ZABURZENIA

ZABURZENIA

MOWY

MOWY

U OSÓB

U OSÓB

UPOŚLEDZONYCH

UPOŚLEDZONYCH

UMYSŁOWO

UMYSŁOWO

2

2

DEFINICJA UPOŚLEDZENIA

DEFINICJA UPOŚLEDZENIA

UMYSŁOWEGO

UMYSŁOWEGO

WG KOSTRZEWSKIEGO:

WG KOSTRZEWSKIEGO:

•

określa jako istotnie niższy od

określa jako istotnie niższy od

przeciętnego ogólny poziom

przeciętnego ogólny poziom

funkcjonowania intelektualnego

funkcjonowania intelektualnego

występujący łącznie z upośledzeniem

występujący łącznie z upośledzeniem

w zakresie przystosowania się i ze

w zakresie przystosowania się i ze

zmianami w ośrodkowym układzie

zmianami w ośrodkowym układzie

nerwowym.

nerwowym.

3

3

WYRÓŻNIA SIĘ CZTERY GRUPY

WYRÓŻNIA SIĘ CZTERY GRUPY

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO

ODZWIERCIEDLAJĄCE STOPIEŃ

ODZWIERCIEDLAJĄCE STOPIEŃ

OBNIŻENIA SPRAWNOŚCI

OBNIŻENIA SPRAWNOŚCI

INTELEKTUALNEJ:

INTELEKTUALNEJ:

•

Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim;

Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim;

•

Upośledzenie umysłowe w stopniu

Upośledzenie umysłowe w stopniu

umiarkowanym;

umiarkowanym;

•

Upośledzenie umysłowe w stopniu

Upośledzenie umysłowe w stopniu

znacznym;

znacznym;

•

Upośledzenie umysłowe w stopniu

Upośledzenie umysłowe w stopniu

głębokim;

głębokim;

4

4

CHARAKTERYSTYKA STOPNI

CHARAKTERYSTYKA STOPNI

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:

•

Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim: iloraz inteligencji:

Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim: iloraz inteligencji:

55-69, iloraz dojrzałości społecznej: 17-letnia młodzież.

55-69, iloraz dojrzałości społecznej: 17-letnia młodzież.

•

Dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim zaczynają

Dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim zaczynają

mówić słowami ok. 3roku życia. Zazwyczaj ą to pojedyncze

mówić słowami ok. 3roku życia. Zazwyczaj ą to pojedyncze

słowa. W 4-5 roku życia pojawia się zdania. Występują trudności

słowa. W 4-5 roku życia pojawia się zdania. Występują trudności

z wypowiadaniem myśli i formułowaniem wypowiedzi, a także

z wypowiadaniem myśli i formułowaniem wypowiedzi, a także

agramatyzmy, ubogi zasób słownictwa, słownictwo bierne jest

agramatyzmy, ubogi zasób słownictwa, słownictwo bierne jest

bogatsze od czynnego oraz wady wymowy. Zaburzenia mowy

bogatsze od czynnego oraz wady wymowy. Zaburzenia mowy

mają wpływ na zaburzenia emocjonalne. Dzieci upośledzone

mają wpływ na zaburzenia emocjonalne. Dzieci upośledzone

umysłowo w stopniu lekkim mają zdolność samoczynnego

umysłowo w stopniu lekkim mają zdolność samoczynnego

(wrodzonego) rozwoju mowy i przebiega on według tych

(wrodzonego) rozwoju mowy i przebiega on według tych

samych faz co u dzieci

samych faz co u dzieci

z normą intelektualną.

z normą intelektualną.

5

5

CHARAKTERYSTYKA STOPNI

CHARAKTERYSTYKA STOPNI

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:

•

Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym : iloraz

Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym : iloraz

inteligencji; 40- 54, iloraz dojrzałości społecznej: 10- letnie

inteligencji; 40- 54, iloraz dojrzałości społecznej: 10- letnie

dziecko.

dziecko.

•

U dzieci upośledzonych w stopniu umiarkowanym obserwuje się

U dzieci upośledzonych w stopniu umiarkowanym obserwuje się

już znacznie opóźniony rozwój mowy tj.; wypowiadanie

już znacznie opóźniony rozwój mowy tj.; wypowiadanie

pojedynczych wyrazów ok.5 roku życia, a zdań ok. 7 r. ż oraz

pojedynczych wyrazów ok.5 roku życia, a zdań ok. 7 r. ż oraz

używanie tylko prostych zdań przy licznych agramatyzmach.

używanie tylko prostych zdań przy licznych agramatyzmach.

