Olsztyńska Szkoła Wyższa
Olsztyńska Szkoła Wyższa
im. Jozefa Rusieckiego
im. Jozefa Rusieckiego
DIAGNOSTYKA
DIAGNOSTYKA
FIZJOTERAPEUTYCZNA W
FIZJOTERAPEUTYCZNA W
ZESPOŁACH BÓLOWYCH
ZESPOŁACH BÓLOWYCH
DIAGNOSTYKA
DIAGNOSTYKA
FIZOTERAPEUTYCZNA W
FIZOTERAPEUTYCZNA W
ZESOŁACH BÓLOWYCH
ZESOŁACH BÓLOWYCH
DIAGNOSTYKA BÓLU JEST JEDNYM Z
DIAGNOSTYKA BÓLU JEST JEDNYM Z
PODSTAWOWYCH ZADAŃ
PODSTAWOWYCH ZADAŃ
FIZJOTERAPEUTY WPISANY W ZAKRES
FIZJOTERAPEUTY WPISANY W ZAKRES
JEGO ZADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH I
JEGO ZADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH I
TERAPEUTYCZNYCH przez WHO
TERAPEUTYCZNYCH przez WHO
BARDZO MAŁO INFORMACJI W
BARDZO MAŁO INFORMACJI W
PODRĘCZNIKACH REHABILITACJI,
PODRĘCZNIKACH REHABILITACJI,
FIZJOTERAPII, FIZJOLOGII CZŁOWIEKA
FIZJOTERAPII, FIZJOLOGII CZŁOWIEKA
NA TEMAT ZJAWISKA BÓLU, JEGO
NA TEMAT ZJAWISKA BÓLU, JEGO
ETIOLOGII, PODŁOŻA FIZJOLOGICZNEGO
ETIOLOGII, PODŁOŻA FIZJOLOGICZNEGO
SPOSOBÓW LECZENIA I ZAPOBIEGANIA.
SPOSOBÓW LECZENIA I ZAPOBIEGANIA.
STUDENCI FIZJOTERAPII I
STUDENCI FIZJOTERAPII I
FIZJOTERAPEUCI NIE MAJĄ MOŻLIWOŚCI
FIZJOTERAPEUCI NIE MAJĄ MOŻLIWOŚCI
POZNANIA STRUKTURY I ZJAWISKA BÓLU,
POZNANIA STRUKTURY I ZJAWISKA BÓLU,
CHOĆ MAJĄ ZADANIE WSPOMAGAĆ
CHOĆ MAJĄ ZADANIE WSPOMAGAĆ
LEKARZA W ZWALCZANIU BÓLU.
LEKARZA W ZWALCZANIU BÓLU.
PODSTAWOWA ZASADA USPRAWNIANIA
PODSTAWOWA ZASADA USPRAWNIANIA
FIZYCZNEGO TO ,
FIZYCZNEGO TO ,
ĆWICZYMY DO
ĆWICZYMY DO
„GRANICY BÓLU
„GRANICY BÓLU
” DYPLOMOWANY
” DYPLOMOWANY
FIZJOTERAPEUTA POWINIEN ZNAĆ KIEDY
FIZJOTERAPEUTA POWINIEN ZNAĆ KIEDY
ONA WYSTĘPUJE ,
ONA WYSTĘPUJE ,
ZNAĆ
ZNAĆ
POJĘCIE „PROGU BÓLOWEGO”
POJĘCIE „PROGU BÓLOWEGO”
JAKA JEST JEGO NATURA KLINICZNA, JAK
JAKA JEST JEGO NATURA KLINICZNA, JAK
MU ZAPOBIEGAĆ I WŁAŚCIWIE
MU ZAPOBIEGAĆ I WŁAŚCIWIE
DIAGNOZOWAĆ.
DIAGNOZOWAĆ.
fizjoterapeuta powinien rozróżnić
fizjoterapeuta powinien rozróżnić
bóle, które wynikają z programu
bóle, które wynikają z programu
ćwiczeń np. bóle zakwaszonych
ćwiczeń np. bóle zakwaszonych
nadmiernie mięśni od bóli, które
nadmiernie mięśni od bóli, które
wskazują na uszkodzenie tkanki i
wskazują na uszkodzenie tkanki i
są absolutnym przeciwwskazaniem
są absolutnym przeciwwskazaniem
do podejmowania programu
do podejmowania programu
usprawniania fizycznego
usprawniania fizycznego
bóle przewlekłe mogą stanowić
bóle przewlekłe mogą stanowić
podstawę trwałej
podstawę trwałej
niepełnosprawności i wymagają
niepełnosprawności i wymagają
wyjątkowo troskliwego
wyjątkowo troskliwego
postępowania
postępowania
CRPS
CRPS
dotyczy głównie bólów występujących
dotyczy głównie bólów występujących
w obrębie aparatu ruchu( kończyny)
w obrębie aparatu ruchu( kończyny)
dlatego odnosi się w głównej mierze
dlatego odnosi się w głównej mierze
do pracy fizjoterapeuty i powinien być
do pracy fizjoterapeuty i powinien być
uwzględniony w programowaniu i
uwzględniony w programowaniu i
prowadzeniu usprawniania
prowadzeniu usprawniania
ból może występować w leczeniu i
ból może występować w leczeniu i
rehabilitacji każdego schorzenia,
rehabilitacji każdego schorzenia,
szczególnie w bardzo popularnej
szczególnie w bardzo popularnej
jednostce chorobowej jaką są
jednostce chorobowej jaką są
bóle krzyża i niepełnosprawność z
bóle krzyża i niepełnosprawność z
tym związana
tym związana
DIGNOSTYKA BÓLU
DIGNOSTYKA BÓLU
CECHĄ NOCYCEPTORÓW JEST NADWRAŻLIWOŚĆ
CECHĄ NOCYCEPTORÓW JEST NADWRAŻLIWOŚĆ
(
(
HIPERALGEZJA)
HIPERALGEZJA)
MECHANIZM PRZEKAZYWANIA CZUCIA BÓLU
MECHANIZM PRZEKAZYWANIA CZUCIA BÓLU
Uwalnianie z uszkodzonych tkanek
Uwalnianie z uszkodzonych tkanek
histaminy, bradykinin, prostaglandyn
