Niedrożność jelit (Ileus)

Niedrożność jelit (Ileus)

Zatrzymanie fizjologicznego

procesu przesuwania się treści

pokarmowej.

Często niedrożności towarzyszy objaw

„OSTREGO BRZUCHA”

Czynniki decydujące a rodzaj

niedrożności

Przyczyna

Stopień upośl. pasażu

Dynamika rozwoju

Lokalizacja

MECHANICZNA

- z zatkania

- z zadzierzgniecia

WYSOKA

OSTRA

CAŁKOWITA

CZYNNOŚCIOWA

- porażenna

- spastyczna

NISKA

PRZEWLEKLA

NIECAŁKOWITA

NIEDROŻNOŚĆ

MECHANICZNA

Niedrożność

MECHANICZNA

(podział)

Z

zadzierzgniecia

Z

zatkania

Niedrożność

MECHANICZNA

Zatkanie

Zadzierzgniecie

zamknięcie

światła przez

przeszkodę

zamknięcie światła

+

zaciśnięcie naczyń

krezki

przepuklina

skręt jelita

wgłobienie

Przyczyny:

Upośledzenie dopływu krwi tętniczej i

odpływu krwi żylnej doprowadza do

MARTWICY ściany jelita, wynaczynienia

krwi do jego światła i szybkiego rozwoju

ZAKAŻENIA

!!!

Niedrożność

MECHANICZNA

(przyczyny)

Wewnątrz jelita

–

ch. zapalne i zakaźne

–

guzy

–

zwężenie

pooperacyjne

–

zwężenie pourazowe

–

zmiany wrodzone

(uchyłek Meckela)

–

ciała obce

–

kamienie żółciowe i

kałowe

–

pasożyty

–

smółka płodowa

Na zewnątrz jelita

–

pooperacyjne

zrosty

–

guzy narządów

sąsiednich

Niedrożność

MECHANICZNA

Jelito cienkie

70-80

Jelito grube

20-30

Zatkanie

25

Zadzierzgnięcie

75

Zatkanie

75

Zadzierzgniecie

25

Zrosty (60-70)
Przepukliny
Nowotwory

Rak (65)
Zapalenie uchyłków
Skręt okrężnicy

Przyczyny niedrożności jelit z uwzględnieniem

częstości (%) ich występowania

NIEDROŻNOŚĆ

CZYNNOŚCIOWA

Niedrożność

CZYNNOŚCIOWA

(podział)

spowolnienie lub

zanik ruchów

perystaltycznych

przewlekły skurcz

jelita

Spastyczn

a

(dynamiczna)

Porażenna

(adynamiczna)

PORAŻENNA

Niedrożność

CZYNNOŚCIOWA

Przyczyny:

Niedrożność

CZYNNOŚCIOWA
(porażenna)

Czynniki działające na
sploty nerwowe

–

bakteryjne i
chemiczne
zapalenie otrzewnej

–

operacja (drażnienie
mechaniczne)

–

rozdęcie przez gaz
lub płyn

Porażenie na drodze
odruchowej

–

kamica żółciowa

–

kamica nerkowa

–

zapalenie trzustki

–

zapalenie wyrostka
robaczkowego

–

nowotwory
j.brzusznej

–

urazy: mózgu,
kręgosłupa,
miednicy

Zaburzenia
ogólnoustrojowe

–

mocznica

–

sepsa

–

ZOMR

–

zatrucia

–

niedobory
elektrolitów

Niedrożność

CZYNNOŚCIOWA

SPASTYCZNA

Przyczyny:

–

ciało obce

–

pasożyty

–

uraz j.brzusznej

–

zatrucie metalami ciężkimi

–

porfiria

–

nerwica

–

mocznica

–

idiopatyczna

Niedrożność

SPASTYCZNA

OBJAWY

Klasyczne objawy kliniczne

–

ból brzucha

–

nudnosci i wymioty

–

wzdęcie brzucha

–

zatrzymanie gazów i stolca

–

zaburzenia perystaltyki jelit

BÓL BRZUCHA

n. MECHANICZNA:

–

kolkowy, napadowy

–

przerwy między falami perystaltycznymi (im niżej
w p.pok. tym dłuższe)

–

wydłuża się w miarę narastania niedrożności

NIEDOKRWIENIE + MARTWICA

–

wyraźnie umiejscowiony

–

ostry

–

ciągły

n. PORAŻENNA

–

stosunkowo słaby ból

WCZESNE I UPORCZYWE

–

wysoka nedrożność j. cienkiego

–

zator lub zakrzep naczyń krezki

–

niedrożmość z zadzierzgnięcia

PÓŹNE I MNIEJ NASILONE

–

niska niedrożność

KAŁOWE

–

kilkudniowa, wysoka niedrożność j. cienkiego oraz
grubego

WYMIOTY

WZDĘCIA

MAŁE

–

n. wysoka

MOCNO NASILONE I SZYBKO NARASTAJĄCE

–

n. porażenna

RÓWNOMIERNE

–

n. niska j. cienkiego

NADBRZUSZE I BOCZNE PARTIE BRZUCHA

–

niedrożność mechaniczna j. grubego (przy wydolnej
zastawce krętniczo-kątniczej)

ZATRZYMANIE GAZÓW I

STOLCA

Nawet jeśli wystąpi pełna niedrożność w

jej początkowym okresie oddawanie

stolca i gazów może być prawidłowe

↓ ↓ ↓

opróżnianie odcinka jelita znajdującego

się poniżej przeszkody

Ostateczenie nastąpi zatrzymanie gazów i stolca

OBJAWY PRZEDMIOTOWE

OGLĄDANIE

–

wzdęcia

–

stawianie się jelit

–

obecność przepukliny (uwięźnięcie)

–

obecność blizn operacyjnych (n. zrostowa)

OPUKIWANIE

–

odgłos bębenkowy, dźwięczny (obecność gazów)

–

odgłos stłumiony (płyn, guz)

OBJAWY PRZEDMIOTOWE

OBMACYWANIE

–

bolesność

–

opory patologiczne (przepukliny, guzy, wgłobiebie)

–

objawy otrzewnowe

OSŁUCHIWANIE

n. MECHANICZNA:

wzmożone szmery perystaltyczne.

Objaw perystaltyki metalicznej i

następującą po

niej ciszą w

brzuchu jest typowe dla dłużej

trwającej

niedrożności mechanicznej

n. PORAŻENNA osłabienie szmerów (rzadko zanik),

wdłużenie odstępów miedzy falami

perystaltycznymi

n. Z ZADZIERZGNIĘCIA szmery tylko w początkowym

okresie.

Następnie szybko znikają

Zawsze należy wykonać badanie

per

rectum.

Możesz ułatwić rozpoznanie

przyczyny niedrożności (rak odbytnicy,

kamienie kałowe, domieszka krwi, nacieki

zapalne lub nowotworowe miednicy).

BADANIA DODATKOWE

RTG kl. Piersiowej

zapalenie płuc, złamania kręgów

↓

jako pośrednia przyczyna niedrożności

RTG j. brzusznej (pozycja stojąca i boczna)

–

poziomy płynów, pętle rozdęte gazami

–

obecność powietrza po kopułą przepony

Badanie kontrastowe p. pok.

–

wykonując pasaż można wskazać miejsce
występowania przeszkody oraz ewentualną
perforację

USG j. brzusznej

–

poszukiwanie przyczyn powodujących niedrożność

–

umożliwia ocenę ściany jelita i przepływu krwi przez
naczynia krezkowe

W warunkach niedrożności i rozdęcia utrudnione

BADANIA DODATKOWE

TK j.brzusznej

–

nie jest badaniem z wyboru w niedrożnościach

–

poszukiwanie guzów, zawałów jelita oraz
uwięźniętej przepukliny u osób otyłych gdy inne
badania nie są skuteczne

Kolonoskopia

–

wskazana w niedrożności przewlekłej j. grubego oraz
porażennej

–

W zesp. Ogilviego ma dodatkowo znaczenie lecznicze

BADANIA LABORATORYJNE

RBC
Hbg
WBC
Ht
Stęż. elektrolitów
Kreatynina
Bilirubina

Fosfataza alkaliczna
AST
ALT
Czynniki krzepnięcia
Badanie ogólne moczu

RÓŻNICOWANIE

RÓŻNICOWANIE

Różnicowaniu z niedrożnością najczęściej

podlega:

–

kolka żółciowa i nerkowa

–

zaostrzenie choroby wrzodowej

–

zatrucia pokarmowe

JAK LECZYĆ?