Wymowa tych dzieci jest wadliwa i niewyraźna przy

Wymowa tych dzieci jest wadliwa i niewyraźna przy

ograniczonym zasobie słownictwa

ograniczonym zasobie słownictwa

i braku pojęć abstrakcyjnych. Występuje zwolnione tempo

i braku pojęć abstrakcyjnych. Występuje zwolnione tempo

pojawiania się poszczególnych okresów rozwoju mowy. Dzieci

pojawiania się poszczególnych okresów rozwoju mowy. Dzieci

upośledzone umysłowo w stopniu lekkim i umiarkowanym

upośledzone umysłowo w stopniu lekkim i umiarkowanym

stopniowo rozwijają umiejętność budowania zdań początkowo

stopniowo rozwijają umiejętność budowania zdań początkowo

prostych ,a później złożonych najpierw współrzędnie, a następnie

prostych ,a później złożonych najpierw współrzędnie, a następnie

podrzędnie ;początkowo w czasie teraźniejszym, a później

podrzędnie ;początkowo w czasie teraźniejszym, a później

w przeszłym ,a nawet przyszłym.

w przeszłym ,a nawet przyszłym.

6

6

CHARAKTERYSTYKA STOPNI

CHARAKTERYSTYKA STOPNI

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:

•

Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym; iloraz inteligencji:

Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym; iloraz inteligencji:

25-39, iloraz dojrzałości społecznej:7-8-letnie dziecko.

25-39, iloraz dojrzałości społecznej:7-8-letnie dziecko.

•

Opóźniony rozwój mowy charakteryzuje się wypowiedziami

Opóźniony rozwój mowy charakteryzuje się wypowiedziami

monosylabicznymi lub jednowyrazowymi. Sporadycznie

monosylabicznymi lub jednowyrazowymi. Sporadycznie

obserwuje się użycie prostych zdań. Nie rozwija się umiejętność

obserwuje się użycie prostych zdań. Nie rozwija się umiejętność

odmiany przez przypadki. Wymowa ich jest bełkotliwa przy

odmiany przez przypadki. Wymowa ich jest bełkotliwa przy

minimalnym zasobie słownictwa . Wspierają swoja mowę

minimalnym zasobie słownictwa . Wspierają swoja mowę

gestami.

gestami.

7

7

CHARAKTERYSTYKA STOPNI

CHARAKTERYSTYKA STOPNI

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:

UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO:

•

Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim ; iloraz inteligencji:

Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim ; iloraz inteligencji:

0-24, iloraz dojrzałości społecznej:4-letnie dziecko.

0-24, iloraz dojrzałości społecznej:4-letnie dziecko.

•

Na tym poziomie upośledzenia umysłowego obserwuje się

Na tym poziomie upośledzenia umysłowego obserwuje się

mowę niewykształconą, dziecko opanowuje tylko 2-3 wyrazy

mowę niewykształconą, dziecko opanowuje tylko 2-3 wyrazy

czasem równoważniki zdań lub zbitki słów. Rozumienie mowy

czasem równoważniki zdań lub zbitki słów. Rozumienie mowy

nieco lepsza niż mówienie, w tych stanach mocno ograniczona.

nieco lepsza niż mówienie, w tych stanach mocno ograniczona.

kilka prostych poleceń. Czasami potrafią powtórzyć prosta

kilka prostych poleceń. Czasami potrafią powtórzyć prosta

melodie.

melodie.

8

8

„

„

Nie zależnie od stopnia upośledzenia

Nie zależnie od stopnia upośledzenia

umysłowego, dzieci nim obciążone

umysłowego, dzieci nim obciążone

opanowują ograniczony kod językowy, a

opanowują ograniczony kod językowy, a

rozmiar tego ograniczenia zależy od

rozmiar tego ograniczenia zależy od

głębokości tego upośledzenia.”

głębokości tego upośledzenia.”

•

Mowa dzieci upośledzonych umysłowo wykazuje liczne zaburzenia.

Mowa dzieci upośledzonych umysłowo wykazuje liczne zaburzenia.