histaminy, bradykinin, prostaglandyn
które depolaryzują nagie włókna
które depolaryzują nagie włókna
nerwowe wywołując serię impulsów
nerwowe wywołując serię impulsów
bólowych we włóknach aferentnych
bólowych we włóknach aferentnych
Uwalnianie przez zakończenia nerwowe
Uwalnianie przez zakończenia nerwowe
nocyceptorów aktywnych neuropeptydów
nocyceptorów aktywnych neuropeptydów
Uwalnianie peptydów rozszerzających
Uwalnianie peptydów rozszerzających
naczynia krwionośne ( substancja P)
naczynia krwionośne ( substancja P)
powodujących większy przepływ krwi i
powodujących większy przepływ krwi i
obrzęki
obrzęki
BODZIEC BÓLOWY PO WEJŚCIU DO ROGÓW TYLNYCH
BODZIEC BÓLOWY PO WEJŚCIU DO ROGÓW TYLNYCH
( AKSONY NOCYCEPTYWNE)
( AKSONY NOCYCEPTYWNE)
ROZPOCZYNA SIĘ II CZĘŚĆ ŁUKU ORUCHOWEGO W
ROZPOCZYNA SIĘ II CZĘŚĆ ŁUKU ORUCHOWEGO W
OBRĘBIE ROGÓW TYLNYCH TZW. SUBSTANCJI
OBRĘBIE ROGÓW TYLNYCH TZW. SUBSTANCJI
GALARETOWATEJ- SUBSTANTIA GELATINOSA)
GALARETOWATEJ- SUBSTANTIA GELATINOSA)
TU BODŹCE ULEGAJĄ MODULACJ (OPÓŹNIENIU).
TU BODŹCE ULEGAJĄ MODULACJ (OPÓŹNIENIU).
NASTĘPUJE ZMIANA WYSOKIEJ POBUDLIWOŚCI
NASTĘPUJE ZMIANA WYSOKIEJ POBUDLIWOŚCI
( POCZĄTEK POBUDZENIA NOCYCEPTYWNEGO) NA
( POCZĄTEK POBUDZENIA NOCYCEPTYWNEGO) NA
NISKĄ POBUDLIWOŚĆ II NEURONU.
NISKĄ POBUDLIWOŚĆ II NEURONU.
JEST TO MECHANIZM HAMOWANIA RDZENIOWEGO
JEST TO MECHANIZM HAMOWANIA RDZENIOWEGO
TZW
TZW
„ BRAMKI KONTROLNEJ” WALLA.
„ BRAMKI KONTROLNEJ” WALLA.
TEN MECHANIZM OSŁABIA CZUCIE BÓLU.
TEN MECHANIZM OSŁABIA CZUCIE BÓLU.
RODZAJ BÓLU ZALEŻY TAKŻE OD DRÓG NERWOWYCH
RODZAJ BÓLU ZALEŻY TAKŻE OD DRÓG NERWOWYCH
KTÓRYMI JEST PRZEKAZYWANY
KTÓRYMI JEST PRZEKAZYWANY
1.
1.
Ostry, kłujący, dokładnie zlokalizowany-
Ostry, kłujący, dokładnie zlokalizowany-
grube włókna A 6-30 m/sek.
grube włókna A 6-30 m/sek.
2. Rozlany, bez dokładnej lokalizacji –
2. Rozlany, bez dokładnej lokalizacji –
włókna C 0.5-2m/sek
włókna C 0.5-2m/sek
.
.
DIAGNOSTYKA BÓLU
DIAGNOSTYKA BÓLU
BADAMY Z JAKIEJ TKANKI WYWODZI SIĘ BÓL
BADAMY Z JAKIEJ TKANKI WYWODZI SIĘ BÓL
Badanie tkanek
Badanie tkanek
>NERWOWEJ
>NERWOWEJ
>STAWOW ( ZAKRES ZWYRODNIENIA)
>STAWOW ( ZAKRES ZWYRODNIENIA)
>MIĘŚNIOWEJ ( ZAKRES NAPIĘCIA)
>MIĘŚNIOWEJ ( ZAKRES NAPIĘCIA)
TESTY
TESTY
-RUCHY ODCINKA SZYJNEGO KRĘGOSŁUPA( ROTACJE
-RUCHY ODCINKA SZYJNEGO KRĘGOSŁUPA( ROTACJE
PROSTOWANIE, SKŁONY, GRA STAWOWA,
PROSTOWANIE, SKŁONY, GRA STAWOWA,
JEŚLI W ZAKRESIE JAKIEGOŚ RUCHU NASTĘPUJE
JEŚLI W ZAKRESIE JAKIEGOŚ RUCHU NASTĘPUJE
ZABLOKOWANIE I MOŻLIWOŚĆ DRAŻNIENIA ZAKOŃCZEŃ
ZABLOKOWANIE I MOŻLIWOŚĆ DRAŻNIENIA ZAKOŃCZEŃ
NERWOWYCH
NERWOWYCH
NAJCZĘSTSZE DYSFUNKCJE ODCINKA SZYJNEGO
NAJCZĘSTSZE DYSFUNKCJE ODCINKA SZYJNEGO
Hipomobilność
Hipomobilność
( LECZENIE POPRZEZ MOBILIZACJĘ , STRECHING,
( LECZENIE POPRZEZ MOBILIZACJĘ , STRECHING,
MANIPULACJE
MANIPULACJE
Hipermobilność
Hipermobilność
( LECZNIE POPRZEZ STABILIZCJĘ, KONTROLA POZYCJI)
( LECZNIE POPRZEZ STABILIZCJĘ, KONTROLA POZYCJI)
TESTY NEURODYNAMICZNE
TESTY NEURODYNAMICZNE
BADANIE ZAKRESU RUCHOMOŚCI I
BADANIE ZAKRESU RUCHOMOŚCI I
ADAPTACJA DO NAPIĘCIA
ADAPTACJA DO NAPIĘCIA
ODPOWIEDNIE USTAWIENIE KOŃCZYN I
ODPOWIEDNIE USTAWIENIE KOŃCZYN I
RUCHY Z OPOREM ( PRONACJE,
RUCHY Z OPOREM ( PRONACJE,
SUPINACJE, ROTACJE) I OBSERWACJA
SUPINACJE, ROTACJE) I OBSERWACJA
REAKCJI NARWOWYCH AŻ DO POCZĄTKU
REAKCJI NARWOWYCH AŻ DO POCZĄTKU
BÓLU
BÓLU
TEST POZYTYWNY
TEST POZYTYWNY
WÓWCZAS GDY
WÓWCZAS GDY
POBUDZIMY NERW POPRZEZ( 5-8%)
POBUDZIMY NERW POPRZEZ( 5-8%)
ZMIANY DŁUGOŚCI MIĘŚNIA WYWOŁUJE
ZMIANY DŁUGOŚCI MIĘŚNIA WYWOŁUJE
PODRAŻNIENIE I BÓL. URUCHAMIAMY
PODRAŻNIENIE I BÓL. URUCHAMIAMY
ODCINKI SĄSIEDNIE DO SZYJNEGO.
