SERCE

Serce to pompa ssąco-tłocząca,
położona w klatce piersiowej. Z
zewnątrz otoczone jest workiem
zwanym osierdziem. Serce jest
mięśniem o specyficznej, właściwej
tylko dla niego budowie. Serce jest
podzielone na cztery części: dwie
górne nazywane są przedsionkami, a
dwie dolne komorami.
Od wewnątrz jamy serca wyściełane
są warstwy tkanki łącznej zwanej
wsierdziem. Pojemność wszystkich
jam serca wynosi między 500-750 ml.

Budowa Serca-schemat

Budowa Ogólna serca

Serce człowieka jest narządem

czterokomorowym, składa się z 2

przedsionków

i 2

komór

.

Przedsionek prawy (łac. atrium dexter) - zbiera

krew

z całego organizmu oprócz

płuc

. Uchodzą do niego:

żyła główna górna

(łac. vena cava superior) -

zasadniczo zbiera krew z nadprzeponowej części

ciała

żyła główna dolna

(łac. vena cava inferior) –

zbiera krew z podprzeponowej części ciała

zatoka wieńcowa (łac. sinus coronarius) - uchodzą

do niej żyły duże i średnie serca.

Przedsionek prawy c.d

Rozwojowo przedsionek prawy powstaje z dwóch części:
• końcowego odcinka embrionalnej zatoki żylnej - do niej

uchodzą obie żyły główne i zatoka wieńcowa - jej ściany

są gładkie
• właściwego przedsionka prawego, którego powierzchnia

wewnętrzna pokryta jest przez równoległe beleczki

mięśniowe - mięśnie grzebieniaste (łac. musculi

pectinati). Szczególnie silne beleczkowanie zaznaczone

jest w wypustce przedsionka prawego,

uszku prawym

(łac. auricula dextra). Obie części rozwojowe rozdziela

grzebień graniczny

(łac. crista terminalis).

Sześć ścian przedsionka

prawego

• przednia - uwypuklająca się w uszko prawe

• górna - tu znajduje się ujście żyły głównej górnej (łac. ostium

veanae cavae superioris)

• tylna - znajdujemy tu dwa otwory: ujście żyły głównej dolnej

(łac. ostium venae cavae inferioris), otoczone przez

szczątkową zastawkę żyły głównej dolnej (łac. valvula venae

cavae inferioris syn. valvula Eustachii). Stopień jej rozwoju

jest bardzo zmienny, od w pełni wykształconej zastawki do

zupełnego jej braku (najczęściej w kształcie sierpa). Ma ona

znaczenie u płodu, gdyż przekierowuje strumień krew ku

otworowi owalnemu. Po urodzeniu narząd szczątkowy. W tej

ścianie znajduje się również ujście

zatoki wieńcowej

(łac.

ostium sinus coronarii), zamkniętej również szczątkową

zastawką (łac. valvula sinus coronarii syn. valvula Thebesii).

• przyśrodkowa - stanowi ją

przegroda międzyprzedsionkowa

, w

której znajduje się zagłębienie - dół owalny (łac. fossa ovalis),

którego dno stanowi zarośnięta zastawka dołu owalnego (łac.

valvula foraminis ovalis) - pozostałość pierwotnej przegrody

międzyprzedsionkowej (łac. septum primum)

• boczna - zwykle znajdują się tu drobne ujścia niewielkich żył

przednich serca (łac. venae cordis anterior) oraz żył

najmniejszych (łac. venae cordis minimae). Poza tym

przebiega tu grzebień graniczny.

• dolna - stanowi ją ujście przedsionkowo-komorowe prawe

(ujście żylne prawe) (łac. ostium atrioventriculare dextrum)

Komora Prawa

• Komora prawa (łac. ventriculus dexter) - z przedsionka prawego

przez

zastawkę trójdzielną

krew przepływa do komory prawej, a

stąd przez

pień płucny

(łac. truncus pulmonalis) do obu płuc

tworzą krążenie czynnościowe płuc.

• W położeniu opisowym komora prawa ma kształt trójściennego

ostrosłupa

skierowanego podstawą ku górze. Komora ta pompuje

krew pod znacznie niższym ciśnieniem niż komora lewa. Z tego

powodu ściana komory prawej jest znacznie cieńsza (ok. 5 mm),

co wywołuje sierpowaty kształt komory na przekroju

poprzecznym. Wierzchołek komory leży ok. 10 mm od

wierzchołka serca. Odpowiada to najniższym odcinkom bruzd

międzykomorowych przedniej i tylnej. W położeniu prawidłowym

podstawa komory skierowana jest ku górze, tyłowi i w prawo.