Liczba zaburzeń jest tym większa im niższy jest stopień upośledzenia

Liczba zaburzeń jest tym większa im niższy jest stopień upośledzenia

umysłowego. Dzieci mówią zwykle krótszymi zdaniami, rzadziej stosują

umysłowego. Dzieci mówią zwykle krótszymi zdaniami, rzadziej stosują

zdania podrzędne. Znają i używają dużo mniejszej liczby słów niż ich

zdania podrzędne. Znają i używają dużo mniejszej liczby słów niż ich

rówieśnicy i wiele głosek mowy wymawiają nieprawidłowo. Głoski

rówieśnicy i wiele głosek mowy wymawiają nieprawidłowo. Głoski

trudniejsze do wymówienia jak np. w języku polskim liczne głoski

trudniejsze do wymówienia jak np. w języku polskim liczne głoski

szczelinowe i zwarto szczelinowe, czasem są w ogóle nie wymawiane,

szczelinowe i zwarto szczelinowe, czasem są w ogóle nie wymawiane,

omijane , a najczęściej ich wymowa jest nieprawidłowa. Tempo mowy

omijane , a najczęściej ich wymowa jest nieprawidłowa. Tempo mowy

dzieci upośledzonych umysłowo jest zwykle wolniejsze i dużo częściej

dzieci upośledzonych umysłowo jest zwykle wolniejsze i dużo częściej

występują inne zaburzenia rytmu mowy, jak jąkanie czy giełkot. Oprócz

występują inne zaburzenia rytmu mowy, jak jąkanie czy giełkot. Oprócz

trudności w rozumieniu otaczającej rzeczywistości i nieumiejętności

trudności w rozumieniu otaczającej rzeczywistości i nieumiejętności

pokierowania swoim postępowaniem u dzieci tych występują liczne

pokierowania swoim postępowaniem u dzieci tych występują liczne

nieprawidłowości wypowiedzi. Wszystko razem niekorzystnie wpływa

nieprawidłowości wypowiedzi. Wszystko razem niekorzystnie wpływa

na wyróżnianie je z grup społecznych, w których przebywają.

na wyróżnianie je z grup społecznych, w których przebywają.

9

9

ZBIGNIEW TARKOWSKI WYRÓZNIA

ZBIGNIEW TARKOWSKI WYRÓZNIA

DWA ZASADNICZE MODELE

DWA ZASADNICZE MODELE

ROZWOJU MOWY OSÓB

ROZWOJU MOWY OSÓB

UPOSLEDZONYCH UMYSŁOWO:

UPOSLEDZONYCH UMYSŁOWO:

•

model dotyczy osób lekko

model dotyczy osób lekko

upośledzonych umysłowo;

upośledzonych umysłowo;

•

model jednostek głębiej

model jednostek głębiej

upośledzonych.

upośledzonych.

10

10

MODEL ROZWOJU MOWY OSÓB

MODEL ROZWOJU MOWY OSÓB

UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO W STOPNIU

UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO W STOPNIU

LEKKIM NIE RÓŻNI SIĘ ZASADNICZO OD

LEKKIM NIE RÓŻNI SIĘ ZASADNICZO OD

MODELU ROZWOJU MOWY OSÓB Z NORMĄ

MODELU ROZWOJU MOWY OSÓB Z NORMĄ

INTELEKTUALNĄ, GDYŻ:

INTELEKTUALNĄ, GDYŻ:

•

Biologiczne podstawy rozwoju mowy są w obu tych grupach podobne;

Biologiczne podstawy rozwoju mowy są w obu tych grupach podobne;

•

Mechanizm odbioru wypowiedzi słownych( czyli rozumienie) i

Mechanizm odbioru wypowiedzi słownych( czyli rozumienie) i

mechanizm formowania wypowiedzi słownych ( czyli mówienie) jest

mechanizm formowania wypowiedzi słownych ( czyli mówienie) jest

taki sam u osób lekko upośledzonych umysłowo i osób z norma

taki sam u osób lekko upośledzonych umysłowo i osób z norma

intelektualną;

intelektualną;

•

Rozwój mowy w ontogenezie zarówno u jednych jak i u drugich

Rozwój mowy w ontogenezie zarówno u jednych jak i u drugich

według tych samych etapów;

według tych samych etapów;

•

Opanowują ten sam język, aczkolwiek na różnych poziomach;

Opanowują ten sam język, aczkolwiek na różnych poziomach;

•

Między sprawnością językową osób lekko upośledzonych umysłowo i

Między sprawnością językową osób lekko upośledzonych umysłowo i

osób

osób

z norma intelektualna nie ma różnic jakościowych lecz występują

z norma intelektualna nie ma różnic jakościowych lecz występują

różnice ilościowe.

różnice ilościowe.

11

11

MODEL ROZWOJU MOWY OSÓB GŁĘBIEJ

MODEL ROZWOJU MOWY OSÓB GŁĘBIEJ

UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO RÓŻNI

UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO RÓŻNI

SIĘ OD MODELU ROZWOJU OSÓB Z

SIĘ OD MODELU ROZWOJU OSÓB Z

NORMĄ INTELEKTUALNĄ PONIWAŻ:

NORMĄ INTELEKTUALNĄ PONIWAŻ:

•

Jednostki głębiej upośledzone maja ewidentny deficyt

Jednostki głębiej upośledzone maja ewidentny deficyt

biologicznego mechanizmu rozwoju mowy;

biologicznego mechanizmu rozwoju mowy;

•

Osoby te różnią się od osób z norma intelektualna pod

Osoby te różnią się od osób z norma intelektualna pod

względem ilości i jakości przeprowadzanych operacji

względem ilości i jakości przeprowadzanych operacji

językowych;

językowych;

