Diagnostyka 

weterynaryjna

Prezentacja

lek. wet. Jolanta Staniak

Badanie szczegółowe

 Badanie układu nerwowego
Informacje ogólne
Pod względem anatomicznym odznacza się tym, że jest tkanką przenikająca cały 

organizm.

Pod względem czynnościowym charakteryzuje się b. dużym zróżnicowaniem i 

podlega działaniu bodźców mechanicznych, termicznych, świetlnych, 
chemicznych, fizykochemicznych i elektrycznych. 

Układ nerwowy:
•  reaguje na wszystkie procesy tworzące się w organizmie np. zmiany w 

narządach i ich czynnościach - np. objaw śpiączki przy porażeniu 
poporodowym

• może wywołać bodźce wzmagające lub hamujące czynności narządów np. 

skurcz 
i napięcie mięśni, wydzielanie gruczołów

CELEM UKŁADU NERWOWEGO JEST:
 1. Utrzymanie łączności ze światem zewnętrznym
 2. Integrowanie czynność narządów i układów narządów tworząc z nich jedną 

całość – organizm.

Podział układu nerwowego: 

 I. Somatyczny układ nerwowy zwany jest inaczej układem mózgowo-rdzeniowym :

 1

. 

centralny układ nerwowy(ośrodkowy

)- pełni nadrzędną funkcję wobec 

pozostałych  
     układów, kontroluje czynności wszystkich organów człowieka 
     mózgowie, rdzeń kręgowy, który bierze udział w przekazywaniu pobudzeń 
czuciowych do  
     mózgu oraz bodźców wykonawczych do nerwów

 2. obwodowy układ nerwowy- 

utrzymuje łączność ustroju ze środowiskiem  

     zewnętrznym przez nerwy czuciowe, a czynnościami aparatu ruchowego 
kieruje  
     za pomocą nerwów ruchowych         nerwy czaszkowe, nerwy rdzeniowe oraz 
ich zwoje
     Układ somatyczny ma za zadanie utrzymywać kontakt ze środowiskiem 
zewnętrznym. Ma  
     wpływ na czynności mięśni szkieletowych, jak również mięśni i gruczołów 
skórnych. W 
     większości przypadków czynności, które są kierowane przez ten układ zależą od 
naszej 
     woli
II.Autonomiczny układ nerwowy(wegetatywny)
Steruje czynnościami narządów trzewnych, przemianą materii i homeostazą 
organizmu
Działanie układu autonomicznego powoduje reakcje niezależne od naszej woli, 
czyli np. 
  wydzielanie soku żołądkowego, ruchy perystaltyczne jelit, rozszerzanie lub 
zwężanie źrenicy
Układ autonomiczny (wegetatywny) dzieli się na:

• 

układ współczulny, inaczej sympatyczny 

(pobudzający) składa się z ośrodków 

nerwowych 
   znajdujących się w istocie szarej rdzenia kręgowego oraz włókien nerwowych i 
zwojów  
   przykręgowych, które po obu stronach kręgosłupa tworzą pień współczulny 

• 

przywspółczulny, inaczej parasympatyczny 

(hamujący). 

Wszystkie narządy wewnętrzne są unerwione jednocześnie przez oba te układy - 
ich działanie jest względem siebie antagonistyczne. 
W sytuacjach stresowych działanie układu współczulnego przeważa nad 
działaniem układu przywspółczulnego. Część sympatyczna i parasympatyczna 
wzajemnie uzupełniają się w działaniu.

Układ współczulny reguluje procesy utleniania w tkankach i narządach 
(przyspiesza czynność serca, wzmaga oddychanie), reguluje napięcie 
naczyń krwionośnych, reguluje reakcję skóry i narządów na działanie 
zimna, wpływa na skurcze mięśni, mobilizuje glikogen w wątrobie. 
W skórze unerwia włókna mięśniowe zwężające naczynia, gruczołu potowe 
i mięśnie włosów. W oku unerwia mięśnie rozszerzające źrenicę.

Układ przywspółczulny spełnia głównie rolę ochraniającą . Włókna jego 
hamują czynności serca, osłabiają skurcze, zwężają oskrzela, regulują 
czynność wydzielniczą narządów. W stosunku do tkanek reguluje 
wchłanianie substancji pokarmowych, reguluje czynność przewodu 
pokarmowego i sekrecji (wydzielania). 

