B I O C H E M I A M O C Z U
B I O C H E M I A M O C Z U
Mocz
Mocz
jest wydaliną, która
jest wydaliną, która
zawiera zbędne produkty
zawiera zbędne produkty
przemiany materii, niewielką
przemiany materii, niewielką
liczbę elementów
liczbę elementów
komórkowych, a jego skład
komórkowych, a jego skład
zależy od:
zależy od:
Czynności nerek i innych narządów (wątroby,
Czynności nerek i innych narządów (wątroby,
trzustki)
trzustki)
Przemian metabolicznych
Przemian metabolicznych
wewnątrzustrojowych
wewnątrzustrojowych
Gospodarki wodno - elektrolitowej
Gospodarki wodno - elektrolitowej
Równowagi kwasowo - zasadowej
Równowagi kwasowo - zasadowej
Układu krzepnięcia
Układu krzepnięcia
Podstawową funkcją nerek
Podstawową funkcją nerek
jest:
jest:
Usuwanie z organizmu zbędnych
Usuwanie z organizmu zbędnych
produktów przemiany materii
produktów przemiany materii
Utrzymanie stałości składu i objętości
Utrzymanie stałości składu i objętości
płynów ustrojowych przez:
płynów ustrojowych przez:
-
regulację gospodarki wodno -
regulację gospodarki wodno -
elektrolitowej
elektrolitowej
-
równowagę kwasowo - zasadową
równowagę kwasowo - zasadową
Czynność wewnątrzwydzielnicza:
Czynność wewnątrzwydzielnicza:
-
wydzielanie erytropoetyny i reniny
wydzielanie erytropoetyny i reniny
Powstawanie moczu jest
Powstawanie moczu jest
efektem:
efektem:
Filtracji krwi w kłębuszkach
Filtracji krwi w kłębuszkach
nerkowych
nerkowych
Selektywnej resorpcji zwrotnej
Selektywnej resorpcji zwrotnej
Wydzielania substancji do
Wydzielania substancji do
kanalików nerkowych
kanalików nerkowych
Przesączania kłębuszkowe:
Przesączania kłębuszkowe:
Przesączanie osocza prowadzi do
Przesączanie osocza prowadzi do
powstania
powstania
moczu pierwotnego
moczu pierwotnego
(około
(około
180 - 200 l/dobę
180 - 200 l/dobę
)
)
Skład
Skład
moczu pierwotnego
moczu pierwotnego
zbliżony
zbliżony
jest do składu osocza pozbawionego
jest do składu osocza pozbawionego
białek i elementów morfotycznych
białek i elementów morfotycznych
Zawiera: wodę, Na
Zawiera: wodę, Na
+
+
, K
, K
+
+
, Ca
, Ca
2+
2+
,
,
glukozę, kreatyninę i mocznik
glukozę, kreatyninę i mocznik
Funkcja kanalików nerkowych
Funkcja kanalików nerkowych
Wchłanianie zwrotne około 99% wody
Wchłanianie zwrotne około 99% wody
Transport substancji rozpuszczonych z
Transport substancji rozpuszczonych z
moczu pierwotnego do osocza i odwrotnie
moczu pierwotnego do osocza i odwrotnie
Stężenie składników w moczu
Stężenie składników w moczu
ostatecznym
ostatecznym
(
(
1,5 - 2,0 l/dobę
1,5 - 2,0 l/dobę
) jest różne, adekwatne
) jest różne, adekwatne
do potrzeb organizmu
do potrzeb organizmu
Transport kanalikowy
Transport kanalikowy
Czynny
Czynny
– wykorzystuje energię
– wykorzystuje energię
powstającą
powstającą
w komórkach kanalików w postaci
w komórkach kanalików w postaci
ATP
ATP
Bierny
Bierny
– powodowany gradientem
– powodowany gradientem
stężeń
stężeń
i potencjałów elektrochemicznych
i potencjałów elektrochemicznych
Procesy kanalikowe
Procesy kanalikowe
transport izoosmotyczny
transport izoosmotyczny
:
:
czynne przesunięcie jonów (np.
czynne przesunięcie jonów (np.
Na
Na
+
+
), któremu towarzyszy bierne
), któremu towarzyszy bierne
przemieszczenie jonu
przemieszczenie jonu
komplementarnego i wody
komplementarnego i wody
wymiana jonowa
wymiana jonowa
:
:
umożliwia
umożliwia
wybiórcze wchłanianie lub
wybiórcze wchłanianie lub
wydzielanie określonych jonów
wydzielanie określonych jonów
(np. HCO
(np. HCO
3
3
-
-
, H
, H
+
+
)
)
Składniki moczu pierwotnego
Składniki moczu pierwotnego
progowe:
progowe:
–
resorpcja zwrotna zależna od ATP (Na
resorpcja zwrotna zależna od ATP (Na
+
+
, HCO
, HCO
3
3
-
-
)
)
–
resorpcja zwrotna wtórnie aktywna,
resorpcja zwrotna wtórnie aktywna,
sprzężona z Na
sprzężona z Na
+
+
(glukoza, aminokwasy,
(glukoza, aminokwasy,
fosforany)
fosforany)
bezprogowe:
bezprogowe:
dyfundują biernie, ich stężenie w
dyfundują biernie, ich stężenie w
moczu zależy od stężenia we krwi (np. mocznik,
moczu zależy od stężenia we krwi (np. mocznik,
kreatynina, Cl
kreatynina, Cl
-
-
)
)
Składniki moczu wydalane w
Składniki moczu wydalane w
ciągu doby
ciągu doby
Nazwa
Jednostki SI
Jednostki
konwencjonalne
Białko
< 150mg
< 150 mg
Glukoza
0,1 – 0,45 mmol
20 – 80 mg
Kwas -
aminolewulinowy
7,6 – 26,7 mol
1,0 – 3,5 mg
Kwas 5-OH-indolo-
octowy
10 – 50 mol
1,9 – 9,6 mg
Kwas moczowy
1,2 – 3,0 mmol
200 – 500 mg
Fosforany
26 – 48 mmol
0,8 – 1,5 g
Hydroksyprolina
76 – 275 mol
10 – 36 mg
Składniki moczu wydalane w
Składniki moczu wydalane w
ciągu doby
ciągu doby
Nazwa
Jednostki SI
Jednostki
konwencjonalne
Kreatynina
1,3 – 2,2 mmol /kg mc
15 – 25 mg/kg mc
Mocznik
330 – 415 mmol
20 –25 g
Porfiryny
9 – 450 mmol
6 – 300 mg
Potas
25 – 125 mmol
1 – 4,7 g
Sód
120 – 260 mmol