ODCINKI SĄSIEDNIE DO SZYJNEGO.
MOBILIZACJE UKŁADU NERWOWEGO
MOBILIZACJE UKŁADU NERWOWEGO
BADANIA STAWOWE
BADANIA STAWOWE
-
-
BADANIE OPORU NA KOŃCU BIERNEGO
BADANIE OPORU NA KOŃCU BIERNEGO
ZAKRESU RUCHU ( NP.ROTACJI)
ZAKRESU RUCHU ( NP.ROTACJI)
OPÓR
OPÓR
KOŃCOWY FIZJOLOGICZNY
KOŃCOWY FIZJOLOGICZNY
I
I
OPÓR MIĘŚNIOWY BARDZIEJ ELASTYCZNY
OPÓR MIĘŚNIOWY BARDZIEJ ELASTYCZNY
OPÓR KOSTNO- STAWOWY SZTYWNY, TWARDY,
OPÓR KOSTNO- STAWOWY SZTYWNY, TWARDY,
KRÓTKI
KRÓTKI
OPÓR
OPÓR
KOŃCOWY PATOLOGICZNY
KOŃCOWY PATOLOGICZNY
-
-
BĘDZIE DŁUŻSZY PRZY USZKODZONYM STAWIE,
BĘDZIE DŁUŻSZY PRZY USZKODZONYM STAWIE,
ROZLUŹNIENIE TOREBKI STAWOWEJ I WIĘZADEŁ
ROZLUŹNIENIE TOREBKI STAWOWEJ I WIĘZADEŁ
BADANIE GRY STAWOWEJ
BADANIE GRY STAWOWEJ
BADANIE RUCHU ZGODNIE Z PŁASZCZYZNĄ
BADANIE RUCHU ZGODNIE Z PŁASZCZYZNĄ
NAPRAWY RUCHU ( TRAKCJE, KOMPRESJE, ŚLIZGI)
NAPRAWY RUCHU ( TRAKCJE, KOMPRESJE, ŚLIZGI)
3 STOPNIE RUCHU
3 STOPNIE RUCHU
I. –NIE ROZSUWA KOŚCI
I. –NIE ROZSUWA KOŚCI
II.- KOŚCI PRZEMIESZCZAJĄ SIĘ DO
II.- KOŚCI PRZEMIESZCZAJĄ SIĘ DO
ZATRZYMNIA ( OPORU)
ZATRZYMNIA ( OPORU)
III.- ROZCIĄGANIE STRUKTUR
III.- ROZCIĄGANIE STRUKTUR
STAWOWYCH (> 3 SEK POWINNO
STAWOWYCH (> 3 SEK POWINNO
UTRWALAĆ RUCH)
UTRWALAĆ RUCH)
FIZJOTERAPEUTYCZNE DZIAŁANIE
FIZJOTERAPEUTYCZNE DZIAŁANIE
PRZECIWBÓLOWE
PRZECIWBÓLOWE
mobilizacje trakcyjne hamujące przewodzenie
mobilizacje trakcyjne hamujące przewodzenie
bólu
bólu
poprawa trofiki tkanek
poprawa trofiki tkanek
obniżanie aktywności układu współczulnego
obniżanie aktywności układu współczulnego
wykonujemy uch w zakresie I i II stopnia
wykonujemy uch w zakresie I i II stopnia
mobilizacja ślizgowa aby rozciągać torebkę
mobilizacja ślizgowa aby rozciągać torebkę
stawową i przesuną elementy kostne ułatwiając
stawową i przesuną elementy kostne ułatwiając
ruch
ruch
zapobieganie zrostom
zapobieganie zrostom
zapobieganie stanom zapalnym
zapobieganie stanom zapalnym
testy oporów, palpacje, testy długości
testy oporów, palpacje, testy długości
mięśni
mięśni
streching, masaż poprzeczny do
streching, masaż poprzeczny do
przebiegu włókien męśniowych
przebiegu włókien męśniowych
Relaksacje, fizykoterapia
Relaksacje, fizykoterapia
napięcie mięśnie może nie dawać odczuć
napięcie mięśnie może nie dawać odczuć
bólowych, dopiero rozciąganie mięśnia i
bólowych, dopiero rozciąganie mięśnia i
palpacje pozwoli zlokalizować ból
palpacje pozwoli zlokalizować ból
DIAGNOSTYKA W
DIAGNOSTYKA W
FIZJOTERAPII
FIZJOTERAPII
OBEJMUJE
OBEJMUJE
NASTĘPUJĄCE
NASTĘPUJĄCE
ZESTAWY BADAŃ;
ZESTAWY BADAŃ;
>
>
Ocena wydolności
Ocena wydolności
pacjenta
pacjenta
> ocena siły mięśni
> ocena siły mięśni
> ocena lokomocji