Włókna nerwowe układu przywspółczulnego wychodzą z pnia mózgu. 
Część przywspółczulna zawiaduje procesami asymilacyjnymi. Działa ona 
stymulująco na procesy odnowy poprzez hamowanie zużycia materii i 
energii 
a pobudzanie procesów przyjmowania, trawienia i wchłaniania 
pokarmów, czyli gromadzenia potencjalnej energii.

Rolą somatycznego układu nerwowego jest wymiana informacji ze 
środowiskiem zewnętrznym, zaś rolą układu autonomicznego jest 
regulacja wewnętrznego środowiska ustroju.

Zmiany układu nerwowego mogą być o charakterze:

• czynnościowym – wzmożenie, osłabienie, utrata lub wypaczenie 
czynności ukł. 
  nerwowego

• anatomicznym – uszkodzenie lub zniszczenie ukł. nerwowego

ZACHOWANIE SIĘ ZWIERZĘCIA (ŚWIADOMOŚĆ) – czynność kory mózgowej
Na organizm działają podniety zewnętrzne i wewnętrzne. Zapewniają one 
zwierzętom zgodność ich procesów psychicznych z warunkami środowiska 
zewnętrznego i stanem organizmu.
Zaburzenia zachowania się (świadomości) – decydujące znaczenie ma 
obserwacja zwierzęcia (np. postawa, spojrzenie, gra małżowinami 
usznymi, chęć kąsania).

Reakcja na podniety może być:

 obniżona 

 podniesiona = stan podniecenia

Obniżenie reakcji na podniety dzielimy na:
- Osowiałość – najlżejsza postać zaburzeń świadomości (zmniejszona 
żywotność  
   zwierzęcia, szybkość reagowania oraz zmiana wyrazu pyska = twarzy).

-Senność  - (wyższy stopień zaburzenia) zwierze jest ociężałe, nie zwraca 
uwagi na 
   otoczenie, powłóczy nogami, nie reaguje na wołanie właściciela, na 
przedmioty

- Zamroczenie – zwierze pogrążone jest w głębokim śnie i tylko użycie 
silnych 
  bodźców  (np. mocne szczypanie skóry) może wywołać u niego 
reakcję.

- Śpiączka  - funkcje psychiczne są zniesione, a zachowane są tylko 
ruchy 
  oddechowe i czynności serca. Następuje utrata zdolności 
przekazywania podniet 
  przez ukł. nerwowy.

- Zawroty - ciężkie zaburzenie świadomości połączone z zaburzeniami 
równowagi

-Omdlenie – niedokrwienie mózgu i zanik tętna
Przykład zamroczenia i śpiączki – porażenie poporodowe
Zaburzeń tych nie należy łączyć ze zwierzętami flegmatycznymi, 
starymi, wyniszczonymi chorobą lub b. zmęczonymi.
Zaburzenia zachowania mogą występować przy np. ciężkich stanach 
gorączkowych, cukrzycy, zatruciach, na tle pasożytniczym , 
nowotworowym – oprócz schorzeń mózgu.
Podwyższenie reakcji na podniety = stan podniecenia
Charakterystyczna wzmożona aktywność ruchowa spowodowana 
zwykle podnietami wewnętrznymi. Zwierze chce iść do przodu bez 
względu na przeszkody. Gdy się przewróci przebiera nogami.
Zwykle nie jest agresywne w stosunku do człowieka (wyjątek stanowi 
wścieklizna). 
Przykład – zakaźne zapalenie mózgu i opon mózgowych, zatrucia,

Badanie czaszki i kręgosłupa
Przeprowadza się za pomocą: oglądania, omacywania, opukiwania i 
badań specjalistycznych (RTG, EEG= elektroencefalografia,  zapis z EEG 
= elektroencefalogramem, tomografia komputerowa, rezonans 
magnetyczny )

Czaszka
Zwraca się uwagę na zmiany wielkości, zniekształcenia, uwypuklenia, 
symetrię, urazy mechaniczne. 
Ograniczone uwypuklenia części czołowej mogą świadczyć    np. o 
obrzęku, nowotworach.
Urazy mechaniczne – o okresie podniecenia (zwierzę uderza głową o 
przeszkody)
Omacywaniem możemy stwierdzić podwyższenie ciepłoty (np. zapalenie 
opon mózgowych) i wrażliwość na ucisk (np. urazy czaszki, uszkodzenie 
mózgu, zapalenie ucha wewnętrznego).
Omacywaniem można również stwierdzić zamknięte urazy czaszki bez 
przerwania ciągłości skóry.
Opukiwanie również można stwierdzić nadmierną wrażliwość – przy 
urazach.
Zmiana wypuku przytłumionego bębenkowego na przytłumiony i 
stłumiony może świadczyć o nowotworach opon mózgowych.

