II.

II.

ETAPY

ETAPY

DIAGNOZOWANIA:

DIAGNOZOWANIA:

PROTODIAGNOZA

PROTODIAGNOZA

I BADANIE

I BADANIE

Dyspozycje diagnosty

Dyspozycje diagnosty



Wiedza merytoryczna (z psychologii,

Wiedza merytoryczna (z psychologii,

z pedagogiki)

z pedagogiki)



Zdolności myślenia

Zdolności myślenia



Umiejętności obserwacji i

Umiejętności obserwacji i

komunikacyjne

komunikacyjne



Sprawności techniczne

Sprawności techniczne

Kontakt diagnostyczny

Kontakt diagnostyczny



Rodzaj kontaktu interpersonalnego,

Rodzaj kontaktu interpersonalnego,

w którym nacisk położony jest nie

w którym nacisk położony jest nie

na treść i rezultat interakcji, a

na treść i rezultat interakcji, a

bardziej istotne są warunki jego

bardziej istotne są warunki jego

przebiegu

przebiegu

Cechy kontaktu

Cechy kontaktu

diadnostycznego

diadnostycznego

wg W. Sztander

wg W. Sztander



Asymetria ról (kontrola –

Asymetria ról (kontrola –

podporządkowanie)

podporządkowanie)



Asymetria komunikacji (zadawanie

Asymetria komunikacji (zadawanie

pytań, słuchanie, odpowiadanie)

pytań, słuchanie, odpowiadanie)



Asymetria funkcji badania

Asymetria funkcji badania

(respektowanie etycznej zasady

(respektowanie etycznej zasady

rozpoznania dla dobra klienta)

rozpoznania dla dobra klienta)

II. Etapy diagnozowania:

II. Etapy diagnozowania:

protodiagnoza i badanie

protodiagnoza i badanie



Protodiagnoza: nastawienie, role,

Protodiagnoza: nastawienie, role,

oczekiwania, style poznawcze, kryteria

oczekiwania, style poznawcze, kryteria

doboru metody

doboru metody



Badanie: kliniczne - komunikacja

Badanie: kliniczne - komunikacja

(rozpytanie, wywiad, obserwacja, analiza

(rozpytanie, wywiad, obserwacja, analiza

wytworów i dokumentów); statystyczne

wytworów i dokumentów); statystyczne

(testy – analiza istniejących i

(testy – analiza istniejących i

konstruowanie trafnych i rzetelnych

konstruowanie trafnych i rzetelnych

narzędzi diagnozy)

narzędzi diagnozy)

1. FAZA

1. FAZA

PREDIAGNOSTYCZNA

PREDIAGNOSTYCZNA

„

„

z czym badający i badany wchodzą w

z czym badający i badany wchodzą w

interakcję”

interakcję”



Badający: wiedza profesjonalna,

Badający: wiedza profesjonalna,

narzędzia i procedury diagnostyczne,

narzędzia i procedury diagnostyczne,

własny system wartości, preferencja

własny system wartości, preferencja

określonego stylu diagnozowania

określonego stylu diagnozowania



Badany: historia życia, w której badanie

Badany: historia życia, w której badanie

jest „chwilą”, potrzeby, cele, nastawienia

jest „chwilą”, potrzeby, cele, nastawienia

Rozważ na wejściu

Rozważ na wejściu

u klienta:

u klienta:



Dobrowolność zgłoszenia – przymus

Dobrowolność zgłoszenia – przymus

instytucjonalny

instytucjonalny



Analiza drogi od „człowieka

Analiza drogi od „człowieka

zdrowego” do „roli pacjenta”

zdrowego” do „roli pacjenta”

u siebie:

u siebie:



Profesjonalizm

Profesjonalizm



Nastawienie

Nastawienie

SPOŁECZNE ROLE

SPOŁECZNE ROLE



DIAGNOSTY: przyzwolenie na

DIAGNOSTY: przyzwolenie na

voyeryzm, osądzanie, omnipotencję,

voyeryzm, osądzanie, omnipotencję,

moc augenblickdiagnose

moc augenblickdiagnose



BADANEGO: pozbycie się poczucia

BADANEGO: pozbycie się poczucia

wstydu i nieufności, ekshibicjonizm,

wstydu i nieufności, ekshibicjonizm,

brak kontroli

brak kontroli

POSTAWA KOOPERACJI TO WARUNEK

POSTAWA KOOPERACJI TO WARUNEK

TRAFNOŚCI I RZETELNOŚCI DIAGNOZY

TRAFNOŚCI I RZETELNOŚCI DIAGNOZY

OCZEKIWANIA

OCZEKIWANIA

DIAGNOSTY

DIAGNOSTY



Zachowania testowe (dopuszczalne w

Zachowania testowe (dopuszczalne w

sytuacji badania) – eliminowanie

sytuacji badania) – eliminowanie

zachowań nieadekwatnych i

zachowań nieadekwatnych i

nieistotnych

nieistotnych



Rejestracja

Rejestracja



Szczerość

Szczerość



Standardowość sytuacji badania

Standardowość sytuacji badania



Zrozumienie zadań

Zrozumienie zadań

KRYTERIA DOBORU

KRYTERIA DOBORU

METODY ZBIERANIA DANYCH

METODY ZBIERANIA DANYCH

BARTONA

BARTONA



Poziom rozwoju

Poziom rozwoju



Stan czy cecha

Stan czy cecha



Norma czy patologia

Norma czy patologia



Obszar życia psychicznego

Obszar życia psychicznego



Parametry metody

Parametry metody



Orientacja na grupę lub jednostkę

Orientacja na grupę lub jednostkę



Skala pomiarowa

Skala pomiarowa



Jedna czy wiele miar tej samej własności

Jedna czy wiele miar tej samej własności



Jednorazowe czy wielokrotne badanie

Jednorazowe czy wielokrotne badanie

WPŁYW STYLU

WPŁYW STYLU

DIAGNOSTYCZNEGO

DIAGNOSTYCZNEGO

DIAGNOSTY

DIAGNOSTY



Know-what: fakty, informacje,

Know-what: fakty, informacje,

wiedza „że”

wiedza „że”



Know-why: prawa i zasady; nauka

Know-why: prawa i zasady; nauka



Know-how: umiejętności, wiedza

Know-how: umiejętności, wiedza

„jak”, standardy mistrzostwa i

„jak”, standardy mistrzostwa i

elkementy etosu zawodowego

elkementy etosu zawodowego



Know-who: o źródłach informacji i

Know-who: o źródłach informacji i

posiadaczy wiedzy (np. ekspertów)

posiadaczy wiedzy (np. ekspertów)

TYPY DIAGNOSTÓW

TYPY DIAGNOSTÓW

WEDŁUG NOSALA

WEDŁUG NOSALA



„

„

Empiryk”: fragmentaryczność,

Empiryk”: fragmentaryczność,

konkretność, obiektywność

konkretność, obiektywność



„

„

Teoretyk”: globalność, modele,

Teoretyk”: globalność, modele,

obiektywność

obiektywność



„

„

Uczuciowiec”: impulsywność,

Uczuciowiec”: impulsywność,

eksperymentowanie, subiektywność

eksperymentowanie, subiektywność



„

„

Intuicjonista”: zrozumienie,

Intuicjonista”: zrozumienie,

subiektywność, globalność

subiektywność, globalność

2. FAZA BADANIA

2. FAZA BADANIA

I WSTĘPNYCH DECYZJI

I WSTĘPNYCH DECYZJI



Badany:

Badany:

- akceptacja alternatyw

- akceptacja alternatyw

- wybór działania i ekspresji

- wybór działania i ekspresji



Badający:

Badający:

- rejestracja zachowań

- rejestracja zachowań

- ocena użyteczności i kompletności

- ocena użyteczności i kompletności

zebranych danych

zebranych danych

BADANIE

BADANIE



KOMUNIKOWANIE WZAJEMNE:

KOMUNIKOWANIE WZAJEMNE:

samopoznanie – ekspresja – badanie –

samopoznanie – ekspresja – badanie –

interpretacja – komunikowanie

interpretacja – komunikowanie



Symulacja: ostrożnie! – podejrzewanie

Symulacja: ostrożnie! – podejrzewanie

uruchamia mechanizm

uruchamia mechanizm

samospełniającego się proroctwa (efekt

samospełniającego się proroctwa (efekt

Rosentahla); analiza strategii

Rosentahla); analiza strategii

autprezentacyjnych; poczucie

autprezentacyjnych; poczucie

bezpieczeństwa, postawa kooperacyjna

bezpieczeństwa, postawa kooperacyjna

Analiza:

Analiza:



Czynniki determinujące jakość kontaktu

Czynniki determinujące jakość kontaktu

diagnostycznego

diagnostycznego



Czynniki dynamizujące przebieg kontaktu

Czynniki dynamizujące przebieg kontaktu

diagnostycznego

diagnostycznego



Czynniki zakłócające przebieg kontaktu

Czynniki zakłócające przebieg kontaktu

diagnostycznego

diagnostycznego



Czynniki wyznaczające profesjonalizm

Czynniki wyznaczające profesjonalizm

diagnosty

diagnosty



Czynniki modyfikujące i zaburzające

Czynniki modyfikujące i zaburzające

proces diagnostyczny

proces diagnostyczny

Wskażniki dobrego kontaktu

Wskażniki dobrego kontaktu

(introspekcyjne i

(introspekcyjne i

behawioralne)

behawioralne)



Zrozumienie (empatia) a nie ocenianie

Zrozumienie (empatia) a nie ocenianie



Akceptacja a nie wykorzystywanie

Akceptacja a nie wykorzystywanie



Brak oporu u osoby badanej

Brak oporu u osoby badanej



Otwartość, szczerość badanego

Otwartość, szczerość badanego

(adekwatne emocje do treści)

(adekwatne emocje do treści)



Przewaga wypowiedzi spontanicznych

Przewaga wypowiedzi spontanicznych

nad prowokowanymi

nad prowokowanymi

Wskaźniki pozornego

Wskaźniki pozornego

kontaktu (introspekcyjne i

kontaktu (introspekcyjne i

behawioralne)

behawioralne)



Konwencjonalność zachowań badanego

Konwencjonalność zachowań badanego



Forma wypowiedzi nieadekwatna do treści

Forma wypowiedzi nieadekwatna do treści



Nadmierna lub znikoma rola diagnosty

Nadmierna lub znikoma rola diagnosty



Wspólny mianownik w wypowiedziach badanego

Wspólny mianownik w wypowiedziach badanego



Znużenie u diagnosty brakiem szczerości

Znużenie u diagnosty brakiem szczerości

badanego

badanego



Poczucie diagnosty, że wie, co za chwile powie

Poczucie diagnosty, że wie, co za chwile powie

badany

badany



Poczucie u diagnosty, że rozumie wypowiedzi,

Poczucie u diagnosty, że rozumie wypowiedzi,

ale nie całość (treści wzajemnie sprzeczne)

ale nie całość (treści wzajemnie sprzeczne)

ZASADY KONWERSACJI

ZASADY KONWERSACJI

LEECHA

LEECHA



Reguła jasności: zgodność z intencją,

Reguła jasności: zgodność z intencją,

brak dwuznaczności

brak dwuznaczności



Reguła ekonomii: łatwość w odbiorze,

Reguła ekonomii: łatwość w odbiorze,

wszystko i tylko tyle, ile potrzeba

wszystko i tylko tyle, ile potrzeba



Reguła współpracy: wzajemna

Reguła współpracy: wzajemna

aprobata, intencja zrozumienia,

aprobata, intencja zrozumienia,

przyczynianie się do realizacji tego

przyczynianie się do realizacji tego

celu (klaryfikowanie, parafrazowanie)

celu (klaryfikowanie, parafrazowanie)

Wadliwa komunikacja

Wadliwa komunikacja

wg J. Kozieleckiego

wg J. Kozieleckiego



Zasada P-P-P

Zasada P-P-P



Pocieszyć (wentylowanie, podtrzymanie,

Pocieszyć (wentylowanie, podtrzymanie,

współczucie, litość)

współczucie, litość)



Pouczyć (radzenie z perspektywy

Pouczyć (radzenie z perspektywy

profesjonalnego eksperta)

profesjonalnego eksperta)



Przymusić (podsuwanie gotowych

Przymusić (podsuwanie gotowych

rozwiązań, określanie warunków pomocy)

rozwiązań, określanie warunków pomocy)

Technika nawiązania

Technika nawiązania

kontaktu

kontaktu



Efekt hallo

Efekt hallo



Prawidłowy dystans psychologiczny

Prawidłowy dystans psychologiczny



Rola pierwszych pytań (od ogólnych)

Rola pierwszych pytań (od ogólnych)



Unikanie: pytań obcesowych i na

Unikanie: pytań obcesowych i na

temat, pytań oceniających,

temat, pytań oceniających,

nadmiernej ekspresji pozytywnego

nadmiernej ekspresji pozytywnego

ustosunkowania do badanego)

ustosunkowania do badanego)

