1

Nadużycie pozycji dominującej:

Dominacja i Pojęcie nadużycia

oprac. dr Konrad Kohutek

Krakowska Akademia im. A. Frycza-

Modrzewskiego

2

Uwagi ogólne



Źródła prawa:

-

art. 9 u.o.k.k. oraz art. 102 TFUE

-

orzecznictwo ETS + dokumenty Komisji

(zwłaszcza wytyczne z 9.02.2009 dotyczące praktyk

wykluczających na gruncie art. 82 TWE)



Zakaz nadużycia pozycji dominującej: (formalnie)

bezwzględny charakter zakazu



Warunki stosowania zakazu:

(i)

wyznaczenie rynku właściwego; ryzyko tzw. „błędu

celofanowego” (cellophane fallacy) przez zbyt

szerokie zdefiniowanie rynku

(przy teście SSNIP)

(ii)

stwierdzenie posiadania pozycji dominującej,

(iii)

stwierdzenie nadużycia tej pozycji.

3

Pozycja dominująca



Definicja pozycji dominującej - art. 4 pkt 10

u.o.k.k oraz orzecznictwo ETS (sprawy United

Brands; Hoffman La-Roche);

w ujęciu

ekonomicznym (economic approach) istotna siła

rynkowa (significant martket power);



Indywidualna i kolektywna pozycja dominująca



Podstawowe kryteria wyznaczania:

-

wielkość udziału rynkowego [kryterium

statyczne]

-

bariery wejścia na rynek [kryterium

dynamiczne/”ekonomiczne”]

4

Wielkość udziału rynkowego

a siła rynkowa przedsiębiorcy



Wielkość udziału rynkowego „pierwszą wskazówką”

(

first indication

) analizy siły rynkowej

(i)

poniżej 25%: brak dominacji

(ii)

od 25% - do 40%: dominacja mało prawdopodobna;

tzw. soft safe-harbour (wytyczne Komisji z 9.02.09)

(iii)

od 40% - do ok. 75/80%: dominacja możliwa

(zależy od

innych czynników rynkowych – głównie barier wejścia)

(iv)

powyżej ok. 75/80% - zazwyczaj istnienie dominacji a

nawet tzw. „super-dominacji”; monopol



W prawie polskim: domniemanie pozycji dominującej

gdy udział rynkowy powyżej 40%;

wątpliwe rozwiązanie

5

Inne kryteria dla oceny dominacji

(jakkolwiek mogące zostać uznane za

bariery wejścia

na rynek)



Jak ustalić istnienie barier? badanie czy zachodzi

możliwość wejścia na rynek/ekspansji w

odpowiednim czasie i zakresie (wytyczne Komisji)



Przykłady innych kryteriów dominacji:

-

Równoważąca siła nabywcza („silni nabywcy”)

-

Dostęp do określonej infrastruktury (technologii)

-

Integracja wertykalna przedsiębiorcy lub posiadanie

rozbudowanych sieci dystrybucji

-

Znaczne moce produkcyjne

-

Wysoka znajomość (rozpoznawalność) marki

przedsiębiorcy wśród nabywców

(w tym konsumentów)

-

Siła finansowa i ekonomiczna

6

Kolektywna pozycja dominująca



Istota: realna zdolność koordynowania polityki handlowej

przez firmy (nie mająca postaci żadnej z praktyk zbiorowych

na gruncie art. 81 TWE); tzw. cicha zmowa (tacit collusion);

prawnie niezależne firmy prowadzą bardzo zbliżoną

działalność rynkową tak jakby były zbiorową jednostką

(collective entity)



Warunki uznania przedsiębiorców jako posiadających

kolektywną pozycję dominującą (sprawa Airtours 2002):

i)

Wysoka przejrzystość rynku (np. w oligopolach); sprzyja

temu: [zbliżona struktura kosztów, jednorodność produkcji,

wysokie udziały rynkowe, wysokie bariery wejścia na dany

rynek] obniżają [np. istnienie tzw. maverick firm]

ii)

Skuteczne mechanizmy odstraszania odstępowania od

wspólnej polityki handlowej

iii)

Brak możliwości równoważenia skutków koordynacji

7

Nadużycie – uwagi ogólne



Kategorie nadużycia pozycji dominującej:

-

praktyki wykluczające (foreclosure) [wyrok z 1973

r. w sprawie Continental Can „

oddziaływanie na

strukturę skutecznej konkurencji” (i stąd

pośrednia szkoda dla konsumenta;

-

praktyki eksploatacyjne

-

praktyki strukturalne;

podlegają regułą kontroli

koncentracji