 

 

Kręgosłup
Oglądając kręgosłup, zwraca się uwagę na jego prawidłową budowę i 
linię.
Odchylenia od normy mogą pojawić się w różnych odcinkach i mogą mięć 
charakter przejściowy. Charakter przejściowy jest spowodowany 
skurczem tonicznym mięśni np. przykurcz karku przy zapaleniu opon 
mózgowych.
Najczęściej spotykane odkształcenia kręgosłupa:
- Lordoza -  wygięcie kręgosłupa szczególnie w odcinku lędźwiowym w 
dół

- Kifoza = zgarbienie = ustawienie karpiowate – wygięcie kręgosłupa ku 
górze

- Skolioza – wygięcie kręgosłupa w bok niekiedy w kształcie litery S
                    np. przy bolesnych zmianach w kościach, przy niedowładach 
tyłu

- Garb – po uszkodzeniach kręgów najczęściej na tle gruźliczym.

Skurcz mięśni kręgosłupa, najczęściej odcinka szyjnego i odgięcie głowy 
ku tyłowi spotyka się np. w tężcu, zapaleniach stawów kręgowych, 
zmianach zapalnych u podstawy czaszki.

Bolesność przy omacywaniu kręgosłupa stwierdza się np. w złamaniach,  
skostnieniu opon rdzeniowych. 
Wówczas oprócz reakcji na ból występuje trzeszczenie oraz porażenie 
poszczególnych splotów nerwowych i czucia skórnego.  

 

Czucie
Czuciem określa się zdolność kory mózgowej do tworzenia świadomych 
wrażeń w odpowiedzi na pobudzenie dośrodkowe 
Czucie dzielimy na:
A. Powierzchowne (skórne, śluzówkowe)
B. Głębokie (mięśniowe, stawowe, kostne)
C. Zmysłowe
D. Statyczne (równowagi)

A> Badanie czucia powierzchownego u zwierząt jest utrudnione ponieważ 
zwierzęta mogą reagować tylko ruchem. Skóra odpowiada na 
podrażnienia, kiedy bodziec działa na nią bezpośrednio.
Rozróżniamy postacie czucia powierzchownego:

-Bólu

-Dotyku

-Temperatury

-Bodźców elektrycznych

Badanie czucia bólu 
Rozpoczyna się od okolicy głowy i posuwa ku tyłowi wzdłuż grzbietu. 
Należy do badania wykorzystać całą powierzchnię ciała.
Igłą nakłuwa się skórę (zamiast igły można użyć szczypczyków, którymi 
uciska się fałd skóry).
Sprawdzamy reakcje zwierzęcia np. skomlenie u psa, wymachiwanie 
ogonem lub podnoszenie nogi u konia.
Czucie bólu u zwierząt zdrowych nie jest jednakowo rozmieszczone. 
Wzmożona reakcje na ból wykazują: wargi, koniec nosa, tarcza ryja, 
przestrzenie miedzy palcami, przyśrodkowa strona ud, okolica odbytu, 
koronka kopyta.
Badanie czucia dotyku 
Celem tego badania jest wywołanie reakcji ruchowej, wskazującej na 
dotarcie bodźca do kory mózgowej.
np. podrażnienie włosów czuciowych w okolicy małżowiny usznej – zwierzę 
wyraża niepokój, potrząsa głową, ucieka. 
Badanie czucia temperatury 
Należy uwzględnić reakcję zwierzęcia na ciepło i zimno.
Wyraźna reakcja występuje tylko na podwyższona temp. – drażnienie ciała 
wywołuje reakcję bólową.
Najbardziej wrażliwa na ciepło jest wewnętrzna strona ud i skóra na 
brzuchu.

Badanie wrażliwości na bodźce elektryczne
Przykłada się elektrody do różnych miejsc na skórze. Celem jest uzyskanie 
reakcji ruchowej jak przy badaniu bólu.

W zależności od stopnia zaburzenia czucia powierzchniowego dzielimy na:

-obniżone  

-znieczulenie zupełne
W zależności jaka postać czucia uległa zaburzeniu rozróżnia się:
- obniżenie czucia bólu

- utratę czucia bólu 

- wzmożone czucie bólu

- wzmożone czucie temp.