Znajdują się w niej dwa otwory zamknięte zastawkami: ujście

przedsionkowo-komorowe prawe i ujście pnia płucnego. Oddziela

je mięśniowy wał - grzebień nadkomorowy (łac. crista

supraventricularis). Oddziela on drogę dopływną od odpływnej

(stożek tętniczy prawy łac. conus arteriosus dexter).

Powierzchnia

stożka tętniczego

jest gładka, zaś właściwa komora

wysłana jest licznymi beleczkami mięśniowymi (łac. taberculae

carneae). Ujście przedsionkowo-komorowe prawe zamyka

zastawka trójdzielna

(łac. valva tricuspidalis). Tworzą ją trzy

płatki: przedni, tylny i przyśrodkowy (syn. przegrodowy) (łac.

cuspis anterior, posterior et medialis vel septalis).

Przedsionek Lewy

Przedsionek lewy (łac. atrium sinister) - z

płuc

krew

zbierają cztery żyły uchodzące

do przedsionka lewego:

• żyła płucna górna lewa (łac. vena pulmonalis superior sinister)

• żyła płucna górna prawa (łac. vena pulmonalis superior dexter)

• żyła płucna dolna lewa (łac. vena pulmonalis inferior sinister)

• żyła płucna dolna prawa (łac. vena pulmonalis inferior dexter)

• Podobnie jak w przedsionku prawym wywodzi się z dwóch

rozwojowo odrębnych części: o gładkich ścianach, powstałej ze

zlania się końcowych odcinków żył płucnych oraz pokrytego

licznymi mięśniami grzebieniastymi właściwego przedsionka,

ograniczonego właściwie do uszka lewego (łac. auricula

sinistra). W porównaniu z uszkiem prawym jest ono dłuższe,

węższe i nieco załamane, gdyż zachodzi na pień płucny. Na

ścianie przyśrodkowej widać niekiedy pozostałość zastawki

otworu owalnego. Można zauważyć również na ścianie

przedsionka ujścia żył najmniejszych serca. Na ścianie tylnej

zaznacza się wycisk

przełyku

, a na przedniej wyciski

aorty

i

pnia płucnego. Dolną ścianę stanowi ujście przedsionkowo-

komorowe lewe.

Komora Lewa

Komora lewa (łac. ventriculus sinister) - z

przedsionka lewego przez

zastawkę dwudzielną

(mitralną) krew przepływa do komory lewej, a

stąd do tętnicy głównej (łac.

aorta

). Krew z

aorty zaopatruje odżywczo cały organizm

człowieka. Grubość ściany wynosi średnio 15

mm. Ma kształt stożka i jest bardziej wysmukła i

dłuższa niż prawa. Jej wierzchołek jest tożsamy z

koniuszkiem serca.

Ujście przedsionkowo-komorowe lewe zamyka

zastawka dwudzielna (mitralna) (łac. valva

mitralis) utworzona przez płatki przedni i tylny,

które za pomocą strun ścięgnistych łączą się z

mięśniami brodawkowatymi przednim i tylnym.

Między głównymi płatkami zastawki często

występują drobne płatki pośrednie.

Serce

człowieka

Schemat

układu

krążenia

Czynność elektryczna

serca

Schemat budowy serca

Opis budowy serca

Serce człowieka, jak wszystkich ssaków, jest sercem

czterodziałowym, umieszczone jest w worku

osierdziowym, wypełnionym niewielką ilością płynu.

Ściana serca pokryta jest cienką błoną, na której leżą

naczynia wieńcowe, tworzące sercowy układ krążenia.

Układ wieńcowy odpowiedzialny jest za doprowadzanie i

odprowadzanie różnych substancji do tkanki mięśniowej.

Pod błoną nasierdzia znajduje się śródsierdzie zbudowane

z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Włókna tej

tkanki charakteryzują się silnym rozgałęzieniem. Wnętrze

komór i przedsionków wysłane jest błoną zbudowaną z

tkanki łącznej pokrytej warstwą nabłonka płaskiego.

Pomiędzy przedsionkami i komorami znajdują się zastawki.