2,8 – 6,0 g
Wapń
2,5 – 6,25 mmol
40 – 100 mg
Uroporfiryny
48 – 120 mmol
40 – 100 mg
Składniki moczu wydalane w
Składniki moczu wydalane w
ciągu doby
ciągu doby
H O R M O N Y
Nazwa
Jednostki SI
Jednostki
konwencjonalne
Adrenalina
16,5 – 82,5 nmol
3 –17 g
Aldosteron
5,5 – 72,0 nmol
2 – 26 g
Dopamina
1,26 – 2,98 mol
190 – 450 g
Kortyzol
1,4 – 3,3 mol
50 – 120 g
Składniki moczu wydalane w
Składniki moczu wydalane w
ciągu doby
ciągu doby
H O R M O N Y
Nazwa
Jednostki SI
Jednostki
konwencjonalne
17-ketosteroidy
M: 28 – 87 mol
8 – 25 mg
17-ketosteroidy
K: 17 – 62 mol
5 – 19 mg
17-OH-steroidy
28 – 69 mol
8 – 20 mg
Noradrenalina
88 – 454 nmol
15 – 75 g
VMA
10 – 35 mol
2 – 7 mg
Badanie czynności nerek
Badanie czynności nerek
Ocena:
Ocena:
–
wielkości przepływu nerkowego (RBF)
wielkości przepływu nerkowego (RBF)
–
przesączania kłębuszkowego (GFR)
przesączania kłębuszkowego (GFR)
–
zdolności zagęszczania i rozcieńczania
zdolności zagęszczania i rozcieńczania
moczu
moczu
–
zdolności zakwaszania moczu
zdolności zakwaszania moczu
–
transportu cewkowego
transportu cewkowego
Klirens
Klirens
Klirens (współczynnik oczyszczania)
Klirens (współczynnik oczyszczania)
danej jest miarą objętości osocza (ml)
danej jest miarą objętości osocza (ml)
oczyszczonego z tej substancji w jednostce
oczyszczonego z tej substancji w jednostce
czasu (1 minuta)
czasu (1 minuta)
Cl
Cl
ml/min
ml/min
= U
= U
mg/dl
mg/dl
* V
* V
ml/min
ml/min
/ P
/ P
mg/dl
mg/dl
Cl
Cl
- klirens danej substancji[ml/min]
- klirens danej substancji[ml/min]
U - stężenie substancji w moczu [mg/dl]
U - stężenie substancji w moczu [mg/dl]
P - stężenie substancji w surowicy krwi
P - stężenie substancji w surowicy krwi
[mg/dl]
[mg/dl]
V - diureza minutowa [ml/min]
V - diureza minutowa [ml/min]
Przepływ nerkowy
Przepływ nerkowy
Ocena:
Ocena:
przepływu osocza przez nerki (RBF)
przepływu osocza przez nerki (RBF)
-polega na określeniu klirensu substancji,
-polega na określeniu klirensu substancji,
która ulega całkowitemu usunięciu z
która ulega całkowitemu usunięciu z
osocza przy pierwszym przejściu przez
osocza przy pierwszym przejściu przez
nerki, na drodze przesączania
nerki, na drodze przesączania
kłębuszkowego i wydzielania w cewkach
kłębuszkowego i wydzielania w cewkach
PAH- paraaminohipuran sodowy
PAH- paraaminohipuran sodowy
Przesączanie kłębuszkowe
Przesączanie kłębuszkowe
GFR
GFR
(glomerular filtration rate) - pozwala
(glomerular filtration rate) - pozwala
na ocenę stopnia wydolności nerek
na ocenę stopnia wydolności nerek
Klirens substancji:
Klirens substancji:
ulegają filtracji w kłębuszkach
ulegają filtracji w kłębuszkach
nerkowych
nerkowych
nie ulegają resorpcji zwrotnej w
nie ulegają resorpcji zwrotnej w
kanalikach nerkowych
kanalikach nerkowych
nie są czynne farmakologicznie
nie są czynne farmakologicznie
Najkorzystniejsze: inulina, kreatynina
Najkorzystniejsze: inulina, kreatynina
Klirens kreatyniny
Klirens kreatyniny
endogennej
endogennej
U
U
mg/dl
mg/dl
x V
x V
ml/min
ml/min
C
C
kreatyniny
kreatyniny
ml/min
ml/min
= --------------------------
= --------------------------
P
P
mg/dl
mg/dl
C
C
kreatyniny
kreatyniny
– współczynnik oczyszczania
– współczynnik oczyszczania
U – stężenie kreatyniny w moczu
U – stężenie kreatyniny w moczu
P – stężenie kreatyniny w surowicy
P – stężenie kreatyniny w surowicy
V – diureza minutowa
V – diureza minutowa
Wartości prawidłowe
Wartości prawidłowe
: dla kobiet - średnio
: dla kobiet - średnio
105 ml/min
105 ml/min
dla mężczyzn - średnio
dla mężczyzn - średnio
125 ml/min
125 ml/min
Skorygowany klirens kreatyniny
Skorygowany klirens kreatyniny
Koryguje różnice indywidualne,
Koryguje różnice indywidualne,
uwzględniając powierzchnię ciała
uwzględniając powierzchnię ciała
badanego
badanego
C
C
b
b
*
*
1,73
1,73
C
C
s
s
ml/min
ml/min
= --------------
= --------------
S
S
b
b
C
C
s
s
– klirens skorygowany
– klirens skorygowany
C
C
b
b
– klirens kreatyniny badanego
– klirens kreatyniny badanego
1,73
1,73
– standardowa powierzchnia ciała [m
– standardowa powierzchnia ciała [m
2
2
]
]
S
S
b
b
– powierzchnia ciała badanego [m
– powierzchnia ciała badanego [m
2
2
]
]
Współczynnik przesączania
Współczynnik przesączania
kłębuszkowego
kłębuszkowego
Wyliczony współczynnik przesączania
Wyliczony współczynnik przesączania
kłębuszkowego
kłębuszkowego
Z uwagi na konieczność szybkiej oceny
Z uwagi na konieczność szybkiej oceny
czynności wydalniczej nerek
czynności wydalniczej nerek
Cockcroft i Gault
Cockcroft i Gault
w 1976 roku
w 1976 roku
zaproponowali wzór, który pozwala
zaproponowali wzór, który pozwala
dość łatwo ocenić klirens kreatyniny
dość łatwo ocenić klirens kreatyniny
endogennej.
endogennej.
Wzór Cockcroft'a-Gault'a
Wzór Cockcroft'a-Gault'a
(140 - wiek) x m.c.
(140 - wiek) x m.c.