- osłabione czucie temp.
Obniżenie czucia powierzchniowego obserwuje się np. w stanach 
zamroczenia -
odpowiednie podniety wywołują tylko słabe i niepełne reakcje.
Obniżenie i zniesienie czucia jest następstwem poprzecznego uszkodzenia 
rdzenia po urazach, uciskach, stanach zapalnych, kiedy została przerwana 
łączność z korą mózgową.
Miejscową utratę czucia w różnych odcinkach ciała obserwuje się po 
uszkodzeniu nerwów obwodowych.

Zwiększona wrażliwość czuciowa (przeczulica) prawie zawsze łączy się z 
nadmiernym czuciem bólu. Bóle mogą być pochodzenia obwodowego 
(podrażnienie nerwu czuciowego – urazy lub uszkodzenia części ciała 
leżące głębiej np. kości) 
lub ośrodkowego (podrażnienie szlaków czuciowych i ośrodków 
czuciowych – procesy toczące się w rdzeniu kręgowym np. ostre zapalenie 
opon rdzeniowych). 

Oprócz czucia powierzchniowego jest jeszcze czucie zmienione 
(spaczone)
Występuje w postaci świądu, uczucia gorąca, zimna, mrowienia, kłucia.
Czucia te powstają wzdłuż nerwów bez wyraźnej przyczyny zewnętrznej. 
W samym nerwie powstaje podrażnienie, które daje różne odczucia np. 
zmiany na skórze przy świerzbie, wyprysku.

B> Badanie czucia głębokiego 
Czucie głębokie przekazuje odpowiednim ośrodkom informacje o:

-postawie ciała

-położeniu ciała oraz jego poszczególnych części

-mówi o kierunku, sile i szybkości ruchów ciała i kończyn.
Z narządów położonych głębiej (kości, ścięgna, stawy, okostna) biegną 
impulsy informujące odpowiednie ośrodki o postawie i ruchu danego 
narządu lub jego części. 
Zaburzenia koordynacji ruchu są najlepszym miernikiem tego rodzaju 
czucia. 
Technika badania: badanie polega na zmuszaniu zwierzęcia do 
przyjmowania niewygodnych dla niego postaw i obserwowaniu 
wystąpienia lub braku ruchów korygujących  
Czucie głębokie np. u konia bada się przez obserwację jego ruchu w 
trakcie przeprowadzania po podłożu twardym, miękkim, błotnistym – 
patrzymy na ustawienie nóg, siłę uderzeń kopyta o podłoże – można 
wnioskować o czuciu mięśniowo-stawowym, jego zaburzeniach.
Badanie czucia głębokiego u konia – wyciągnąć kończynę przednią do 
przodu lub skrzyżować ją z drugą. Brak zaburzeń – szybko wróci do 
pierwotnego położenia.
Przy występujących zaburzeniach – utrzymuje kończynę w pozycji 
sztucznie ustawionej. Reakcja kołysania wywołana jest przez popchnięcie 
zwierzęcia oraz obserwacji jego powrotu do normalnej pozycji stojącej. 
Zaburzenia występują np. w zapaleniach mózgu, ciężkich schorzeniach 
wątroby, zatruciach.

C> Badanie narządów zmysłów
Czucia zmysłowe należą do wyższego rzędu czynności nerwowych 

Narząd wzroku
Większość zmian określamy przez oglądanie. Ważne są te zmiany, które 
świadczą o schorzeniach wewnątrz organizmu.
Oglądamy: powieki, ściany gałki ocznej, źrenice, siatkówkę

Powieki
Obrzęk powiek – często występuje w chorobach przebiegających z 
niepokojem zwierzęcia (np. morzyska, zapalenie opon mózgowych), 
długotrwałego leżenia 
(np. mięśniochwat, niedowłady), w przebiegu chorób zakaźnych (np. 
nosówka)
Obrzękowi powiek towarzyszy zwężenie szpary powiekowej.
Opadnięcie powieki górnej - spowodowane porażeniem mięśni 
unoszących powiekę górną, która jest unerwiona przez nerw okoruchowy, 
twarzowy, i włókna nerwu współczulnego. Opadnięcie powieki górnej jest 
charakterystyczne dla b. wczesnego stadium zatrucia jadem 
kiełbasianym. Też występuje w zapaleniach opon mózgowych, mózgu.

Gałka oczna
Oglądamy wielkość, położenie, ruchomość.
- Wytrzeszcz gałki ocznej (np. nadczynność tarczycy połączona z 
chudnięciem,   
   nerwowością, zaburzeniami krążenia)

- Zapadnięcie gałki ocznej (np. odwodnienie, choroby wyniszczające)

- Zez – skutek obniżenia napięcia mięśni poruszających gałką oczną lub 
porażenia 
  nerwów unerwiających mięśnie .