Technika podtrzymywania

Technika podtrzymywania

kontaktu

kontaktu



Radzenie sobie z oporem badanego

Radzenie sobie z oporem badanego

(minimalizowanie poczucia

(minimalizowanie poczucia

zagrożenia): zainteresowanie i

zagrożenia): zainteresowanie i

akceptacja, brak podwójnych

akceptacja, brak podwójnych

komunikatów, prośba o rozwinięcie

komunikatów, prośba o rozwinięcie

połączona z parafrazą,

połączona z parafrazą,

odzwierciedlenie emocjonalne, funkcja

odzwierciedlenie emocjonalne, funkcja

milczenia – empatia dla traumy

milczenia – empatia dla traumy

Opór

Opór



Skutki: kontakt pozorny, zerwanie

Skutki: kontakt pozorny, zerwanie



Sygnały: milczenie, zmiana tematu,

Sygnały: milczenie, zmiana tematu,

intelektualizacja, racjonalizacja,

intelektualizacja, racjonalizacja,

bezosobowa forma, ogólnikowość,

bezosobowa forma, ogólnikowość,

zmiana sposoby mówienia,

zmiana sposoby mówienia,

zapominanie pytania, pustka w głowie,

zapominanie pytania, pustka w głowie,

objawy somatyczne, czynny atak,

objawy somatyczne, czynny atak,

świadome kłamstwo, otwarta odmowa)

świadome kłamstwo, otwarta odmowa)

Opór (c.d.)

Opór (c.d.)



Źródła: wewnętrzne (lęk, wstyd, poczucie

Źródła: wewnętrzne (lęk, wstyd, poczucie

winy) lub zewnętrzne (po stronie diagnosty:

winy) lub zewnętrzne (po stronie diagnosty:

pytania zagrażające, formalizm traktowania,

pytania zagrażające, formalizm traktowania,

brak poczucia bezpieczeństwa, wyłapywanie

brak poczucia bezpieczeństwa, wyłapywanie

sprzeczności, naukowy język)

sprzeczności, naukowy język)



Techniki radzenia sobie z oporem: milczenie,

Techniki radzenia sobie z oporem: milczenie,

zmiana lub przeformułowanie pytania,

zmiana lub przeformułowanie pytania,

komunikaty zwrotne, parafraza, dodatkowe

komunikaty zwrotne, parafraza, dodatkowe

informacje, konkretyzacja, tu i teraz, rola i

informacje, konkretyzacja, tu i teraz, rola i

funkcje badania, ekspresja emocji)

funkcje badania, ekspresja emocji)

Problem anonimowości

Problem anonimowości

diagnosty

diagnosty



Podejście psychoanalityczne: pełna

Podejście psychoanalityczne: pełna

anonimowość, więc względna bierność

anonimowość, więc względna bierność



Podejście humanistyczno-egzystencjalne

Podejście humanistyczno-egzystencjalne

lub egzystencjalno-fenomonologiczne:

lub egzystencjalno-fenomonologiczne:

współuczestniczenie zależy od osobistej

współuczestniczenie zależy od osobistej

decyzji diagnosty (pełna autentyczność

decyzji diagnosty (pełna autentyczność

grozi obniżeniem autorytetu i nasileniem

grozi obniżeniem autorytetu i nasileniem

zmiennej aprobaty społecznej)

zmiennej aprobaty społecznej)

Kompetencje

Kompetencje

profesjonalne diagnosty

profesjonalne diagnosty



Podążanie za klientem

Podążanie za klientem



Empatyczne reagowanie

Empatyczne reagowanie



Niezaborcza zyczliwość

Niezaborcza zyczliwość



Otwartość

Otwartość



Konkretność

Konkretność



Koncentracja na tu i teraz

Koncentracja na tu i teraz

Reakcje diagnosty

Reakcje diagnosty

wg C. Rogersa

wg C. Rogersa



Badawcza

Badawcza



Interpretacja (alternatywa poznawcza)

Interpretacja (alternatywa poznawcza)



Konfrontacja (skutki rozwojowe)

Konfrontacja (skutki rozwojowe)



Parafraza (reakcja rozymiejąca)

Parafraza (reakcja rozymiejąca)



Podsumowująca

Podsumowująca



Wspierająca (podtrzymująca)

Wspierająca (podtrzymująca)



Oceniająca (wyłącznie w powiązaniu z

Oceniająca (wyłącznie w powiązaniu z

konfrontacją)

konfrontacją)

