Pojęcie normy i patologii

seksualności człowieka

i zachowań seksualnych

mgr Aleksandra Jodko

Szkoła Podyplomowa Seksuologii SWPS

NORMA

• Norma

– ustalona, ogólnie przyjęta

zasada

– granica przewidziana jako

wymagana lub obowiązująca w
jakimś zakresie

Zachowania seksualne

• Zachowania seksualne –

zachowania, które

– są motywowane popędem

seksualnym,

– zmierzają do uzyskania

podniecenia seksualnego i/lub
zaspokojenia potrzeby seksualnej.

Norma w seksuologii

• Na współczesne pojęcie normy w

seksuologii i seksiatrii (prof.
Kazimierz Imieliński) zasadniczy
wpływ wywarły trzy jej pojęcia
(Schnabl Abnorme Sexualitat,
1974)

Norma w seksuologii

• 1. Norma jako miara wartości,

– wymóg etyczny,
– postulat moralny,
– norma idealna, czyli ustanowiona przez

społeczeństwo wzorcowa zasada zachowania;

– normy te powstawały i zmieniały się podczas

historycznego rozwoju społeczeństw,
uzależnione były od czynników kulturowych,
religijnych, społecznych.

Norma w seksuologii

• 2. Norma jako miara przeciętna,

– opierająca się na określonej częstości występowania

pewnych właściwości w ujęciu statystycznym,

– mająca zastosowanie głównie w socjologii,
– jest to pojęcie normy oderwane od wartościowania,
– jej zakres daje się wykreślić na krzywej Gaussa,

normalne jest to, co mieści się blisko środka i co

zdarza się najczęściej, a nienormalne, co zdarza się

odpowiednio rzadko.

Wpływ tego ujęcia normy na podejście do seksualności człowieka wiąże się z

wpływem Raportów Kinseya. Wartość tego ujęcia jako normy została

zdyskredytowana, podejście to jednak nadal występuje, przyczyniając się do

negatywnej oceny mniejszości seksualnych, podejście do normy jako do

przeciętności jest sprzeczne z koncepcją różnic indywidualnych, jedną z
podstawowych koncepcji seksuologii

Pierwszy

Seksuolog

Alfred Kinsey

ALFRED KINSEY

• Alfred Charles Kinsey

• (23.06.1894 – 25.08.1956)

• Amerykański biolog i profesor

zoologii

• W 1947 roku założył Instytut

Kinseya (the Institute for

Research in Sex, Gender and

Reproduction) na

Uniwersytecie Indiana

RAPORT ALFREDA

KINSEYA I

WSPÓŁPRACOWNIKÓW

(Pomeroy, Martin, Gebhart)

• 1948 – Sexual behavior in the

human male

• 1953 – Sexual behavior in the

human female

RAPORT ALFREDA

KINSEYA I

WSPÓŁPRACOWNIKÓW

(Pomeroy, Martin, Gebhart)

• Przeprowadzono ponad 10 000 wywiadów

(5300 mężczyzn i 5940 kobiet)

• Zgromadzono dane na temat stosunków

seksualnych przedmałżeńskich i w
małżeństwie, homoseksualizmu,
masturbacji.

• Raport Kinseya zawierał 500 pytań.

NIEKTÓRE Z PYTAŃ

KINSEYA

• 1.Have you ever fantasized about any type of

sexual content with a member of the opposite sex?

• 2.Have you ever fantasized about any type of

sexual content with a member of the same sex?

• 3.Have you ever had REAL LIFE EXPERIENCE

sexual contact with a member of the opposite sex?

• 4.Have you ever had REAL LIFE EXPERIENCE

sexual contact with a member of the same sex?

• 5.Are you over the age of majority in your country

or region?