-Oczopląs – rytmiczne ruchy gałki ocznej w kierunku poziomym, pionowym, 
lub 
  obrotowym. Nerw przedsionkowo – ślimakowy jest to VIII nerw czaszkowy, 
który 
  odpowiada za przekazywanie do mózgu informacji słuchowych ze ślimaka 
(ucho 
  wewnętrzne). Jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania słuchu 
oraz 
  zachowania równowagi (np. uszkodzenie błędnika w wyniku stanów 
zapalnych na 
  tle wirusowym, bakteryjnym)

-Ruchy źrenicy – wpływ działania światła – reakcja odruchowa. Przerwanie 
  informacji między nerwem wzrokowym a nerwem okoruchowym znika 
reakcja na 
  światło. (Śródmózgowie jest ośrodkiem wzrokowym)

-Zwężenie źrenicy – zaburzenie w przewodnictwie nerwu współczulnego 
  (objaw porażenia nerwu współczulnego opadnięcie powieki, zwężenie 
źrenicy)

-Rozszerzenie źrenicy – częsty objaw podniecenia psychicznego, ale 
zachowana 
  jest reakcja na światło. Porażenie nerwu okoruchowego – zniesienie 
reakcji 
  rozszerzonych źrenic na światło i nieruchomość gałki ocznej z 
opadnięciem powieki  
  (np. zapalenie opon mózgowych, nowotwory i ropnie mózgu).

-Zmętnienie rogówki – występuje np. w zaburzeniach świadomości, w 
skutek 
  porażenia nerwów czaszkowych – zachodzi trudność w zamykaniu powiek 
i 
  dochodzi do suchego zmętnienia a nawet do owrzodzenia rogówki, które 
może 
  prowadzić do zapalenia tęczówki, gałki ocznej.
  Całkowite zmętnienie rogówki zwane jest bielmem. 
  Przyczyny - zmiany wrodzone, choroby metaboliczne, urazy, stany 
zapalne, 
  zwyrodnieniowe, stosownie nieodpowiednich leków.
  Zdrowa rogówka jest przezroczystą, przednią częścią gałki ocznej. Pełni 
bardzo 
  ważną rolę w procesie widzenia: załamuje i przepuszcza promienie 
świetlne.
-Odbarwienie tęczówki - Tęczówka jest błoną gałki ocznej położoną po 
zewnętrznej 
  stronie soczewki. Tęczówka jest zabarwiona i nie przepuszcza światła. W 
środku 
  tęczówki znajduje się źrenica. Wyróżnia się dwie główne przyczyny 
schorzeń  
  tęczówki, mianowicie stany zapalne (zesztywniające zapalenie stawów 
kręgosłupa, 
  zapalenie stawów) oraz wady wrodzone. Przyczyną mogą być 
  również urazy lub oparzenia związkami chemicznymi.
  Żółte plamki na tęczówce mogą świadczyć o problemach z nerkami, 
brązowe o 
  schorzeniach wątroby.

  

   

-Zmętnienie siatkówki - Zadanie siatkówki polega na odbieraniu impulsów 
świetlnych 
  i przekształcanie ich w impulsy nerwowe. Źródłem schorzeń siatkówki są 
stany 
  zapalne, urazy mechaniczne oraz choroby naczyń krwionośnych 
siatkówki. 
  Zdarzają się również rozdarcia i odklejenia siatkówki.
-Obrzęk siatkówki jest najczęściej skutkiem wstrząśnienia mózgu. 
Występuje wtedy 
  zmętnienie widzenia w postaci jakby mlecznej przesłony, zdolność 
widzenia 
  pozostaje ograniczona przez kilka dni. 

-Przewlekły obrzęk siatkówki towarzyszy rozmaitym chorobom 
wewnętrznym 
  organizmu np. cukrzycy lub nadciśnieniu
-Jeśli siatkówka jest słabo zrośnięta ze swoją podstawą tzw. naczyniówką, 
wówczas 
  może dojść do jej odklejenia. Przyczyną odklejenia mogą być również 
urazy oraz 
  stany zapalne siatkówki.

-Objawem zapalenia siatkówki jest jej zmętnienie, którego przyczyną jest 
  wypływająca ciecz (surowica, krew). Pojawiają się zaburzenia wzroku na 
tle 
  miejscowych stanów zapalnych oraz ogólnych zaburzeń krążenia.
  Na zapalenie siatkówki wskazuje również nastrzykanie naczyń, nacieki 
miejscowe w 
  postaci plam.