Błędne nastawienia

Błędne nastawienia

wg A. Kępińskiego

wg A. Kępińskiego



Postawy: nieuwzględnianie perspektywy

Postawy: nieuwzględnianie perspektywy

klienta

klienta



Maski: zasłanianie się swoja rolą

Maski: zasłanianie się swoja rolą



Sędziego: wartościowanie, etykietowanie

Sędziego: wartościowanie, etykietowanie

klienta

klienta



Skupiania się na negatywnych aspektach

Skupiania się na negatywnych aspektach

funkcjonowania klienta

funkcjonowania klienta



Skupiania się na skutakch (z pominieciem

Skupiania się na skutakch (z pominieciem

kontekstu i przyczyn)

kontekstu i przyczyn)



Redukcji źródeł wiedzy

Redukcji źródeł wiedzy

Błedne postawy wg

Błedne postawy wg

A.Kępińskiego

A.Kępińskiego



Znudzenia

Znudzenia



Zimnego naukowca

Zimnego naukowca



Sztywnego dydaktyka

Sztywnego dydaktyka



Obojętnego usługowca (wszyscy

Obojętnego usługowca (wszyscy

zaburzeni)

zaburzeni)



Psychoterapeuty

Psychoterapeuty



Indywidualnego społecznika

Indywidualnego społecznika



Kolektywnego społecznika

Kolektywnego społecznika



Artysty

Artysty



Moralisty

Moralisty

Błędne postawy

Błędne postawy

(obronne)

(obronne)

wg D.A. van Krevelena

wg D.A. van Krevelena



Alarmistyczna

Alarmistyczna



Polipragmatyczna (odwoływanie się

Polipragmatyczna (odwoływanie się

do zbyt specjalistycznych technik)

do zbyt specjalistycznych technik)



Demaskatorska

Demaskatorska



Nihilistyczna

Nihilistyczna



Nadmiernie zaangażowana

Nadmiernie zaangażowana



Zarozumiałości

Zarozumiałości

Błędne postawy

Błędne postawy



Nawykowe ocenianie

Nawykowe ocenianie



Nadmierne poczucie

Nadmierne poczucie

odpowiedzialności (naprawić a nie

odpowiedzialności (naprawić a nie

zrozumieć)

zrozumieć)



Tendencja do dominacji (zagrożenie

Tendencja do dominacji (zagrożenie

obrazu profesjonalisty)

obrazu profesjonalisty)



Nastawienie lękowe (zabieganie o

Nastawienie lękowe (zabieganie o

sympatię lub niechęć do badanego)

sympatię lub niechęć do badanego)

Błędne postawy )c.d.)

Błędne postawy )c.d.)



Diagnosta – neurotyk

Diagnosta – neurotyk



Diagnosta – kumpel

Diagnosta – kumpel



Diagnosta – władca

Diagnosta – władca



Wspólny mianownik: zagrożenie

Wspólny mianownik: zagrożenie

poczucia własnej wartości jako

poczucia własnej wartości jako

profesjonalisty

profesjonalisty

BADAJĄCY

BADAJĄCY



Współpraca w celu poszerzenia

Współpraca w celu poszerzenia

wspólnej wiedzy (zasada bona fide –

wspólnej wiedzy (zasada bona fide –

w dobrej wierze, w uczciwych

w dobrej wierze, w uczciwych

zamiarach)

zamiarach)



Oswojenie z sytuacją badania,

Oswojenie z sytuacją badania,

zrozumienie zadań

zrozumienie zadań



Strategia konfirmacyjna bądź

Strategia konfirmacyjna bądź

falsyfikacyjna

falsyfikacyjna

NORMA

NORMA



Kulturowa

Kulturowa

(społeczne naznaczanie – dewiant)

(społeczne naznaczanie – dewiant)



Teoretyczna

Teoretyczna

(ex definitione)

(ex definitione)



Statystyczna

Statystyczna

(oryginał)

(oryginał)

PROBLEM ADAPTACJI TESTÓW

PROBLEM ADAPTACJI TESTÓW

Mechanizmy poznawcze

Mechanizmy poznawcze

modyfikujące przebieg

modyfikujące przebieg

procesu diagnostycznego

procesu diagnostycznego



Przecenianie informacji pozytywnych –

Przecenianie informacji pozytywnych –

paradoksalnie by zidentyfikować aspekty

paradoksalnie by zidentyfikować aspekty

negatywne

negatywne



Przecenianie informacji afirmujących

Przecenianie informacji afirmujących

hipotezy („efekt ojcowski”?)

hipotezy („efekt ojcowski”?)



Efekt pierwszeństwa

Efekt pierwszeństwa



Konserwatyzm poznawczy

Konserwatyzm poznawczy



Pewność zależy do ilości hipotez i oceny

Pewność zależy do ilości hipotez i oceny

wartości źródeł

wartości źródeł