C
C
cr
cr
ml/min
ml/min
= ------------------------ x W
= ------------------------ x W
S
S
cr
cr
mg/dl
mg/dl
x
x
72
72
C
C
cr
cr
- klirens kreatyniny
- klirens kreatyniny
S
S
cr
cr
- stężenie kreatyniny w surowicy
- stężenie kreatyniny w surowicy
wiek
wiek
- w latach
- w latach
m.c.
m.c.
- masa ciała w kg
- masa ciała w kg
W
W
- współczynnik:
- współczynnik:
0,85
0,85
dla kobiet;
dla kobiet;
1,0
1,0
dla
dla
mężczyzn
mężczyzn
GFR
GFR
Klirens kreatyniny jest miernikiem GFR
Klirens kreatyniny jest miernikiem GFR
jeżeli jest wyższy niż 10 ml/min
jeżeli jest wyższy niż 10 ml/min
Jeżeli klirens jest < 10 ml/min błąd
Jeżeli klirens jest < 10 ml/min błąd
pomiaru może wynosić nawet 100%
pomiaru może wynosić nawet 100%
Kreatynina
Kreatynina
Powstaje w mięśniach szkieletowych na
Powstaje w mięśniach szkieletowych na
drodze nieodwracalnej dehydratacji
drodze nieodwracalnej dehydratacji
kreatyny lub defosforylacji fosfokreatyny
kreatyny lub defosforylacji fosfokreatyny
Nie ulega resorpcji zwrotnej, ani
Nie ulega resorpcji zwrotnej, ani
znaczącemu wydalaniu do kanalików
znaczącemu wydalaniu do kanalików
Dobowe wydalanie kreatyniny:
Dobowe wydalanie kreatyniny:
15 – 25 mg/kg m.c.
15 – 25 mg/kg m.c.
Mocznik
Mocznik
Głównym końcowym produktem przemiany
Głównym końcowym produktem przemiany
azotu białkowego powstający w wątrobie
azotu białkowego powstający w wątrobie
w procesie urogenezy z
w procesie urogenezy z
amoniaku i
amoniaku i
dwutlenku węgla
dwutlenku węgla
Całkowicie przesączany do moczu
Całkowicie przesączany do moczu
pierwotnego i około 40% ulega
pierwotnego i około 40% ulega
resorpcji zwrotnej
resorpcji zwrotnej
Stężenie mocznika w moczu jest
Stężenie mocznika w moczu jest
wykładnikem procesów zachodzących w
wykładnikem procesów zachodzących w
kanalikach
kanalikach
Mocznik
Mocznik
Wartości referencyjne: 20 - 25 g/24h
Wartości referencyjne: 20 - 25 g/24h
Wydalanie mocznika jest proporcjonalne:
Wydalanie mocznika jest proporcjonalne:
–
do zawartości białka w diecie
do zawartości białka w diecie
–
do prędkości degradacji białek endogennych
do prędkości degradacji białek endogennych
Wzrost wydalania
Wzrost wydalania
:
:
–
stany pooperacyjne
stany pooperacyjne
–
przedawkowanie tyroksyny, nadczynność
przedawkowanie tyroksyny, nadczynność
tarczycy
tarczycy
Spadek wydalania
Spadek wydalania
:
:
–
zaburzenia funkcji nerek
zaburzenia funkcji nerek
–
choroby wątroby
choroby wątroby
Mocznik (NH
2
) CO
Zagęszczanie moczu
Zagęszczanie moczu
Ocena gęstości względnej moczu
Ocena gęstości względnej moczu
Ocena osmolalności moczu
Ocena osmolalności moczu
Test ograniczania podaży wody
Test ograniczania podaży wody
Test z wazopresyną
Test z wazopresyną
Gęstość względna = ciężar
Gęstość względna = ciężar
właściwy
właściwy
Może wahać się w granicach
Może wahać się w granicach
1,003 - 1,035g/ml
1,003 - 1,035g/ml
Prawidłowy wynosi 1,016 - 1,025g/ml
Prawidłowy wynosi 1,016 - 1,025g/ml
Jest odwrotnie proporcjonalny do podaży płynów
Jest odwrotnie proporcjonalny do podaży płynów
Fizologicznie zależy:
Fizologicznie zależy:
–
głównie od stężenia NaCl i mocznika
głównie od stężenia NaCl i mocznika
–
w mniejszym stopniu od elektrolitów (K
w mniejszym stopniu od elektrolitów (K
+
+
, Ca
, Ca
2+
2+
)
)
–
kreatyniny i kwasu moczowego
kreatyniny i kwasu moczowego
Ciężar właściwy
Ciężar właściwy
zmniejszenie
zmniejszenie
:
:
–
przewodnienie
przewodnienie
–
upośledzone zagęszczanie: choroby nerek,
upośledzone zagęszczanie: choroby nerek,
hiperkalcemia, moczówka prosta
hiperkalcemia, moczówka prosta
–
leki moczopędne
leki moczopędne
zwiększenie
zwiększenie
:
:
–
odwodnienie
odwodnienie
–
białkomocz, glikozuria
białkomocz, glikozuria
–
po podaniu związków
po podaniu związków
wysokocząsteczkowych (mannitol)
wysokocząsteczkowych (mannitol)
Osmolalność
Osmolalność
Bardziej dokładnie ocenia stopień
Bardziej dokładnie ocenia stopień
zagęszczenia moczu
zagęszczenia moczu
Zależy od stopnia nawodnienia ustroju
Zależy od stopnia nawodnienia ustroju
Może wahać się w szerokich granicach
Może wahać się w szerokich granicach
50 -1200mOsm/kg
50 -1200mOsm/kg
H2O
H2O
Wynik osmolalności nie zależy od
Wynik osmolalności nie zależy od
obecności białka czy innych substancji
obecności białka czy innych substancji
wielkocząsteczkowych
wielkocząsteczkowych
Diureza osmotyczna
Diureza osmotyczna
Wzrost glukozy
Wzrost glukozy
- wzrost molalności
- wzrost molalności
płynu pozakomórkowego
płynu pozakomórkowego
Hipermolalność płynu pozakomórkowego
Hipermolalność płynu pozakomórkowego
jest przyczyną
jest przyczyną
odwodnienie
odwodnienie
komórkowego
komórkowego
i diurezy osmotycznej
i diurezy osmotycznej
Dla wydalenia 80g = 0,44 mola
Dla wydalenia 80g = 0,44 mola
glukozy potrzeba co najmniej 1 litra
glukozy potrzeba co najmniej 1 litra
wody
wody
Diureza osmotyczna
Diureza osmotyczna
Warunkuje utratę sodu, chloru,
