Terminy podstawowe

• Pojęcie Ja – luźno zorganizowany

zbiór przekonań o sobie

Unikalność ja wśród innych

schematów

- Informacje dotyczące ja są oceniane jako

„żywe” i przyciągają uwagę. Mamy do
nich największe zaufanie

- System ja jest powiązany z systemem

afektywnym: zastanawianie się nad
swoimi cechami nieuchronnie wzbudza
reakcje afektywne

Składowe pojęcia Ja:

ujęcie

Higginsa

obszary (zakresy) Ja:
• Ja realne
• Ja idealne (właściwości, które chcielibyśmy mieć)
• Ja powinnościowe (właściwości, którymi naszym

zdaniem powinniśmy się charakteryzować)

Ja idealne i Ja powinnościowe tworzą

ukierunkowania Ja.

Rozbieżność Ja realne – Ja idealne: smutek,

rozczarowanie, niezadowolenie. Emocje są

skutkiem utrty pozytywnych gratyfikacji.

Rozbieżność Ja realne – Ja powinnościowe: niepokój,

lęk, poruszenie. Emocje są wynikiem zagrożenia

karą.

Motywy związane z ja

• Autowaloryzacja
• Autoweryfikacja
• Samopoznanie
• Samonaprawa

SAMOOCENA

Samoocena: afektywna reakcja

człowieka na samego siebie

Może być analizowana jako:

- cecha
- motyw (i stan)

Samoocena jako cecha

Podstawowa miara: kwestionariusz Rosenberga.
Korelaty wysokiej samooceny:

– wyższy poziom faktycznych osiągnięć

życiowych

– wyższa motywacja osiągnięć i wytrwałość
– bardziej pozytywne sądy o innych
– wewnętrzne poczucie kontroli
– częstsze przeżywanie uczuć pozytywnych i

rzadsze negatywnych

– lepszy stan zdrowia psychicznego i fizycznego
– stabilność emocjonalna (przeciwieństwo

neurotyzmu)

– ekstrawersja

Samoocena jako motyw

• Autowaloryzacja – dążenie do

obrony, podtrzymania lub nasilenia
dobrego mniemania o sobie

Wybrane mechanizmy

autowaloryzacji

• Korzystne porównania społeczne

• Realizacja zadań (dążenie do sukcesów,

unikanie porażek)

• Faworyzowanie grupy swojej i

deprecjonowanie grupy obcej

• Sposób definiowania własnego ja

• Egocentryczny wzorzec atrybucji

• Tendencyjne przetwarzanie informacji (np.

efekt bycia lepszym niż przeciętnie,

zniekształcenia pamięci)