LEKI PARASYMPATYCZNE

Michael Grzyb gr. VI

INFORMACJE OGÓLNE



Lekami Parasympatykomimetycznymi
nazywamy leki wyzwalające efekty
podobne do pobudzenia układu
przywspółczulnego.



Są to agoniści receptorów
muskarynowych – acetylocholina i inne
substancje wykazujące działanie
analogiczne do niej.

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MECHANIZM DZIAŁANIA



LEKI DZIAŁAJĄCE BEZPOŚREDNIO

pobudzające bezpośrednio zakończenia nerwów
przywspółczulnych lub receptor cholinergiczny w zakończeniach



LEKI DZIAŁAJĄCE POŚREDNIO
hamujące acetylocholinoesterazę, w wyniku czego wydzielana
w zakończeniach acetylocholina nie ulega rozkładowi, gromadzi
się w większym stężeniu i wywiera silniejsze i dłuższe działanie.
Dzielą się one na:
-

odwracalne

– działają krótko, gdyż łączą się z acetylocholiną

nietrwale.
-

nieodwracalne

- powodują pobudzenie układu jelitowo –

żołądkowego, wykazują działanie bezpośrednie na układ
mięśniowy przewodu pokarmowego.

LEKI POBUDZAJĄCE BEZPOŚREDNIO RECEPTORY

CHOLINERGICZNE

Acetycholina

–

jest

to

neurohormon wydzielany przez
wszystkie komórki nerwowe w
ich

synapsach,

w

zakończeniach

nerwów

ruchowych, w mięśniach i w
zakończeniach

nerwów

przywspółczulnych.
Jest

ona

przenośnikiem

wszystkich impulsów w OUN i
zwojach

nerwowych.

Co

ważniejsze

przenosi

ona

impulsy z zakończeń nerwów
ruchowych oraz z zakończeń
przywspółczulnych na komórki
narządów wewnętrznych.



Zwalnia czynność serca, duszność

na skutek skurczu oskrzeli,
obniżenie ciśnienia tętniczego
krwi, wzmożoną perystaltykę jelit



Szybko ulega hydrolizie, krótkie
działanie

Metacholina



W dawkach leczniczych pobudza
receptory M-cholinergiczne



Działa silniej i dłużej od ACh na układ
krążenia i przewód pokarmowy



Stosuje się ją w stanach skurczowych
obwodowych naczyń krwionośnych

Betanechol i Karbachol

•

Pierwszy pobudza receptory M-

cholinergiczne, drugi zaś

muskarynowe i nikotynowe

•

Działają na przewód pokarmowy

z większając perystaltykę jelit

•

Wkroplone do oka zwężają

źrenicę i obniżają ciśnienie

śródgałkowe

•

Podaje się je w atonii

pooperacyjnej przewodu

pokarmowego i pęcherza

moczowego oraz w atonii żołądka po

obustronnym przecięciu nerwów

błędnych

Negatywne skutki stosowania

estrów choliny po podaniu doustnym

czy poprzez wstrzyknięcie:

•

Nudności, wymioty, biegunki

•

Ślinienie, duszność, rzadkoskurcz

Główne

przeciwwskazania:

•

Astma oskrzelowa

•

Rzadkoskurcz

zatokowy

•

Blok przedsionkowo-

komorowy

•

Niewydolność

wieńcowa

•

Choroba wrzodowa

PILOKARPINA- alkaloid z
liści krzewu Pilocarpus
jaborandi. Wskazana w
laryngologii i stomatologii w
celu pobudzenia
wydzielania śliny, a także w
okulistyce.