WYNIKI

• 1% osób deklarowało biseksualizm
• 2-5% deklarowało homoseksualizm

• 86% dorosłych ludzi żyje w sprzeczności z

kodeksem obyczajowym

• 60% badanych praktykowało seks oralny

• 40% badanych miało stosunki pozamałżeńskie

• 25% badanych miało doświadczenia

homoseksualne

• Masturbacja jest zjawiskiem powszechnym,

uprawia ją 92% mężczyzn i 62% kobiet

• Średnia długość prącia we wzwodzie wynosi

15,25 cm, ze średnim odchyleniem 1,96 cm

(pomiary wykonywane były przez osoby

badane)

Norma w seksuologii

• 3. Norma w ujęciu psychologiczno-medycznym

– nie jest definiowana ani z punktu widzenia ocen wartości,

ani częstotliwości,

– normalne jest to, co zdrowe, a więc zachowanie

wymagane do dobrego samopoczucia fizycznego,

psychicznego i społecznego, niezależnie od częstości

występowania oraz w jakim stopniu jest zbliżone do

normy idealnej,

– za nienormalne uważane są sposoby zachowań,

nastawienia i dążenia, które niekorzystnie wpływają na

wewnętrzną harmonię i samopoczucie człowieka lub jego

partnera oraz wywołują konflikty lub zaburzenia

upośledzające ich zdrowie czy funkcjonowanie społeczne.

Norma seksualna

• Wg Kazimierza Imielińskiego

rozumienie normy seksualnej
może obejmować szeroki
wachlarz praktyk i zachowań
seksualnych, które można
dowolnie klasyfikować do trzech
kategorii normy

Norma seksualna

• Norma optymalna – zaliczyć do

niej należy te praktyki i
zachowania seksualne, które są

– najbardziej pożądane z punktu

widzenia indywidualnego i
społecznego,

– z czego godne propagowania w

postaci modeli wychowawczych.

Norma seksualna

• Norma akceptowana – praktyki i

zachowania seksualne, które

– nie stanowią optimum, lecz nie

ograniczają rozwoju psychicznego
człowieka,

– nie utrudniają mu nawiązywania

głębokiej więzi międzyludzkiej,

– są to wzory praktyk i zachowań, które

nie budzą zasadniczych zastrzeżeń.

Norma seksualna

• Norma tolerowana – praktyki i zachowania

seksualne, których

– ocena jest różna z punktu widzenia normy lub patologii,
– uzależniona od kontekstu osobowościowego,

sytuacyjnego i charakteru układu partnerskiego,

– są to wzory zachowania, które ograniczają człowiekowi

możliwość harmonijnego doboru seksualnego,

zmniejszają liczbę potencjalnych partnerów i możliwość

nawiązania z nimi głębokiej więzi międzyludzkiej,

– nie mają jednak charakteru bezwzględnie

patologicznego,

– odpowiedni dobór seksualny może przyczynić się do

harmonijnego przebiegu życia seksualnego w układzie

partnerskim.

Norma seksualna

• Te trzy kategorie normy seksualnej są

zaliczane do normy w sensie klinicznym –

obejmują zachowania nie wymagające

interwencji terapeutycznej.

• Z innego punktu widzenia, np.

pedagogicznego, za normę uważa się

normę optymalną i ewentualnie

akceptowaną, zaś praktyki i zachowania

wchodzące w zakres normy tolerowanej

mogą być kwalifikowane jako niepożądane

oraz wykraczające poza normę.

Norma pedagogiczna

• Norma pedagogiczna –

obejmuje praktyki i zachowania
seksualne, które uważane są
jako optymalne i najbardziej
pożądane przez co zalecane w
procesie wychowawczym.

Norma partnerska

Kliniczne wyznaczniki normy seksualnej w
układzie partnerskim (K. Imieliński za Giese):

1. Różnica płci
2. Dojrzałość
3. Obustronna akceptacja
4. Dążenie do obustronnej rozkoszy
5. Nieszkodzenie zdrowiu
6. Nieszkodzenie innym ludziom, społeczeństwu

Norma partnerska

• Do zakresu normy w układzie

partnerskim zaliczane byłyby

– wszelkie formy aktywności seksualnej,

zachowania i praktyki seksualne, które mają
miejsce pomiędzy dojrzałymi osobami
różnej płci,

– które są przez nie akceptowane,
– zmierzają do uzyskania przez nie rozkoszy,
– nie szkodzą ich zdrowiu
– nie naruszają norm współżycia społecznego.

Norma partnerska

• Nie ma decydującego znaczenia rodzaj

zachowań i praktyk seksualnych.

• Wyznaczniki normy partnerskiej

cechują się dużą względnością.