Warunkuje utratę sodu, chloru,
potasu, magnezu i fosforanów
potasu, magnezu i fosforanów
Ulega zwiększeniu przez urogenezę
Ulega zwiększeniu przez urogenezę
(wzmożony katabolizm białek)
(wzmożony katabolizm białek)
W konsekwencji występuje
W konsekwencji występuje
odwodnienie hipertoniczne
odwodnienie hipertoniczne
Co może prowadzić do oligowolemii
Co może prowadzić do oligowolemii
i postępującej niewydolności nerek
i postępującej niewydolności nerek
Kwaśność moczu
Kwaśność moczu
Nadmiar jonów H
Nadmiar jonów H
+
+
(około1mmol/kg
(około1mmol/kg
m.c./dobę)
m.c./dobę)
jest wydalany przez nerki jako:
jest wydalany przez nerki jako:
kwaśność bezpośrednia
kwaśność bezpośrednia
- pH
- pH
kwaśność miareczkowa
kwaśność miareczkowa
- związana z
- związana z
H
H
2
2
PO
PO
4
4
-
-
jon amonowy
jon amonowy
- NH
- NH
4
4
+
+
pH moczu
pH moczu
Kwaśność bezpośrednia
Kwaśność bezpośrednia
= pH czyli
= pH czyli
ujemny logarytm stężenia jonów
ujemny logarytm stężenia jonów
wodorowych
wodorowych
[H
[H
+
+
]
]
Zależy od diety i zwykle wynosi
Zależy od diety i zwykle wynosi
5,0 - 8,0
5,0 - 8,0
zmniejszenie pH
zmniejszenie pH
: dieta wysokobiałkowa,
: dieta wysokobiałkowa,
głodzenie, kwasica metaboliczna
głodzenie, kwasica metaboliczna
zwiększenie pH
zwiększenie pH
: dieta jarska, zasadowica,
: dieta jarska, zasadowica,
bakterie rozkładające mocznik
bakterie rozkładające mocznik
Kwaśność miareczkowa i jon
Kwaśność miareczkowa i jon
amonowy
amonowy
Wartości referencyjne
Wartości referencyjne
:
:
–
kwaśność miareczkowa 10 -30 mmol/24 h
kwaśność miareczkowa 10 -30 mmol/24 h
–
jon amonowy 20 -50 mmol/24 h
jon amonowy 20 -50 mmol/24 h
Wzrost wydalania
Wzrost wydalania
:
:
–
dieta bogata w białko zwierzęce
dieta bogata w białko zwierzęce
–
kwasica metaboliczna lub oddechowa
kwasica metaboliczna lub oddechowa
Spadek wydalania
Spadek wydalania
:
:
–
Dieta jarzynowa
Dieta jarzynowa
–
zasadowica metaboliczna lub oddechowa
zasadowica metaboliczna lub oddechowa
Zdolność zakwaszania moczu
Zdolność zakwaszania moczu
Test Wronga i Daviesa
Test Wronga i Daviesa
:
:
–
pomiar - pH, kwaśności miareczkowej i
pomiar - pH, kwaśności miareczkowej i
amoniaku w moczu
amoniaku w moczu
po podaniu
po podaniu
doustnym
doustnym
NH
NH
4
4
Cl po 2 - 8 godz.
Cl po 2 - 8 godz.
–
wynik prawidłowe: pH< 5.3,
wynik prawidłowe: pH< 5.3,
wydalanie[H
wydalanie[H
+
+
] > 60 mmol/min
] > 60 mmol/min
wydalanie amoniaku >
wydalanie amoniaku >
35mmol/min
35mmol/min
Ocena transportu
Ocena transportu
cewkowego
cewkowego
Frakcjonowane wydalanie sodu
Frakcjonowane wydalanie sodu
(FENa%)
(FENa%)
=
=
= odsetek przesączonej ilości sodu,
= odsetek przesączonej ilości sodu,
która została wydalona z moczem
która została wydalona z moczem
FENa% = (U
FENa% = (U
Na
Na
/P
/P
na
na
)*(P
)*(P
kr
kr
/U
/U
kr
kr
) *100%
) *100%
FENa% < 1,0 %
FENa% < 1,0 %
niewydolność
niewydolność
przednerkowa
przednerkowa
FENa% > 2,0 %
FENa% > 2,0 %
niewydolność nerkowa
niewydolność nerkowa
(ostra martwica cewek)
(ostra martwica cewek)
Białko
Białko
Nie wykrywane w moczu jednorazowym
Nie wykrywane w moczu jednorazowym
Występuje w ilości
Występuje w ilości
30 – 150 mg/dobę
30 – 150 mg/dobę
Białkomocz (proteinuria)
Białkomocz (proteinuria)
– zwiększona
– zwiększona
ilość białka w moczu:
ilość białka w moczu:
fizjologiczny
fizjologiczny
- przemijający
- przemijający
patologiczny
patologiczny
- stały
- stały
Białkomocz
Białkomocz
Białkomocz fizjologiczny:
Białkomocz fizjologiczny:
po wysiłku fizycznym, po
po wysiłku fizycznym, po
długotrwałej pionizacji
długotrwałej pionizacji
po spożyciu znacznej ilości
po spożyciu znacznej ilości
białka
białka
w stresie
w stresie
Białkomocz
Białkomocz
Białkomocz patologiczny
Białkomocz patologiczny
:
:
przednerkowy: gammapatie,
przednerkowy: gammapatie,
niewydolność krążenia
niewydolność krążenia
nerkowy: kłębuszkowy,
nerkowy: kłębuszkowy,
kanalikowy, kłębuszkowo -
kanalikowy, kłębuszkowo -
kanalikowy
kanalikowy
zanerkowy: stany zapalne dróg
zanerkowy: stany zapalne dróg
moczowych
moczowych
Proteinuria jest objawem
Proteinuria jest objawem
Zwiększonej przepuszczalności
Zwiększonej przepuszczalności
kłębuszków nerkowych
kłębuszków nerkowych
- zespół
- zespół
nerczycowy
nerczycowy
Zmniejszonej reabsorbcji
Zmniejszonej reabsorbcji
- dysfunkcja
- dysfunkcja
kanalików proksymalnych
kanalików proksymalnych
Wzrostu stężenia białek w osoczu
Wzrostu stężenia białek w osoczu
-
-
hemoglobinuria, mioglobinuria
hemoglobinuria, mioglobinuria
Wytwarzanie białek patologicznych,
Wytwarzanie białek patologicznych,
przesączających się do moczu
przesączających się do moczu
-
-
plasmocytoma (białko monoklonalne)
plasmocytoma (białko monoklonalne)
Białkomocz
Białkomocz
P
P
odzi
odzi
ał
ał
ze względu na ilość wydalonego
ze względu na ilość wydalonego
białka
białka
:
:
–
białkomocz znikomy
białkomocz znikomy
