat i model procesu komunikowania

nadawca → komunikat → odbiorca

Nadawanie szum komunikat komunikat szum odbiór
nadawca → kodowanie → kanał → dekodowanie → odbiorca

Nadawca

– osoba, zapoczątkowuje proces komunikowania, posiada informacje, a ponad to chęć,

potrzebę lub cel jej przekazania.

Odbiorca

– osoba, której zmysły odbierają komunikat przekazywany przez nadawcę.

Kodowanie

– następuje wówczas, gdy nadawca przekształca informację w wiele symboli.

Komunikat

– fizyczna forma zakodowanej informacji, którą odbieramy za pomocą zmysłów

Kanał

– nośnik informacji (powietrze), nadawca powinien określić, jaki będzie najlepszy kanał

do przekazania informacji

Dekodowanie

– tę czynność wykonuje odbiorca, interpretuje komunikat i przekłada go na

przydatną informację

Szum

– czynnik, który zakłóca uniemożliwia zajście procesu komunikacji

- szum zewnętrzny – np. kichnięcie, ruch uliczny, rozmowy na korytarzu
- szum wewnętrzny – ból głowy, zęba, głód

przekazywanie informacji i doświadczeń
budowanie modelu służącego do wyjaśniania świata
prezentacja własnej osoby i poznawanie innych
rozwój własnej osoby
nawiązywanie związków między ludźmi;
wpływanie na postępowanie innych
kształtowanie przekonań i postaw innych ludzi
porównywanie pomysłów i idei
organizowanie współpracy
uzgadnianie transakcji
zapewnienie innym przyjemności i rozrywki

 

Podstawowe cele komunikacji

:

Komunikacja werbalna

to przekazywanie informacji za pomocą wyrazów.

Dużą rolę odgrywają tu takie czynniki, jak:

akcent

(badania dowiodły, że jest ważniejszy niż treść wiadomości)

stopień płynności mowy

(świadczy o kompetencji i odpowiedzialności)

zawartość (treść) wypowiedzi

jest uzależniona od władzy oraz związków międzyludzkich

uzależnionych od przyjętego systemu kulturowego.

Biorąc pod uwagę kierunek przesyłanych komunikatów, rozróżniamy komunikację:

pionową

poziomą

Komunikacja zawiera w sobie przekaz przepływający od jednej osoby do

drugiej. Komunikacja to dużo więcej niż same słowa. Z badań naukowych

wynika, że sens

przekazu odbieramy w

55 % z mowy ciała, w 38

% z cech głosu i zaledwie w 7 % z treści słów

.

To

zestawienie na pierwszy rzut oka wydaje się szokujące ponieważ

najczęściej ludzie mają tendencję do przeceniania znaczenia słów.

Komunikacja pionowa

dotyczy najczęściej komunikatów formalnych

przepływających
pomiędzy pracownikami i ich przełożonymi w celu osiągania założonych celów,
przekazania informacji i poleceń, a także zasygnalizowania spraw
wymagających szczególnej uwagi lub rozwiązania problemu.
Mówimy wówczas o komunikacji skierowanej ku dołowi. Możemy mieć
również z odwrotnym kierunkiem komunikacji pionowej – skierowanej ku
górze.
Ma to miejsce gdy podwładni informują przełożonych o swoich osiągnięciach,
stopniu wykonanych zadań, występujących w pracy problemach itp.
Przełożeni są zainteresowani tym kierunkiem komunikacji, ponieważ ułatwia
im kierowanie i czuwanie nad rozwojem prowadzonej działalności.
W warunkach szkolnych mamy do czynienia z tym rodzajem komunikacji
pionowej, kiedy uczeń zwraca się do nauczyciela, dyrekcji lub innych
pracowników szkoły.

Z

komunikacją poziomą

mamy do czynienia wówczas, gdy

przebiega ona między członkami tej samej grupy lub pracownikami pełniącymi
funkcje na tym samym poziomie.
Komunikacja ta może mieć charakter formalny jak i nieformalny.