• Warunek różnicy płci wynika z

podziału ludzi na dwie płci,

wprowadzony był, gdy

homoseksualizm był kwalifikowany

jako zaburzenie seksualne.

Norma partnerska

• Warunek dojrzałości ma na celu

zapewnienie kontaktów seksualnych
między osobami mogącymi stworzyć
układ na zasadach partnerskich,
nie określa on jednak o jaką
dojrzałość chodzi, biologiczną,
społeczną czy psychiczną
(intelektualną, czy emocjonalną).

Norma partnerska

• Warunek obustronnej akceptacji, a

więc dobrowolności, ma na celu
uniknięcie podejmowania kontaktów
seksualnych wymuszonych siłą lub
podstępem bądź wykorzystaniem
krytycznej sytuacji; akceptacja ta
jednak może nie wynikać z motywacji
seksualnych, a np. z lęku przed utratą
partnera.

Norma partnerska

• Warunek dążenia do uzyskania obustronnej

rozkoszy jest

– związany z istotą kontaktu seksualnego,
– może być jednak sytuacja, gdy jeden z

partnerów sam nie osiąga rozkoszy, a czerpie
satysfakcję z dawania rozkoszy drugiemu,

– trudności w kwalifikacji tego warunku pojawiają

się także, gdy osoba uzyskuje rozkosz w
związku z towarzyszącymi wyobrażeniami, a nie
tylko kontaktem seksualnym z partnerem.

Norma partnerska

• Warunek nieszkodzenia zdrowiu

– jest istotny, zwłaszcza dla klinicznego ujęcia

normy seksualnej,

– trudności w kwalifikacji budzi np. sytuacja,

gdy kontakty seksualne mogą mieć szkodliwy

wpływ na funkcjonowanie różnych układów i

narządów w wieku podeszłym.

• Warunek nienaruszania norm społecznych

– może budzić wiele wątpliwości ze względu na

niejednoznaczność norm i margines tolerancji

społecznej.

Norma indywidualna

• W ujęciu indywidualnym za normę uważało się zachowanie

seksualne pomiędzy dorosłym mężczyzną i dorosłą

kobietą , które (K. Imieliński za Godlewskim 1977):

• 1. z nie zamierzonych przyczyn nie wyklucza ani nie

ogranicza w znacznym stopniu możliwości dokonania

spółkowania (stosunku genitalno-genitalnego) mającego

doprowadzić do zapłodnienia.

• 2. nie cechuje się trwałą tendencją do unikania spółkowania.
• 3. jest obustronnie akceptowane.
• 4. dąży do obustronnej rozkoszy.
• 5. nie szkodzi zdrowiu.
• 6. nie szkodzi innym ludziom, a więc społeczeństwu.

Norma ilościowa

• W rozróżnieniu normy i patologii ilościowej kierować się można

umownym określeniem prawidłowej siły potrzeb seksualnych.

– Od normy odchylają się ludzie ze wzmożonymi potrzebami

seksualnymi oraz obniżonymi potrzebami seksualnymi.

– Osoby, które mają bardzo intensywne życie seksualne, ale

wykazują też intensywne życie zawodowe, społeczne, nie

rozpoznaje się patologicznego wzmożenia potrzeb seksualnych, o

ile ich duża siła będzie jedynie wyrazem dużej wydolności życiowej

człowieka, nie będzie zaburzać funkcjonowania społecznego.

– Osoby z małymi potrzebami seksualnymi, nie wykazują patologii,

gdy współistnieje to z ogólnie niską wydolnością i niskim napędem

psychoruchowym.

– Układ partnerski osób z dużymi i małymi potrzebami seksualnymi

może stać się patologicznym, chociaż każdy z partnerów w ujęciu

indywidualnym może mieścić się w granicach normy.