> ocena lokomocji
> zakresy ruchów i
> zakresy ruchów i
koordynacja ruchowa
koordynacja ruchowa
> badanie zjawiska
> badanie zjawiska
bólu
bólu
>badanie czynności
>badanie czynności
samoobsługi
samoobsługi
Ból
Ból
jest doznaniem subiektywnym,
jest doznaniem subiektywnym,
czuciowym( dolor-ból)
czuciowym( dolor-ból)
wg Komitetu
wg Komitetu
Nazewnictwa
Nazewnictwa
Międzynarodowego
Międzynarodowego
Towarzystwa Badania Bólu
Towarzystwa Badania Bólu
(International Association for the
(International Association for the
Study of Pain )
Study of Pain )
jest nieprzyjemnym, zmysłowym i
jest nieprzyjemnym, zmysłowym i
emocjonalnym odczuciem
emocjonalnym odczuciem
towarzyszącym istniejącemu lub
towarzyszącym istniejącemu lub
potencjalnemu uszkodzeniu tkanki
potencjalnemu uszkodzeniu tkanki
bądź łączone z takim uszkodzeniem
bądź łączone z takim uszkodzeniem
DIAGNOSTYKA BÓLU
DIAGNOSTYKA BÓLU
(BÓL)
(BÓL)
OSTRY PODOSTRY
OSTRY PODOSTRY
PRZEWLEKŁY
PRZEWLEKŁY
BÓL 2-tyg Z PRZERWAMI
BÓL 2-tyg Z PRZERWAMI
MIESIĄCE
MIESIĄCE
STAŁY ( NOC, CZYNNOŚĆ )
STAŁY ( NOC, CZYNNOŚĆ )
CECHY BÓLU PRZEWLEKŁEGO
CECHY BÓLU PRZEWLEKŁEGO
NIEADEKWATNY DO ZMIAN TKANKOWYCH
NIEADEKWATNY DO ZMIAN TKANKOWYCH
NASILONE USZKADZANIE TKANEK
NASILONE USZKADZANIE TKANEK
BÓL CZĘSTO WIĘKSZY OD ROZMIARU
BÓL CZĘSTO WIĘKSZY OD ROZMIARU
USZKODZONYCH TKANEK
USZKODZONYCH TKANEK
( PROMIENIOWANIE-
( PROMIENIOWANIE-
BÓL-ZAWAŁOWY)
BÓL-ZAWAŁOWY)
BODZIEC WYWOŁUJE BÓL LECZ NIE
BODZIEC WYWOŁUJE BÓL LECZ NIE
NISZCZY TKANKI ( ALODYNIA)
NISZCZY TKANKI ( ALODYNIA)
MOŻE BYĆ POCHODZENIA PSYCHOGENNEGO
MOŻE BYĆ POCHODZENIA PSYCHOGENNEGO
PROMIENIOWANIE BÓLU CZĘSTĄ
PROMIENIOWANIE BÓLU CZĘSTĄ
PRZYCZYNĄ POMYŁEK DIAGNOSTYCZNYCH
PRZYCZYNĄ POMYŁEK DIAGNOSTYCZNYCH
(np. W ZAWALE SERCA)
(np. W ZAWALE SERCA)
8 KRYTERIÓW BÓLU
8 KRYTERIÓW BÓLU
PRZEWLEKŁEGO
PRZEWLEKŁEGO
1.
1.
CZAS TRWANIA POWYŻEJ 6 MIESIĘCY
CZAS TRWANIA POWYŻEJ 6 MIESIĘCY
2.
2.
DRAMATYZACJA- STANY EMOCJONALNE,
DRAMATYZACJA- STANY EMOCJONALNE,
AFEKTACJA
AFEKTACJA
3.
3.
DYLEMAT DIAGNOSTYCZNY-EKSTENSYWNE
DYLEMAT DIAGNOSTYCZNY-EKSTENSYWNE
BADANIA BEZ WYRAŹNEJ DIAGNOZY
BADANIA BEZ WYRAŹNEJ DIAGNOZY
4.
4.
NADUŻYWANIE LEKÓW, UZALEŻNIENIA
NADUŻYWANIE LEKÓW, UZALEŻNIENIA
5.
5.
ZALEŻNOŚĆ OD LEKARZA, FIZJOTERAPEUTY,
ZALEŻNOŚĆ OD LEKARZA, FIZJOTERAPEUTY,
ORAZ DOMAGANIE SIĘ OPIEKI
ORAZ DOMAGANIE SIĘ OPIEKI
6.
6.
DEPRESJA, HIPOCHONDRIA, HISTERIA,
DEPRESJA, HIPOCHONDRIA, HISTERIA,
SŁABE NASTAWIENIE DO RADZENIA SOBIE
SŁABE NASTAWIENIE DO RADZENIA SOBIE
ZE STRESEM, TRUDNOŚCIAMI ŻYCIOWYMI
ZE STRESEM, TRUDNOŚCIAMI ŻYCIOWYMI
7.
7.
BEZCZYNNOŚĆ POWODUJĄCA BÓL WTÓRNY
BEZCZYNNOŚĆ POWODUJĄCA BÓL WTÓRNY
8.
8.