: < 500 mg na
: < 500 mg na
dobę
dobę
–
białkomocz mierny
białkomocz mierny
: od 500 do 3500
: od 500 do 3500
mg na dobę
mg na dobę
–
białkomocz znaczny
białkomocz znaczny
: > 3500 mg na
: > 3500 mg na
dobę
dobę
Białkomocz
Białkomocz
Ze względu na
Ze względu na
pochodzeni
pochodzeni
e wyróżniamy
e wyróżniamy
:
:
Przednerkowy
Przednerkowy
– inne choroby:
– inne choroby:
niewydolność krążenia, nadciśnienie
niewydolność krążenia, nadciśnienie
tętnicze, zespoły hemolityczne,
tętnicze, zespoły hemolityczne,
plazmocytoma
plazmocytoma
Nerkowy
Nerkowy
– choroby nerek
– choroby nerek
Z
Z
anerkow
anerkow
y
y
– przenikanie białek do
– przenikanie białek do
moczu w drogach moczowych
moczu w drogach moczowych
Białkomocz przednerkowy
Białkomocz przednerkowy
Z przeładowania, przelewowy
Z przeładowania, przelewowy
-
-
spowodowany dostarczaniem
spowodowany dostarczaniem
nadmiernej ilości białek, które nie
nadmiernej ilości białek, które nie
resorbowane dostają się do moczu
resorbowane dostają się do moczu
–
Mioglobina
Mioglobina
z rozpadających się
z rozpadających się
komórek mięśniowych na skutek
komórek mięśniowych na skutek
urazu, niedokrwienia
urazu, niedokrwienia
–
Hemoglobina
Hemoglobina
na skutek hemolizy
na skutek hemolizy
–
Białko Bence-Jonesa
Białko Bence-Jonesa
w gammapatii
w gammapatii
monoklonalnej
monoklonalnej
Białkomocz nerkowy
Białkomocz nerkowy
kłębuszkowy
kłębuszkowy
- na skutek uszkodzenia
- na skutek uszkodzenia
kłębuszków nerkowych-
kłębuszków nerkowych- powyżej
powyżej
3g/24godz
3g/24godz
cewkowy
cewkowy
- na skutek uszkodzenia cewek
- na skutek uszkodzenia cewek
nerkowych -
nerkowych - najczęściej 1- 3g/24godz
najczęściej 1- 3g/24godz
mieszany kłębuszkowo-cewkowego
mieszany kłębuszkowo-cewkowego
Białkomocz
Białkomocz
Z
Z
anerkow
anerkow
y
y
– sekrecyjny
– sekrecyjny
:
:
powstały z białek wydzielanych w cewkach
powstały z białek wydzielanych w cewkach
:
:
Białko Tamma-Horsfalla
Białko Tamma-Horsfalla
–
–
uromodulina
uromodulina
–
białko
białko
człowieka wydzielane przez
człowieka wydzielane przez
komórki kanalików dystalnych
komórki kanalików dystalnych
nefronu
nefronu
–
główny składnik wałeczków
główny składnik wałeczków
–
p
p
rzy niskim pH tworzy
rzy niskim pH tworzy
żel
żel
–
f
f
unkcje białka są ciągle przedmiotem
unkcje białka są ciągle przedmiotem
badań
badań
Mikroalbuminuria
Mikroalbuminuria
Objaw chorobowy polegający na wydalaniu
Objaw chorobowy polegający na wydalaniu
z moczem niewielkich ilości albuminy
z moczem niewielkich ilości albuminy
Nasuwa podejrzenie uszkodzenia struktury
Nasuwa podejrzenie uszkodzenia struktury
błony podstawnej kłębuszków nerkowych
błony podstawnej kłębuszków nerkowych
Wartości diagnostyczne wydalania:
Wartości diagnostyczne wydalania:
30-300 mg/dobę lub 20-200
30-300 mg/dobę lub 20-200
g/min
g/min
Wczesny marker:
Wczesny marker:
–
nefropatii cukrzycowej
nefropatii cukrzycowej
–
nefropatii nadciśnieniowej
nefropatii nadciśnieniowej
Glukoza
Glukoza
Fizjologicznie
Fizjologicznie
nie przekracza 300
nie przekracza 300
mg/dobę
mg/dobę
Glikozuria
Glikozuria
-
-
po przekroczeniu progu
po przekroczeniu progu
nerkowego
nerkowego
(
(
180 - 200mg/dl
180 - 200mg/dl
w surowicy):
w surowicy):
-
Cukrzycy (niedobór lub brak insuliny)
Cukrzycy (niedobór lub brak insuliny)
-
Upośledzeniu reabsorpcji w kanalikach
Upośledzeniu reabsorpcji w kanalikach
nerkowych
nerkowych
-
W stresie, w ciąży
W stresie, w ciąży
-
W zaburzeniach hormonalnych (akromegalia,
W zaburzeniach hormonalnych (akromegalia,
choroba Cushinga)
choroba Cushinga)
Cukromocz
Cukromocz
glikozuria
glikozuria
- przy obecności glukozy
- przy obecności glukozy
melituria
melituria
- obecność innego niż glukoza
- obecność innego niż glukoza
cukru w moczu:
cukru w moczu:
–
galaktozuria - przy obecności galaktozy
galaktozuria - przy obecności galaktozy
–
fruktozuria - przy obecności fruktozy
fruktozuria - przy obecności fruktozy
–
laktozuria - przy obecności laktozy
laktozuria - przy obecności laktozy
–
pentozuria - przy obecności cukrów z
pentozuria - przy obecności cukrów z
grupy pentoz takich jak: ryboza, rybuloza,
grupy pentoz takich jak: ryboza, rybuloza,
ksyloza, ksyluloza
ksyloza, ksyluloza
Ciała ketonowe
Ciała ketonowe
Acetooctan
Acetooctan
- katabolizm kwasów
- katabolizm kwasów
tłuszczowych
tłuszczowych
w wątrobie
w wątrobie
Hydroksymaślan
Hydroksymaślan
- enzymatyczna redukcja
- enzymatyczna redukcja
acetooctanu
acetooctanu
Aceton
Aceton
- nieenzymatyczna dekarboksylacja
- nieenzymatyczna dekarboksylacja
acetooctanu
acetooctanu
Fizjologicznie:
Fizjologicznie:
–
źródło energii dla tkanek pozawątrobowych
źródło energii dla tkanek pozawątrobowych
–
w moczu nie występują
w moczu nie występują
Ciała ketonowe
Ciała ketonowe
Ketonuria
Ketonuria
- zwana także
- zwana także
acetonurią
acetonurią
lub
lub
ketoacidurią
ketoacidurią
Ketonuria
Ketonuria