NORMA KLINICZNA

SEKSUALNOŚCI

CZŁOWIEKA

1. NORMA FIZJOLOGICZNA
2. NORMA PSYCHOLOGICZNA
3. NORMA ZACHOWANIA

SEKSUALNEGO

1. NORMA FIZJOLOGICZNA

SEKSUALNOŚCI

 PRAWIDŁOWA BUDOWA NARZADÓW PŁCIOWYCH

( BIORĄCYCH UDZIAŁ W AKCIE SPÓŁKOWANIA )

 ZDOLNOŚĆ DO UZYSKIWANIA SKUTECZNEJ

EREKCJI, EJAKULACJI W POCHWIE I ORGAZMU ♂

 ZDOLNOŚĆ DO UZYSKIWANIA GOTOWOŚCI

SEKSUALNEJ, LUBRYKACJI I ORGAZMU ♀

2. NORMA PSYCHOLOGICZNA

SEKSUALNOŚCI



ZDOLNOŚĆ DO POŻĄDANIA

SEKSUALNEGO



ZDOLNOŚĆ DO ODCZUWANIA

PODNIECENIA SEKSUALNEGO



ZDOLNOŚĆ DO ODCZUWANIA

SPEŁNIENIA, SATYSFAKCJI PO

KONTAKCIE SEKSUALNYM



ZDOLNOŚĆ DO MIŁOŚCI EROTYCZNEJ



ZDOLNOŚĆ PSYCHICZNA I POTRZEBA

PODEJMOWANIA INTERAKCJI

SEKSUALNEJ NA POZIOMIE

DOTYKOWYM I GENITALNO -

GENITALNYM ( SPÓŁKOWANIE )

3. NORMA ZACHOWANIA

SEKSUALNEGO

 ZACHOWANIE SEKSUALNE

INTERAKCYJNE

 POMIĘDZY DOROSŁYMI OSOBNIKAMI

AKCEPTUJĄCYMI KONTAKT SEKSUALNY I
JEGO FORMY

 MOTYWOWANE POPĘDEM SEKSUALNYM
 NIE PROWADZĄCE DO USZKODZEŃ CIAŁA
 NIE NARUSZAJĄCE NORM SPOŁECZNEGO

WSPÓŁŻYCIA

Normy medyczne

• W przeszłości za normę uchodziło to,

co służyło prokreacji, to co jej nie

służyło lub ograniczało, było patologią.

• Normy medyczne opierały się na

koncepcji zdrowia rozumianej jako

brak choroby, a klasyfikacja chorób

odzwierciedlała normy społeczne,

kulturowe i prawne.

Normy medyczne

• 1934 Zaburzenia seksualne:

• - niemoc płciowa

• - anomalie i perwersje

• 1960 Normalne dewiacje seksualne:

• - onanizm

• - stosunki przed- i pozamałżeńskie

• Nienormalne dewiacje seksualne:

• - sadyzm

• - oziębłość

• Społeczne dewiacje seksualne:

• - prostytucja

• - homoseksualizm

• - transseksualizm

Normy medyczne

•Aktualnie normy medyczne

opierają się na koncepcji
zdrowia definiowanej przez
Światową Organizację
Zdrowia.

WHO

definicje zdrowia

seksualnego

• ZDROWIE SEKSUALNE JEST

CZĘŚCIĄ ZDROWIA REPRODUKCYNEGO

• Zdrowie reprodukcyjne - jest stanem fizycznego, psychicznego,

społecznego dobrostanu we wszystkich sprawach związanych z

systemem reprodukcji. Zdrowie reprodukcyjne oznacza, że ludzie są

w stanie prowadzić satysfakcjonujące i bezpieczne życie seksualne,

płodzić dzieci oraz w sposób swobodny decydować czy, kiedy i ile ich

posiadać.

• Zdrowie seksualne – integracja biologicznych, emocjonalnych,

intelektualnych i społecznych aspektów życia seksualnego

koniecznych do pozytywnego rozwoju

– osobowości,
– komunikacji,
– miłości

Normy medyczne

• Zaburzenia seksualne opisane są w

obowiązującej w Polsce
Międzynarodowej Statystycznej
Klasyfikacji Chorób i Problemów
Zdrowotnych ICD – 10

• Klasyfikacja zaburzeń

psychicznych i zaburzeń
zachowania w ICD – 10

Norma społeczna

• Norma społeczna - jest to

– względnie trwały,
– przyjęty w danej grupie społecznej

sposób zachowania jednostki
społecznej w danej sytuacji

– zależny od zajmowanej przez nią

pozycji społecznej i odgrywanej
przez nią roli społecznej.