•

Rozwój mowy osób głębiej upośledzonych jest autonomiczny,

Rozwój mowy osób głębiej upośledzonych jest autonomiczny,

gdyż żaden etap tego rozwoju nie stanowi pełnego powielenia

gdyż żaden etap tego rozwoju nie stanowi pełnego powielenia

analogicznego stadium rozwoju jednostek pełnosprawnych

analogicznego stadium rozwoju jednostek pełnosprawnych

umysłowo;

umysłowo;

•

Na każdy etap ( wyrazu, zdania, wypowiedzi) dzieci głębiej

Na każdy etap ( wyrazu, zdania, wypowiedzi) dzieci głębiej

upośledzone ponoszą straty, których niestety nie da rady

upośledzone ponoszą straty, których niestety nie da rady

wyrównać . W wyniku ich kumulowania się kształtuje się język

wyrównać . W wyniku ich kumulowania się kształtuje się język

mocno ograniczony, ze specyficzna składnią, semantyka

mocno ograniczony, ze specyficzna składnią, semantyka

i fonologią.

i fonologią.

12

12

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY

POWODUJĄCE ZABURZENIA MOWY

POWODUJĄCE ZABURZENIA MOWY

U DZIECI UPOŚLEDZONYCH

U DZIECI UPOŚLEDZONYCH

UMYSŁOWO:

UMYSŁOWO:

•

Urazy mózgu, uszkodzenia centralnego układu

Urazy mózgu, uszkodzenia centralnego układu

nerwowego, niedorozwój centralnego układu

nerwowego, niedorozwój centralnego układu

nerwowego

nerwowego

•

Uszkodzenia aparatu wykonawczego, czyli aparatu

Uszkodzenia aparatu wykonawczego, czyli aparatu

mowy

mowy

•

Anomalie anatomiczne np. zbyt duży lub zbyt mały

Anomalie anatomiczne np. zbyt duży lub zbyt mały

język rozszczep warg, braki w uzębieniu

język rozszczep warg, braki w uzębieniu

•

Uszkodzenia słuchu zwłaszcza słuchu fonetyczno-

Uszkodzenia słuchu zwłaszcza słuchu fonetyczno-

fonematycznego( mownego)

fonematycznego( mownego)

•

Zaburzenia emocjonalne

Zaburzenia emocjonalne

•

Nieprawidłowości oddziaływania środowiska

Nieprawidłowości oddziaływania środowiska

wychowawczego

wychowawczego

•

Zaburzenia funkcjonalne.

Zaburzenia funkcjonalne.

13

13

ZABURZENIA MOWY WYSTĘPUJĄCE U

ZABURZENIA MOWY WYSTĘPUJĄCE U

DZIECI UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO:

DZIECI UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO:

•

oligofazja (bełkot)

oligofazja (bełkot)

•

anartria,

anartria,

•

dysartria,

dysartria,

•

alalia – brak mowy,,

alalia – brak mowy,,

•

dyslalia ( seplenienie, rynolalia, wymowa

dyslalia ( seplenienie, rynolalia, wymowa

bezdźwięczna),

bezdźwięczna),

•

jąkanie,

jąkanie,

•

mutyzm

mutyzm

•

itp.

itp.

14

14

RODZAJE WAD MOWY

RODZAJE WAD MOWY

WG I. STYCZEK:

WG I. STYCZEK:

•

Dysglosja - spowodowana wadą zgryzu, rozszczepem

Dysglosja - spowodowana wadą zgryzu, rozszczepem

podniebienia lub innymi nieprawidłowościami w

podniebienia lub innymi nieprawidłowościami w

budowie narządów artykulacyjnych;

budowie narządów artykulacyjnych;

•

Dysglosja audiogenna- spowodowana upośledzeniem

Dysglosja audiogenna- spowodowana upośledzeniem

słuchu ( niedosłuch, głuchota);

słuchu ( niedosłuch, głuchota);

•

Dysartria- powstaje na skutek uszkodzenia dróg

Dysartria- powstaje na skutek uszkodzenia dróg

nerwowych , które wywołują zaburzenia nerwacji

nerwowych , które wywołują zaburzenia nerwacji

mięśni biorących udział w procesie mowy;

mięśni biorących udział w procesie mowy;

•

Afazja- spowodowana uszkodzeniem tych obszarów

Afazja- spowodowana uszkodzeniem tych obszarów

kory mózgowej, które aktywnie uczestniczą w

kory mózgowej, które aktywnie uczestniczą w

procesie mowy ( w jej nadawaniu lub odbiorze);

procesie mowy ( w jej nadawaniu lub odbiorze);

•

Jąkanie – o bardzo złożonej etiologii i patogenezie;

Jąkanie – o bardzo złożonej etiologii i patogenezie;

•

Wady funkcjonalne – mutyzm, bradylalia , tachylalia.

Wady funkcjonalne – mutyzm, bradylalia , tachylalia.

