Socjologia zdrowia i

choroby

Socjologia zdrowia i choroby

1.Czym zajmuje się socjologia zdrowia i

choroby/podstawowe pojęcia, klasyczne

mierniki zdrowia, bycie chorym/.

2.Społeczne uwarunkowania

zdrowia/konsekwencje chorób, zachowania

zdrowotne i anty zdrowotne, rola

pielęgniarki w kształtowaniu zachowań

zdrowotnych/.

3.Społeczne konsekwencje choroby

/następstwa fizyczne, psychiczne,

społeczne, rola rodziny

w aspekcie choroby, wsparcie społeczne/.

Socjologia-nauka o społeczeństwie, jego strukturze i

prawach rozwoju,

o formach i przejawach życia oraz współżycia grup

społecznych.

Socjologia próbuje zrozumieć otaczający świat,

opisać i wyjaśnić zjawiska społeczne, jak ludzie

zachowują się w pewnych sytuacjach, dlaczego to

robią, od czego to zależy, jak wpływają na siebie

wzajemnie, stara się poznać mechanizmy, które

rządzą ludzkim zachowaniem, procesami

zachodzącymi w społeczeństwie, jego rozwojem i

strukturą.

Socjologia zdrowia i choroby stara się

odpowiedzieć na pytania :dlaczego

ludzie chorują, dlaczego tak późno

zgłaszają się do lekarza, nie

przestrzegają oczywistych zaleceń,

co sprzyja zdrowiu a co powoduje

chorobę.

Społeczeństwo-potocznie ogół obywateli

danego kraju, zatem za społeczeństwo

uważa się zbiorowość zorganizowaną,

która charakteryzuje się stosunkowo

wysokim stopniem złożoności, ma trwałe

poczucie odrębności od innych zbiorowości

tego rodzaju i uwzględnia intensywność

oddziaływań wzajemnych pomiędzy jego

członkami, połączonymi podobieństwem

warunków życia, podobieństwem pracy,

normami postępowania.

Zbiorowość-grupa osób złożona z wielu

jednostek podporządkowana

określonemu celowi

Procesy społeczne-serie zjawisk

dotyczących osobowości, grup

społecznych, zbiorowości,

powiązanych ze sobą różnego rodzaju

zależnościami powodującymi

określone skutki społeczno-

gospodarcze ,przeobrażenia

społeczeństwa.

-procesy interpersonalne przebiegają między

jednostkami-współpracy, przystosowania,

wrogości, konfliktu i polegają na wzajemnym

oddziaływaniu, zmieniających się ocenach,

interpretacji zachowań, wzajemnej percepcji;

-pocesy intrapersonalne przebiegają na poziomie

osobowości, najczęściej są to procesy

psychiczne/adaptacja jednostki do nowych

warunków kultury lub grupy społecznej/,

-procesy zachodzące między jednostką a grupą

społeczną/identyfikacja, bunt, sprzeciw,

podporządkowanie, dążenie do dominacji/,

-procesy zachodzące między grupami

społecznymi/współpracy, tolerancji, konfliktu, -wzajemnej

pomocy/,

-procesy zmieniające organizację i strukturę grup/rozwój,

reorganizację, modernizację,

dezorganizację/,

-procesy industrializacji-przechodzenia z gospodarki opartej na

rolnictwie do gospodarki

opartej na przemyśle i z tym związaną urbanizacją, migracją

ludności w kraju i zagranicę,

-procesy marginalizacji społecznej-zamierzone lub

niezamierzone wykluczenie z życia

społecznego/upośledzenie, deprywacja, dyskryminacja,

ubóstwo/,

W Polsce w związku z transformacją ustroju i

ze zmianami gospodarczymi i społecznymi

obserwuje się gwałtowne ubożenie

społeczeństwa/70%-minimum socjalne,

20%-granica egzystencji/, ubóstwo

powoduje wycofanie się z życia

społecznego, niski prestiż społeczny, niski

poziom aktywności własnej powoduje tzw.

trwałe ubóstwo.



Grupa społeczna-zbiór ludzi, między

którymi zachodzą jakiekolwiek stosunki

społeczne.



Stosunki społeczne-wzajemne

oddziaływanie ludzi jako członków

społeczeństwa w różnych sytuacjach

społecznych.



Więź społeczna- ogół stosunków

społecznych jednoczących jakąś

zbiorowość ludzką podporządkowanych

dominującemu stosunkowi np.

produkcyjnemu, dydaktycznemu

Rodzaje zbiorowości



*makrosocjologiczne-podstawą więzi

jest społeczny proces produkcji,



*terytorialne- miasto, wieś, region

itp.



*globalne-światowe,

Pozycja-pewne umiejscowienie,

lokalizacja, członkowstwo,

wyróżnienie z urodzenia lub nadania.



Rola-funkcja, działanie, zachowanie

podejmowane po zajęciu pewnej pozycji.



Organizacje-są złożone z wielu

powiązanych ze sobą pozycji, obsadzonych

przez dużą ilość osób, które cechuje

zróżnicowany udział we władzy.

Organizacje powstają po to, żeby coś

robić-zarabiać pieniądze, uczyć, prowadzić

wojnę, produkować jakiś dobra lub

świadczyć usługi.

Każdy aspekt naszego istnienia-myśli,

spostrzeżenia, uczucia i zachowanie-kształtowany

jest przez uczestnictwo w strukturach

społecznych. Każdy człowiek dysponuje układem

pozycji, a w każdej zajmowanej przez siebie

pozycji-układem ról. Częstym zjawiskiem jest

przeciążenie i konflikt ról, co jest skutkiem zbyt

wielu obowiązków związanych z wykonywanymi

rolami w ramach jednej pozycji lub konfliktu

obowiązków wynikających z różnych pozycji jak

ojca , matki, pracownika, głowy rodziny, dziecka,

brata, siostry, itd.