– w wyniku nadmiernej
– w wyniku nadmiernej
degradacji kwasów tłuszczowych:
degradacji kwasów tłuszczowych:
–
niedobór glukozy, głodzenie, gorączka
niedobór glukozy, głodzenie, gorączka
–
odwodnienie, wysiłek fizyczny
odwodnienie, wysiłek fizyczny
–
kwasica ketonowa, mocznica
kwasica ketonowa, mocznica
–
wyniszczenie organizmu np. w chorobach
wyniszczenie organizmu np. w chorobach
nowotworowych
nowotworowych
Bilirubina
Bilirubina
metabolit metaloporfiryn (głównie
metabolit metaloporfiryn (głównie
hemoglobiny)
hemoglobiny)
główny barwnik żółci, fizjologicznie w moczu
główny barwnik żółci, fizjologicznie w moczu
nie występuje
nie występuje
Bilirubinuria
Bilirubinuria
uszkodzenie hepatocytów (wirusowe,
uszkodzenie hepatocytów (wirusowe,
toksyczne, polekowe)
toksyczne, polekowe)
marskość wątroby
marskość wątroby
cholestaza wewnątrzwątrobowa
cholestaza wewnątrzwątrobowa
obturacja zewnątrzwątrobowa dróg żółciowych
obturacja zewnątrzwątrobowa dróg żółciowych
(kamica żółciowa, nowotwory)
(kamica żółciowa, nowotwory)
Urobilinogen
Urobilinogen
Powstaje z bilirubiny w przewodzie
Powstaje z bilirubiny w przewodzie
pokarmowym pod wpływem flory
pokarmowym pod wpływem flory
bakteryjnej i jest stałym składnikiem
bakteryjnej i jest stałym składnikiem
moczu
moczu
(
(
do 4 mg/dobę
do 4 mg/dobę
)
)
zwiększone wydalanie
zwiększone wydalanie
:
:
–
żółtaczka hemolityczna
żółtaczka hemolityczna
–
miąższowe choroby wątroby bez cholestazy
miąższowe choroby wątroby bez cholestazy
–
nadprodukcja urobilinogenu: zaparcia,
nadprodukcja urobilinogenu: zaparcia,
niedrożność lub zapalenie jelit
niedrożność lub zapalenie jelit
Urobilinogen
Urobilinogen
zmniejszone wydalanie
zmniejszone wydalanie
:
:
–
cholestaza i/lub utrudniony odpływ
cholestaza i/lub utrudniony odpływ
żółci do dwunastnicy
żółci do dwunastnicy
brak wydalania
brak wydalania
:
:
–
żółtaczka mechaniczna
żółtaczka mechaniczna
–
całkowity brak flory bakteryjnej jelit:
całkowity brak flory bakteryjnej jelit:
u noworodków
u noworodków
po intensywnej antybiotykoterapii
po intensywnej antybiotykoterapii
Hematuria / Erytrocyturia
Hematuria / Erytrocyturia
Obecność krwi w moczu w ilości
Obecność krwi w moczu w ilości
przekraczającej
przekraczającej
5 komórek /
5 komórek /
l
l
Hematuria (
Hematuria (
krwiomocz
krwiomocz
) -
) -
wykrywany makroskopowo
wykrywany makroskopowo
Erytrocyturia (
Erytrocyturia (
krwinkomocz
krwinkomocz
) -
) -
wykrywany mikroskopowo
wykrywany mikroskopowo
Hematuria / Erytrocyturia
Hematuria / Erytrocyturia
Może pojawić się w:
Może pojawić się w:
kamicy nerkowej - napad kolki nerkowej
kamicy nerkowej - napad kolki nerkowej
nowotworach nerek i dróg moczowych
nowotworach nerek i dróg moczowych
kłębuszkowym zapalenie nerek (90%)
kłębuszkowym zapalenie nerek (90%)
odmiedniczkowym zapalenie nerek (30%)
odmiedniczkowym zapalenie nerek (30%)
toksycznym uszkodzeniu nerek
toksycznym uszkodzeniu nerek
skazach krwotocznych
skazach krwotocznych
Kwas moczowy
Kwas moczowy
Końcowy produkt przemiany
Końcowy produkt przemiany
zasad
zasad
purynowych
purynowych
pochodzących z pokarmu,
pochodzących z pokarmu,
syntezy
syntezy
de novo
de novo
oraz
oraz
z rozpadu endogennych kwasów nukleinowych
z rozpadu endogennych kwasów nukleinowych
75% jest wydalane z moczem w postaci
75% jest wydalane z moczem w postaci
wolnej lub soli sodowej
wolnej lub soli sodowej
Trudno rozpuszczalny w wodzie
Trudno rozpuszczalny w wodzie
–
pH kwaśnym
pH kwaśnym
może odkładać się w stawach i
może odkładać się w stawach i
nerkach tworząc kamienie moczanowe
nerkach tworząc kamienie moczanowe
–
pH zasadowym
pH zasadowym
tworzy łatwo rozpuszczalne
tworzy łatwo rozpuszczalne
moczany
moczany
Kwas moczowy
Kwas moczowy
Wartości referencyjne: 200 - 500 mg/24 h
Wartości referencyjne: 200 - 500 mg/24 h
Wydalanie jest wypadkową:
Wydalanie jest wypadkową:
–
ładunku filtrowanego i reabsobowanego w kanaliku
ładunku filtrowanego i reabsobowanego w kanaliku
bliższym
bliższym
–
sekrecji i reabsorpcji w kanaliku dalszym
sekrecji i reabsorpcji w kanaliku dalszym
Wzrost wydalania
Wzrost wydalania
:
:
–
wzrost kwasu moczowego w surowicy
wzrost kwasu moczowego w surowicy
–
zahamowana reabsorpcja
zahamowana reabsorpcja
Spadek wydalania
Spadek wydalania
:
:
–
zwiększona reabsorpcja lub/i zmniejszona sekrecja
zwiększona reabsorpcja lub/i zmniejszona sekrecja
Amylaza
Amylaza
Wydzielana głównie w trzustce i
Wydzielana głównie w trzustce i
gruczołach ślinowych
gruczołach ślinowych
Oba izoenzymy amylazy
Oba izoenzymy amylazy
:
:
–
mają podobna masę molową
mają podobna masę molową
–
ulegają filtracji kłębuszkowej
ulegają filtracji kłębuszkowej
–
są wydalane z moczem
są wydalane z moczem
–
okres półtrwania w moczu jest dłuższy niż
okres półtrwania w moczu jest dłuższy niż
w surowicy
w surowicy
–
badanie aktywności amylazy w moczu
badanie aktywności amylazy w moczu