Normy społeczne

• Rodzaje norm społecznych:

– normy formalne - zasady sformułowane w postaci

pisanych regulaminów lub przepisów.

– normy nieformalne - nie spisane normy,

obowiązujące zwyczajowo w ramach danej grupy lub

społeczeństwa.

– normy prawne – zasady zachowania się oparte na

przepisach. W przeciwieństwie do innych norm są

one ustanowione lub uznane za obowiązujące przez

państwo. Ich nieprzestrzeganie jest sankcjonowane

przez instytucje państwowe.

– normy religijne – w przeciwieństwie do norm

prawnych, obowiązujących wszystkich członków

danej zbiorowości, mają one ograniczony zasięg i

dotyczą tylko osób danego wyznania. Często normy

te, określające stosunki między ludźmi, traktowane

są jako normy moralne.

Normy społeczne

– normy moralne (etyczne) – mają one charakter

absolutny, co oznacza bezwzględny nakaz lub zakaz

określonego zachowania. Nie dotyczą tylko postępowania

jednostki, ale mogą dotyczyć całych grup społecznych.

– normy obyczajowe – nawyki zachowania się, rytuały czy

sposoby ubierania się uznane w danej zbiorowości.

• Normy obyczajowe to reguły postępowania ludzi, które

kształtowały się w ich świadomości pod wpływem nawyku, w

wyniku wielokrotnego powtarzania w określonych

okolicznościach tych samych zachowań (np. całowanie

kobiety w rękę).

• Normy obyczajowe nie oceniają zachowań ani ich nie

wartościują.

• Określają raczej co wypada lub czego nie wypada robić.

• Obyczaje kształtują się we wszystkich sferach życia, także

seksualnej.

– normy zwyczajowe - nawyki, rodzaje zachowania

charakterystyczne albo dla całego społeczeństwa, albo

dla jakichś grup społecznych.

Normy społeczne

• Najbardziej zróżnicowane

• Zachowania związane z seksualnością,

odnośnie których najczęściej występuje

różnorodne podejście:

– masturbacja

– homoseksualizm

– stosunki przed- i pozamałżeńskie

– prostytucja

– kontakty seksualne oralne, analne

– antykoncepcja

Normy socjologiczne

• Normy socjologiczne –

oceniają, co jest dla
społeczeństwa dobre, a co złe,
a więc jakie zachowania
seksualne są akceptowane
społecznie, a jakie wchodzą w
zakres patologii społecznej.

Modele filozoficzne

• Na kształtowanie się norm seksualnych wywarły

też wpływ koncepcje filozoficzne odnoszące się do

seksualności człowieka

• Platon:

– seks był elementem erosa – miłości,
– miłość seksualna traktowana jako stopień do poznania idei

piękna, poprzez piękno cielesne dochodzimy do poznania

piękna duchowego, idealnego,

– piękno cielesne budzi naszą miłość i prowadzi do

współżycia nie tylko cielesnego, ale też przyjaźni

duchowej,

– miłość fizyczna, seksualna była więc etapem w dojściu do

miłości idealnej, miłość duchowa nie mogła więc istnieć

bez miłości fizycznej.

Modele filozoficzne

• Św. Tomasz z Akwinu:

– wyraziciel chrześcijaństwa średniowiecznego,
– granice grzechu, w przypadku stosunków

seksualnych, wyznacza krzywda drugiego
człowieka,

– jednostronność, odwrócenie hierarchii wartości,
– seksualizm miał służyć rozrodczości, która była

traktowana jako coś pozytywnego, obwarowana
zarazem miłością, rozgrzeszającą wszelkie gry
miłosne, jeśli tylko miały służyć dawaniu
potomstwa.

Modele filozoficzne

• A. Schopenhauer:

– cześć kobiety polegająca na wstrzymaniu się od

stosunków seksualnych przed małżeństwem, jest

uznawana za wysoką wartość,

– kobieta pragnie od mężczyzny jego miłości, opieki,

zapewnienia środków do życia, pomocy przy

wychowaniu dzieci, mężczyzna natomiast pragnie

jednej rzeczy – przyjemności seksualnych,

– małżeństwo jest dla niego kapitulacją, ponieważ

tylko poprzez nie może te przyjemności osiągnąć,

– kobieta, zgadzając się na stosunki pozamałżeńskie,

zdradza niejako cały ród kobiecy i utrudnia

osiągnięcie małżeństwa innym kobietom.

