LEKI PARASYMPATYKOMIMETYCZNE

Dagmara Raca
gr. VI

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Leki parasympatykomimetyczne to

substancje wyzwalające efekty
podobne do pobudzenia układu
przywspółczulnego.

Są to agoniści receptorów

muskarynowych – acetylocholina i
inne substancje wykazujące działanie
analogiczne do niej.

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA
MECHANIZM DZIAŁANIA



LEKI DZIAŁAJĄCE BEZPOŚREDNIO

pobudzające bezpośrednio zakończenia nerwów

przywspółczulnych lub receptor cholinergiczny w

zakończeniach.



LEKI DZIAŁAJĄCE POŚREDNIO

hamujące acetylocholinoesterazę, w wyniku czego

wydzielana w zakończeniach acetylocholina nie ulega

rozkładowi, gromadzi się w większym stężeniu i

wywiera silniejsze i dłuższe działanie.

GŁÓWNE OBJAWY DZIAŁANIA



Bradykardia



Hipotensja



Rozszerzenie naczyń krwionośnych



Skurcz oskrzeli



Wzmożenie czynności motorycznej i

wydzielniczej przewodu pokarmowego



Zwężenie źrenic



Porażenie akomodacji

LEKI POBUDZAJĄCE BEZPOŚREDNIO RECEPTORY CHOLINERGICZNE

ESTRY CHOLINY:



Acetylocholina

•

Pobudza zarówno receptory muskarynowe jak i

nikotynowe

•

Powoduje rozszerzanie się obwodowych naczyń

krwionośnych

•

Zwalnia czynność serca, duszność na skutek skurczu

oskrzeli, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,

wzmożoną perystaltykę jelit

•

Szybko ulega hydrolizie, krótkie działanie



Metacholina

•

W dawkach leczniczych pobudza receptory M-

cholinergiczne

•

Działa silniej i dłużej od ACh na układ krążenia i

przewód pokarmowy

•

Stosuje się ją w stanach skurczowych obwodowych

naczyń krwionośnych



Betanechol i Karbachol

•

Pierwszy pobudza receptory M-cholinergiczne, drugi

zaś muskarynowe i nikotynowe

•

Działają na przewód pokarmowy zwiększając

perystaltykę jelit

•

Wkroplone do oka zwężają źrenicę i obniżają ciśnienie

śródgałkowe

•

Podaje się je w atonii pooperacyjnej przewodu

pokarmowego i pęcherza moczowego oraz w atonii

żołądka po obustronnym przecięciu nerwów błędnych

Negatywne skutki stosowania estrów choliny po

podaniu doustnym czy poprzez wstrzyknięcie:



Nudności, wymioty, biegunki



Ślinienie, duszność, rzadkoskurcz

Główne przeciwwskazania:



Astma oskrzelowa



Rzadkoskurcz zatokowy



Blok przedsionkowo- komorowy



Niewydolność wieńcowa



Choroba wrzodowa

ALKALOIDY

, pobudzające receptory M-

cholinergiczne



Muskaryna, występująca w grzybach –

muchomor czerwony i muchomor plamisty –

posiada znaczenie toksykologiczne. W

zatruciu grzybami, które ją zawierają

skuteczna jest atropina.

PILOKARPINA

- alkaloid z liści krzewu Pilocarpus

jaborandi. Wskazana w laryngologii i

stomatologii w celu pobudzenia wydzielania

śliny, a także w okulistyce.

MIOSTAT

(Carbacholum)

EFEKTY DZIAŁANIA:



Skurcz ciałka rzęskowego



Zwężenie tęczówki prowadzące do

obniżenia ciśnienia

wewnątrzgałkowego

DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE:

~objawy miejscowe



Pęcherzykowa dystrofia rogówki



Odwarstwienie siatkówki



Pooperacyjne zapalenie tęczówki po

ekstrakcji zaćmy

~objawy ogólnoustrojowe



Uderzenia krwi do głowy



Pocenie się



Zespół zaburzeń brzusznych



Skurcze jelit



Napięcie pęcherza moczowego

WSKAZANIA:



Iniekcje wewnątrzgałkowe w celu

zwężenia źrenicy w trakcie operacji

chirurgicznej oka



Stosowany z powodu obniżenia w ciągu

pierwszych godzin po operacji zaćmy

intensywności wzrostu ciśnienia

śródgałkowego

PRZECIWWSKAZANIA:



Nadwrażliwość na którykolwiek ze

składników preparatu

PILOCARPINUM 2%

(Pilocarpine hydrochloride)

EFEKTY DZIAŁANIA:



Preparat do stosowania dospojówkowego



Wywołuje skurcz m.zwieracza źrenicy i

mm.rzęskowych, przez co zmniejsza opór w

odpływie cieczy wodnistej w kącie

przesączania i ułatwia odpływ cieczy z

komory przedniej, obniżając ciśnienie

wewnątrzgałkowe

DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE:



Podrażnienie rogówki, światłowstręt



Przekrwienie spojówek



Ból głowy, łzawienie



Zaburzenia widzenia przy słabym

oświetleniu



Krótkowzroczność



Odwarstwienie siatkówki



Krwotoki w obrębie ciała szklistego



Zmętnienie soczewki



Reakcje nadwrażliwości



Ślinotok, skurcz oskrzeli



Wzmożona potliwość



Wymioty, nudności, biegunka

WSKAZANIA:



Jaskra pierwotna z otwartym kątem

przesączania

PRZECIWWSKAZANIA:



Nadwrażliwość na składniki preparatu



Ostre zapalenie tęczówki lub ciałka

rzęskowego



Jaskra złośliwa



Zapalenie rogówki i przedniego odcinka

błony naczyniowej



Odwarstwienie siatkówki w wywiadzie



Okres karmienia piersią

INHIBITORY ACETYLOCHOLINESTERAZY

ODWRACALNE:



Siła i czas działania zależą od stopnia ich powinowactwa

do enzymu, szybkości rozkładu przez enzym i szybkości

dysocjacji.



Pobudzają perystaltykę jelit i obniżają ciśnienie

śródgałkowe



Znoszą działanie środków hamujących przewodnictwo

nerwowo- mięśniowe



FIZOSTYGMINA

•

Alkaloid z physostigma venenosum

•

W lecznictwie stosowany salicylan fizostigminy

•

Nie działa na narządy odnerwione

•

Stosowana w jaskrze jako 1% roztwór

•

Powoduje zwężenie źrenicy na ok. 12h



NEOSTYGMINA

•

Działa po odnerwieniu narządów przez zniszczenie

pozazwojowych włókien przywspółczulnych



PIRYDOSTIGMINA



DISTIGMINA



Przedawkowanie prowadzi do zwolnienia czynności

serca, obniżenia ciśnienia krwi, duszności (zwężenie

światła oskrzeli), wzmożenie wydzielania gruczołów

łzowych, ślinowych, potowych, a także do drżenia

mięśni szkieletowych



Należą tu głównie estry kwasu karbaminowego



EDROFONIUM

•

Działanie krótkotrwałe

•

Pobudza bezpośrednio przewodnictwo nerwowo-

mięśniowe

•

Stosowane w celach diagnostycznych u chorych z

nużliwością mięśni oraz w celu odróżnienia

mechanizmu bloku przewodnictwa nerwowo-

mięśniowego

•

Znosi blok konkurencyjny wywołany środkami

kurarynowymi, a nasila blok depolaryzacyjny



AMBENONIUM

•

Działa podobnie, lecz krócej od neostygminy (6-7h),

•

Stosowane w nużliwości mięśni, a także w atoniach

pooperacyjnych przewodu pokarmowego i pęcherza

moczowego



GALANTAMINA

•

Stosowana w atonii jelit w celu zniesienia działania

leków kurarynowych

Podawane doustnie
lub przez wstrzyknięcie
w atonii pooperacyjnej
jelit i w nużliwości mięśni

POLSTIGMINUM

(Neostigmine methilsulphate)

EFEKTY DZIAŁANIA:



Nasila muskarynowe i nikotynowe działanie ACh



W miastenii poprawia przewodnictwo nerwowo-

mięśniowe



Zwiększa amplitudę skurczów mięśni

prążkowanych



Działa pobudzająco na mm.gładkie jelit i

pęch.moczowego, słabiej na mm.oskrzeli,

moczowodów i dróg żółciowych



Zwęża źrenice



Obniża ciśnienie śródgałkowe oka



Pobudza wydzielanie gruczołów ślinowych,

potowych, łzowych



Nieznacznie zwalnia czynność serca i obniża

ciśnienie tętnicze



Maksymalne działanie w 3-4h po podaniu

doustnym i 10-30min po zastosowaniu

pozajelitowym

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



Ślinotok, brak łaknienia



Nudności, wymioty, biegunka



Stany skurczowe przewodu pokarmowego

~ w przypadku przedawkowania:



Bradykardia, spadek ciśnienia tętniczego



Drżenie mięśniowe, skurcze toniczne mięśni



Drgawki, porażenie ośrodka oddechowego



Zaburzenia widzenia, mowy



Nudności, wymioty, bóle brzucha



Wstrząs, częste oddawanie moczu



Obrzęk płuc, skórne odczyny alergiczne



Nadmierne wydzielanie błon śluzowych

WSKAZANIA:



Leczenie objawowe nużliwości mięśni



Zapobieganie i leczenie niedrożności

pooperacyjnej przewodu pokarmowego i

pooperacyjnego zatrzymania moczu



Odwracanie bloku nerwowo- mięśniowego

wywołanego przez niedepolaryzujące leki

zwiotczające

PRZECIWWSKAZANIA:

~ tabletki (15mg metylosiarczanu neostygminy/tabl.)



Nadwrażliwość na lek



Astma oskrzelowa



Stany skurczowe jelita grubego i odźwiernika



Niedrożność jelit, dróg moczowych, żółciowych



Świeży zawał serca



Względnie padaczka, nadczynność tarczycy,

wagotonia, zaburzenia rytmu serca, choroba

wrzodowa, ciąża

~ ampułki (0,5mg metylosiarczanu

neostygminy/amp.)



Nadwrażliwość na składniki preparatu



Zapalenie otrzewnej lub mechaniczna

niedrożność jelit lub dróg moczowych



Ostrożnie stosować w przypadku astmy

oskrzelowej, parkinsonizmu, padaczki, zaburzeń

rytmu serca, wagotonii, nadczynności tarczycy

czy choroby wrzodowej



Nie stosować w okresie karmienia i w ciąży,

jeśli przewidywane korzyści nie przewyższają

potencjalnego zagrożenia dla płodu

MESTINON

(Pyridostigmine bromide)

EFEKTY DZIAŁANIA:



Ułatwia przewodzenie impulsów

nerwowych w obrębie płytki nerwowo-

mięśniowej, przez co następuje wzrost

napięcia mm. szkieletowych oraz

mięśniówki jelit, zwężenie źrenicy, oskrzeli

i moczowodów oraz pobudzenie

perystaltyki jelit



Działanie cholinomimetyczne na mm.

szkieletowe



Maksymalne stężenie we krwi po 1-2h na

skutek słabego wchłaniania



W dużych stężeniach wydzielany do mleka

matki, co stanowi zagrożenie dla oseska.

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



Nudności, wymioty, biegunka



Wzmożone wydzielanie śliny,



Kurczowe bóle brzucha



Przemijające osłabienie siły mięśniowej u

20% noworodków, których matka

zażywała lek

WSKAZANIA:



Miastenia



Porażenna niedrożność jelit



Pooperacyjne zatrzymanie moczu

PRZECIWWSKAZANIA:



Nadwrażliwość na składniki preparatu



Niedrożność mechaniczna przewodu

pokarmowego lub układu moczowego

~ ostrożnie stosować w przypadku:



Astmy oskrzelowej, bradykardii



Niedawno przebytym incydentem

wieńcowym



Niedociśnienia tętniczego



Wagotonii,



Choroby wrzodowej żołądka/dwunastnicy



Padaczki, Parkinsona

UBRETID

(Distigmine bromide)

EFEKTY DZIAŁANIA:



Zwiększa kurczliwość mm.szkieletowych



Pobudzając n.X zwalnia czynność serca



Obniża ciśnienie śródgałkowe



Nasila perystaltykę jelit i pęcherza moczowego



Może wywołać skurcz oskrzeli



Dłuższe działanie niż neostygmina



Maksymalne działanie po 8-9h i utrzymuje się

przez 24h



Słabo wchłania się z przewodu pokarmowego, w

1-2% wydalany przez nerki w przypadku

tabletek, zaś w przypadku ampułek po podaniu

parenteralnym w 50%.