DYSFUNKCJA SPOŁECZNA, UCZUCIE
DYSFUNKCJA SPOŁECZNA, UCZUCIE
ODRZUCENIA, BRAK AKTYWNOŚCI ŻYCIOWEJ
ODRZUCENIA, BRAK AKTYWNOŚCI ŻYCIOWEJ
Katz R,”Impairment and disability rating in low back
Katz R,”Impairment and disability rating in low back
pain” Phys& Rehabilitation Medicine 2000,12
pain” Phys& Rehabilitation Medicine 2000,12
BÓL
BÓL
PORANNY DZIENNY NOCNY
PORANNY DZIENNY NOCNY
REUMATO- ZWYRODNIENIOWY ZESPOŁY
REUMATO- ZWYRODNIENIOWY ZESPOŁY
IDALNY KORZENI
IDALNY KORZENI
SPONDYLOZY NIEWYDOLNOŚĆ KRĘGOSŁUPA
SPONDYLOZY NIEWYDOLNOŚĆ KRĘGOSŁUPA
MIĘŚNI, STAWÓW
MIĘŚNI, STAWÓW
KOSTNIAKI
KOSTNIAKI
BÓLE MIĘŚNIOWE
BÓLE MIĘŚNIOWE
MOGĄ POJAWIAĆ SIĘ PODCZAS ĆWICZEŃ
MOGĄ POJAWIAĆ SIĘ PODCZAS ĆWICZEŃ
REHABILITACYJNYCH
REHABILITACYJNYCH
BRAK TLENU, NAGROMADZENIE KWASU
BRAK TLENU, NAGROMADZENIE KWASU
MLEKOWEGO LUB MOCZOWEGO I
MLEKOWEGO LUB MOCZOWEGO I
PRODUKTÓW PRZEMIANY MATERII.
PRODUKTÓW PRZEMIANY MATERII.
ZMIANY CIŚNIENIA HYDROSTATYCZNEGO
ZMIANY CIŚNIENIA HYDROSTATYCZNEGO
W TKANCE MIĘŚNIOWEJ
W TKANCE MIĘŚNIOWEJ
USZKODZENIE STRUKTURY WŁÓKIEN
USZKODZENIE STRUKTURY WŁÓKIEN
MIĘŚNIOWYCH ( MIOGLOBINA W MOCZU)
MIĘŚNIOWYCH ( MIOGLOBINA W MOCZU)
ROZBICIE STRUKTURY TKANKI ŁĄCZNEJ
ROZBICIE STRUKTURY TKANKI ŁĄCZNEJ
(WZROST HISTAMINY, PROSTAGLANDYN)
(WZROST HISTAMINY, PROSTAGLANDYN)
ZABURZENIA HOMEOSTAZY WAPNIOWEJ
ZABURZENIA HOMEOSTAZY WAPNIOWEJ
BÓLE
BÓLE
Neurologiczny, neuropatyczny
Neurologiczny, neuropatyczny
Uszkodzenie nerwów czuciowych
Uszkodzenie nerwów czuciowych
-nerwów lędzwiowo- krzyżowych
-nerwów lędzwiowo- krzyżowych
( zaburzenia przewodnictwa
( zaburzenia przewodnictwa
nerwowego w ich obrębie,
nerwowego w ich obrębie,
ograniczenia przekazywania
ograniczenia przekazywania
bodźców nerwowych do tkanek
bodźców nerwowych do tkanek
okołoprzykręgosłupowych
okołoprzykręgosłupowych
Oponowy
Oponowy
Spowodowany unerwieniem tylko
Spowodowany unerwieniem tylko
części przedniej opony rdzenia.
części przedniej opony rdzenia.
Spowodowany złamaniami trzonów,
Spowodowany złamaniami trzonów,
przemieszczaniem się jądra
przemieszczaniem się jądra
miażdzystego
miażdzystego
Uciskiem na oponę przednią
Uciskiem na oponę przednią
Zapaleniami opony
Zapaleniami opony
Inwolucyjny ( starczy)
Inwolucyjny ( starczy)
Spowodowany użyciem struktur
Spowodowany użyciem struktur
tkankowych aparatu ruchu
tkankowych aparatu ruchu
Osłabieniem mięśni
Osłabieniem mięśni
okołokręgosłupowych
okołokręgosłupowych
Arteriosklerozą naczyń
Arteriosklerozą naczyń
doprowadzajacych ( zaburzeniami
doprowadzajacych ( zaburzeniami
krążenia)
krążenia)
Bóle z przeniesienia,
Bóle z przeniesienia,
psychosomatyczne, czynnościowe
psychosomatyczne, czynnościowe
BÓL BIO-PSYCHOGENNY
BÓL BIO-PSYCHOGENNY
ostry ( przy złamaniach)
ostry ( przy złamaniach)
nawrotowy (ostry)- nerwobóle
nawrotowy (ostry)- nerwobóle
z choroba nowotworową
z choroba nowotworową
przewlekły- nie związany z chorobą
przewlekły- nie związany z chorobą
Patogenaza bólu
Patogenaza bólu
Pierwotny Wtórny
Pierwotny Wtórny
Uszkodzenie na skutek innego
Uszkodzenie na skutek innego
Tkanek medycznego
Tkanek medycznego
oddziaływania
oddziaływania
np.chemioterapii
np.chemioterapii
MODEL NEUROPSYCHIATRYCZNY
MODEL NEUROPSYCHIATRYCZNY
W ocenie bólu- brak lub niewielka
W ocenie bólu- brak lub niewielka
zależność pomiędzy odczuwanym bólem
zależność pomiędzy odczuwanym bólem
a doznanym urazem lub chorobą
a doznanym urazem lub chorobą
1. Nocyceptywny ( somatyczny)
1. Nocyceptywny ( somatyczny)
( ból pourazowy w drogach
( ból pourazowy w drogach
neuroanatomicznych w wyniku uszkodzenia
neuroanatomicznych w wyniku uszkodzenia
kanki
kanki
2. Neurogenny ( ośrodowy)
2. Neurogenny ( ośrodowy)
(
(
ból wywołany samorzutnym pobudzeniem
ból wywołany samorzutnym pobudzeniem
układu nerwowego bez szkodliwego bodźca)
układu nerwowego bez szkodliwego bodźca)
3. Psychogenny
3. Psychogenny
( spowodowany zaburzeniami psychiatrycznymi
( spowodowany zaburzeniami psychiatrycznymi
bez podłoża nocyceptywnego lub
bez podłoża nocyceptywnego lub
neurogennego, bez uszkodzenia tkanek.
neurogennego, bez uszkodzenia tkanek.