ułatwia rozpoznanie ostrego zapalenia
ułatwia rozpoznanie ostrego zapalenia
trzustki
trzustki
Amylaza
Amylaza
Wzrost wydalania:
Wzrost wydalania:
–
ostre zapalenie trzustki
ostre zapalenie trzustki
–
perforacja wrzodu dwunastnicy
perforacja wrzodu dwunastnicy
–
kamica: żółciowa, przewodów trzustkowych
kamica: żółciowa, przewodów trzustkowych
–
nowotwory trzustki i dróg żółciowych
nowotwory trzustki i dróg żółciowych
–
choroby gruczołów ślinowych, zapalenie
choroby gruczołów ślinowych, zapalenie
ślinianek, świnka
ślinianek, świnka
Spadek wydalania:
Spadek wydalania:
–
choroby wątroby
choroby wątroby
–
choroby nerek
choroby nerek
Fosforan nieorganiczny
Fosforan nieorganiczny
DZM
DZM
Mocz zakwasić 10ml 6M HCl na objętość
Mocz zakwasić 10ml 6M HCl na objętość
moczu, aby zapobiec wytrącaniu fosforanu
moczu, aby zapobiec wytrącaniu fosforanu
wapnia
wapnia
Wartości prawidłowe: 0,42 - 2,2 mg/24h
Wartości prawidłowe: 0,42 - 2,2 mg/24h
Szeroki zakres jest efektem zmiennej podaży
Szeroki zakres jest efektem zmiennej podaży
w diecie i ilości filtrujących się w nerkach
w diecie i ilości filtrujących się w nerkach
Fosforan nieorganiczny
Fosforan nieorganiczny
FEPi%
FEPi%
- wskaźnik frakcjonowanego
- wskaźnik frakcjonowanego
wydalania fosforanu
wydalania fosforanu
FEPi % =
FEPi % =
= (U
= (U
Pi mg/dl
Pi mg/dl
/ P
/ P
Pi mg/dl
Pi mg/dl
) *(P
) *(P
kr mg/dl
kr mg/dl
/ U
/ U
kr mg/dl
kr mg/dl
) *
) *
100
100
Wartości referencyjne: 10 - 25 %
Wartości referencyjne: 10 - 25 %
Wzrost: fosfaturia nerkowa i pozanerkowa
Wzrost: fosfaturia nerkowa i pozanerkowa
Spadek: niedoczynność przytarczyc,
Spadek: niedoczynność przytarczyc,
niedobór fosforu
niedobór fosforu
Wapń
Wapń
DZM
DZM
Mocz zakwasić 10ml 6M HCl / objętość
Mocz zakwasić 10ml 6M HCl / objętość
moczu, aby zapobiec wytrącaniu fosforanu
moczu, aby zapobiec wytrącaniu fosforanu
wapnia
wapnia
Wapń: 2,4 - 7,2 mmol/24 h
Wapń: 2,4 - 7,2 mmol/24 h
=
=
96 - 288
96 - 288
mg/24 h
mg/24 h
W stanie równowagi metabolicznej: dobowe
W stanie równowagi metabolicznej: dobowe
wydalanie wapnia odpowiada wchłanianiu
wydalanie wapnia odpowiada wchłanianiu
wapnia w jelicie
wapnia w jelicie
Wapń
Wapń
Wydalanie wapnia z moczem jest
Wydalanie wapnia z moczem jest
wypadkową filtracji w kłębuszkach i
wypadkową filtracji w kłębuszkach i
reabsorpcji kanalikowej
reabsorpcji kanalikowej
Przesączaniu ulega wapń zjonizowany oraz
Przesączaniu ulega wapń zjonizowany oraz
w kompleksach z anionami
w kompleksach z anionami
drobnocząsteczkowymi
drobnocząsteczkowymi
Reabsorpcja wapnia jest stymulowana przez
Reabsorpcja wapnia jest stymulowana przez
parathormon (PTH)
parathormon (PTH)
Wapń
Wapń
Wzrost wydalania:
Wzrost wydalania:
–
hiperkalcemia z osteolizą nowotworową
hiperkalcemia z osteolizą nowotworową
–
osteoporoza
osteoporoza
–
pierwotna nadczynność przytarczyc
pierwotna nadczynność przytarczyc
–
dieta bogata w wapń
dieta bogata w wapń
spadek wydalania:
spadek wydalania:
–
krzywica
krzywica
–
hiperkalcemia / hipokalcuria rodzinnej:
hiperkalcemia / hipokalcuria rodzinnej:
wydalanie wapnia < 5 mmol/24 h przy
wydalanie wapnia < 5 mmol/24 h przy
istniejącej hiperkalcemii
istniejącej hiperkalcemii
–
dieta uboga w wapń
dieta uboga w wapń
Hydroksyprolina
Hydroksyprolina
Jest ważnym składnikiem kolagenu
Jest ważnym składnikiem kolagenu
Oznaczanie w moczu jest istotne w
Oznaczanie w moczu jest istotne w
diagnostyce chorób przebiegających z
diagnostyce chorób przebiegających z
destrukcją kości,
destrukcją kości,
takich jak:
takich jak:
–
nadczynność przytarczyc pierwotna i wtórna
nadczynność przytarczyc pierwotna i wtórna
–
nadczynność tarczycy
nadczynność tarczycy
–
nadczynność kory nadnerczy
nadczynność kory nadnerczy
–
przerzuty nowotworowe do kości
przerzuty nowotworowe do kości
–
osteoporoza
osteoporoza
Hydroksyprolina
Potas
Potas
DZM
DZM
Wydalanie dobowe: 64 - 76 mmol/24h
Wydalanie dobowe: 64 - 76 mmol/24h
Stan zasobu potasu w organizmie regulowany
Stan zasobu potasu w organizmie regulowany
jest przez nerki
jest przez nerki
Większość potasu przesączanego w
Większość potasu przesączanego w
kłębuszkach jest reabsobowana w kanaliku
kłębuszkach jest reabsobowana w kanaliku
bliższym
bliższym
W części dalszej kanalików potas ulega
W części dalszej kanalików potas ulega
sekrecji do moczu wtórnie do aktywnej
sekrecji do moczu wtórnie do aktywnej
reabsorpcji sodu, stymulowanej aldosteronem
reabsorpcji sodu, stymulowanej aldosteronem
Potas
Potas
Wzrost wydalania:
Wzrost wydalania:
–
działanie hormonów sterydowych
działanie hormonów sterydowych
–
choroby nerek: zapalenie z utrata potasu,
choroby nerek: zapalenie z utrata potasu,
kwasica kanalikowa
kwasica kanalikowa
–
kwasica metaboliczna, głodzenie
kwasica metaboliczna, głodzenie
Spadek wydalania:
Spadek wydalania:
–
choroby nerek z oligurią
choroby nerek z oligurią
–
niewydolność pozanerkowa, z oligurią