15

15

BADANIE A. SZUNIEWICZ:

BADANIE A. SZUNIEWICZ:

Badanie, które obejmowało 1985 dzieci warszawskich szkół

Badanie, które obejmowało 1985 dzieci warszawskich szkół

specjalnych, spośród których wyselekcjonowała 686 osób

specjalnych, spośród których wyselekcjonowała 686 osób

(32%- 53% ) z wadami wymowy. Największy odsetek

(32%- 53% ) z wadami wymowy. Największy odsetek

(75%- 94%) stanowili uczniowie klas pierwszych.

(75%- 94%) stanowili uczniowie klas pierwszych.

Podczas analizy materiału badawczego autorka stwierdza, iż

Podczas analizy materiału badawczego autorka stwierdza, iż

częstotliwość występowania wad wymowy zależna jest

częstotliwość występowania wad wymowy zależna jest

między innymi od:

między innymi od:

•

Stopnia upośledzenia umysłowego( im głębsze

Stopnia upośledzenia umysłowego( im głębsze

upośledzenie tym bardziej zróżnicowany zespół wad)

upośledzenie tym bardziej zróżnicowany zespół wad)

•

Środowiska wychowawczego

Środowiska wychowawczego

•

Szybkości uczenia się , umiejętności naśladowania wzoru

Szybkości uczenia się , umiejętności naśladowania wzoru

wymowy osób dorosłych itp.

wymowy osób dorosłych itp.

16

16

Zdaniem autorki wady wymowy dzieci

Zdaniem autorki wady wymowy dzieci

upośledzonych umysłowo zwłaszcza w stopniu

upośledzonych umysłowo zwłaszcza w stopniu

umiarkowanym

umiarkowanym

i znacznym występują często w złożonej postaci jako

i znacznym występują często w złożonej postaci jako

zespoły wad o zróżnicowanej etiologii i patogenezie.

zespoły wad o zróżnicowanej etiologii i patogenezie.

Badania także przeprowadzili studenci WSP w

Badania także przeprowadzili studenci WSP w

Krakowie w 1984-85roku. Badania nie potwierdziły w

Krakowie w 1984-85roku. Badania nie potwierdziły w

pełni wyników powyższych badań. Zostały one

pełni wyników powyższych badań. Zostały one

przeprowadzone w 23 szkołach specjalnych , osoby

przeprowadzone w 23 szkołach specjalnych , osoby

badane były w wieku od 8 do 16lat, klasy I-VIII.

badane były w wieku od 8 do 16lat, klasy I-VIII.

Ogólna liczba badanych osób wynosi osła 4829. Z tej

Ogólna liczba badanych osób wynosi osła 4829. Z tej

ogólnej liczby wyselekcjonowano 1174 osoby z

ogólnej liczby wyselekcjonowano 1174 osoby z

zaburzeniami mowy. Najliczniej pod tym względem

zaburzeniami mowy. Najliczniej pod tym względem

były reprezentowane klasy młodsze I-III co się

były reprezentowane klasy młodsze I-III co się

zgadza

zgadza

z wynikami innych badaczy. W klasach tych

z wynikami innych badaczy. W klasach tych

badaniami objęto ogółem 1239 uczniów, spośród

badaniami objęto ogółem 1239 uczniów, spośród

których u 489 rozpoznano zaburzenia mowy.

których u 489 rozpoznano zaburzenia mowy.

17

17

BADANIE OBEJMOWAŁO:

BADANIE OBEJMOWAŁO:

•

Nawiązanie kontaktu z dzieckiem, które miało na celu

Nawiązanie kontaktu z dzieckiem, które miało na celu

zorientowanie się jak ono mówi( ogólna wymowa),

zorientowanie się jak ono mówi( ogólna wymowa),

•

Próbę określenia formuły lateralizacji,

Próbę określenia formuły lateralizacji,

•

Badanie motoryki artykulacyjnej ( język, wargi) przy pomocy

Badanie motoryki artykulacyjnej ( język, wargi) przy pomocy

Kart 43

Kart 43

•

Badanie wymowy przy pomocy kwestionariusza obrazkowego

Badanie wymowy przy pomocy kwestionariusza obrazkowego

(opracowanego wspólnie ze studentami);

(opracowanego wspólnie ze studentami);

•

Wywiad z nauczycielem- wychowawcą klasy;

Wywiad z nauczycielem- wychowawcą klasy;

•

Wywiad z logopedą celem zorientowania się, czy rozpoznanie

Wywiad z logopedą celem zorientowania się, czy rozpoznanie

zaburzenia mowy w przypadku danego dziecka było właściwe

zaburzenia mowy w przypadku danego dziecka było właściwe

i ewentualną weryfikację diagnozy;

i ewentualną weryfikację diagnozy;

•

Próby graficzne: rysowanie szlaczków, próby H. Spionek w

Próby graficzne: rysowanie szlaczków, próby H. Spionek w

klasach I-III, przepisywanie z tablicy: dyktando, pisanie z

klasach I-III, przepisywanie z tablicy: dyktando, pisanie z

pamięci- w klasach IV-VIII;

pamięci- w klasach IV-VIII;

•

Nagranie na taśmie magnetofonowej (pomoce w przypadkach

Nagranie na taśmie magnetofonowej (pomoce w przypadkach

wątpliwych);

wątpliwych);

•

Analizę dokumentacji psychologiczno-medycznej.