Znoszenie czucia bólu
Znoszenie czucia bólu
blokowanie przewodnictwa
blokowanie przewodnictwa
eferentnego unerwienia
eferentnego unerwienia
współczulnego
współczulnego
( sympatektomia operacyjna)
( sympatektomia operacyjna)
Nerwy sympatyczne wywołują skurcze
Nerwy sympatyczne wywołują skurcze
naczyń (np. głęboki wdech powinien
naczyń (np. głęboki wdech powinien
powodować odruchowy skurcz naczyń )
powodować odruchowy skurcz naczyń )
(po sympatykotektomii taki skurcz
(po sympatykotektomii taki skurcz
przy wdechu nie następuje )
przy wdechu nie następuje )
Techniki blokownia aktywności
Techniki blokownia aktywności
współczulnej (sympatykolityczność)
współczulnej (sympatykolityczność)
Injekcja środka znieczulającego
Injekcja środka znieczulającego
miejscowe zwoje współczulne
miejscowe zwoje współczulne
wysyłające impulsy do zajętej
wysyłające impulsy do zajętej
bólem części ciała
bólem części ciała
Podawanie leków ( bretylium,
Podawanie leków ( bretylium,
rezerpiny) dożylnie blokując
rezerpiny) dożylnie blokując
wydzielanie norepinefryny na
wydzielanie norepinefryny na
zakończeniach zazwojowych
zakończeniach zazwojowych
unerwiających obszar bólu
unerwiających obszar bólu
kończynowego
kończynowego
Sympatektomia operacyjna
Sympatektomia operacyjna
TRUDNOŚCI ZE DIAGNOZOWANIEM BÓLU
TRUDNOŚCI ZE DIAGNOZOWANIEM BÓLU
Ból to często subiektywne odczucie
Ból to często subiektywne odczucie
Oceniamy jako reakcję osobniczą
Oceniamy jako reakcję osobniczą
całego organizmu a nie
całego organizmu a nie
określonego
określonego
narządu lub części ciała
narządu lub części ciała
Trudno precyzyjnie określić stopień
Trudno precyzyjnie określić stopień
nasilenia
nasilenia
( jak zmęczenie, osłabienie mięśni
( jak zmęczenie, osłabienie mięśni
)
)
Niekontrolowany wpływ
Niekontrolowany wpływ
czynników psychogennych
czynników psychogennych
Trudno określić w jakim zakresie
Trudno określić w jakim zakresie
powoduje niepełnosprawność
powoduje niepełnosprawność
Różnorodność pochodzenia i
Różnorodność pochodzenia i
wzajemne przenikanie się
wzajemne przenikanie się
przyczyn
przyczyn
( neurogennych, psychogennych,
( neurogennych, psychogennych,
narządowych, tkankowych)
narządowych, tkankowych)
CRPS- Complex Regional Pain
CRPS- Complex Regional Pain
Syndrom
Syndrom
(Złożony wieloobjawowy miejscowy
(Złożony wieloobjawowy miejscowy
zespół bólowy będący następstwem
zespół bólowy będący następstwem
urazu lub uszkodzenia nerwów
urazu lub uszkodzenia nerwów
pojawiający się regionalnie
pojawiający się regionalnie
lub ogólnoustrojowo)
lub ogólnoustrojowo)
Dotyczy głównie aparatu ruchu
Dotyczy głównie aparatu ruchu
Typ I-
Typ I-
wywołany odruchową dystrofią
wywołany odruchową dystrofią
współczulną wywołaną urazem (np. złamaniem)
współczulną wywołaną urazem (np. złamaniem)
Typ II–
Typ II–
wywołany uszkodzeniem nerwu
wywołany uszkodzeniem nerwu
( kauzalgia), często objawy
( kauzalgia), często objawy
występują poza obszarem
występują poza obszarem
unerwianym przez uszkodzony nerw
unerwianym przez uszkodzony nerw
W obu typach CRPS objawy diagnostyczne
W obu typach CRPS objawy diagnostyczne
przedmiotowe i podmiotowe
przedmiotowe i podmiotowe
mogą być podobne
mogą być podobne
Badanie kliniczne i lekarskie oraz
Badanie kliniczne i lekarskie oraz
fizjoterapeutyczne:
fizjoterapeutyczne:
Radiologiczne
Radiologiczne
Scyntygraficzne
Scyntygraficzne
Tomografia komputerowa
Tomografia komputerowa
Rezonans magnetyczny
Rezonans magnetyczny
Elektromiografia
Elektromiografia
Termometria
Termometria
Przepływy naczyniowe (doplerowskie)
Przepływy naczyniowe (doplerowskie)
Farmakoterapia
Farmakoterapia
Metoda TENS ( przezskórna stymulacja
Metoda TENS ( przezskórna stymulacja
elektryczna)
elektryczna)
CRPS
CRPS
– znacząco upośledza funkcje
– znacząco upośledza funkcje
ruchowe
ruchowe
DIAGNOSTYKA CRPS
DIAGNOSTYKA CRPS
Występowanie obrzęków
Występowanie obrzęków
Zmiany potliwości skóry ( nadmierne)
Zmiany potliwości skóry ( nadmierne)
Zmiany ciepłoty skóry
Zmiany ciepłoty skóry
Zmiany zabarwienia skóry (atrofia skóry)
Zmiany zabarwienia skóry (atrofia skóry)
Ograniczenia ruchomości w stawie
Ograniczenia ruchomości w stawie
Osłabienie siły mięśni
Osłabienie siły mięśni
Zaburzenia wykonywania niewielkich
Zaburzenia wykonywania niewielkich
ruchów
ruchów
Sztywność stawowa i drżenie stawowe
Sztywność stawowa i drżenie stawowe
Dystonia
Dystonia
Zmiany przepływu w naczyniach
Zmiany przepływu w naczyniach
skórnych
skórnych
Baron R.-”
Baron R.-”
Diagnostic tools and Evidence Base
Diagnostic tools and Evidence Base
Treatment of Complex
Treatment of Complex
Regional Pain Syndrome”
Regional Pain Syndrome”
Rehabilitacja Medyczna 2006;3.