Generalnie ludzie są silnie zorientowani na postrzeganie wzrokowe.
Przeciętnie 87 z każdych 100 wrażeń odbieranych przez mózg,
pochodzi od wzroku. Ponadto według szacunkowych danych
mówienie i słuchanie, czyli komunikacja bezpośrednia stanowi mniej
więcej 75% naszej codziennej komunikacji. Oznacza to, że w
komunikacji „twarzą w twarz” większość informacji przechodzi
drogą wzrokową. W konsekwencji, dla podniesienia skuteczności
naszej komunikacji musimy jako nośniki informacji wykorzystywać
środki niewerbalne.

Środki werbalne

to środki wyrażania się za pomocą słów w

komunikacji pisemnej lub ustnej. Komunikacja werbalna, czyli
słowna stanowi bazę naszych świadomych interakcji w życiu
codziennym. Wypowiedzi słowne pojawiają się jako:

pytania lub odpowiedzi ukierunkowane na uzyskanie

informacji
wypowiedzi skłaniające np. instruowanie, perswadowanie,
ocenianie
nieformalne, okazjonalne pogawędki, plotki, które pomagają
ustanowić relacje społeczne

formalności społeczne w postaci standardowych zachowań

witania się, dziękowania, przepraszania

wypowiedzi wyrażające emocje i postawy

interpersonalne

wypowiedzi o sobie samym

Werbalne komunikowanie

polega na wymianie informacji podczas mówienia, pisania,

czytania oraz słuchania.Analizując proces komunikacji podczas mówienia należałoby stwierdzić,
iż każda wypowiedź słowna powinna charakteryzować się przejrzystą strukturą, właściwym
doborem słów i w miarę nieskomplikowaną budową zdań. Należy różnicować wysokość i
natężenie głosu oraz wprowadzać przerwy, co pozwoli podtrzymać uwagę odbiorcy.

Pisanie

to forma komunikatu werbalnego, która obliguje nadawcę do poprawności

pisowni i składni języka, dbałości o odpowiednią strukturę wiadomości i jego precyzyjność.

Również fizyczna forma komunikatu – rodzaj papieru, krój czcionki itp. – decyduje o prawidłowym
jego odbiorze.Nie można przy tym zapomnieć o używaniu zwrotów grzecznościowych.

Czytanie

jako forma komunikacji werbalnej to przede wszystkim właściwe dobranie tempa,

akcentowanie słów kluczowych, zdań podstawowych i końcowych, czy podkreślanie ważniejszych
terminów i zwrotów.
Skuteczność słuchania to przede wszystkim rzeczywiste zainteresowanie treścią komunikatu,
uwaga i skupienie,które jest wymagane od odbiorcy. Jest on zobligowany do dokładnego
śledzenia treści komunikatu, pamiętania słów i zwrotów kluczowych, zwracania uwagi na
stanowiska i poglądy wypowiadane przez nadawcę, formułowania aktualnych pytań, a co ważne
do podtrzymywania konwersacji poprzez używanie metod komunikowania niewerbalnego.

Arabskie przysłowie mówi: „Człowiek ma tylko jedne usta , ale
dwoje uszu”.

Dopełniając to przysłowie można powiedzieć, że człowiek nie ma dwoje uszu,
a czworo i mówi czterema językami. Wyjaśnić to można w ten sposób, że w
każdym wypowiadanym komunikacie możemy wyróżnić cztery płaszczyzny
komunikacji:

płaszczyznę rzeczową(formalną), poprzez którą
przekazujemy pewne informacje w sposób oczywisty,
formalny

płaszczyznę autoportretu(autoprezentacji), poprzez
którą informujemy, w jakim jesteśmy nastroju, gdy
wypowiadamy, nadajemy komunikat

płaszczyznę wzajemnych relacji, która informuje o
stosunku do rozmówcy(lub otoczenia)

płaszczyznę apelu, w którym jest zawarte nasze

życzenie do odbiorcy

Sprawność komunikowania za pomocą mówienia

uzależniona jest od spełnienia wymagań dotyczących dostosowania się
nadawcy do:

rodzaju odbiorcy (płeć, wiek, wiedza, doświadczenie, inteligencja,

wykształcenie)

rodzaju przekazywanego komunikatu (informowanie,

przekonywanie, perswadowanie, szkolenie, przekazywanie zadań, ocenianie)

Skuteczność czytania w

komunikowaniu zależy

od:

- nośnika (np. papier, monitor)
- rodzaju tekstu ( np.. oferta handlowa, przepis

prawny)

- znaczenia merytorycznego (treść ważna lub

mniej istotna)
Ogólne wskazania dotyczące czytania są następujące:

-właściwe dobieranie tępa
- ekstrahowanie (myślowe) słów kluczowych,

zdań podstawowych i końcowych

- czytanie kilku wyrazów jednocześnie
- podkreślanie ważniejszych terminów i

zwrotów

- sporządzanie notatek na marginesie.