Analizę dokumentacji psychologiczno-medycznej.

18

18

Zebrany materiał był w miarę jednolity. Badający posługiwali

Zebrany materiał był w miarę jednolity. Badający posługiwali

się tymi samymi narzędziami. Wspólne dla wyników badań

się tymi samymi narzędziami. Wspólne dla wyników badań

uzyskanych przez

uzyskanych przez

„ krakowskich studentów” i A.Szuniewicz było rozpoznanie

„ krakowskich studentów” i A.Szuniewicz było rozpoznanie

zespołów wady u dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu

zespołów wady u dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu

lekkim jak i upośledzonych głębiej.

lekkim jak i upośledzonych głębiej.

W wyniku dokładnej analizy wyników badań dało się wyróżnić

W wyniku dokładnej analizy wyników badań dało się wyróżnić

jedenaście grup zespołów zaburzeń:

jedenaście grup zespołów zaburzeń:

•

Seplenienie, jąkanie, chrypka (paralalia)- dyslalia

Seplenienie, jąkanie, chrypka (paralalia)- dyslalia

•

Jąkanie ,rotacyzm (deformacja)- dyslalia

Jąkanie ,rotacyzm (deformacja)- dyslalia

•

Seplenienie , rynolalia, chrypka( mogilalia)- dyslalia wieloraka

Seplenienie , rynolalia, chrypka( mogilalia)- dyslalia wieloraka

złożona

złożona

•

Seplenienie, dysleksja, dysgrafia (paralalia i mogilalia)- dyslalia

Seplenienie, dysleksja, dysgrafia (paralalia i mogilalia)- dyslalia

wieloraka złożona

wieloraka złożona

•

Seplenienie, ubezdźwięcznianie głosek( paralalia)- dyslalia

Seplenienie, ubezdźwięcznianie głosek( paralalia)- dyslalia

wieloraka złożona

wieloraka złożona

•

Rynolalia, ubezdźwięcznianie głosek, seplenienie (paralalia,

Rynolalia, ubezdźwięcznianie głosek, seplenienie (paralalia,

deformacja)- dyslalia wieloraka złożona

deformacja)- dyslalia wieloraka złożona

•

Bełkot całkowity (ślinotok , deformacja)- anartria

Bełkot całkowity (ślinotok , deformacja)- anartria

•

Bełkot, głos falsetowy, czasowa afonia( niedosłuch, deformacja)-

Bełkot, głos falsetowy, czasowa afonia( niedosłuch, deformacja)-

dysartria

dysartria

•

ubezdźwięcznianie głosek, jąkanie (deformacja)- dyslalia wieloraka

ubezdźwięcznianie głosek, jąkanie (deformacja)- dyslalia wieloraka

złożona

złożona

•

Jąkanie, mutyzm wybiórczy( częściowy)

Jąkanie, mutyzm wybiórczy( częściowy)

•

Bełkot ,rynolalia, chrypka (ślinotok , deformacja)- dysartria

Bełkot ,rynolalia, chrypka (ślinotok , deformacja)- dysartria

19

19

Przyglądając się zespołom zaburzeń do

Przyglądając się zespołom zaburzeń do

pojedynczych jednostek zaburzeń

pojedynczych jednostek zaburzeń

symptomatologicznych, na czoło listy

symptomatologicznych, na czoło listy

wysuwa się:

wysuwa się:

•

Seplenienie (interdentalne, lateralne, nosale,

Seplenienie (interdentalne, lateralne, nosale,

addentalne);

addentalne);

•

Rynolalia ( nosowanie)

Rynolalia ( nosowanie)

•

Ubezdźwięcznianie głosek

Ubezdźwięcznianie głosek

•

Bełkot( potok znanych dźwięków, czyniących

Bełkot( potok znanych dźwięków, czyniących

wypowiedź niezrozumiałą dla odbiorcy)

wypowiedź niezrozumiałą dla odbiorcy)

•

Jąkanie ( kloniczne, toniczne, kloniczno- toniczne)

Jąkanie ( kloniczne, toniczne, kloniczno- toniczne)

•

Zaburzenia głosu ( chrypka, czasowa afonia-

Zaburzenia głosu ( chrypka, czasowa afonia-

chwilowy zanik głosu)

chwilowy zanik głosu)