Stosunki międzyludzkie w rodzinie: między

małżonkami, rodzicami a dziećmi, między

rodzeństwem decydują o pozycji i roli.

Pozycja dziecka w rodzinie wpływa na jego

osobowość

-uprzywilejowana,

-ulubieniec rodziców,

-jednakowe traktowanie,

-najmłodsze-narzucanie swojej woli,

-najstarsze-dominują cechy matkowania,

Rodzina-pierwsze środowisko wychowawcze, podstawowa

grupa społeczna występująca we wszystkich znanych

historycznie typach społeczeństw i kultur,

Składa się małżonków i ich dzieci oraz krewnych.

Odgrywa główną rolę w procesie socjalizacji i wychowania

kulturalnego tj. przekazywania

z pokolenia na pokolenie całokształtu materialnego i

duchowego dorobku ludzkiego

gromadzonego, utrwalanego, wzbogacanego w ciągu dziejów

oraz przyjętego w danej zbiorowości /zasady współżycia

społecznego, sposoby postępowania, kryteria ocen

etycznych i moralnych/.

Normy społeczne-są konkretnymi wskazówkami i wzorami

określającymi postępowanie

właściwe i niewłaściwe

Struktura norm społecznych

-zwyczaje-rutynowe czynności dnia codziennego, upowszechnione

wśród członków

określonego społeczeństwa,

-obyczaje-wytworzone i upowszechnione w danym środowisku

społecznym pewne wzory zachowań i postępowania w określonych

sytuacjach,

-prawa-normy ustanowione i wymuszane przez władzę polityczną

społeczeństwa, a więc usankcjonowane przez państwo. Niektóre

normy prawne są jednocześnie normami moralnymi. U ich

podstaw leżą powszechnie akceptowane wartości. Przekroczenie

zarówno norm prawnych jak i moralnych jest obwarowane

przeróżnymi sankcjami, uzależnionymi od szkodliwości społecznej

bądź moralnej czynu.

Wartości moralnych nie dziedziczy się, są

przekazywane w procesie socjalizacji

człowieka oraz są zmieniane przez

obserwację i doświadczenia. Hierarchia

wartości ulega zmianom w ciągu życia

człowieka.

Pożądaną wartością przez wszystkich ludzi

jest zdrowie. WHO twierdzi, że zdrowie

zaczyna się w rodzinie:

-indywidualne zdrowie jej członków/przed

narodzeniem, w dzieciństwie i w ciągu

całego życia/,

RODZINA

-zapewnia stabilizację materialną i

mieszkaniową,

-szczęście małżonków i pełny rozwój

dzieci,

-spokój, zaufanie, życzliwość, poczucie

bezpieczeństwa,

-stabilizację życiową,

możliwość odreagowania niekorzystnych dla

zdrowia konfliktów i napięć,

-kształtuje wzory zachowań

zdrowotnych/nawyki higieniczne, sposób

odżywiania, odpoczynku, chroni przed

chorobą, pielęgnuje w chorobie,

-potęguje czynniki zdrowia rodzinnego lub je

wywołuje/choroby psychosomatyczne,

zaburzenia czynnościowe, bóle nie mające

podłoża organicznego, zaburzenia zdrowia

psychicznego, uzależnienia/,

RODZINA

-zapewnia stabilizację materialną i

mieszkaniową,

-szczęście małżonków i pełny rozwój

dzieci,

-spokój, zaufanie, życzliwość, poczucie

bezpieczeństwa,

-stabilizację życiową,

-możliwość odreagowania niekorzystnych dla

zdrowia konfliktów i napięć,

-kształtuje wzory zachowań

zdrowotnych/nawyki higieniczne, sposób

odżywiania, odpoczynku, chroni przed

chorobą, pielęgnuje w chorobie,

-potęguje czynniki zdrowia rodzinnego lub je

wywołuje/choroby psychosomatyczne,

zaburzenia czynnościowe, bóle nie mające

podłoża organicznego, zaburzenia zdrowia

psychicznego, uzależnienia/,

-możliwość odreagowania niekorzystnych dla

zdrowia konfliktów i napięć,

-kształtuje wzory zachowań

zdrowotnych/nawyki higieniczne, sposób

odżywiania, odpoczynku, chroni przed

chorobą, pielęgnuje w chorobie,

-potęguje czynniki zdrowia rodzinnego lub je

wywołuje/choroby psychosomatyczne,

zaburzenia czynnościowe, bóle nie mające

podłoża organicznego, zaburzenia zdrowia

psychicznego, uzależnienia/,

-rodzina realizuje codzienne zadania wzmacniające

swoich członków/profilaktyczne, pielęgnacyjne,

opiekuńcze, promujące zdrowie, lecznicze,

rehabilitacyjne/,

-główna rola za zdrowie w rodzinie przypada

kobietom/żonom, matkom, siostrom, babciom/

i jest całodobowa, cało życiowa, całościowa w

zdrowiu i w chorobie,

-zapewnia poczucie bezpieczeństwa i sprzyja

psychologicznej akceptacji stanu zdrowia lub

niepełnosprawności fizycznej,

-resocjalizacja dokonuje się przede wszystkim w

rodzinie i zależy od postawy poszczególnych

członków rodziny,

-rodzina jest naturalnym systemem wsparcia i

opieki dla chorych i niepełnosprawnych

członków rodziny,

-każda rodzina ma za zadanie promować zdrowie,

-kształtuje styl życia/zespól codziennych zachowań,

sposób postępowania, aktywność, specyficzne dla

danej jednostki lub zbiorowości pewien

charakterystyczny sposób bycia/,



Styl życia to nie tylko zachowania i

aktywność, to także:



-motywacje tych zachowań oraz cele,



-wartości obowiązujące w danej kulturze,



-treści, którym przypisuje się pewne

znaczenie



jako przedmiot dążeń człowieka/praca,

odpoczynek,



zachowania związane ze zdrowiem,

kontakty z innymi ludźmi/,

Wyróżniki stylu życia wg socjologów

-rodzina,

-praca,

-wolny czas,

-uczestnictwo w kulturze,

Wyróżniki stylu życia na użytek medycyny

-sposób odżywiania się,

-stosunek do nałogów,

-aktywność fizyczna,

-umiejętność walki ze stresem,

-troska o zdrowie jako warunek sukcesu

życiowego,

-zachowania zdrowotne/praktyczne

stosowanie posiadanej wiedzy

na temat zdrowia i choroby/,

Wyróżniki stylu życia na użytek medycyny

-sposób odżywiania się,

-stosunek do nałogów,

-aktywność fizyczna,

-umiejętność walki ze stresem,

-troska o zdrowie jako warunek sukcesu

życiowego,

-zachowania zdrowotne/praktyczne

stosowanie posiadanej wiedzy

na temat zdrowia i choroby/,

ze wzorów życia społecznego, *zachowania

w roli chorego,

-ze względu na znaczenie dla organizmu

*zachowania bio pozytywne,

*zachowania bio negatywne,

ze względu na czynnik inspirujący

-zachowania pobudzane przez instytucje,

-zachowania inspirowane przez kulturę,

wynikające

ze względu na podmiot działania

-zachowania jednostkowe np. palenie papierosów,

-zachowania zbiorowe-podporządkowanie się

zachowaniom grupy

/np. wszyscy członkowie rodziny bez większej

możliwości wyboru

odżywiają się tak, jaką dietę preferuje osoba

przyrządzająca posiłki/

ze względu na posiadaną wiedzę medyczną

-zachowania zdrowotne laików,

-zachowania zdrowotne profesjonalistów,

ze względu na relację do przedmiotu

działania

-zachowania skierowane bezpośrednio

na jednostkę/grupę

np. szczepienia ochronne,

-zachowania pośrednio skierowane na

zdrowie-chlorowanie wody itp.

Według współczesnej koncepcji zdrowia człowiek jest

traktowany jako całość-zarazem jako część całości,

pozostając w ścisłych relacjach z globalnym środowiskiem.

Jest wartością, dzięki której jednostka lub grupa może

realizować swoje aspiracje i potrzebę osiągania satysfakcji

oraz zmieniać środowisko i radzić sobie z nim,

Jest zasobem/bogactwem/ dla społeczeństwa, gwarantującym

jego rozwój społeczny i ekonomiczny.

Jest środkiem do osiągnięcia lepszej jakości życia tj.

sprawnego funkcjonowania

do późnej starości, lepszą wydajność pracy i lepsze zarobki,

satysfakcję z życia.

FUNKCJE RODZINY

-materialno-ekonomiczna,

-prokreacyjna,

-seksualna,

-legalizacyjno-kontrolna,

-socjalizacyjna i kulturowa

-klasowa,

-rekreacyjno-towarzyska,

-emocjonalna,

-ekspresyjna,

Nie zawsze funkcje przypisywane

rodzinie są realizowane w sposób

właściwy, wówczas mówimy o

dysfunkcyjności rodziny.



Rodzina dysfunkcyjna jest:



-zamknięta i sztywna,



-członkowie słabo wspierają się lub nadmiernie

ochraniają,



-hierarchia pomieszana i niestała,



-role niejednoznaczne,



-komunikacja niejasna i niespójna,



-informacje werbalne są inne, niż przekaz

pozawerbalny,



-adaptacja do zmian powolna albo nie ma jej

wcale



-brak jest tradycji, rytuałów, zwyczajów,



lub



- NADMIERNIE SIĘ ICH PRZESTRZEGA,

PRZYCZYNY ZABURZEŃ W STOSUNKACH

WEWNĄTRZRODZINNYCH

-ZŁY DOBÓR MAŁŻONKOW

-NIEDOJRZAŁOŚĆ SPOŁECZNA I PSYCHICZNA RODZICÓW,

-NIEUMIEJĘTNOŚĆ ORGANIZOWANIA ŻYCIA RODZINNEGO,

-NAŁOGI JEDNEGO LUB OBOJGA RODZICÓW,

-PRZEWLEKŁA CHOROBA KTÓREGOŚ Z RODZICÓW,

-TRWAŁA NIEZDOLNOŚĆ DO PRACY,

-SCHORZENIA TYPU NEUROTYCZNEGO U KTOREGOŚ

Z RODZICÓW,

-ZAANGAŻOWANIE UCZUCIOWE JEDNEGO Z MAŁŻONKÓW

POZA DOMEM POWODUJĄCE ROZLUŻNIENIE WIĘZI MAŁŻEŃ.

