Dorian Wiśniewski

Lekarski

III rok

Grupa VII

I. Definicja
II. Podział
III.Przedstawiciele

a)

Estry choliny

b)

Alkaloidy cholinomimetyczne

c)

Inhibitory cholinesterazy

1.

Odwracalne

2.

Nieodwracalne

V. Zatrucie

a)

Objawy

b)

Leczenie

V. Zastosowanie
VI.Działania niepożądane
VII.Przeciwwskazania

Leki parasympatykomimetyczne

to leki

wyzwalające efekty podobne do pobudzenia

układu przywspółczulnego.

Główne znaczenie mają te, które działają

pobudzająco na

zakończenia nerwów

przywspółczulnych

i

receptor cholinergiczny.

Objawy działania

: rzadkoskurcz, hipotonia, rozszerzenie

naczyń krwionośnych, skurcz oskrzeli, wzmożona czynność

motoryczna i wydzielnicza przewodu pokarmowego,

zwężenie źrenic. Ponadto działają na zakończeniach nerwów

ruchowych mięśni prążkowanych –

efekty nikotynowe

.

Leki działające
bezpośrednio

Pobudzają bezpośrednio
zakończenia nerwów
przywspółczulnych lub
receptory muskarynowe.

Acetylocholina

i jej

pochodne

Pilokarpina

i inne

Leki działające pośrednio

Hamują cholinoesterazę, w wyniku
czego wydzielana na zakończeniach
acetylocholina nie ulega rozkładowi.
Gromadzi się ona w większym
stężeniu i wywiera silniejsze i dłuższe
działanie.

Neostygmina
Pirydostygmina

Estry choliny

Acetylocholina

Neurohormon

wydzielany przez wszystkie komórki nerwowe w

ich synapsach, w zakończeniach nerwów ruchowych, w
mięśniach i w zakończeniach nerwów przywspółczulnych.

Przenośnik wszystkich impulsów w

OUN

i

zwojach nerwowych

.

Także impulsów na

mięśnie szkieletowe

i na

komórki narządów

wewnętrznych

.

Działa na

receptory muskarynowe

i

nikotynowe

.

Objawy pobudzenia

układu przywspółczulnego

.

Działa

silnie

i

gwałtownie

, lecz

krótkotrwale,

ponieważ jest

szybko rozkładana przez

acetylocholinesterazę

.

Metacholina

Działa na

receptory muskarynowe

i słabiej na nikotynowe.

Rozkładana przez

acetylocholinesterazę

i nierozkładana przez

cholinesterazę osoczową.

Działa na

układ sercowo-naczyniowy

. Silnie

rozszerza

naczynia obwodowe

.

Stosowana dawniej w

napadowym częstoskurczu pochodzenia

przedsionkowego

,

atonii pooperacyjnej

,

diagnostyce zatrucia

atropiną

.

Karbachol

Działa na

receptory

muskarynowe

i

nikotynowe

.

Wzmaga

uwalnianie

acetylocholiny

z części

presynaptycznej.

Nierozkładany

przez

acetylocholinesterazę.

Nie wchłania

się z przewodu

pokarmowego.

Nie przenika

do mózgu.

Nie obniża RR

i

słabo działa w

układzie sercowo-naczyniowym

.

Stosowany w

jaskrze

.

Betanechol

Działa

wybiórczo

na receptory

muskarynowe.

Nierozkładany

przez

acetylocholinesterazę.

Nie przenika

do OUN.

Słabo

działa na układ sercowo-

naczyniowy.

Stosowany był w

atonii przewodu

pokarmowego

,

refluksie

żołądkowo-przełykowym

,

atonii

pęcherza moczowego

.

Alkaloidy cholinomimetyczne

Pilokarpina

Alkaloid

znajdujący się w liściach rośliny brazylijskiej Pilocarpus

jaborandi.

Działa głównie na

receptory muskarynowe.

Wchłania się z

przewodu pokarmowego

i

przenika do mózgu

.

Nasila wydzielanie

potu

,

łez

,

śliny

,

śluzu

. Nasila czynności

wydzielniczej gruczołów

żołądka

,

trzustki

,

jelit

.

Stosowana w leczeniu

jaskry

. Także w celu zwiększenia wydzielania

łez i śliny w

zespole Sjögrena

.

Muskaryna

Alkaloid

występujący naturalnie w

muchomorach.

Pobudza

zakończenia przywspółczulne

.

Jej antagonistą jest

atropina

.

Ma jedynie znaczenie w

toksykologii

.

Zatrucie muchomorem sromotnikowym

Może przebiegać pod postacią

wymiotów

. W cięższych przypadkach

występuje

niewydolność krążenia

z powodu utraty dużej ilości wody. W

połowie przypadków dochodzi do

ciężkiego uszkodzenia wątroby

,

ostrej

niewydolności nerek

i

śmierci

.

Leczenie: płukanie żołądka, podanie środków wiążących truciznę.

Poza tym leczenie jest objawowe lub chirurgiczne – przeszczep

wątroby.

Odwracalne inhibitory

cholinesterazy

Fizostygmina

Alkaloid

bobu kalabryjskiego.

Wchłania się z

przewodu pokarmowego

i przenika do

OUN

.

Silnie działa na

serce

i

przewód pokarmowy

.

Stosowana w leczeniu

zespołu cholinolitycznego

po zatruciu

atropiną,

atonii jelit

,

jaskrze

.

Neostygmina

Lek syntetyczny

o właściwościach

przejściowego unieczynnienia
acetylocholinesterazy.

Zwiększa wrażliwość

komórek na

działanie acetylocholiny.

