Seksualność pacjentów z

Seksualność pacjentów z

zaburzeniami nastroju

zaburzeniami nastroju

Magdalena Bogdaniuk- Sawicka

Magdalena Bogdaniuk- Sawicka

Poradnia Seksuologiczna i Patologii

Poradnia Seksuologiczna i Patologii

Współżycia

Współżycia

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia afektywne

Zaburzenia afektywne

dwubiegunowe

dwubiegunowe

Zaburzenia afektywne

Zaburzenia afektywne

jednobiegunowe (depresja)

jednobiegunowe (depresja)

Epizody depresyjne

Epizody depresyjne

Epizody maniakalne

Epizody maniakalne

Przewlekłe zaburzenia nastroju

Przewlekłe zaburzenia nastroju

(dystymia)

(dystymia)

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe

Zaburzenia maniakalno- depresyjne

Zaburzenia maniakalno- depresyjne

cykliczne, naprzemienne epizody

cykliczne, naprzemienne epizody

depresji, manii, hipomanii, stanów

depresji, manii, hipomanii, stanów

mieszanych i stanu pozornego zdrowia

mieszanych i stanu pozornego zdrowia

psychicznego

psychicznego

Epizod manii- euforyczny nastrój,

Epizod manii- euforyczny nastrój,

wzrost samooceny, poczucie „mogę

wzrost samooceny, poczucie „mogę

zrobić wszystko”

zrobić wszystko”

Epizod depresji

Epizod depresji

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

Depresja- rodzaje

Depresja- rodzaje

Choroba afektywna jednobiegunowa

Choroba afektywna jednobiegunowa

(depresja właściwa)

(depresja właściwa)

- głębokie zakłócenia funkcji psychicznych

- głębokie zakłócenia funkcji psychicznych

i fizycznych

i fizycznych

- obniżenie nastroju

- obniżenie nastroju

- utrata zainteresowań,

- utrata zainteresowań,

- zmniejszona energia,

- zmniejszona energia,

- poczucie winy

- poczucie winy

- myśli i/lub próby „S”

- myśli i/lub próby „S”

Dystymia

Dystymia

-przewlekłe obniżenie nastroju

-przewlekłe obniżenie nastroju

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

Depresja- rodzaje

Depresja- rodzaje

Depresja reaktywna

Depresja reaktywna

-reakcja na traumatyczne zdarzenie

-reakcja na traumatyczne zdarzenie

Depresja poporodowa

Depresja poporodowa

-obniżenie nastroju, odczuwanie ciągłego smutku,

-obniżenie nastroju, odczuwanie ciągłego smutku,

zmęczenie psychiczne i fizyczne, brak zainteresowania

zmęczenie psychiczne i fizyczne, brak zainteresowania

podjęciem kontaktów seksualnych

podjęciem kontaktów seksualnych

Depresja sezonowa

Depresja sezonowa

- epizody depresyjne nawracające o określonych porach

- epizody depresyjne nawracające o określonych porach

roku

roku

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

Etiologia

Etiologia

zaburzenia funkcjonowania

zaburzenia funkcjonowania

przekaźników synaptycznych, głównie

przekaźników synaptycznych, głównie

serotoniny i noradrenaliny

serotoniny i noradrenaliny

cechy nabyte w środowisku rodzinnym

cechy nabyte w środowisku rodzinnym

cechy osobowości

cechy osobowości

Leczenie depresji

Leczenie depresji

Leki przeciwdepresyjne

Leki przeciwdepresyjne

Psychoterapia

Psychoterapia

Elektrowstrząsy

Elektrowstrząsy

Lobotomia

Lobotomia

(przecięcie istoty białej mózgu między płatem czołowym a

(przecięcie istoty białej mózgu między płatem czołowym a

wzgórzem w celu oddzielenia większości tkanek łączących

wzgórzem w celu oddzielenia większości tkanek łączących

przednią część kory mózgowej z resztą mózgu)

przednią część kory mózgowej z resztą mózgu)

Naświetlanie

Naświetlanie

Leczenie depresji

Leczenie depresji

Biologiczne podłoże depresji -

Biologiczne podłoże depresji -

zachwianie równowagi pomiędzy

zachwianie równowagi pomiędzy

neuroprzekaźnikami (dopaminą,

neuroprzekaźnikami (dopaminą,

serotoniną i noradrenaliną)

serotoniną i noradrenaliną)

Leczenie- podawanie leków

Leczenie- podawanie leków

regulujących wychwytywanie lub

regulujących wychwytywanie lub

uwalnianie neuroprzekaźników.

uwalnianie neuroprzekaźników.

