BUDOWA SERCA

Topografia:

Położone w śródpiersiu (2/3 na lewo od środkowej linii ciała). Kształt stożka, podstawa na górze, koniuszek skierowany ku dołowi, w lewo, masa ok. 250-320g (kobiety/mężczyzny), objętość ok. 900ml

Budowa:

- Komory

- Przedsionki

- Przegrody międzykomorowe i międzyprzedsionkowe

- Zastawki w sercu – dwudzielne, trójdzielne, półksiężycowate

- Naczynia doprowadzające i wyprowadzające krew – żyły główne: górna i dolna, żyły płucne, tętnica główna, tętnica płucna

UKŁAD BODŹCOWOPZEWODZĄCY:

- węzeł zatokowo-przedsionkowy (w prawym przedsionku) – rozrusznik serca

- węzeł przedsionkowo-komorowy (w przegrodzie międzyprzedsionkowej)

- pęczek przedsionkowo-komorowy (HISA), włókna Purkinjego

PRACA SERCA:

- skurcz i rozkurcz przedsionków i komór, kolejność pobudzenia:

* mięsień przedsionków

* przegroda międzykomorowa

* koniuszek oraz ściany komór

* górna część komór i przegrody międzykomorowej

Faza skurczu – ok. 0,27s.

Faza rozkurczu – ok. 0,53s.

Czas cyklu – 0,8s. (przy częstości 75/min)

EKG – zapis czynności bioelektrycznej serca (załamki, odcinki, odstępy) jest graficznym obrazem zmian polaryzacji komórek mięśniowych serca.

REGULACJA CZYNNOŚCI SERCA

Układ autonomiczny:

- część współczulna (adrenergiczna): zwiększa częstość skurczów, siłę i przewodnictwo

- część przywspółczulna (nerw błędny, mediator – acetylocholina): zwalnia częstość skurczów, szybkość przewodzenia i siłę skurczów przedsionków

Układ naczyniowy:

Budowa naczyń tętniczych i żylnych:

- warstwa wewnętrzna (śródbłonek)

- warstwa środkowa (mięśnie gładkie, włókna sprężyste i kolagenowe)

- warstwa zewnętrzna (tkanka łączna)

Naczynia włosowate – śródbłonek leżący na błonie podstawowej.

Unerwienie naczyń:

Włókna układu współczulnego:

- unerwiają prawie wszystkie naczynia (bez naczyń włosowatych i łożyska)

- wywierają stałe zwężające działanie na naczynia

- mediator chemiczny – noradrenalina

- naczynia mięśni szkieletowych są pod wpływem działania acetylocholiny

Włókna układu przywspółczulnego:

- unerwiają naczynia przewodu pokarmowego, płuc, mózgu i ślinianek

- mediator chemiczny – acetylocholina

KRĄŻENIE DUŻE

(drzewo z pniem, konarami, gałęziami, gałązkami itp.)

1. Tętnice duże i średnie – droga transportu, szybki przepływ

2. Naczynia oporowe – wolniejszy przepływ, spadek ciśnienia, miejsca redystrybucji krwi do tkanek

3. Naczynia włosowate – miejsca wymiany odżywczej między krwią a tkankami

4. Zespolenia tętniczo-żylne – w skórze koniuszków palców, dłoni, uszu, nosa, warg, gdy są otwarte, krew przepływa z pominięciem naczyń włosowatych

5. Naczynia żylne – przepływ od tkanek do serca (rzeka z dorzeczami)

KRĄŻENIE MAŁE

Służy wymianie gazów pomiędzy krwią a powietrzem pęcherzykowym. Jest krążeniem czynnościowym, nie dostarcza substancji odżywczych. Rozpoczyna się ujściem tętnicy płucnej (prawa komora), kończy wyjściem żył płucnych (lewy przedsionek).

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE:

- 140 mmHg i więcej – ciśnienie skurczowe

- 90 (85) mmHg i więcej – ciśnienie rozkurczowe

- stan chorobowy związany z przewlekłym chorobowym procesem i jego szkodliwymi następstwami

- pierwotne nadciśnienie jest uwarunkowane genetycznie

- czynniki sprzyjające: przewlekły stres, nadwaga, otyłość, odżywianie (sól), niska aktywność fizyczna

- profilaktyka: aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności i wytrzymałości, np. marsze, jazda na rowerze, pływanie itp.