Modele filozoficzne

•

J. P. Sartre:

– jako jedno z podstawowych zadań filozofii traktuje

zdemaskowanie zakłamania, jakie narosło przez wieki wokół

wielu przeżyć w życiu indywidualnym i społecznym w myśli i

praktyce,

– jednym z tych zakłamań jest zniewolenie człowieka przez

tabu, jakim otoczony jest seks,

– człowiek próbuje ominąć to tabu, łudząc samego siebie, że

jego pragnienia idą w innym kierunku, niż jest naprawdę, że

chodzi o wzniosłe wartości, a nie o prosty stosunek i płynące

stąd wartości,

– zakłamanie wiedzie do patologii życia seksualnego, krzywdy

drugiej osoby, gdy udaje się miłość i przywiązanie,

– głosi ideę wolności, postulat powrotu do swobody seksualnej i

autentyzmu,

– jedynym zobowiązaniem powinna być wzajemna rozkosz,

płynąca z zaspokojenia pożądania, seks należy do natury

człowieka, której nie musi się wstydzić, ani wyrzekać.

Modele filozoficzne

• E. Fromm:

– nawiązuje do wczesnochrześcijańskich koncepcji

stosunku duszy do ciała, ducha do materii, akcentując

prymat ducha, uznając zarazem biologiczne prawa

natury człowieka,

– rozterki, jakie przeżywa człowiek, wiążą się z

dualizmem ducha i materii, ze współwystępowaniem

elementów natury zwierzęcej i ludzkiej,

– człowiek stara się zrozumieć, uwznioślić swoje życie

biologiczne, włączyć je w system wartości,

– czynnikiem równoważącym obie strony człowieka,

fizyczną i duchową, jest miłość, poszanowanie i

poczucie solidarności z całą ludzkością, a zatem i z

każdym człowiekiem.

Normy statystyczne

• Norma statystyczna – zakłada , że

zachowanie seksualne przeciętne,
najczęściej spotykane, może być
uważane za normalne.

• Podejście niesłuszne – wyznacznikiem

normy jest nie tyle częstotliwość
zachowania, a fakt, iż stanowi ono
optimum biologiczne, psychologiczne i
społeczne

SEKSUALNOŚĆ

POLAKÓW

•

Zadowolenie z życia seksualnego

–

9 na 10 Polaków jest zadowolonych ze swojego życia seksualnego

–

19,7% - bardzo dobre

44,4 % - dobre
27,1% - raczej dobre
5,1% - raczej złe
3,0% złe
0,8% bardzo złe

•

Średni wiek inicjacji

–

Kobiety – 19,2

–

Mężczyźni – 18,3

–

z 3 do 5 lat wydłużył się okres między inicjacją a zawarciem pierwszego małżeństwa

–

wśród kobiet średni okres między inicjacją a zamążpójściem wydłużył się z 2 do 3 lat

–

wśród mężczyzn średni okres między inicjacją a zamążpójściem wydłużył się z 4 do 6 lat

•

W życiu mamy średnio 4,5 partnera.

•

Średnia długość stosunku – 18 minut.

•

Najczęściej kochamy się w sobotę, niedzielę i piątek, 40% Polaków kocha się w

godzinach 21.00-24.00, a 30% twierdzi, że równie to bywa.

Normy religijne

• Wszystkie religie świata stworzyły swoje

systemy norm i zasad regulujące
seksualność.

• Systemy te są bardzo zróżnicowane nie tylko

w zależności od religii, ale także wyznania w
obrębie jednej religii.

• Normy religijne mają największy wpływ na

kształtowanie postaw wobec ciała,
seksualności, relacji partnerskich oraz
systemu wartości seksualnych.

Norma prawna

•Norma prawna – reguła

zachowania się,
skonstruowana na
podstawie przepisów prawa

Normy prawne

• W Kodeksie Hammurabiego w

XVIII w. p.n.e. zakazane były:

– stosunki kazirodcze,
– zoofilia,
– niedopuszczalny był gwałt (na kobiecie,

która była własnością mężczyzny),

– niewierność, zwłaszcza w przypadku

kobiet.