PRZYKŁADY HANDLOWE LEKÓW

EFEKTY DZIAŁANIA:



Preparat do stosowania
dospojówkowego



Wywołuje skurcz m.zwieracza
źrenicy i mm.rzęskowych, przez co
zmniejsza opór w odpływie cieczy
wodnistej w kącie przesączania i
ułatwia odpływ cieczy z komory
przedniej, obniżając ciśnienie
wewnątrzgałkowe

DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE:



Podrażnienie rogówki, światłowstręt



Przekrwienie spojówek



Ból głowy, łzawienie



Zaburzenia widzenia przy słabym

oświetleniu



Krótkowzroczność



Odwarstwienie siatkówki



Krwotoki w obrębie ciała szklistego



Zmętnienie soczewki



Reakcje nadwrażliwości



Ślinotok, skurcz oskrzeli



Wzmożona potliwość



Wymioty, nudności, biegunka

WSKAZANIA:



Jaskra pierwotna z otwartym

kątem przesączania

PRZECIWWSKAZANIA:



Nadwrażliwość na składniki

preparatu



Ostre zapalenie tęczówki lub

ciałka rzęskowego



Jaskra złośliwa



Zapalenie rogówki i

przedniego odcinka błony

naczyniowej



Odwarstwienie siatkówki w

wywiadzie



Okres karmienia piersią

MIOSTAT -

CARBACHOL

EFEKTY DZIAŁANIA:



Preparat do stosowania
dospojówkowego lub inj.



Wywołuje skurcz m.zwieracza źrenicy
i mm.rzęskowych, przez co zmniejsza
opór w odpływie cieczy wodnistej w
kącie przesączania i ułatwia odpływ
cieczy z komory przedniej, obniżając
ciśnienie wewnątrzgałkowe

DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE:



Podrażnienie rogówki, światłowstręt



Przekrwienie spojówek



Ból głowy, łzawienie



Zaburzenia widzenia przy słabym
oświetleniu



Krótkowzroczność



Odwarstwienie siatkówki



Krwotoki w obrębie ciała szklistego



Zmętnienie soczewki



Reakcje nadwrażliwości



Ślinotok, skurcz oskrzeli



Wzmożona potliwość



Wymioty, nudności, biegunka

WSKAZANIA:



Jaskra pierwotna z

otwartym kątem

przesączania

PRZECIWWSKAZANIA:



Nadwrażliwość na

składniki preparatu



Ostre zapalenie

tęczówki lub ciałka

rzęskowego



Jaskra złośliwa



Zapalenie rogówki i

przedniego odcinka

błony naczyniowej



Odwarstwienie

siatkówki w wywiadzie



Okres karmienia

piersią

INHIBITORY

ACETYLOCHOLINESTERAZY

ODWRACALNE

NEOSTYGMINA



Lek syntetyczny o właściwościach
przejściowego unieczynnienia
acetylocholinoesterazy;



Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na lek;
mechaniczna niedrożność układu
moczowego, dróg żółciowych i jelit, stany
skurczowe przewodu pokarmowego, astma
oskrzelowa, padaczka, bradykardia, zawał
serca, zaburzenia przewodzenia
sercowego, choroba wrzodowa żołądka i
dwunastnicy, choroba Parkinsona.



Działania niepożądane: Bóle w obrębie
jamy brzusznej, zwiększenie perystaltyki
jelit, biegunka, nudności, wymioty,
bezwiedne oddawanie moczu i kału,
ślinotok, poty, zawroty i bóle głowy, złe
samopoczucie, lęki, skurcze mięśniowe.
Przedawkowanie leku może prowadzić do
przełomu cholinergicznego (działania
niepożądane oraz drżenia pęczkowe mięśni
i ich porażenie, podwyższenie ciśnienia
tętniczego, nasilony lęk, zwężenie źrenic).

Podawane
doustnie
lub przez
wstrzyknięcie
w atonii
pooperacyjnej
jelit i w
nużliwości
mięśni

PIRYDOSTIGMINA

DISTIGMINA

EDROFONIUM

•

Działanie krótkotrwałe

•

Pobudza bezpośrednio przewodnictwo

nerwowo- mięśniowe

•

Stosowane w celach diagnostycznych u

chorych z nużliwością mięśni oraz w celu

odróżnienia mechanizmu bloku

przewodnictwa nerwowo- mięśniowego

•

Znosi blok konkurencyjny wywołany

środkami kurarynowymi, a nasila blok

depolaryzacyjny

AMBENONIUM

•

Działa podobnie, lecz krócej od

neostygminy (6-7h),

•

Stosowane w nużliwości mięśni, a także w

atoniach pooperacyjnych przewodu

pokarmowego i pęcherza moczowego

GALANTAMINA

•

Stosowana w atonii jelit w celu zniesienia

działania leków kurarynowych

POLSTIGMINUM

NEOSTIGMINI METISULFAS

EFEKTY DZIAŁANIA:



Nasila muskarynowe i nikotynowe działanie ACh



W miastenii poprawia przewodnictwo nerwowo-mięśniowe



Zwiększa amplitudę skurczów mięśni prążkowanych



Działa pobudzająco na mm.gładkie jelit i pęch.moczowego,
słabiej na mm.oskrzeli, moczowodów i dróg żółciowych



Zwęża źrenice



Obniża ciśnienie śródgałkowe oka



Pobudza wydzielanie gruczołów ślinowych, potowych,
łzowych



Nieznacznie zwalnia czynność serca i obniża ciśnienie
tętnicze



Maksymalne działanie w 3-4h po podaniu doustnym i 10-
30min po zastosowaniu pozajelitowym

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



Ślinotok, brak łaknienia



Nudności, wymioty, biegunka



Stany skurczowe przewodu pokarmowego

~ w przypadku przedawkowania:



Bradykardia, spadek ciśnienia tętniczego



Drżenie mięśniowe, skurcze toniczne mięśni



Drgawki, porażenie ośrodka oddechowego



Zaburzenia widzenia, mowy



Nudności, wymioty, bóle brzucha



Wstrząs, częste oddawanie moczu



Obrzęk płuc, skórne odczyny alergiczne



Nadmierne wydzielanie błon śluzowych

WSKAZANIA:



Leczenie objawowe nużliwości mięśni



Zapobieganie i leczenie niedrożności pooperacyjnej

przewodu pokarmowego i pooperacyjnego

zatrzymania moczu



Odwracanie bloku nerwowo- mięśniowego

wywołanego przez niedepolaryzujące leki

zwiotczające

PRZECIWWSKAZANIA:

~ tabletki (15mg metylosiarczanu neostygminy/tabl.)



Nadwrażliwość na lek



Astma oskrzelowa



Stany skurczowe jelita grubego i odźwiernika



Niedrożność jelit, dróg moczowych, żółciowych



Świeży zawał serca



Względnie padaczka, nadczynność tarczycy,

wagotonia, zaburzenia rytmu serca, choroba

wrzodowa, ciąża

~ ampułki (0,5mg metylosiarczanu

neostygminy/amp.)



Nadwrażliwość na składniki preparatu



Zapalenie otrzewnej lub mechaniczna niedrożność

jelit lub dróg moczowych



Ostrożnie stosować w przypadku astmy

oskrzelowej, parkinsonizmu, padaczki, zaburzeń

rytmu serca, wagotonii, nadczynności tarczycy czy

choroby wrzodowej



Nie stosować w okresie karmienia i w ciąży, jeśli

przewidywane korzyści nie przewyższają

potencjalnego zagrożenia dla płodu

UBREITID

DISTIGMINE BROMIDE

EFEKTY DZIAŁANIA:



Zwiększa kurczliwość
mm.szkieletowych



Pobudzając n.X zwalnia
czynność serca



Obniża ciśnienie śródgałkowe



Nasila perystaltykę jelit i
pęcherza moczowego



Może wywołać skurcz oskrzeli



Dłuższe działanie niż
neostygmina



Maksymalne działanie po 8-9h
i utrzymuje się przez 24h



Słabo wchłania się z przewodu
pokarmowego, w 1-2%
wydalany przez nerki w
przypadku tabletek, zaś w
przypadku ampułek po
podaniu parenteralnym w
50%.