Oftalmoskop kieszonkowy przyrząd służący do badania dna oka.
Służy w celu zdiagnozowania różnych zaburzeń ogólnoustrojowych 
(np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, miażdżyca). Oprócz tego 
oftalmoskopia umożliwia rozpoznanie nieprawidłowości w budowie i 
funkcjonowaniu siatkówki, błony naczyniowej i nerwu wzrokowego.

Lampa szczelinowa ręczna (biomikroskop) służy do oceny przedniego 
odcinka oka, czyli badania powieki, worka spojówkowego, rogówki i 
twardówki, komory przedniej, tęczówki, soczewki oraz przedniej części 
ciała szklistego.

Narząd węchu 
Węch pozwala kręgowcom ale i innym organizmom, posiadającym 
receptory węchowe, zidentyfikować pożywienie, partnera czy drapieżnika. 
Dostarcza również przyjemnych doznań zmysłowych (kwiaty, perfumy) a 
także ostrzega przed niebezpieczeństwem (substancje chemiczne, 
jedzenie). Jest to jeden z kanałów komunikacyjnych między nami i naszym 
środowiskiem.
Substancje zapachowe to chemiczne związki lotne przenoszone przez 
powietrze do pola węchowego (nabłonek węchowy), które znajduje się 
jamie nosowej.
Pole węchowe zawiera komórki receptorów czuciowych i składa się rzęsek 
nabłonka węchowego. W nabłonku węchowym znajduje się również inny 
układ czuciowy, a mianowicie receptory "nerwu trójdzielnego". Piąty nerw 
czaszkowy lub nerw trójdzielny (największy nerw czaszkowy, 
odpowiedzialny za czucie twarzy, zębów, skóry głowy oraz nerw ruchowy 
mięśni odpowiedzialnych za żucie), które odpowiadają za napięcie 
dotykowe, odczucie bólu i temperatury w okolicy ust, oczu i nosa. 
Dajemy do powąchania różne przedmioty lub substancje ( np. kamfora, 
duże stężenie metolu daje uczucie zimna a małe stężenie mentolu daje 
uczucie gorąca)
Utrata węchu lub zaburzenie czucia węchu – brak zdolności odróżnienia 
zapachu nawet silnie drażniącegi np. amoniak  

Narząd słuchu w diagnostyce chorób układu nerwowego mają tylko 
znaczenie zaburzenia słuchu, które są wynikiem zmian w części nerwowej 
ucha.
Ucho składa się z trzech części: ucha zewnętrznego, środkowego i 
wewnętrznego.
– Ucho zewnętrzne tworzą małżowina uszna oraz przewód słuchowy 
zewnętrzny. Odbiera fale dźwiękowe, wzmacnia i kieruje na błonę 
bębenkową.
– Ucho środkowe obejmuje błonę bębenkową, jamę bębenkową oraz trąbkę 
słuchową. W jamie bębenkowej znajdują się trzy kosteczki słuchowe: 
młoteczek, kowadełko i strzemiączko, połączone stawami i więzadłami. 
Trąbka słuchowa łączy jamę bębenkową z gardłem, zabezpieczając błonę 
bębenkową przed pęknięciem na skutek zwiększonego ciśnienia powietrza.
– Ucho wewnętrzne składa się z błędnika kostnego, wewnątrz którego 
znajduje się błędnik błoniasty. 
Od ucha wewnętrznego odchodzi nerw statyczno-słuchowy, który składa się 
z drogi słuchowej i czuciowej równowagi. Droga słuchowa prowadzi do kory 
słuchowej w płacie skroniowym mózgu, natomiast droga czuciowa 
równowagi odgałęzia się w rdzeniu przedłużonym, a jego zakończenia 
prowadzą do móżdżku, rdzenia kręgowego i kory mózgowej.
Należy rozpatrywać ten narząd jako narząd słuchu i równowagi, którym jest 
ucho i umożliwia odbiór fal akustycznych oraz określenie położenia ciała w 
przestrzeni.
Odbierane jest natężenie dźwięku i jego wysokość.
Zwiększona reakcja na dźwięk – gra muszli usznych, i reakcja mięśniowa
Zmniejszona reakcja na dźwięk aż do utraty – np. schorzenia rdzenia 
przedłużonego

D. >Badanie statyczne (równowagi)
Przy badaniu sprawności ruchowej zwierząt zwraca się uwagę na:

-Napięcie mięśni i ruch bierne

-Koordynację ruchów i niezborność ruchową

-Pobudliwość na bodźce elektryczne i reakcję zwyrodnieniową

-Porażenia i niedowłady

-Ruchy i położenia przymusowe
Napięcie mięśni i ruch bierne
Badanie przeprowadza się za pomocą omacywania i wykonywania ruchów 
biernych.
Napięcie mięśniowe może być:

•Zmniejszone (hypotonia) – mięśnie są wiotkie, i przy wykonywaniu 
ruchów biernych nie stawiają oporu. Uniesiona kończyna po upuszczeniu 
opada bezwładnie i zwierzę wlecze ją z tyłu.