-CAŁKOWITA KONCENTRACJA UWAGI DOROSŁYCH NA SPRAWACH

POZARODZINNYCH

JAK DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWA

Typy rodzin dysfunkcyjnych

-rodzina normalna, oparta na więzi biologicznej miedzy

rodzicami i dziećmi, odznaczająca się korzystną atmosferą

wychowawczą

-rodzina rozbita wskutek trwałej nieobecności jednego z

rodziców

/śmierć, separacja, rozwód, dezercja/

-rodzina zreorganizowana przez zawarcie po jej rozbiciu

drugiego

lub jeszcze następnego małżeństwa,

-rodzina zdezorganizowana, pozostająca w kolizji z prawem

czy

zasadami współżycia społecznego,

Typologia zachowań zdrowotnych

-ze względu na stan zdrowia

*zachowania w zdrowiu,

*zachowania w doświadczaniu

choroby,

Typy rodzin dysfunkcyjnych

-rodzina normalna, oparta na więzi biologicznej miedzy

rodzicami i dziećmi, odznaczająca się korzystną atmosferą

wychowawczą

-rodzina rozbita wskutek trwałej nieobecności jednego z

rodziców

/śmierć, separacja, rozwód, dezercja/

-rodzina zreorganizowana przez zawarcie po jej rozbiciu

drugiego

lub jeszcze następnego małżeństwa,

-rodzina zdezorganizowana, pozostająca w kolizji z prawem

czy

zasadami współżycia społecznego,

-rodzina zastępcza, oparta na więzi

współżycia i funkcji opiekuńczo-

wychowawczej w stosunku do dzieci,

przy świadomości braku

więzi biologicznej z nimi,

Struktura rodziny-liczba członków w rodzinie

-wielodzietne,

-wielopokoleniowe,

-patriarchalna,

-matriarchalna,

-partnerska,

-monogamiczna/k+m/

-poligamiczna/m+kilka kobiet/

-bigamiczna/m+2 żony/

-homogamiczna/m+m/, /k+k/,

-satelitarna,

-puste gniazdo,

Postawy rodzicielskie

-nadmierny dystans uczuciowy i dominacja rodziców, dziecko

jest ciężarem /odtrącająca/,

-nadmierna koncentracja uczuć na dziecku-ideał dziecka

wymarzony przez rodziców/nadmiernie wymagająca/

-nadmierna koncentracja w połączeniu z uległością rodziców

/nadmiernie chroniąca/

-brak konsekwencji w wychowaniu,

-ubogi stosunek uczuciowy między rodzicami a dzieckiem

/postawa unikająca/,

-właściwa postawa rodzicielska/skrzyżowanie w/w postaw z

uwzględnieniem akceptacji dziecka, współdziałania z nim,

rozumna postawa swobody zamiast nadmiernej ochrony,

uznanie praw dziecka, zamiast nadmiernych rygorów.



Najistotniejsze cechy rodziny.



-bliskość,



-serdeczność,



-spójność wewnętrzna,



-intymność,



-daje poczucie bezpieczeństwa,



-dziedziczenie społeczne,



-oparcie socjalne,

Rodzina podlega ciągłym przemianom

społecznym i kulturowym, ma

jednocześnie

cechy trwałości i niezmienności, kształtuje

osobowość i zachowanie człowieka.

Nie ma rodzin bezproblemowych. Z

nękającymi problemami rodzina będzie

żyła

albo będzie z nimi walczyła, albo starała

się je ukryć.



Rodzina patologiczna



-stanowi zagrożenie dla istniejącego układu

społecznego,



-procesy socjalizacji i wychowania są

zagrożone,



-dzieci są narażone na przekazanie norm i

wartości dewiacyjnych bądź



przestępczych jako obowiązujące zachowanie,

gdyż wzory, które do nich



docierają, pochodzą od rodziców lub

najbliższych krewnych.



Rozbicie podstawowej struktury

rodziny powoduje zaburzenia w życiu

emocjonalnym dzieci,

predysponuje młodzież do

przestępczości.



Rozbicie podstawowej struktury rodziny

powoduje zaburzenia w życiu

emocjonalnym dzieci, predysponuje

młodzież do przestępczości.

Rozbicie podstawowej struktury rodziny

powoduje zaburzenia w życiu

emocjonalnym dzieci, predysponuje

młodzież do przestępczości.

Socjologia medycyny zajmuje się rozwiązywaniem

problemów medycznych w kategoriach zdrowia i

choroby, przemianami demograficznymi i

przemianami w obrazie chorób, długością życia

ludzkiego, dominującymi typami chorób, które w

leczeniu wymagają aktywności chorego, zmiany

nawyków i zachowań, problemami jak namówić

chorego do współpracy, uwarunkowaniami

środowiskowymi różnych chorób, wzorami

zachowań w chorobie, czynnikami społecznymi

warunkującymi zdrowie-stylem życia.

Stan zdrowia jest stanem równowagi-

umiejętnością adaptacji do zmieniających

się warunków i radzeniem sobie z

zagrożeniem i jest tym lepsza im większy

potencjał zdrowotny, zatem podstawowym

kryterium zdrowia jest funkcjonowanie

społeczne jednostki, zdrowie zaś jest

kształtowane przede wszystkim przez

układ czynników pozostających poza

obszarem medycyny/16% genetyka, 21%

środowisko, 53% styl życia, 10%

medycyna/..

Wg światowego Zgromadzenia Zdrowia

zdrowie to najdłuższa możliwość

samodzielnego, aktywnego i

twórczego życia bez chorób i

niepełnosprawności, albo nawet

razem z nimi, jeśli nie da się je

wyeliminować.

Czynniki mające wpływ na zdrowie rodziny.

-czynniki podlegające modyfikacji/zachowania

zdrowotne, styl życia/,

*oddziaływanie pielęgniarki-sugerowanie zmiany,

informowanie o szkodliwości i konieczności

zmiany, przekonywanie, mobilizowanie,

motywowanie,

-czynniki podlegające częściowej lub ograniczonej

modyfikacji/sytuacja bytowa rodziny, konflikty w

rodzinie, nieprawidłowe relacje, utrwalone

negatywne postawy wobec członków rodziny,

*oddziaływania pielęgniarki-ma charakter pośredni, jej

zadaniem jest mobilizowanie i inspirowanie instytucji

pomocowych do współdziałania na rzecz rodziny,

-czynniki nie podlegające modyfikacji-obejmują one

wydarzenia, które zaistniały wcześniej i związane są ze

stałymi cechami rodziny/wiek, płeć, przebyte choroby,

rodzinne obciążenia dziedziczne, przebyte sytuacje

traumatyczne, poziom wykształcenia rodziców, metraż

mieszkania, miejsce zamieszkania, zmiany losowe/,

*oddziaływania pielęgniarki-nie ma bezpośredniego wpływu na

zmianę takiej sytuacji, może podjąć działania o charakterze

kompensacyjnym, wyrównawczym zapobiegającym

dalszym, niekorzystnym zmianom,

Nierówności zdrowotne występujące w populacjach

W Polsce istnieją znaczne różnice między populacją:

-wsi i miasta,

-dzielnice śródmiejskie i przedmieścia,

-selekcja naturalna i społeczna,

-przyczyny kulturowe,

-przyczyny materialne,

-poziom warunków zdrowotnych, w jakich żyje

człowiek lub cała społeczność/higieniczno-

sanitarnych, ekologicznych-wodociągi,

kanalizacja, wysypiska, zakłady stosujące

szkodliwe technologie dla mieszkańców/,

Socjologiczne koncepcje choroby.

Pierwszym, który, zauważył, że zdrowie i choroba są

zjawiskami społecznymi był Persons. Postrzega on

społeczeństwo jako system tworzący układ wzajemnie

powiązanych podsystemów. Naturalnym stanem systemu

jest ład, którego celem jest utrzymanie tego ładu oraz

eliminowanie wszelkich zjawisk stanowiących jego

zagrożenie, a takim zagrożeniem dla ładu społecznego jest

choroba. Choroba utrudnia lub uniemożliwia pełnienie ról i

realizację związanych z nią zadań/pełnienie roli społecznej

oznacza spełnienie oczekiwań społecznych i wywiązanie się

ze swych obowiązków na rzecz grupy, systemu/.



Zdrowie wg Persona to stan, w

którym jednostka wykazuje

optymalną umiejętność efektywnego

pełnienia ról i realizację związanych z

nią zadań wyznaczonych przez

proces socjalizacji. Nie wywiązywanie

się z narzuconej roli czy ról

społecznych, albo niewłaściwe ich

pełnienie stanowi zagrożenie dla ładu

społecznego.



w/g Talcotta Presonsa/soc.amer./

choroba jest dewiacją, ponieważ

jednostce uniemożliwia pełnienie ról

społecznych i stanem zagrażającym

ładowi społecznemu a jednostka nie

może być pozostawiona sama sobie

tj. musi podlegać mechanizmom

społecznym, które mają na celu

wyeliminować jej nie pożądane

konsekwencje

Osoba chora w/g Personsa jest:

-nie odpowiedzialna za swój stan odznaczający się

niemożnością wywiązania się ze swoich ról, ponieważ nie

jest w stanie wyzdrowieć aktem woli,

-choroba stanowi wystarczające usprawiedliwienie od

uzyskania zwolnienia od pełnienia normalnej roli i

wykonywania normalnych zadań,

-zwolnienie to osoba chora otrzymuje pod warunkiem uznania

swojego stanu za niepożądany i zrobienia wszystkiego by z

niego wyjść,

-jednostka chora, a także osoby odpowiedzialne za nią mają

obowiązek szukania kompetentnej pomocy i współdziałania

z nią w celu doprowadzenia do wyzdrowienia,

Choroba stanowi usprawiedliwione nie

wywiązywanie się z obowiązków wobec

społeczeństwa, może być dla wielu stanem

pożądanym, dlatego potrzebny jest organ, który

orzeka co jest chorobą, a co nie. Medycyna jest

też organem kontroli społecznej.

Persons stwierdził, że zdrowie jest wartością wysoko

cenioną w społeczeństwie amerykańskim w

którym najwyższa pozycję w hierarchii wartości

zajmuje sukces a osiągają go osoby wykształcone

i zdrowe.

Koncepcja choroby wg Alfreda Schutza-to

rzeczywistość dnia codziennego, którą

scharakteryzował następująco:

-choroba może doprowadzić do ograniczenia lub

utraty kontaktu ze światem zewnętrznym,

zmienia jego widzenie, zwłaszcza w chorobie

przewlekłej- osoba chora postrzega wszystko

przez pryzmat własnych dolegliwości,

-choroba powoduje, że zaczynamy dostrzegać

własne ciało. Daje znać o sobie poprzez ból,

dolegliwości, cierpienie, skupiamy na nim swoją

uwagę- wyznacza to ramy nowej rzeczywistości,

-choroba modyfikuje lub uniemożliwia jednostce realizację

działań związanych z pracą, szkołą, jest pochłonięta

czynnościami skierowanymi na swoje ciało i zdrowie,

-tożsamość jednostki wyznacza jej świadome ja- choroba

ogranicza tożsamość i zmusza do skupienia uwagi na ciele i

zdrowiu,

-doświadczenie choroby tak naprawdę nie jest dostępne

innym, nie można podzielić się odczuwanym bólem, czy

innymi dolegliwościami- pozyskanie informacji na temat

zdrowia

może być trudne ze względu na różnice kulturowe,

-każde schorzenie ma swój wymiar czasowy i wpisuje się w

tok życia człowieka, często wpływa na plany i

zainteresowania, a niekiedy wyznacza ramy czasowe życia.

Socjomedyczne mierniki zdrowia-mierzą różne wymiary

uczestnictwa w życiu społecznym, oceniają one stan

zdrowia jednostki przez porównanie go ze stanem innych:

-liczba urodzeń i zgonów,

-przeciętna długość życia szczególnie osób starszych/ kobiet i

mężczyzn/,

-zachorowalność na choroby,

-wskaźniki ograniczonej sprawności/ pozwalają na

oszacowanie ile osób cierpiących na choroby przewlekłe lub

niepełnosprawnych wymaga pomocy, a także na określeniu

rodzaju i stopnia tej pomocy/. Pomiaru ograniczonej

sprawności dokonuje się poprzez ocenę stopnia

samodzielności w wykonywaniu czynności, takich jak:

ubieranie, jedzenie, mycie, poruszanie.