Słyszeć i Usłyszeć

Dwa słowa pozornie tak podobne do siebie. Tak pospolite, że aż się nad nimi nie
zastanawiamy. Czasem zapominamy nawet o tym, że na głębszym poziomie
bardzo się różnią.

Zdarza się, że słuchając wypowiedzi innych:



      



      

Rozpraszamy swą uwagę, skupiamy się na szczegółach, myślimy o odpowiedziach,

jakich udzielimy zamiast skoncentrować się na rozmówcy. Słuchamy, by wypowiedzieć
swoją kwestię.

       Przerywamy rozmówcy, wygłaszamy długie monologi, niewerbalnie wskazujemy

na nasze zniecierpliwienie. Mamy tendencję do oceniania, osądzania innych.

       Wchodzimy w kontakt z rozmówcą z pewnymi nastawieniami, oczekiwaniami,

przekonaniami i, w wypowiedziach rozmówcy, szukamy ich potwierdzenia. Słyszymy to,
co chcieliśmy usłyszeć, czy też to, czego się spodziewaliśmy.

       Jesteśmy przekonani, że nasz odbiór treści jest obiektywny (jedyny i prawdziwy),

kiedy tak naprawdę interpretujemy wypowiedzi rozmówcy w kategoriach naszych
własnych sensów. Odbieramy wtedy informacje przez filtr złożony z naszych własnych
stereotypów, przekonań, doświadczeń.
 

Brak usłyszenia jest prawdopodobnie jednym z głównych powodów,

które

najbardziej utrudniają osiągnięcie porozumienia.

Gdy słuchamy, by Usłyszeć staramy się dokładnie poznać intencje rozmówcy,
sprawdzamy czy dobrze go rozumiemy, zadajemy dodatkowe pytania. Wyjaśniamy swe
wypowiedzi i pytamy o znaczenie tego,
c powiedział partner w wypadku jakichkolwiek wątpliwości. Nasze rozumowanie cudzych
komunikatów nie
$ będzie pewne dopóty, dopóki nie zostanie potwierdzone przez rozmówcę.
. Nie zakładamy,że dobrze rozumiemy rozmówcę, ale sprawdzamy czy rzeczywiście
trafnie go zrozumieliśmy.

Pomocne w Usłyszeniu są:

·      

Chęć i wiara w to, że możemy od rozmówcy dowiedzieć się czegoś ważnego.

·      

Szanowanie sposobu myślenia rozmówcy nawet, jeśli nie

podzielamy jego zdania.
·      Cierpliwe słuchanie całości wypowiedzi.
·      

Wnikliwe dążenie do zrozumienia najważniejszego sensu cudzej

wypowiedzi, jej

intencji

·      Otwarte umożliwienie rozmówcy przedstawienia swych przekonań.
·      

Wrażliwe wychwytywanie zewnętrznych przejawów reakcji

emocjonalnych

rozmówcy.

·     Okazywanie zainteresowania i aprobaty.

Aktywne współtworzenie porozumienia

„Dobremu mówcy potrzebny jest dobry słuchacz”

„Lepiej nie mówić nic niż mówić o niczym”

„Jakim głosem mówisz,takim otrzymasz odpowiedź”

„Gdy wspominam w życiu wszystko to co powiedziałem to
zazdroszczę niemowom”

„Lubimy ludzi, którzy bez wahania mówią to, co myślą,
pod warunkiem, że myślą to samo, co my”

„

Nigdy nie mów wszystkiego, co wiesz, ale wiedz zawsze, co mówisz”

„Wyobraźcie sobie tą ciszę, gdyby ludzie mówili tylko to, co wiedzą”

„Mówca tak powinien skonstruować przemówienie,
by wyczerpać temat, ale nie wyczerpać słuchaczy”

„

Mowa jest źródłem

nieporozumień.”