Pomiędzy prawym przedsionkiem i prawą komorą znajduje

się zastawka trójdzielna, pomiędzy lewym przedsionkiem i

lewą komorą - zastawka dwudzielna. Serce działa na

zasadzie pompy i unerwione jest przez układ nerwowy

autonomiczny, jednocześnie serce posiada specjalny układ

przewodzący odpowiedzialny za jego automatyczną pracę.

Układ przewodzący składa się z włókien mięśniowych

tworzących tzw. tkankę węzłową. Głównym rozrusznikiem

serca jest węzeł zatokowo-przedsionkowy, który znajduje

się u ujścia żyły głównej do prawego przedsionka.

Anatomia serca

Serce (cor s. cardia) jest narządem ośrodkowym układu

naczyniowego określanym przez anatomów jako mięsień

wydrążony, odgrywający rolę pompy.Serce pobiera krew krążącą

w organiźmie z obu żył głównych, górnej i dolnej (vena cava

superior et inferior), oraz z żył płucnych.Krew z komór serca

tłoczona jest do aorty (największa tetnica człowieka) i pnia

płucnego (łac.truncus pulmonalis).

Serce podzielone jest na dwie podobne do siebie połowy: serce

prawe, w którym krąży krew żylna, oraz serce lewe, w którym

krąży krew tętnicza.Serce prawe tłoczy krew do małego

(płucnego) krążenia, lewe do wielkiego, przy czym obie połowy

kurczą się stale równocześnie i wypychają tę samą ilość

krwi.Każda z wymienionych wcześniej połów dzieli się z kolei na

dwie części :a.) mniejszą, górną, o cienkich ścianach, zwaną

przedsionkiem (atrium), do którego krew dopływa z zewnątrz;b.)

większą, dolną, o ścianach grubszych i bardziej odpornych, zwaną

komorą (ventriculus), która wypycha krew z serca. Każdy z 

przedsionków, łączy się z odpowiednią komorą obszernym

otworem nazywanym ujściem przedsionkowo-komorowym

(ostium atrioventriculare), a każda komora - z początkiem

wielkich tętnic: komora prawa ujściem pnia płucnego (ostium

trunci pulmonalis) z pniem płucnym, komora lewa ujściem aorty

(ostium aortae) z tętnicą główną (aortą). Obie połowy serca,

prawa i lewa, całkowicie przedzielone są przegrodą mięśnia

sercowego (septum cordis ), która na poziomie przedsionków ma

nazwę przegrody międzyprzedsionkowej (septum interatriale).

Serce jako pompa

mięśniowa

Dla większości ludzi serce stanowi symbol miłości i uczucia. Lecz

czy rzeczywiście wygląda ono tak, jak często przedstawiane jest

na rysunkach czy wycinane na drzewach i ławkach czy też

malowane na murach?

Jedną z możliwych odpowiedzi jest stwierdzenie, że serce jest

pompą ssąco-tłoczącą, przepompowującą krew do wszystkich

narządów i dzięki temu utrzymującą cały organizm przy życiu.

Aby w przybliżeniu wyobrazić sobie kształt serca, trzeba spojrzeć

na własną prawą pięść. to co się zobaczy, odpowiada właśnie

zarysowi serca. Jego waga wynosi około 280-340 g u mężczyzn

i 230-280 g u kobiet.

Kolejną rozbieżnością między popularnie przyjętymi poglądami,

a rzeczywistym obrazem, jest położenie serca w klatce piersiowej.

Większość z zapytanych osób wskazałaby, jako jego lokalizację,

lewą stronę ciała, co nie odpowiada prawdzie. Serce znajduje się

bowiem prawie dokładnie pośrodku klatki piersiowej, częściowo

za mostkiem, w okolicy zwanej śródpiersiem, pomiędzy płucami,

ze szczytem pochylonym ku prawej stronie ciała, a koniuszkiem

ku lewej.

Serce utworzone jest głównie z mięśnia zwanego mięśniem

sercowym. Mięsień ten otoczony jest od zewnątrz i wewnątrz

przez dwie cienkie, zabezpieczające blaszki, z których zewnętrzna

nosi nazwą nasierdzia (epicardium), a wewnętrzna wsierdzia

(endocardium).

PREZENTACJĘ PRZYGOTOWAŁ

JACEK LISSEWSKI

Wyższa Szkoła Medyczna w

Legnicy

Kierunek Ratownictwo Medyczne.