-ocena jakości życia obejmuje subiektywne i

obiektywne aspekty funkcjonowania społecznego,

-wskaźniki pozytywnego zdrowia

psychicznego/postawa wobec własnej osoby,

poczucie tożsamości, samorealizacja, odporność

na stres, autonomia, empatia, umiejętność

radzenia sobie z otoczeniem, umiejętność

nawiązywania stosunków z innymi, zajmowanie

właściwej postawy wobec miłości, pracy, zabawy i

przy rozwiązywaniu problemów/.

Socjomedyczne wskaźniki są przydatne

szczególnie pielęgniarkom, ponieważ

można oszacować:

-skalę pomocy, jakiej potrzebuje pacjent,

-ocenić, w jakim stopniu brak samodzielności

pacjenta jest rzeczywiście konsekwencją

choroby,

-utrzymać równowagę zdrowotną u osób

starszych, czyli ich niezależność,

WSPARCIE SPOŁECZNE

Choroba często rozumiana jest jako sytuacja

kryzysowa, która powoduje wiele

problemów

życiowych osoby chorej i zmienia jej

położenie społeczne, wywołuje różne

reakcje otoczenia. Najbardziej pożądaną

reakcją jest wsparcie społeczne tj. pewien

układ społecznych relacji i więzi,

pozytywnie oddziałujących w sposób

bezpośredni lub pośredni na osobę

potrzebującą pomocy

Źródła wsparcia można podzielić na:

1.pierwotne- rodzina, przyjaciele, bliscy sąsiedzi- czyli osoby z

którymi człowiek chory utrzymuje bezpośrednie i

emocjonalnie bliskie kontakty. Pierwotne źródła wsparcie są

często najmniej zawodną pomocą.

2.wtórne-instytucje rządowe i pozarządowe, zabezpieczające

warunki opieki, życia i rozwoju,

-specjalne programy pomocy chorym, ich rodzinom, hospicja

itp.

-samopomoc/np. stowarzyszenia osób chorych i/lub ich rodzin

oraz wolontariusze/.

Zakres i charakter wsparcia powinien wynikać z diagnozy

pielęgniarskiej. Powinna ona uwzględniać stan

zapotrzebowania na wsparcie w wymiarze:

-informowanie,

- nauczanie,

-wychowawczo-edukacyjnym,

-emocjonalnym,

-rzeczowo-usługowym,

w tym przede wszystkim: zrozumienie stanu i sytuacji,

problemów, przyczyn, czynników powodujących…,

zaakceptowanie samego siebie, zwiększenie zaufania do

własnej osoby-wzrost zdolności do radzenia sobie z….,

osiągnięcie niezależności/rozumianej szeroko, w tym także

niezależności w opiece nad samym sobą/, posiadania

środków niezbędnych do godnego

życia; bycie w grupie, posiadanie oparcia wśród ludzi

bliskich ,znajomych, życzliwych.

Metody jakie można wykorzystać dla

zapewnienia wsparcia:

-stworzenie warunków do działalności

usługowo-rzeczowej,

-asystowanie,

-zachęcanie,

-aktywizowanie,

-mobilizowanie,

-motywowanie,

-doradzanie,

Społeczne konsekwencje choroby i

niepełnosprawności

Wynikiem choroby jest wiele zmian w

życiu człowieka chorego i jego

rodziny, jak również, występują różne

reakcje otoczenia społecznego na

fakt choroby, osobę chorą i jej

rodzinę.



Społeczne konsekwencje choroby i

niepełnosprawności



Wynikiem choroby jest wiele zmian w

życiu człowieka chorego i jego

rodziny, jak również, występują różne

reakcje otoczenia społecznego na

fakt choroby, osobę chorą i jej

rodzinę.



Konsekwencje choroby obejmują problemy:

SPOŁECZNE

-socjalne i ekonomiczne,

-opiekuńcze,

-rozpowszechnianie chorób/zwłaszcza zakaźnych, cywilizacyjnych/,

-konieczność nowych rozwiązań prawnych,

-organizacyjne i socjalne zapewniające pomoc i opiekę,

-zabezpieczenie ludzi cierpiących,

-rozwiązywanie codziennych trudności życiowych,

-problemy jednostek stają się problemami społecznymi i

konieczna jest pomoc resortu zdrowia, pomocy społecznej, organizacji

pozarządowych, grup samopomocy oraz społeczności lokalnej.