Rehabilitacja Medyczna 2006;3.
Psychoterapia Rehabilitacja
Psychoterapia Rehabilitacja
Interwencja
Interwencja
radzenie sobie Fizjoterapia
radzenie sobie Fizjoterapia
Zwalczanie
Zwalczanie
z bólem- Terapia
z bólem- Terapia
bólu( blokada
bólu( blokada
copping zajęciowa
copping zajęciowa
współczulna)
współczulna)
Po ustąpieniu bólu spoczynkowego
Po ustąpieniu bólu spoczynkowego
rozpoczynamy zabiegi fizjoterapeutyczne
rozpoczynamy zabiegi fizjoterapeutyczne
wg schematu:
wg schematu:
Ćwiczenia bierne
Ćwiczenia bierne
czynne ćwiczenia
czynne ćwiczenia
izometryczne
izometryczne
czynny trening izotoniczny
czynny trening izotoniczny
próby odtworzenia całkowitego wzorca
próby odtworzenia całkowitego wzorca
ruchowego
ruchowego
CRPS
CRPS
Leczenie
Leczenie
FIZJOTERAPEUTYCZNE POSTĘPOWANIE W
FIZJOTERAPEUTYCZNE POSTĘPOWANIE W
STANACH BÓLOWYCH
STANACH BÓLOWYCH
RODZAJ BÓLU FIZJOTERAPIA
RODZAJ BÓLU FIZJOTERAPIA
Intensywny
Intensywny
Unieruchomienie
Unieruchomienie
w spoczynku Fizjoterapia strony
w spoczynku Fizjoterapia strony
i podczas ruchów przeciwnej ciała
i podczas ruchów przeciwnej ciała
blokada współczulna.
blokada współczulna.
Umiarkowany
Umiarkowany
Fizjoterapia do progu
Fizjoterapia do progu
tylko pod bólowego
tylko pod bólowego
wpływem ruchu ćwiczenia bierne
wpływem ruchu ćwiczenia bierne
izometryczne
izometryczne
Łagodny
Łagodny
Intensywna terapia
Intensywna terapia
brak w spoczynku terapia zajęciowa
brak w spoczynku terapia zajęciowa
i podczas ruchu ćwiczenia izotoniczne
i podczas ruchu ćwiczenia izotoniczne
Fizjoterapia zmniejsza dolegliwości
Fizjoterapia zmniejsza dolegliwości
bólowe szczególnie w
bólowe szczególnie w
początkowym okresie jego
początkowym okresie jego
powstawania i przy większych
powstawania i przy większych
możliwościach motorycznych
możliwościach motorycznych
pacjenta
pacjenta
Leczenie i fizjoterapia nie może
Leczenie i fizjoterapia nie może
wywoływać bólu w ostrych stanach
wywoływać bólu w ostrych stanach
CRPS,
CRPS,
przy bólu w spoczynku, przy
przy bólu w spoczynku, przy
bólu podczas ruchu nie można
bólu podczas ruchu nie można
stosować czynnej terapii bowiem
stosować czynnej terapii bowiem
możemy pogorszyć stan chorego
możemy pogorszyć stan chorego
W takich stanach bólowych
W takich stanach bólowych
stosujemy zabiegi po przeciwnej
stosujemy zabiegi po przeciwnej
stronie ciała i wdrażamy metody
stronie ciała i wdrażamy metody
leczenia bólu
leczenia bólu
( leki, metody depresyjne)
( leki, metody depresyjne)
Konieczny w takich sytuacjach
Konieczny w takich sytuacjach
kontakt z lekarzem
kontakt z lekarzem
Fizjoterapeuta powinien
Fizjoterapeuta powinien
rozpoznać
rozpoznać
tzw. próg bólowy
tzw. próg bólowy
BÓLE KRZYŻA
BÓLE KRZYŻA
( 139 stawów)
( 139 stawów)
80% w wieku starczym
80% w wieku starczym
1-2 osoby /1000 leczenie
1-2 osoby /1000 leczenie
operacyjne
operacyjne
ogromne koszty społeczne
ogromne koszty społeczne
Przyczyny dolegliwości:
Przyczyny dolegliwości:
Dehydratacje
Dehydratacje
Tyłoprzemieszczenie krążka
Tyłoprzemieszczenie krążka
międzykręgowego
międzykręgowego
Kręgozmyk
Kręgozmyk
Stenoza kanału kręgowego
Stenoza kanału kręgowego
Stenozy kanałów
Stenozy kanałów
korzeniowych
korzeniowych
Zastój w układzie żylnym
Zastój w układzie żylnym
rdzenia
rdzenia
Przeciążenia stawowo-
Przeciążenia stawowo-
mięśniowe, schorzenia innych
mięśniowe, schorzenia innych
narządów, emocjonalne,
narządów, emocjonalne,
idiopatyczne
idiopatyczne
Choroba krążka międzykręgowego
Choroba krążka międzykręgowego
Nowotwory
Nowotwory
Tętniaki aorty
Tętniaki aorty
Zapalenie trzustki
Zapalenie trzustki
Zaburzenia funkcji układu
Zaburzenia funkcji układu
moczowego
moczowego
Choroby jelita grubego
Choroby jelita grubego
Ratikulopatie cukrzycowe
Ratikulopatie cukrzycowe
Osteoporozy
Osteoporozy
Przepukliny
Przepukliny
DIAGNOSTYKA
DIAGNOSTYKA
WYWIAD
WYWIAD
Określić neurastenię
Określić neurastenię
Obserwacja chodu, sylwetki, ustawienia
Obserwacja chodu, sylwetki, ustawienia
głowy, napięcie i drętwienie mięśni
głowy, napięcie i drętwienie mięśni
Zaburzenia pracy układu moczowego, jelita