Seksualność osób z depresją

Seksualność osób z depresją

Leki

przeciwdepresyjne

Dysfunkcje

seksualne

Depresja

Seksualność osób z depresją

Seksualność osób z depresją

Niepowodzenia w życiu seksualnym

Niepowodzenia w życiu seksualnym

mogą prowadzić do depresji

mogą prowadzić do depresji

Depresja może prowadzić do braku

Depresja może prowadzić do braku

zainteresowania życiem seksualnym

zainteresowania życiem seksualnym

Leki antydepresyjne mogą prowadzić

Leki antydepresyjne mogą prowadzić

do problemów w życiu seksualnym

do problemów w życiu seksualnym

Seksualność osób z depresją

Seksualność osób z depresją

Działanie leków antydepresyjnych

Działanie leków antydepresyjnych

Działanie hamujące na układ nerwowy

Osłabienie libido

Upośledzenie zdolności

do osiągania orgazmu,

oziębłość

Zaburzenia erekcji

i ejakulacji

Seksualność osób z depresją

Seksualność osób z depresją

Odsetek osób z problemami

Odsetek osób z problemami

seksualnymi z całej populacji wynosi

seksualnymi z całej populacji wynosi

około 43 % dla kobiet i 31 % dla

około 43 % dla kobiet i 31 % dla

mężczyzn

mężczyzn

Odsetek osób z problemami

Odsetek osób z problemami

seksualnymi dla osób z depresją

seksualnymi dla osób z depresją

wynosi 70 %

wynosi 70 %

Rola neurotransmiterów

Rola neurotransmiterów

Dopamina

Dopamina

Wzmaga zachowania seksualne u

Wzmaga zachowania seksualne u

samców.

samców.

Stosowanie neuroleptyków

Stosowanie neuroleptyków

(antagonistów dopaminy) może

(antagonistów dopaminy) może

wiązać się z wystąpieniem dysfunkcji

wiązać się z wystąpieniem dysfunkcji

seksualnych.

seksualnych.

Rola neurotransmiterów

Rola neurotransmiterów

Noradrenalina

Noradrenalina

Ośrodkowy Układ Nerwowy- aktywność

Ośrodkowy Układ Nerwowy- aktywność

noradrenaliny w tym obszarze powoduje

noradrenaliny w tym obszarze powoduje

wzrost pobudzenia seksualnego

wzrost pobudzenia seksualnego

Obwodowy Układ Nerwowy- aktywność

Obwodowy Układ Nerwowy- aktywność

noradrenaliny w tym obszarze powoduje

noradrenaliny w tym obszarze powoduje

osłabienie pobudzenia seksualnego

osłabienie pobudzenia seksualnego

Rola neurotransmiterów

Rola neurotransmiterów

Serotonina

Serotonina

Zwiększenie centralnej transmisji

Zwiększenie centralnej transmisji

serotoninergicznej hamuje aktywność

serotoninergicznej hamuje aktywność

seksualną

seksualną

Rola neurotransmiterów

Rola neurotransmiterów

GABA (kwas gamma- aminomasłowy)

GABA (kwas gamma- aminomasłowy)

Obniża aktywność seksualną.

Obniża aktywność seksualną.

Rola neurotransmiterów

Rola neurotransmiterów

Acetylocholina

Acetylocholina

Powoduje obniżenie pobudzenia

Powoduje obniżenie pobudzenia

seksualnego i hamuje zdolność

seksualnego i hamuje zdolność

ejakulacji

ejakulacji

Wpływ leków

Wpływ leków

przeciwdepresyjnych

przeciwdepresyjnych

Często mają wpływ na pojawienie się

Często mają wpływ na pojawienie się

dysfunkcji seksualnych

dysfunkcji seksualnych

Mogą obniżać zainteresowanie seksem

Mogą obniżać zainteresowanie seksem

Mogą powodować zahamowania seksualne

Mogą powodować zahamowania seksualne

Wpływają na aktywność hormonalną

Wpływają na aktywność hormonalną

Wpływ leków

Wpływ leków

przeciwdepresyjnych

przeciwdepresyjnych

SSRI Selektywne Inhibitory Wychwytu

SSRI Selektywne Inhibitory Wychwytu

Zwrotnego serotoniny

Zwrotnego serotoniny

Najczęściej występującymi dysfunkcjami

Najczęściej występującymi dysfunkcjami

seksualnymi są:

seksualnymi są:

- anorgazmia

- anorgazmia

- wytrysk opóźniony

- wytrysk opóźniony

- obniżenie zainteresowań seksualnych

- obniżenie zainteresowań seksualnych

- zaburzenia erekcji

- zaburzenia erekcji

Wpływ leków

Wpływ leków

przeciwdepresyjnych

przeciwdepresyjnych

TLPD Trójpierścieniowe leki

TLPD Trójpierścieniowe leki

przeciwdepresyjne

przeciwdepresyjne

Najczęściej występującymi dysfunkcjami

Najczęściej występującymi dysfunkcjami

seksualnymi są:

seksualnymi są:

- trudności z utrzymaniem erekcji

- trudności z utrzymaniem erekcji

- bolesna ejakulacja

- bolesna ejakulacja

- anorgazmia

- anorgazmia

Wpływ leków

Wpływ leków

przeciwdepresyjnych

przeciwdepresyjnych

Inhibitory MAO

Inhibitory MAO

Najczęściej występującymi

Najczęściej występującymi

dysfunkcjami seksualnymi są:

dysfunkcjami seksualnymi są:

- zaburzenia erekcji

- zaburzenia erekcji

- zaburzenia orgazmu

- zaburzenia orgazmu

- zaburzenia ejakulacji

- zaburzenia ejakulacji

Pozytywne działanie leków

Pozytywne działanie leków

przeciwdepresyjnych

przeciwdepresyjnych

SSRI- stosowane są w leczeniu wytrysku

SSRI- stosowane są w leczeniu wytrysku

przedwczesnego, opóźniają ejakulację,

przedwczesnego, opóźniają ejakulację,

ułatwiają osiągnięcie orgazmu przez

ułatwiają osiągnięcie orgazmu przez

kobietę

kobietę

Sertralina- stosowana w leczeniu

Sertralina- stosowana w leczeniu

parafilii (ogranicza zachowania i

parafilii (ogranicza zachowania i

fantazje seksualne wykraczające poza

fantazje seksualne wykraczające poza

normę)

normę)

Czynniki ryzyka wystąpienia

Czynniki ryzyka wystąpienia

zaburzeń seksualnych u pacjentów

zaburzeń seksualnych u pacjentów

z depresją

z depresją

(Clayton i wsp., 2002)

(Clayton i wsp., 2002)

Wiek > 50 r. ż

Wiek > 50 r. ż

Małżeństwo

Małżeństwo

Niski poziom wykształcenia

Niski poziom wykształcenia

Praca w niepełnym wymiarze godzin

Praca w niepełnym wymiarze godzin

Palenie tytoniu

Palenie tytoniu

Wysokie dawki leków

Wysokie dawki leków

przeciwdepresyjnych

przeciwdepresyjnych

Czynniki ryzyka wystąpienia

Czynniki ryzyka wystąpienia

zaburzeń seksualnych u pacjentów

zaburzeń seksualnych u pacjentów

z depresją

z depresją

(Clayton i wsp., 2002)

(Clayton i wsp., 2002)

Inne przyjmowane leki

Inne przyjmowane leki

Choroby współtowarzyszące

Choroby współtowarzyszące

Występowanie zaburzeń seksualnych po

Występowanie zaburzeń seksualnych po

stosowaniu leków przeciwdepresyjnych

stosowaniu leków przeciwdepresyjnych

Niska satysfakcja z pożycia lub jej brak

Niska satysfakcja z pożycia lub jej brak

Postrzeganie funkcjonowania

Postrzeganie funkcjonowania

seksualnego jako nieistotne lub

seksualnego jako nieistotne lub

nadmierne zwracanie na niego uwagi

nadmierne zwracanie na niego uwagi

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Wpływ na funkcjonowanie seksualne

Wpływ na funkcjonowanie seksualne

Wpływ na stosunek człowieka do jego

Wpływ na stosunek człowieka do jego

życia seksualnego (lęki i

życia seksualnego (lęki i

uprzedzenia)

uprzedzenia)