-zwiększenie nakładów na zdrowie w formie dostosowania świadczeń

zdrowotnych do potrzeb,

-zwiększenie programów promujących zdrowy styl życia,

-zwiększenie roli pielęgniarki w kształtowaniu zachowań zdrowotnych,

INDYWIDUALNE

-zmiany w rolach i w pozycji człowieka chorego,

-zmiany w obrazie siebie/pozytywny, negatywny, obojętny/,

-utrata codziennych sprawności życiowych,

-narastanie lęku paraliżującego dalsze działanie i aktywność

społeczną

/szok, negacja, izolacja; gniew, agresja, bunt; działanie/,

-wypadnięcie z roli społecznej i konieczność jej ograniczenia,

-postrzeganie siebie w chorobie stanowi element osobowości

/postrzeganie własnego ciała, jego bodźców, porównywanie z

innymi ludźmi,

ocena własnych kompetencji, umiejętności, możliwości

,planów na przyszłość,

samopoczucie i aspiracje życiowe/,

-zmiana w codziennym funkcjonowaniu czy wyglądzie zewnętrznym,

-doświadczanie różnych reakcji ze strony innych osób/życzliwości,

przyjaźni lub stygmatyzowania/,

-choroba lub niepełnosprawność nie przekreśla możliwości rozwoju

własnych talentów,

realizacji planów życiowych i pełnej samorealizacji jednak osoba musi

włożyć wiele wysiłku i ogromnego nakładu pracy/uznanie choroby

lub niepełnosprawności jako wartość poza materialną , moralną,

duchową zwiększająca szansę rozwoju wewnętrznego,

kształtowania charakteru; poczucie przynależności do grupy

chorych czy niepełnosprawnych którzy osiągnęli sukces w

poprawie swojego położenia i stanowią motywację do

podejmowania działań własnych; poczucie użyteczności i działania

na rzecz innych znajdujących się w podobnej sytuacji daje

szczególny typ motywacji i akceptowania siebie, niezależnie od

sytuacji zdrowotnej i aktualnego położenia życiowego,

DLA RODZINY

-zmiana sytuacji zdrowotnej,

-ekonomicznej,

-opiekuńczej.

-zmiana w rolach i pozycji poszczególnych członków rodziny,

-zmiana w funkcjach emocjonalnych rodziny,

-zmiana postaw w kontaktach pozarodzinnych/postawa pro

integracyjna- jest wyrazem

akceptacji i skłonność otoczenia do różnego rodzaju działań

ułatwiających życie; postawa anty integracyjna-

niedostrzeganie, lekceważenie i pomijanie potrzeb ludzi

niepełnosprawnych; piętnowanie- negatywne ocenianie,

nadawanie cech np., psychol, adidas, leżak itp. stąd lęk u

ludzi przed ujawnieniem chorób społecznie nie

akceptowanych.

Modele opieki szpitalnej



-model klasyczny,



-model rehabilitacyjny,



-model opiekuńczy,



-model kompensacyjny,

Niepełnosprawność

wg ustawy o pomocy społecznej-stan fizyczny,

psychiczny lub umysłowy powodujący trwałe lub

okresowe utrudnienie, ograniczenie bądź

uniemożliwienie egzystencji.

wg WHO osoba niepełnosprawna to ta u której

istotne uszkodzenie i obniżenie sprawności

funkcjonowania organizmu powoduje utrudnienie,

ograniczenie czy uniemożliwienie wykonywania

zadań życiowych, wypełniania ról społecznych

biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynniki

społeczne, środowiskowe i kulturowe.

Definicje niepełnosprawności opracowywane są dla ściśle

określonych celów np.

-rehabilitacji zawodowej,

-szkolnictwa specjalnego,

-różnych świadczeń socjalnych,

-różnych przywilejów, ulg, itp.

Rozróżnia się niepełnosprawność biologiczną i prawną np. nie

każdy, kto ma ograniczoną sprawność i przyznaną grupę

inwalidzką korzysta z tego przywileju i odwrotnie.

Aby być uznanym za osobę niepełnosprawną prawnie, należy

mieć orzeczony stopień niepełnosprawności/Pow. Centr. ds.

Orzek. O Niep./ lub przyznaną grupę inwalidzką przez KIZ

Rodzaje niepełnosprawności

-osoby z niepełnosprawnością fizyczną, u których

występuje uszkodzenie, zaburzenie, choroba

narządu ruchu lub niektóre zaburzenia mowy,

-osoby z niepełnosprawnością

umysłową/sensoryczną/, niewidomi,

niedowidzący, nie słyszący, niedosłyszący,

-osoby z niepełnosprawnością psychiczną lub

umysłową/osoby z chorobami psychicznymi, z

upośledzeniem umysłowym, z autyzmem/,

-osoby z niepełnosprawnością sprzężoną/dwa lub

więcej zaburzeń defektów,

Stopnie niepełnosprawności

-znaczny/naruszona sprawność organizmu,

niezdolność do zatrudnienia, ale może być w

ZPCH, konieczna pomoc drugiej osoby,

-umiarkowany/naruszona sprawność organizmu,

zdolność do pracy na przystosowanym

stanowisku do potrzeb i możliwości osoby

niepełnosprawnej/,

-lekki/naruszona sprawność organizmu, zdolny do

wykonywania zatrudnienia, brak konieczności

pomocy innej osoby w celu pełnienia ról

społecznych/,

Orzeczenie o niepełnosprawności poza

stwierdzeniem stopnia niepełnosprawności

nie upoważnia do świadczeń rentowych,

ale zawiera wskazania do rehabilitacji

zawodowej, pedagogicznej, społecznej,

medycznej, korzystania z systemu pomocy

społecznej, zaopatrzenia w przedmioty

ortopedyczne i środki pomocnicze,

korzystania z systemu wsparcia

środowiskowego w samodzielnej

egzystencji /dobra wspólnego,

pomocniczości, solidaryzmu/,

Modele aktywizacji społecznej osób

niepełnosprawnych

-integracyjny,

-grupy samopomocy,

-grupy wsparcia,

Rola pielęgniarki jako osoby umacniającej osobę trwale

niepełnosprawną

-umiejętność i zaangażowanie w odkrywanie sił w ludziach i

grupach społecznych,

-autentyczny szacunek do odmiennych stylów życia,

-zdolność słuchania i odzwierciedlania,

-umiejętność podporządkowania swojego ja w obręb

zainteresowań grupy,

-umiejętne i twórcze pomaganie ludziom w stawaniu się

bardziej świadomymi i posiadającymi zaufanie do swoich

zdolności,

-umiejętność analizowania układu sił i pomaganie innym w

dokonywaniu wyboru,

-wiedza na temat sposobów uzyskiwania informacji,

-umiejętność refleksji i krytyki przebiegających procesów oraz

świadomość roli jaką pełni sama pielęgniarka,



Jakość życia

-problematyka nowa-lata 60 ubiegłego wieku, pojęcie mieści się w

kategoriach normatywnych, fenomenologicznych, empirycznych,

relacyjnych. Można odnieść do normy klinicznej/brak objawów

choroby/, społecznej/wypełnianie określonej roli/,

indywidualnej/realizacja celów osobistych/,

Początkowo jakość życia- oznaczała dobre dostatnie życie w sensie

konsumpcyjnym, następnie pojęcie zostało poszerzone o obszary –

być- tj. wykształconym, wolnym, zdrowym szczęśliwym.