Zaburzenia pracy układu moczowego, jelita
grubego, bólów nocnych, utrata wagi > 5
grubego, bólów nocnych, utrata wagi > 5
kg /na 6 miesięcy
kg /na 6 miesięcy
Stan psychiczny pacjenta
Stan psychiczny pacjenta
Próby symulowania, renty, zwolnienia
Próby symulowania, renty, zwolnienia
Oceniać wypowiedzi pacjenta i je notować
Oceniać wypowiedzi pacjenta i je notować
Dziak A.” Diagnostyka zespołów bólowych
Dziak A.” Diagnostyka zespołów bólowych
kręgosłupa”. Medicina Sportiva. 2007
kręgosłupa”. Medicina Sportiva. 2007
Badanie elektrodiagnostyczne
Badanie elektrodiagnostyczne
( przewodnictwa nerwowego,
( przewodnictwa nerwowego,
elektromiografii igłowej, badanie
elektromiografii igłowej, badanie
czucia)
czucia)
Badanie dodatkowe
Badanie dodatkowe
Biochemiczne
Biochemiczne
( enzymy, aldozy, dehydrogenaza
( enzymy, aldozy, dehydrogenaza
mleczanowa, fosfokinaza
mleczanowa, fosfokinaza
kreatynowa, wskazujące na rozpad
kreatynowa, wskazujące na rozpad
tkanki mięśniowej
tkanki mięśniowej
Funkcja nerek
Funkcja nerek
,
,
tolerancja glukozy
tolerancja glukozy
PSA ( antygen sterczowy)
PSA ( antygen sterczowy)
BADANIE NEUROLOGICZNE I
BADANIE NEUROLOGICZNE I
ORTOPEDYCZNE
ORTOPEDYCZNE
Odruchy ścięgnowe ( nadmiernie
Odruchy ścięgnowe ( nadmiernie
żywe, niekontrolowane)
żywe, niekontrolowane)
Czynność mięśni (mimika,
Czynność mięśni (mimika,
lokomocja i zdolność chodu na
lokomocja i zdolność chodu na
palcach i piętach, czynność
palcach i piętach, czynność
samoobsługi, odruchy, napięcie
samoobsługi, odruchy, napięcie
mięśni przy pełnym ich rozluźnieniu)
mięśni przy pełnym ich rozluźnieniu)
Czucie skórne
Czucie skórne
DIAGNOSTYKA FIZJOTERAPEUTYCZNA
DIAGNOSTYKA FIZJOTERAPEUTYCZNA
BÓLÓW KRZYŻA
BÓLÓW KRZYŻA
Obrona mięśniowa ( nieprawidłowa
Obrona mięśniowa ( nieprawidłowa
biomechanika krzyżowo-biodrowa,
biomechanika krzyżowo-biodrowa,
przyruchy, napięcia mięśni)
przyruchy, napięcia mięśni)
Utrata odruchów
Utrata odruchów
Obecność objawów napinania mięśni
Obecność objawów napinania mięśni
Zmniejszone obwody kończyny-atrofie
Zmniejszone obwody kończyny-atrofie
mięśniowe)
mięśniowe)
Elektrodiagnoza tkankowa
Elektrodiagnoza tkankowa
Obrazowanie radiologiczne
Obrazowanie radiologiczne
Utrata kontroli pęcherza, jelita grubego
Utrata kontroli pęcherza, jelita grubego
OCENA FIZJOTERAPEUTYCZNA
OCENA FIZJOTERAPEUTYCZNA
Zdiagnozowanie i określenie nasilenia
Zdiagnozowanie i określenie nasilenia
zaburzenia
zaburzenia
Określenie przyczynowości występowania
Określenie przyczynowości występowania
dolegliwości bólowych
dolegliwości bólowych
Ustalenie czy przeprowadzono niezbędne
Ustalenie czy przeprowadzono niezbędne
badania
badania
Zastosowanie dodatkowych testów
Zastosowanie dodatkowych testów
Ustalenie czy nastąpiła poprawa
Ustalenie czy nastąpiła poprawa
czynnościowa
czynnościowa
Określenie stopnia uszkodzenia tkanki
Określenie stopnia uszkodzenia tkanki
Ustalenie przyczyn uszkodzenia
Ustalenie przyczyn uszkodzenia
Określenie zakresu ograniczeń
Określenie zakresu ograniczeń
czynnościowych
czynnościowych
WŁAŚCIWE ZDIANOZOWANIE I
WŁAŚCIWE ZDIANOZOWANIE I
OGRANICZENIE BÓLU RÓŻNYMI
OGRANICZENIE BÓLU RÓŻNYMI
METODAMI PODCZAS LECZENIA I
METODAMI PODCZAS LECZENIA I
REHABILITACJI ( FARMAKOTERAPIĄ ,
REHABILITACJI ( FARMAKOTERAPIĄ ,
FIZYKOTERAPIĄ, PSYCHOTERAPIĄ )
FIZYKOTERAPIĄ, PSYCHOTERAPIĄ )
MA ZASADNICZY WPŁYW NA
MA ZASADNICZY WPŁYW NA
OGRANICZENIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I
OGRANICZENIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I
MOŻLIWOŚCI POWROTU DO ŻYCIA
MOŻLIWOŚCI POWROTU DO ŻYCIA
RODZINNEGO I ZAWODOWEGO PACJENTA
RODZINNEGO I ZAWODOWEGO PACJENTA
98% pacjentów z przewlekłymi bólami
98% pacjentów z przewlekłymi bólami
kręgosłupa mało depresje, stany lękowe,
kręgosłupa mało depresje, stany lękowe,
uzależnienia lekowe
uzależnienia lekowe
MAIN
MAIN
.
.
CH I WSP. „ DISABILITY, INCAPACITY AND
CH I WSP. „ DISABILITY, INCAPACITY AND
REHABILITATION
REHABILITATION
FOR PAIN PATIENTS
FOR PAIN PATIENTS
„
„
REH
REH
ABILITACJA
ABILITACJA
MEDYCZNA 2007
MEDYCZNA 2007
.
.
NR 1.
NR 1.