•Brak napięcia czyli zniesione (atonia) – przy porażeniu nerwu ruchowego 
obwodowego, korzonków, i chorobach móżdżku (przerwanie łączności w 
obwodowym nerwie ruchowym). Występuje bezwład wiotki a następnie 
zanik mięśni.

•Zwiększone (hypertonia) – następstwo przerwania łączności centralnego 
nerwu ruchowego z neuronem obwodowym i szlaków piramidowych 
(część układu nerwowego kontrolująca ruchy dowolne i postawę 
ciała). Mięśnie są napięte, twarde, ruchy bierne są utrudnione (opór mięśni 
na zmianę położenia). 
Występuje bezwład spastyczny. 

O stanie napięci mięśni tułowia i kończyn można wnioskować po sposobie 
poruszania się zwierzęcia.
Koordynację ruchów i niezborność ruchową
Koordynacja ruchów i mięśni i narządów jest wykonywana w odpowiedniej 
kolejności 
 i z odpowiednim nasileniem. Odbywa się przy pomocy sfery ruchowej kory 
mózgowej, ośrodków podkorowych, i móżdżku.

Zaburzenia w koordynacji ruchów nazywamy niezbornością ruchową 
(ataxia).
Ataksja może być skutkiem:
uszkodzenia głównego narządu koordynacji ruchowej − móżdżku,
uszkodzenia połączeń móżdżku z rdzeniem, ośrodkami podkorowymi i 
korowymi mózgowia (konary móżdżku), uszkodzenia płatów czołowych,
uszkodzenia sznurów tylnych rdzenia kręgowego, przenoszących wrażenia 
czucia głębokiego i wibracji.
Może być:
-Niezborność statyczna – zaburzenie równowagi ciała w spoczynku (np. 
chwianie głowy, zadu, szeroko rozstawione nogi)
-Niezborność dynamiczna – występuje w ruchu (np. chwianie się całego 
tułowia, nieprawidłowe ustawienie kończyn). Główną przyczyną są 
zaburzenia czucia głębokiego

Ataksja (niezborność ruchowa) może być spowodowana przez np. infekcje 
wirusowe  zapalenie mózgu, nabyte zmiany ogniskowe w obrębie 
centralnego układu nerwowego i rdzenia kręgowego (np. ropień, udar, guz 
mózgu), choroby zwyrodnieniowe (choroba Creutzfeldta-
Jakoba (CJD), substancje toksyczne, jak np. alkohol.

Pobudliwość na bodźce elektryczne i reakcję zwyrodnieniową
Badanie pobudliwości na bodźce elektryczne umożliwia ocenę zdolności 
przewodnictwa nerwów obwodowych oraz zdolności kurczenia się mięśni.

Porażenia i niedowłady
Jest to stan charakteryzujący się całkowitą niemożnością wykonywania 
ruchu, na skutek braku dopływu bodźców nerwowych do mięśni.
Wyróżnia się porażenia:
- Pochodzenia obwodowego – porażenia wiotkie - spowodowane 
uszkodzeniem nerwów obwodowym. Efektem jest obniżenie napięcia 
mięśniowego, zanik mięśni, drżenie pęczkowe mięśni, zniesienie odruchów 
w objętej paraliżem kończynie. (uszkodzenie rdzenia kręgowego – 
zaburzenie ruchu – porażona kończyna jest wleczona oraz jest zaburzone 
sfery czuciowej). Sam nerw może wykazywać bolesność.