20

20

Ogólna klasyfikacja występujących

Ogólna klasyfikacja występujących

zaburzeń:

zaburzeń:

•

Dyslalia- seplenienie, rynolalia,

Dyslalia- seplenienie, rynolalia,

ubezdźwięcznianie, bełkot, zaburzenia głosu

ubezdźwięcznianie, bełkot, zaburzenia głosu

•

Jąkania

Jąkania

•

Zaburzenia funkcjonalne

Zaburzenia funkcjonalne

21

21

Terapia logopedyczna

Terapia logopedyczna

( logo terapia,

( logo terapia,

postępowanie logopedyczne) obejmuje

postępowanie logopedyczne) obejmuje

swoim zasięgiem całość specyficznych,

swoim zasięgiem całość specyficznych,

zamierzonych oddziaływań,

zamierzonych oddziaływań,

ukierunkowanych na usuniecie wszelkich

ukierunkowanych na usuniecie wszelkich

zakłóceń procesu porozumiewania się.

zakłóceń procesu porozumiewania się.

Oddziaływania te mają na celu:

Oddziaływania te mają na celu:

•

usuwanie zaburzeń mowy;

usuwanie zaburzeń mowy;

•

przywracanie mowy w przypadku jej utraty;

przywracanie mowy w przypadku jej utraty;

•

nauczanie mowy, która się nie wykształciła;

nauczanie mowy, która się nie wykształciła;

•

wyrównywanie opóźnień rozwoju mowy;

wyrównywanie opóźnień rozwoju mowy;

•

wypracowanie odpowiedniego poziomu

wypracowanie odpowiedniego poziomu

sprawności językowej likwidacje przyczyn i

sprawności językowej likwidacje przyczyn i

skutków pierwotnych oraz skutków wtórnych , do

skutków pierwotnych oraz skutków wtórnych , do

których zalicza się zarówno psychologiczne jak i

których zalicza się zarówno psychologiczne jak i

pedagogiczne konsekwencje zaburzeń mowy.

pedagogiczne konsekwencje zaburzeń mowy.

22

22

ZASADY TERAPII LOGOPEDYCZNEJ:

ZASADY TERAPII LOGOPEDYCZNEJ:

1.Zasada wczesnego rozpoczynania terapii

1.Zasada wczesnego rozpoczynania terapii

. W każdym przypadku

. W każdym przypadku

należy jak najszybciej rozpocząć terapię logopedyczną, wczesna

należy jak najszybciej rozpocząć terapię logopedyczną, wczesna

interwencja skraca jej czas i zwiększa efektywność.

interwencja skraca jej czas i zwiększa efektywność.

2.Zasada indywidualizacji-

2.Zasada indywidualizacji-

indywidualne podejście do każdego

indywidualne podejście do każdego

pacjenta.

pacjenta.

3.Zasada wykorzystywania w procesie terapii wszelkie możliwości

3.Zasada wykorzystywania w procesie terapii wszelkie możliwości

pacjenta

pacjenta

4.Zasada kompleksowego oddziaływania

4.Zasada kompleksowego oddziaływania

. Oprócz stosowania

. Oprócz stosowania

terapii logopedycznej prowadzenie równolegle terapii zaburzeń

terapii logopedycznej prowadzenie równolegle terapii zaburzeń

emocjonalnych, zaburzeń zachowania, terapii pedagogicznej

emocjonalnych, zaburzeń zachowania, terapii pedagogicznej

5.Zasada aktywnego i świadomego udziału

5.Zasada aktywnego i świadomego udziału

.

.

6.Zasada współpracy z najbliższym otoczeniem

6.Zasada współpracy z najbliższym otoczeniem

.

.

7.Zasada systematyczności

7.Zasada systematyczności

. Rytmiczność i systematyczność

. Rytmiczność i systematyczność

ćwiczeń

ćwiczeń

8.Zasada stopniowania trudności.

8.Zasada stopniowania trudności.

Terapię należy rozpocząć od

Terapię należy rozpocząć od

ćwiczeń najłatwiejszych dla danego pacjenta i kolejno

ćwiczeń najłatwiejszych dla danego pacjenta i kolejno

realizować coraz trudniejsze.

realizować coraz trudniejsze.

23

23

•

Metoda

Metoda

oznacza systematycznie stosowany

oznacza systematycznie stosowany

sposób pracy z pacjentem, zespół celowych ,

sposób pracy z pacjentem, zespół celowych ,

jasno określonych czynności, realizowanych

jasno określonych czynności, realizowanych

za pomocą odpowiednio dobranych i

za pomocą odpowiednio dobranych i

uznanych środków, które prowadzą do

uznanych środków, które prowadzą do

rozwiązania danego problemu terapii

rozwiązania danego problemu terapii

logopedycznej wybór metod jest

logopedycznej wybór metod jest

uwarunkowany rodzajem zaburzenia.

uwarunkowany rodzajem zaburzenia.