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



Ślinotok, zaburzenia łaknienia



Nudności, wymioty, biegunka



Bóle brzucha, wzdęcia, bradykardia



Zaburzenia rytmu, spadek ciśnienia



Skurcz oskrzeli, wzmożone wydzielanie śluzu



Nadmierne pocenie, zaczerwienienie skóry



Nietrzymanie moczu, osłabienie siły mięśniowej



Zwężenie źrenic, łzawienie



Drżenia, skurcze mięśniowe



Drgawki, zaburzenia mowy



Senność, bóle i zawroty głowy



Możliwość kryzy cholinergicznej przy wysokim

dawkowaniu

WSKAZANIA:



Pooperacyjna atonia jelit i pęcherza moczowego



Jako lek wspomagający w leczeniu miastenii

PRZECIWWSKAZANIA:



Astma oskrzelowa



Nadczynność tarczycy



Niedrożność jelit, dróg moczowych lub żółciowych



Parkinsonizm



Tężyczka



Wstrząs



Wagotonia



Bradykardia



Obniżenie ciśnienia krwi



Niewydolność krążenia



Padaczka



Biegunka



Jednoczesne stosowanie preparatów, posiadających

właśc. cholinomimetyczne

MYTELASE

(Ambenonium chloride)

EFEKTY DZIAŁANIA:



Te same, co w przypadku distigminy



Działa dłużej (~6-7h) i ok. 10-krotnie

silniej od neostygminy

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



Te same, co w przypadku distigminy

WSKAZANIA:



Myasthenia gravis



Pooperacyjna atonia jelit i pęcherza

moczowego

PRZECIWWSKAZANIA:



Astma oskrzelowa



Niedrożność i stany skurczowe przewodu

pokarmowego



Biegunka



Choroba wrzodowa



Parkinsonizm



Bradykardia



Zaburzenia rytmu serca



Nadczynność tarczycy



Padaczka



Niedrożność dróg moczowych i

żółciowych



III trymestr ciąży- przy wysokim

dawkowaniu istnieje możliwość miastenii

noworodkowej

NIVALIN

(Galantamine hydrobromide)

EFEKTY DZIAŁANIA:



Działa podobnie do fizostygminy



Silniejsze i dłuższe działanie muskarynowe i

nikotynowe niż ACh



Zwiększa napięcie mm. szkieletowych



Powoduje skurcz oskrzeli



Zwiększa wydzielanie gruczołów

trawiennych i potowych



Zwężenie źrenicy



Przenika przez barierę krew-mózg, ułatwia

przewodnictwo w o.u.n.



Po podaniu podskórnym osiąga stężenie

terapeutyczne we krwi po 25-30 min, które

utrzymuje się przez 5h

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



Osłabienie, niepokój, bradykardia



Nudności, wymioty, biegunka



Bóle w obrębie jamy brzusznej



Zwężenie źrenic, łzawienie oczu



Ślinotok, pocenie się, lęk



Reakcje skórne (trądzik bromowy)

WSKAZANIA:



W anestezjologii i chirurgii- uniknięcie działania

środków wywołujących blok niedepolaryzacyjny



W leczeniu pooperacyjnej atonii pęch. moczowego i

jelit



W neurologii



W miastenii i miopatiach



W chorobach przebiegających z uszkodzeniem

nerwów obwodowych i z upośledzeniem

przewodzenia bodźców nerwowych



W przygotowaniu do cholecystografii i

cholangiografii

PRZECIWWSKAZANIA:



Nadwrażliwość na galantaminę lub brom



Astma oskrzelowa, padaczka



Hiperkineza, parkinsonizm



Choroba wrzodowa



Niedrożność dróg oddechowych i moczowych



Niedrożność przewodu pokarmowego



Zawał mięśnia sercowego



Wstrząs



Tyreotoksykoza



Zaburzenia przewodzenia serca



W czasie ciąży jeśli nie jest to konieczne



W czasie leczenia należy przerwać karmienie piersią

GLIATILIN/GLIATLIN 1000

(Choline alfoscerate)

EFEKTY DZIAŁANIA:



Prekursor fosfatydylocholiny i nośnik

choliny w mózgu



Związek korygujący i zapobiegający

zmianom w składzie fosfolipidów błony

komórkowej neuronów i obniżeniu

napięcia układu cholinergicznego



Przenika przez barierę krew-płyn

mózgowo-rdzeniowy



Korzystny wpływ na zachowanie funkcji

poznawczych oraz na obszary afektywne

i behawioralne

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

~kapsułki, 400mg alfosceranu choliny



Nudności

~ampułki, 1000mg alfosceranu choliny



Pierwsze dni/tygodnie- niepokój,

pobudzenie, bezsenność



Nudności-podobnie jak wyżej wywołane

wtórnym pobudzeniem układu

dopaminergicznego

WSKAZANIA:

~ KAPS.



Leczenie objawowe i uzupełniające

zaburzeń pamięci i funkcji poznawczych u

pacjentów z różnymi typami otępienia

~ AMP.



Leczenie uzupełniające inwolucyjnych,

organicznych zaburzeń czynności mózgu u

osób w podeszłym wieku

PRZECIWWSKAZANIA:

~ KAPS.



Nadwrażliwość na lek

~ AMP.



Nadwrażliwość składniki preparatu



Pacjenci z zespołami psychotycznymi, ze

znacznym pobudzeniem psychoruchowym



Kobiety w ciąży i kobiety karmiące

NIEODWRACALNE:



SILNE DZIAŁANIE TOKSYCZNE



Organiczne estry kwasu ortofosforowego trwale fosforylujące część estrową enzymu



Stosowane jako środki ochrony roślin; do zwalczania owadów (INSEKTYCYDY), niszczenia chwastów

(HERBICYDY), przeciw gryzoniom (RODENTYCYDY), przeciw grzybom (FUNGICYDY)



Szerokie zastosowanie w rolnictwie prowadzi do częstych zatruć



Typowe objawy pobudzenia receptorów M- i N-cholinergicznych

~ M-:

•

Silne zwężenie źrenic, łzawienie

•

Wzmożone wydzielanie śluzu z nosa i śliny z jamy ustnej

•

Zwolnienie czynności serca

•

Bóle brzucha spowodowane skurczem mięśni gładkich jelit

~ W ciężkim zatruciu dołącza:

•

Wzmożone napięcie mięśni szkieletowych

•

Drżenie mięśni szkieletowych

~ zwiększeniu stężenia acetylocholiny w o.u.n. towarzyszy:

•

Niepokój, bezsenność, porażenie oddechu,

•

Bezład ruchowy, drgawki kloniczno- toniczne, zapaść krążeniowa



W zatruciu związkami fosfoorganicznymi stosuje się atropinę oraz aktywatory

acetylocholinesterazy

Objawy pobudzenia rec.
cholinergicznych płytki
ruchowej

ZATRUCIA

Ostre zatrucia alkaloidami cholinomimetycznymi:



Trudności w oddychaniu, z powodu skurczu mięśni gładkich oskrzeli



Wymioty



Zwiększona perystaltyka jelit, z bezwiednym oddawaniem kału i moczu



Skurcze mięśniowe



Zwolnienie częstości pracy serca



Zgon jest tu wynikiem zatrzymania akcji serca

Podobne objawy występują w przypadku zatruć przewlekłych, a także zatruć

wywołanych inhibitorami acetylocholinesterazy

Doustne dawki śmiertelne:

•

MUSKARYNA – 10mg

•

PILOKARPINA – 60mg

•

FIZOSTYGMINA – 6mg

•

PROSTYGMINA – 60mg

.