Normy prawne w Polsce

• USTAWA z dnia 6 czerwca

1997 r.

• Kodeks karny.
• ROZDZIAŁ XXV
• Przestępstwa przeciwko

wolności seksualnej i
obyczajności

Normy prawne

• Art. 197.

– § 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub

podstępem doprowadza inną osobę do obcowania

płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od

lat 2 do 12.

– § 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1,

doprowadza inną osobę do poddania się innej

czynności seksualnej albo wykonania takiej

czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6

miesięcy do lat 8.

– § 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia

wspólnie z inną osobą, podlega karze pozbawienia

wolności na czas nie krótszy od lat 3.

– § 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1--3 działa

ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze

pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5.

Normy prawne

•

Art. 198. Kto, wykorzystując bezradność
innej osoby lub wynikający z upośledzenia
umysłowego lub choroby psychicznej brak
zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia
czynu lub pokierowania swoim
postępowaniem, doprowadza ją do
obcowania płciowego lub do poddania się
innej czynności seksualnej albo do wykonania
takiej czynności, podlega karze pozbawienia
wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Normy prawne

• Art. 199.

– § 1. Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub

wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza

inną osobę do obcowania płciowego lub do poddania

się innej czynności seksualnej albo do wykonania

takiej czynności,podlega karze pozbawienia wolności

do lat 3.

– § 2. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony na

szkodę małoletniego, sprawca podlega karze

pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

– § 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto doprowadza

małoletniego do obcowania płciowego lub poddania się

innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej

czynności, nadużywając zaufania lub udzielając mu

korzyści majątkowej lub osobistej, albo jej obietnicy.

Normy prawne

• Art. 200.

– § 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat

15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej
czynności seksualnej lub doprowadza ją do
poddania się takim czynnościom albo do ich
wykonania, podlega karze pozbawienia
wolności od lat 2 do 12.

– § 2. Tej samej karze podlega, kto w celu

zaspokojenia seksualnego prezentuje
małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie
czynności seksualnej.

Normy prawne

• Art. 201. Kto dopuszcza się

obcowania płciowego w stosunku
do wstępnego, zstępnego,
przysposobionego,
przysposabiającego, brata lub
siostry, podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Normy prawne

• Art. 202.

– § 1. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w

taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która

tego sobie nie życzy, podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do

roku.

– § 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści

pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki

charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w

sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie

się z nimi, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności

albo pozbawienia wolności do lat 2.

– § 3. Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub

sprowadza, przechowuje lub posiada albo rozpowszechnia

lub publicznie prezentuje treści pornograficzne z

udziałem małoletniego albo treści pornograficzne

związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem

się zwierzęciem, podlega karze pozbawienia wolności od

6 miesięcy do lat 8.

Normy prawne

•

§ 4. Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem

małoletniego poniżej lat 15,

•

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat

10.

•

§ 4a. Kto sprowadza, przechowuje lub posiada treści

pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat

15,

•

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do

lat 5.

•

§ 5. Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych

przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do

popełnienia przestępstw określonych w § 1-4,

chociażby nie stanowiły własności sprawcy.

Normy prawne

• Art. 203. Kto, przemocą, groźbą

bezprawną, podstępem lub
wykorzystując stosunek zależności
lub krytyczne położenie,
doprowadza inną osobę do
uprawiania prostytucji, podlega
karze pozbawienia wolności od
roku do lat 10.

Normy prawne

• Art. 204.

– § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

nakłania inną osobę do uprawiania prostytucji lub jej to
ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

– § 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści

majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę.

– § 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim,

sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do
lat 10.

– § 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto zwabia lub

uprowadza inną osobę w celu uprawiania prostytucji za
granicą.

Normy prawne

• Art. 205. Ściganie przestępstw

określonych w art. 197 lub 199
§ 1, jak również w art. 198, jeżeli
określony w tym przepisie stan
ofiary nie jest wynikiem trwałych
zaburzeń psychicznych, następuje
na wniosek pokrzywdzonego.