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Epizod manii

Epizod manii

- podwyższenie nastroju

- podwyższenie nastroju

- wzmożona aktywność

- wzmożona aktywność

- obniżony krytycyzm

- obniżony krytycyzm

- wzrost libido

- wzrost libido

- wzmożone napięcie seksualne

- wzmożone napięcie seksualne

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Epizod manii

Epizod manii

- prowokujące zachowania seksualne

- prowokujące zachowania seksualne

- częste podejmowanie kontaktów

- częste podejmowanie kontaktów

seksualnych

seksualnych

- ryzykowne zachowania seksualne

- ryzykowne zachowania seksualne

- urojenia o treści erotycznej

- urojenia o treści erotycznej

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Epizod manii

Epizod manii

- nawiązywanie znajomości o charakterze

- nawiązywanie znajomości o charakterze

seksualnym

seksualnym

-

stałe poruszanie tematyki seksualnej

stałe poruszanie tematyki seksualnej

-

dysfunkcje seksualne (zaburzenia erekcji,

dysfunkcje seksualne (zaburzenia erekcji,

ejakulacji, anorgazmia)

ejakulacji, anorgazmia)

-

bycie ofiarą lub sprawcą przestępstw seksualnych

bycie ofiarą lub sprawcą przestępstw seksualnych

(obnażanie się, molestowanie, gwałty, zachowania

(obnażanie się, molestowanie, gwałty, zachowania

zastępcze)

zastępcze)

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Epizod manii

Epizod manii

- w trakcie remisji pojawia się

- w trakcie remisji pojawia się

poczucie

poczucie

winy wynikające z zachowań

winy wynikające z zachowań

niezgodnych z moralnością danej

niezgodnych z moralnością danej

osoby

osoby

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Epizod manii

Epizod manii

Leczenie- stosowanie neuroleptyków

Leczenie- stosowanie neuroleptyków

- zmniejszenie aktywności i napędu

- zmniejszenie aktywności i napędu

- działanie nasenne

- działanie nasenne

- blokowanie receptorów dopaminowych

- blokowanie receptorów dopaminowych

- zanik zainteresowań seksualnych

- zanik zainteresowań seksualnych

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Epizod manii

Epizod manii

- u kobiet- zaburzenia cyklu

- u kobiet- zaburzenia cyklu

miesiączkowego i płodności

miesiączkowego i płodności

- u mężczyzn- zaburzenia erekcji,

- u mężczyzn- zaburzenia erekcji,

orgazmu i ejakulacji

orgazmu i ejakulacji

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Epizod depresji

Epizod depresji

- brak pożądania seksualnego

- brak pożądania seksualnego

- obniżenie poczucia własnej wartości-

- obniżenie poczucia własnej wartości-

postrzeganie siebie jako osoby nieatrakcyjnej

postrzeganie siebie jako osoby nieatrakcyjnej

seksualnie

seksualnie

- objawy somatyczne (objawy bólowe, potliwość

- objawy somatyczne (objawy bólowe, potliwość

itp.)- lęk

itp.)- lęk

przed kontaktami seksualnymi

przed kontaktami seksualnymi

- negatywne doznania erotyczne

- negatywne doznania erotyczne

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Epizod depresji

Epizod depresji

- obniżenie zainteresowań seksualnych

- obniżenie zainteresowań seksualnych

- spadek atrakcyjności partnera

- spadek atrakcyjności partnera

- anhedonia (niemożność uzyskania

- anhedonia (niemożność uzyskania

przyjemności)

przyjemności)

- poczucie seksualnej dysfunkcjonalności

- poczucie seksualnej dysfunkcjonalności

Seksualność osób z

Seksualność osób z

zaburzeniem afektywnym

zaburzeniem afektywnym

dwubiegunowym

dwubiegunowym

Epizod depresji

Epizod depresji

-

niemożność nawiązania kontaktów

niemożność nawiązania kontaktów

seksualnych

seksualnych

-

wzrost poziomu lęku powoduje wzrost

wzrost poziomu lęku powoduje wzrost

zaburzeń w sferze seksualnej

zaburzeń w sferze seksualnej

- u kobiet: anorgazmia, bolesność podczas

- u kobiet: anorgazmia, bolesność podczas

stosunku

stosunku

- u mężczyzn: zaburzenia z erekcja i ejakulacją

- u mężczyzn: zaburzenia z erekcja i ejakulacją