niewydolność pozanerkowa, z oligurią
–
przewlekły niedobór potasu - długotrwałe
przewlekły niedobór potasu - długotrwałe
biegunki
biegunki
Porfiryny
Porfiryny
Są to organiczne związki heterocykliczne
Są to organiczne związki heterocykliczne
składające się z czterech pierścieni
składające się z czterech pierścieni
pirolowych
pirolowych
Związki te występują głównie w:
Związki te występują głównie w:
–
białkach zawierających hem -
białkach zawierających hem -
hemoglobina
hemoglobina
–
ludzkich odchodach -
ludzkich odchodach -
koproporfiryna
koproporfiryna
–
moczu chorych na porfirie -
moczu chorych na porfirie -
uropofiryna
uropofiryna
Porfiryna
Porfirie
Porfirie
Schorzenia związane z zaburzeniami
Schorzenia związane z zaburzeniami
szlaków biochemicznych biorących
szlaków biochemicznych biorących
udział w syntezie hemu
udział w syntezie hemu
–
hem
hem
+ globina =
+ globina =
hemoglobina
hemoglobina
–
hem
hem
+ apoproteina =
+ apoproteina =
cytochromy
cytochromy
Porfirie
Porfirie
Wrodzone
Wrodzone
- porfiria erytropoetyczna,
- porfiria erytropoetyczna,
porfirie wątrobowe
porfirie wątrobowe
Nabyte
Nabyte
- zatrucie ołowiem, porfiria
- zatrucie ołowiem, porfiria
z niedoborem dehydrogenazy kwasu
z niedoborem dehydrogenazy kwasu
-aminolewulinowy (ALA)
-aminolewulinowy (ALA)
Zwiększone ilości wskaźników w
Zwiększone ilości wskaźników w
moczu:
moczu:
–
Kwas
Kwas
-aminolewulinowy (
-aminolewulinowy (
ALA
ALA
)
)
–
porfobilinogen (
porfobilinogen (
PBG
PBG
)
)
Kwas 5-OH-indolooctowy (5-
Kwas 5-OH-indolooctowy (5-
HIAA)
HIAA)
Jest metabolitem serotoniny
Jest metabolitem serotoniny
(przemiana tryptofanu)
(przemiana tryptofanu)
DZM - zakwasić10 ml 6M HCl
DZM - zakwasić10 ml 6M HCl
Ograniczyć pokarmy bogate w serotoninę
Ograniczyć pokarmy bogate w serotoninę
(pomidory, banany, gruszki, śliwki)
(pomidory, banany, gruszki, śliwki)
U osób
U osób
zdrowych 1%
zdrowych 1%
dziennej dawki
dziennej dawki
tryptofanu
tryptofanu
ulega przemianie do serotoniny
ulega przemianie do serotoniny
W
W
rakowiaku złośliwym > 60%
rakowiaku złośliwym > 60%
Wzrost wydalania
Wzrost wydalania
: rakowiaki przewodu
: rakowiaki przewodu
pokarmowego i płuc
pokarmowego i płuc
Kwas wanilinomigdałowy
Kwas wanilinomigdałowy
(VMA)
(VMA)
Jest metabolitem katecholamin
Jest metabolitem katecholamin
(adrenalina, noradrenalina)
(adrenalina, noradrenalina)
DZM - zakwasić 10 ml 6M HCl, +4
DZM - zakwasić 10 ml 6M HCl, +4
o
o
C
C
Nie spożywać: bananów, czekolady,
Nie spożywać: bananów, czekolady,
kawy, owoców cytrusowych
kawy, owoców cytrusowych
Wzrost wydalania
Wzrost wydalania
:
:
–
guzy wydzielające katecholaminy (guz
guzy wydzielające katecholaminy (guz
chromochłonny rdzenia nadnerczy)
chromochłonny rdzenia nadnerczy)
–
neuroblastoma
neuroblastoma
17-hydroksykortykosterydy
17-hydroksykortykosterydy
Są metabolitami
Są metabolitami
glikokortykosteroidów
glikokortykosteroidów
W
W
zrost stężenia
zrost stężenia
:
:
–
zespół Cushinga
zespół Cushinga
–
nadczynność tarczycy - wzmożony
nadczynność tarczycy - wzmożony
metabolizm glikokortykosteroidów
metabolizm glikokortykosteroidów
Spadek stężenia
Spadek stężenia
:
:
–
pierwotna i wtórna niedoczynność kory
pierwotna i wtórna niedoczynność kory
nadnerczy oraz niedoczynność tarczycy
nadnerczy oraz niedoczynność tarczycy
–
uszkodzenie miąższu wątroby
uszkodzenie miąższu wątroby
–
kacheksja
kacheksja
17-ketosterydy
17-ketosterydy
Są metabolitami androgenów
Są metabolitami androgenów
Wzrost stężenia
Wzrost stężenia
:
:
–
zespół nadnerczowo - płciowy
zespół nadnerczowo - płciowy
–
zespół Cushinga
zespół Cushinga
–
guzy kory nadnerczy, jajników i jąder
guzy kory nadnerczy, jajników i jąder
Spadek stężenia
Spadek stężenia
:
:
–
choroba Addisona
choroba Addisona
–
niedoczynność przysadki mózgowej
niedoczynność przysadki mózgowej
–
uszkodzenie miąższu wątroby,
uszkodzenie miąższu wątroby,
kacheksja
kacheksja
Bibliografia
Bibliografia
Bańkowski E
Bańkowski E
. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni
. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni
medycznych. Urban & Partner Wrocław 2004
medycznych. Urban & Partner Wrocław 2004
Murray R K
Murray R K
i wsp. Biochemia Harpera. PZWL Warszawa 1995
i wsp. Biochemia Harpera. PZWL Warszawa 1995
Angielski S
Angielski S
. Biochemia kliniczna i analityka. PZWL
. Biochemia kliniczna i analityka. PZWL
Warszawa1990
Warszawa1990
Skotnicki A B
Skotnicki A B
. Zaburzenia krzepnięcia krwi. Med. Prakt.
. Zaburzenia krzepnięcia krwi. Med. Prakt.
Kraków 1997
Kraków 1997
Kłyszejko-Stefanowicz L
Kłyszejko-Stefanowicz L
. Ćwiczenia z biochemii. PZWL
. Ćwiczenia z biochemii. PZWL
Warszawa 1998
Warszawa 1998
Tomaszewski J T
Tomaszewski J T
. Diagnostyka Laboratoryjna. Podręcznik dla
. Diagnostyka Laboratoryjna. Podręcznik dla
studentów medycyny. PZWL Warszawa 1997
studentów medycyny. PZWL Warszawa 1997