Słabo

wchłania się z przewodu

pokarmowego,

nie przenika

do OUN.

Silnie

działa na przewód pokarmowy i

pęcherz moczowy.

W dawkach leczniczych

nie wpływa

na

czynność serca i naczyń.

Stosowana w:

myasthenia gravis

,

jaskra

,

atonia jelit

i

pęcherza

moczowego

,

zatrucie kurarynami

.

Galantamina

Wybiórczy, odwracalny

inhibitor

AChE

.

Działa w obrębie

synaps układu

nerwowego

oraz

w płytce

nerwowo-mięśniowej

.

Może upośledzać czynność

wątroby

.

Zastosowanie:

objawowe leczenie

choroby Alzheimera

,

myasthenia

gravis

,

zapalenie nerwów

obwodowych

,

postępujący zanik

mięśni

,

zapalenie nerwu

twarzowego

,

atonia pęcherza

moczowego

,

odwracanie bloku

nerwowo-mięśniowego po
środkach zwiotczających

.

Nieodwracalne inhibitory

cholinesterazy

Pestycydy

(pochodne kwasu ortofosforowego).

Insektycydy

(pochodne kwasu karbaminowego).

Środki bojowe

(Sarin).

Znaczenie terapeutyczne

znikome

– były stosowane w

leczeniu

jaskry.

Dobrze wchłaniają się z

przewodu pokarmowego

,

błon

śluzowych

i

skóry

. Mogą przenikać do

OUN

.

Sarin

W zatruciu ostrym pierwszymi oznakami
zatrucia są początkowo

zwężenie źrenic

,

następnie

ból gałki ocznej

,

skurcz

oskrzeli

połączony z

kaszlem

i

dusznością

,

ból w klatce piersiowej

i

ślinienie się

. Następnie

wymioty

,

bóle

brzucha

z

biegunką

,

bezwiedne

oddawania moczu i stolca

,

drżenie

mięśni

, następnie

drgawki

i

porażenie

mięśni

. W fazie końcowej ofiara zatrucia

zwykle zapada w

śpiączkę

i

dusi

się w jej

trakcie. Właśnie

paraliż mięśni

oddechowych

i

mięśnia sercowego

jest

zwykle przyczyną zgonu.

Leczenie zatrucia:

Intubacja

,

tlenoterapia

Płukanie żołądka

z dodatkiem

węgla

aktywowanego

Atropina

Reaktywatory acetylocholinesterazy –

pralidoksym

,

obidoksym

Preparat

oczyszczonego enzymu

z osocza

ludzkiego

Zastosowanie

Atonia przewodu pokarmowego

– po operacjach jamy brzusznej i w

przewlekłych zaparciach (

neostygmina

,

pirydostygmina

).

Atonia pęcherza moczowego

– w zapobieganiu zalegania moczu

(

pirydostygmina

,

neostygmina

).

Myasthenia gravis

– zwiększenie stężenia acetylocholiny w obrębie

szczeliny płytki motorycznej na skutek zastosowania inhibitorów
AChE (

neostygmina

,

pirydostygmina

).

Jaskra

–zwężenie źrenicy ułatwia odpływ płynu z przedniej komory

oka i powoduje obniżenie ciśnienia śródgałkowego. Dospojówkowo
stosuje się

neostygminę

i

pilokarpinę

.

Zatrucia

– w zatruciach lekami cholinolitycznymi stosuje się

fizostygminę

i

pirydostygminę

.

Choroba Alzheimera

– inhibitory ośrodkowej AChE prowadzą do

poprawy

funkcji

poznawczych

(

galantamina

,

donepezil

,

riwastygmina

).

Działania niepożądane

Stosowanie leków sympatykomimetycznych powoduje działania
niepożądane na skutek interakcji z

receptorami muskarynowymi

i

nikotynowymi

.

Leki o działaniu na receptory

muskarynowe

mogą powodować:

zwężenie źrenic

,

zaburzenia akomodacji

,

łzawienie

,

poty

,

wymioty

,

biegunkę

,

skurcze jelit

,

bradykardię

,

zaburzenia rytmu serca

,

duszność

.

Leki o działaniu na receptory

nikotynowe

mogą powodować:

drżenia

mięśniowe

,

skurcze mięśniowe

,

osłabienie mięśniowe

. Rzadko objawy

ze strony OUN:

niepokój

,

zaburzenia snu

,

lęki

.

Wpływ na

serce

i

układ krążenia

zależy od

profilu działania

leku

i

wielkości zastosowanej dawki

. Wskutek pobudzania

zarówno układu przywspółczulnego i zwojów układu

współczulnego mogą powstać:

Bradykardia

, ale też

tachykardia

Ciśnienie tętnicze

zwykle

wzrasta

Rozszerzają się naczynia krwionośne

Stosowanie leków cholimimetycznych miejscowo do worka

spojówkowego jest

przeciwwskazaniem

do prowadzenia

samochodu ze względu na zaburzenia akomodacji oka.

Przeciwwskazania

Astma oskrzelowa

– powodują

skurcz

oskrzeli i

zwiększone

wydzielanie śluzu.

Nadczynność gruczołu tarczowego

– mogą wywołać

zaburzenia rytmu

serca

.

Niewyrównana niewydolność krążenia

– działają

inotropowo

ujemnie.

Choroba wrzodowa

– pobudzają

wydzielanie

żołądkowe.

Choroba Parkinsona

–

zwiększają

przewodnictwo cholinergiczne w

mózgu.

Stany zapalne

lub

uszkodzenie gałki ocznej

są przeciwwskazaniem do

podawania miejscowego do worka spojówkowego.