Normy prawne

• Normy prawne wykazują dużą

różnorodność nie tylko na
całym świecie, ale także w
systemach prawnych krajów
Unii Europejskiej

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• Seksualność jest integralną częścią osobowości każdej

istoty ludzkiej. Jej pełny rozwój zależy od zaspokojenia
podstawowych ludzkich potrzeb, takich jak pragnienie
obcowania, intymności, ekspresji uczuć, czułości i
miłości.

• Seksualność wynika z interakcji zachodzących między

jednostką a otaczającą ją strukturą społeczną. Pełen
rozwój seksualności jest niezbędny do osiągnięcia
dobrostanu w wymiarze indywidualnym,
interpersonalnym oraz społecznym.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• Prawa seksualne należą do uniwersalnych praw

człowieka, bazujących na niezbywalnej wolności, godności
i równości wszystkich istot ludzkich. Ponieważ zdrowie
jest fundamentalnym prawem człowieka, tak samo
podstawowym prawem musi być jego zdrowie seksualne.

• W celu zapewnienia zdrowego rozwoju seksualności

jednostek ludzkich i społeczeństw wszystkie
społeczeństwa muszą uznawać, promować, szanować
poniższe prawa seksualne i bronić ich wszystkimi
środkami. Zdrowie seksualne rozwija się w środowisku,
które uznaje, respektuje i szanuje te prawa seksualne.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• 1. Prawo do wolności seksualnej

– Wolność seksualna obejmuje możliwość

jednostki do wyrażania pełni potencjału
seksualnego.

– Jednakże wyklucza wszelkie formy przymusu

seksualnego, wykorzystywania oraz nadużyć w
jakimkolwiek czasie i jakiejkolwiek sytuacji
życiowej.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• 2. Prawo do odrębności seksualnej,

integralności oraz bezpieczeństwa
seksualnego ciała.

– Prawo to pozwala człowiekowi podejmować niezależne

decyzje dotyczące własnego życia seksualnego,
zgodne z własną moralnością i etyką społeczną.

– Obejmuje ono również możliwość sprawowania

kontroli oraz zadowolenia z własnego ciała, z
wykluczeniem tortur, okaleczeń i jakiejkolwiek
przemocy.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• 3. Prawo do prywatności seksualnej.

– Obejmuje możliwość podejmowania

indywidualnych decyzji i zachowań w sferze
intymnej w stopniu, w jakim nie naruszają one
praw seksualnych innych osób.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• 4. Prawo do równości seksualnej.

– Odwołuje się do wolności od wszystkich form

dyskryminacji, niezależnie od

• płci,
• orientacji seksualnej,
• wieku,
• rasy,
• klasy społecznej,
• religii,
• niesprawności fizycznej albo emocjonalnej.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• 5. Prawo do przyjemności seksualnej.

– Przyjemność seksualna, włączając zachowania

autoerotyczne, jest źródłem fizycznego,
psychologicznego, intelektualnego i duchowego
dobrostanu.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• 6. Prawo do emocjonalnego wyrażania

seksualności.

– Wyrażanie seksualności obejmuje więcej niż

przyjemność erotyczną lub zachowanie seksualne.

– Ludzie mają prawo do wyrażania swojej

seksualności poprzez komunikowanie się, dotyk,
wyrażanie uczuć i miłości.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• 7. Prawo do swobodnych kontaktów

seksualnych.

– Oznacza:

• możliwość zawarcia związku małżeńskiego lub nie

zawierania go,

• przeprowadzenia rozwodu,
• ustanowienia innych opartych na odpowiedzialności form

związków seksualnych.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• 8. Prawo do podejmowania wolnych i

odpowiedzialnych decyzji dotyczących
posiadania potomstwa.

– Obejmuje możliwość podejmowania decyzji o:

• posiadaniu lub nieposiadaniu potomstwa,
• jego liczbie,
• różnicy wieku między potomstwem,
• prawo do pełnego dostępu do środków regulacji

płodności.

WHO, sierpień 2002

Deklaracja Praw

Seksualnych

• 9. Prawo do informacji seksualnej opartej

na badaniach naukowych.

– Prawo to implikuje, że poszukiwanie informacji

dotyczących seksualności będzie realizowane na
drodze nieskrępowanych, lecz naukowo etycznych
badań, a ich odpowiednie rozpowszechnianie będzie
następować na wszystkich poziomach społecznych.