Jakość życia w naukach społecznych rozumiana jest jako

-poczucie zadowolenia,

-stopień pomyślności życiowej w kontekście realnych potrzeb i

możliwości danej osoby,

-im wyższy stopień zaspokojenia potrzeb, tym wyższa jakość życia,

Czynniki obiektywne wpływające na jakość życia

-warunki życia,

-stan zdrowia,

-wykształcenie,

-warunki socjalne, prawne, ekonomiczne, polityczne

państwa,

Czynniki subiektywne wpływające na jakość życia

-system cenionych wartości i przekonań,

-relacje z otoczeniem,

-wsparcie społeczne,

-ocena samopoczucia w zakresie własnego stanu

fizycznego, psychicznego, materialnego,

Wysoka jakość życia jest darem samym w sobie i dlatego

stanowi również pojęcie etyczne, gdyż można porównać

realną sytuację na pewnym etapie życia, z przyjętym

wzorem lub założonym programem życiowym.

Najwyższą jakość życia w potocznym rozumieniu daje

szczęście, które zgodnie z teorią Czapińskiego jest tworem-

konstrukcją powiązanych ze sobą warstw:

-wola,

-ogólne zadowolenie z życia jako całości,

-pozytywne nastawienie do przeszłości jak i

przyszłości/nadzieja/,

-satysfakcje cząstkowe/oceny poszczególnych dziedzin życia

WHO określa jakość życia jako indywidualny sposób

postrzegania przez jednostkę jej pozycji życiowej

w kontekście kulturowym i systemie wartości w

którym żyje oraz w odniesieniu do zachowań,

oczekiwań i standardów wyznaczonych

uwarunkowaniami środowiskowymi.

Człowiek chcący zbadać jakość swojego życia musi

kompleksowo ocenić stan swojego zdrowia

fizycznego, stan emocjonalny, samodzielność w

życiu, niezależność od otoczenia oraz relacje ze

środowiskiem, osobiste wierzenia, przekonania,

religię i poglądy.



WHO określa jakość życia jako indywidualny

sposób postrzegania przez jednostkę jej pozycji

życiowej w kontekście kulturowym i systemie

wartości w którym żyje oraz w odniesieniu do

zachowań, oczekiwań i standardów wyznaczonych

uwarunkowaniami środowiskowymi.



Człowiek chcący zbadać jakość swojego życia

musi kompleksowo ocenić stan swojego zdrowia

fizycznego, stan emocjonalny, samodzielność w

życiu, niezależność od otoczenia oraz relacje ze

środowiskiem, osobiste wierzenia, przekonania,

religię i poglądy.

Jakość życia uwarunkowana zdrowiem

obejmuje:

-stan fizyczny i sprawność ruchową,

-stan psychiczny,

-stan społeczny i warunki

ekonomiczne,

-doznania somatyczne,

W 1990r. Schipper i współpracownicy wprowadzili

pojęcie Jakość Zycia Uwarunkowaną Stanem Zdrowia

i uszczegółowili Haelth Relatet Quality of Live:

-zdrowie ogólne,

-funkcjonowanie fizyczne,

-objawy choroby,

-funkcjonowanie emocjonalne,

-funkcje poznawcze,

-funkcje w rolach,

-funkcje społeczne,

-wydolność seksualna,

-zagadnienia egzystencjalne,

-funkcjonowanie psychiczne.

Narzędzia do pomiaru jakości życia powinny być

wystandaryzowane, posiadać rzetelną weryfikację

psychometryczną, podstawę teoretyczną i

cechować się:

-przydatnością,

-łatwością w użyciu,

-wyczerpaniem zagadnienia,

-czułością w wykrywaniu zmian zachodzących u

pacjenta,

-niezawodnością i powtarzalnością,

-wysokim stopniem sygnału do szumu/wynikiem

oceny parametru u pacjentów

różniących się pod względem mierzonego parametru

Pomiary jakości życia pacjentów są

pomocne w przepływie informacji,

identyfikowaniu aspektów życia o

największym znaczeniu dla pacjenta,

rozpoznaniu specyficznych

problemów, w planowaniu i ocenianiu

indywidualnej opieki.

Zachowania społeczne związane z narodzinami

-determinanty kulturowe związane z narodzinami,

-samotna dziewczyna,

-narzeczeni,

-małżeństwo,

-dojrzała kobieta,

-macierzyństwo zastępcze,

-sposób poczęcia/naturalny, in vitro, klonowanie,

wybór płci dziecka,/

-wczesne badania prenatalne,

Zachowania społeczne związane z

umieraniem

-postawy społeczne wobec śmierci,

-proces umierania,

-miejsce umierania/dom, szpital, DPS,

nagła-tragiczna,/

-rodzina w obliczu umierania i śmierci,

-obowiązek grzebania zmarłych,

Socjologiczna analiza zawodu

pielęgniarki

-oczekiwania społeczne wobec zawodu

pielęgniarki,

-specyfika relacji pielęgniarka-pacjent,

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Slide 79
Slide 80
Slide 81
Slide 82
Slide 83
Slide 84
Slide 85
Slide 86
Slide 87
Slide 88
Slide 89
Slide 90
Slide 91
Slide 92
Slide 93
Slide 94

Socjologia zdrowia i choroby 4

Document Outline