LECZENIE NIEDROŻNOŚCI

OPERACYJNE

–

n. mechaniczna

–

porażenna (jeżeli na tle zatoru lub zakrzepu
tętnic krezkowych)

ZACHOWAWCZE

–

n. porażenna

LECZENIE OPERACYJNE

(zrosty)



Najczęstrza przyczyna niedrożności j.cienkiego

Śródoperacyjne odessanie treści

pokarmowej

↓

przecięcinanie zrostów



Wykazują tendencję do nawracania

Guz RESEKCYJNY zwężający światło jelita

1.

Odcinkowe wycięcie jelita wraz ze zmianą

2.

Zespolenie jelitowo-jelitowe

LECZENIE OPERACYJNE

(nowotwory)

Guz NIERESEKCYJNY

1.

Guz pozostaje na miejscu

2.

Tworzymy przetokę odbarczającą lub zespolenie
omijające

LECZENIE OPERACYJNE

(nowotwory)

Guz RESEKCYJNY ale:

–

zły stan ogólny chorego

–

zakażone pole operacyjne (kałowe zapalenie otrzewnej)

Metoda HARTMANNA

1.

Usuwamy guz

2.

Rezygnujemy z zespolenia jelitowego

3.

Wyłaniamy przetokę kałową

LECZENIE OPERACYJNE

(nowotwory)

LECZENIE OPERACYJNE

(nowotwory)

Guz RESEKCYJNY

4.

Odtworzenie ciągłości p. pokarmowego i zamknięcie
przetoki wykonujemy w momencie kiedy stan ogólny
chorego ulegnie poprawie.



Delikatnie wysunąć głowę wgłobienia z
jelita



Jeśli obecna jest martwica:

1.

Usunąć zmieniony fragment jelita

2.

Wykonać zespolenie jelitowo-jelitowe



Wgłobienie j.cienkiego do okrężnicy

–

wykonać wlew doodbytniczy po kontrolą radiologiczną

LECZENIE OPERACYJNE

(wgłobienie)

CIAŁA OBCE

–

nacięcie ściany jelita

–

endoskopowo

KAMIENIE KAŁOWE

–

ręcznie

–

wlew doodbytniczy

–

operacja – jeśli powikłania

KAMIENIE ŻÓŁCIOWE

(przez przetokę pęcherzykowo-jelitową)

–

nacięcie ściany jelita

–

wskazane jest zamknięcie w/w przetoki i usunięcie

pęcherzyka

LECZENIE OPERACYJNE

(ciała obce, kamienie kałowe i

żółciowe)

Skrętom najczęściej ulega e s i c a

Na początku choroby:

–

endoskopowo

–

wlew doodbytniczy

Jeśli ściana okrężnicy ulegnie zmianie

1.

wycięcie okrężnicy

2.

wyłonienie przetoki kałowej (u chorych w ciężkim stanie

LECZENIE OPERACYJNE

(skręt jelita)

ZATOR

–

embolektomia

–

resekcja części jelita – jeśli martwica

ZAKRZEP

–

pomost omijający (między aortą a tętnicą
poza miejscem niedrożności

–

rzadziej trombektomia

LECZENIE OPERACYJNE

(zator/zakrzep naczyń

krezkowych)

ZAPAMIĘTAJ

Tylko łączna analiza wywiadu,

stanu chorego, badań

laboratoryjnych i

diagnostycznych daje podstawy

do postawienia prawidłowego

rozpoznania i odpowiedniego

leczenia chorego.