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



Ślinotok, zaburzenia łaknienia



Nudności, wymioty, biegunka



Bóle brzucha, wzdęcia,
bradykardia



Zaburzenia rytmu, spadek
ciśnienia



Skurcz oskrzeli, wzmożone
wydzielanie śluzu



Nadmierne pocenie,
zaczerwienienie skóry



Nietrzymanie moczu,
osłabienie siły mięśniowej



Zwężenie źrenic, łzawienie



Drżenia, skurcze mięśniowe

WSKAZANIA:



Pooperacyjna atonia jelit i pęcherza

moczowego



Jako lek wspomagający w leczeniu

miastenii

PRZECIWWSKAZANIA:



Astma oskrzelowa



Nadczynność tarczycy



Niedrożność jelit, dróg

moczowych lub żółciowych



Parkinsonizm



Tężyczka



Wstrząs



Wagotonia



Bradykardia



Obniżenie ciśnienia krwi



Niewydolność krążenia



Padaczka



Biegunka



Jednoczesne stosowanie

preparatów, posiadających właśc.

cholinomimetyczne

NIVALIN

GALANTAMINE HYDROBROMIDE

EFEKTY DZIAŁANIA:



Działa podobnie do

fizostygminy



Silniejsze i dłuższe działanie

muskarynowe i nikotynowe

niż ACh



Zwiększa napięcie mm.

szkieletowych



Powoduje skurcz oskrzeli



Zwiększa wydzielanie

gruczołów trawiennych i

potowych



Zwężenie źrenicy



Przenika przez barierę krew-

mózg, ułatwia przewodnictwo

w o.u.n.



Po podaniu podskórnym

osiąga stężenie

terapeutyczne we krwi po

25-30 min, które utrzymuje

się przez 5h

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



Osłabienie, niepokój,

bradykardia



Nudności, wymioty, biegunka



Bóle w obrębie jamy

brzusznej



Zwężenie źrenic, łzawienie

oczu



Ślinotok, pocenie się, lęk



Reakcje skórne (trądzik

bromowy)

WSKAZANIA:



W anestezjologii i chirurgii- uniknięcie działania

środków wywołujących blok niedepolaryzacyjny



W leczeniu pooperacyjnej atonii pęch.

moczowego i jelit



W neurologii



W miastenii i miopatiach



W chorobach przebiegających z uszkodzeniem

nerwów obwodowych i z upośledzeniem

przewodzenia bodźców nerwowych



W przygotowaniu do cholecystografii i

cholangiografii

PRZECIWWSKAZANIA:



Nadwrażliwość na galantaminę lub brom



Astma oskrzelowa, padaczka



Hiperkineza, parkinsonizm



Choroba wrzodowa



Niedrożność dróg oddechowych i moczowych



Niedrożność przewodu pokarmowego



Zawał mięśnia sercowego



Wstrząs



Tyreotoksykoza



Zaburzenia przewodzenia serca



W czasie ciąży jeśli nie jest to konieczne



W czasie leczenia należy przerwać karmienie

piersią

INHIBITORY

ACETYLOCHOLINESTERAZY

NIEODWRACALNE



SILNE DZIAŁANIE TOKSYCZNE



Organiczne estry kwasu ortofosforowego trwale fosforylujące część estrową enzymu



Stosowane jako środki ochrony roślin; do zwalczania owadów (INSEKTYCYDY), niszczenia chwastów
(HERBICYDY), przeciw gryzoniom (RODENTYCYDY), przeciw grzybom (FUNGICYDY)



Szerokie zastosowanie w rolnictwie prowadzi do częstych zatruć



Typowe objawy pobudzenia receptorów

M- i N-cholinergicznych

~ M-:



Silne zwężenie źrenic, łzawienie



Wzmożone wydzielanie śluzu z nosa i śliny z jamy ustnej



Zwolnienie czynności serca



Bóle brzucha spowodowane skurczem mięśni gładkich jelit

~

W ciężkim zatruciu dołącza:



Wzmożone napięcie mięśni szkieletowych



Drżenie mięśni szkieletowych

~ zwiększeniu stężenia acetylocholiny w o.u.n. towarzyszy:



Niepokój, bezsenność, porażenie oddechu,



Bezład ruchowy, drgawki kloniczno- toniczne, zapaść krążeniowa



W zatruciu związkami fosfoorganicznymi stosuje się atropinę oraz aktywatory acetylocholinesterazy