W zależności od charakteru trudności

W zależności od charakteru trudności

wykorzystuje się specyficzne, dostosowane

wykorzystuje się specyficzne, dostosowane

do wieku i możliwości pacjenta co wynika

do wieku i możliwości pacjenta co wynika

z konieczności realizowania zasady

z konieczności realizowania zasady

kompleksowego oddziaływania.

kompleksowego oddziaływania.

24

24

METODY STOSOWANE W TERAPII

METODY STOSOWANE W TERAPII

MOŻNA PODZIELIĆ NA:

MOŻNA PODZIELIĆ NA:

•

Logopedyczne

Logopedyczne

- używane tylko w postępowaniu logopedycznym

- używane tylko w postępowaniu logopedycznym

i dla niego specyficzne (np. metody mechaniczne);

i dla niego specyficzne (np. metody mechaniczne);

•

Lingwistyczne

Lingwistyczne

- szeroko wykorzystywane w logopedii, powstałe

- szeroko wykorzystywane w logopedii, powstałe

na podstawie wiedzy zaczerpniętej z różnych działów

na podstawie wiedzy zaczerpniętej z różnych działów

językoznawstwa m.in. fonematyki, morfologii, kultury żywego

językoznawstwa m.in. fonematyki, morfologii, kultury żywego

słowa (np. metody fonetyczne);

słowa (np. metody fonetyczne);

•

Pedagogiczne

Pedagogiczne

- metody pracy stworzone na gruncie i na rzutek

- metody pracy stworzone na gruncie i na rzutek

terapii pedagogicznej, zaadoptowane przez logopedię (np.

terapii pedagogicznej, zaadoptowane przez logopedię (np.

metoda dobrego startu);

metoda dobrego startu);

•

Psychologiczne

Psychologiczne

- np. liczne techniki relaksacyjne;

- np. liczne techniki relaksacyjne;

•

Medyczne

Medyczne

- postępowanie specjalistyczne jest konieczne w

- postępowanie specjalistyczne jest konieczne w

ramach kompleksowej terapii, szczególnie w przypadkach

ramach kompleksowej terapii, szczególnie w przypadkach

poważnych zaburzeń, różnych wad rozwojowych .

poważnych zaburzeń, różnych wad rozwojowych .

Niejednokrotnie leczenie ortodontyczne, neurologiczne,

Niejednokrotnie leczenie ortodontyczne, neurologiczne,

chirurgiczne, audiologiczne jest niezbędnym warunkiem

chirurgiczne, audiologiczne jest niezbędnym warunkiem

sukcesu terapii logopedycznej.

sukcesu terapii logopedycznej.

25

25

Technika

Technika

oznacza sposób i biegłość

oznacza sposób i biegłość

wykonywania jakiejś pracy w określonej

wykonywania jakiejś pracy w określonej

dziedzinie; to inaczej metoda szczegółowa.

dziedzinie; to inaczej metoda szczegółowa.

Do szczegółowych metod zalicza się:

Do szczegółowych metod zalicza się:

•

Ćwiczenia logopedyczne: oddechowe, fonacyjne,

Ćwiczenia logopedyczne: oddechowe, fonacyjne,

artykulacyjne, usprawniające motorykę i kinestezję

artykulacyjne, usprawniające motorykę i kinestezję

narządów mowy, słuchu fonematycznego,

narządów mowy, słuchu fonematycznego,

autokontroli słuchowej;

autokontroli słuchowej;

•

Pokaz i wyjaśnianie ułożenia narządów

Pokaz i wyjaśnianie ułożenia narządów

artykulacyjnych;

artykulacyjnych;

•

Uczulanie miejsc artykulacji;

Uczulanie miejsc artykulacji;

•

Mechaniczne układanie narządów artykulacyjnych za

Mechaniczne układanie narządów artykulacyjnych za

pomocą sond, szpatułek;

pomocą sond, szpatułek;

•

Odczytywanie mowy z ruchów ust;

Odczytywanie mowy z ruchów ust;

•

Wykorzystywanie pewnych nieartykułowanych

Wykorzystywanie pewnych nieartykułowanych

dźwięków lub czynności fizjologicznych organizmu do

dźwięków lub czynności fizjologicznych organizmu do

tworzenia nowych głosek (np. wibracje warg,

tworzenia nowych głosek (np. wibracje warg,

dmuchanie, chuchanie itp.).

dmuchanie, chuchanie itp.).

26

26

WYKONAŁY:

WYKONAŁY:

1)

1)

BIŁYJ ANNA

BIŁYJ ANNA

2)

2)

GRZYBOWSKA DOROTA

GRZYBOWSKA DOROTA

3)

3)

LEWANDOWSKA KATARZYNA

LEWANDOWSKA KATARZYNA