-Pochodzenia ośrodkowego – porażenia spastyczne -spowodowane 
uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego (mózgu lub rdzenia 
kręgowego). 
Efektem paraliżu spastycznego jest: wzmożone napięcie mięśniowe, brak 
zaniku mięśni, zniesienie odruchów powierzchniowych (skórnych), nasilają 
się odruchy ścięgnowe.
Przykład np. wścieklizna, choroba cieszyńska świń

Skurcze – są to trwałe lub przemijające mimowolne kurczenie się mięśni.
W zależności od charakteru skurczów, wyróżnia się: 
-skurcze kloniczne – (są krótkotrwałe) występuje szereg szybko 
następujących po sobie skurczów mięśniowych oddzielonych krótkimi 
okresami zwiotczenia (np. zatrucie solą, przy silnych urazach).
Skurcze kloniczne obejmujące całe ciało nazywamy konwulsjami (np. 
padaczka).
Skurcze kloniczne przybierające charakter regularny z rytmicznym 
skurczem określonych grup mięśni nazywamy skurczem rytmicznym
Tik – jest skurczem klonicznym polegającym na rytmicznym kurczeniu się 
tego samego mięśnia.

-Skurcze toniczne – są długotrwałe, obejmują określone grupy mięśni
  (np. sztywność karku –skurcz mięśni szyi i głowa uniesiona jest do góry i 
ku tyłowi),
Skurcz tężcowy (toniczny)- wzmożony stan napięcia mięśni np. występuje 
przy tężcu     (długotrwający) objawem może być szczękościsk.  
 

 

Odruchy i ich zaburzenia
Dzielimy na :
-Powierzchowne (skórne i błon śluzowych)
-Głębokie (ścięgien, mięśni, okostnej)
Odruchy powierzchowne skórne:

-Odruch kłębowy – jest odruchem stałym - dotknięcie skóry okolicy kłębu –
skurcz 
  mięśni kłębu 
-Odruch brzuszny – przeciągniecie np. młoteczkiem po skórze brzucha – 
skurcz 
  mięśni brzucha 
-Odruch ogonowy - jest odruchem stałym – podrażnienie ogona od strony 
  przyśrodkowej – przywarcie ogona do między-krocza
-Odruch odbytowy – podrażnienie skóry odbytu – skurcze zwieracza 
odbytu
-Odruch nosidłowy = jądrowy – tylko u ogierów – podrażnienie skóry po 
  przyśrodkowej stronie uda – lekkie uniesienie jąder ku górze
-Odruch mosznowy (inne gatunki osobniki męskie) - podrażnienie skóry 
moszny – 
  zmarszczenie skóry
-Odruch między-krocza – jest odruchem stałym - podrażnienie skóry tej 
okolicy – 
  przywarcie ogona i skurcz zwieraczy odbytu oraz lekki skurcz mięśni 
pośladkowych
-Odruch drapania – u psów – podrażnienie skóry okolicy krzyżowej – 
rytmiczne 
  prostowanie i kurczenie kończyny tylnej 
-Odruch opuszkowo-jamisty – dotknięcie ujścia zewnętrznego cewki 
moczowej 
  u psa – ruch miednicy i ustawienie jak przy kryciu.

-Odruch sutkowy (wymieniowy) – u krów dotknięcie skóry tylnej części 
gruczołu 
  mlekowego – krowa zgina kończyny w stawach kolanowych, obniża 
miednicę i  
  wygina kręgosłup.
Odruchy powierzchowne błon śluzowych 
-Odruch kaszlu – występuje przy ucisku na przednie pierścienie tchawicy 
szczególnie 
  u koni
-Odruch kichania – podrażnienie błony śluzowej nosa. Sprawdzamy 
czynność 
  drugiej gałęzi n. trójdzielnego (porażenie – brak kichania, zapalenie błony 
śluzowej 
  nosa – wzmożone kichanie)
-Odruch rogówkowy – dotknięcie rogówki a następnie spojówki np. 
pasemkiem gazy –  
  szybkie zamknięcie powiek. Nie zamykanie powiek – porażenie nerwu 
twarzowego 
  lub ocznego. Zamykanie powiek zanika również w śpiączce cukrzycowej 
lub 
  mocznicowej. 

Odruchy głębokie (ścięgien, mięśni, okostnej)
-Odruch kolanowy = rzepkowy – lekkie uderzenie młoteczkiem w ścięgno 
rzepkowe – 
  energiczne wyprostowanie kończyny w stawie kolanowym (ośrodki 
nerwowe 
  znajdują się w odcinku lędźwiowym rdzenia kręgowego)
-Odruch skokowy = ścięgna Achillesa - uderzenie młoteczkiem w ścięgno 
Achillesa – 
  słabe wyprostowanie w stawie skokowym a zgięcie w stawach niżej 
położonych.

Wzmożone odruchy ścięgnowe mogą wystąpić przy:
-porażeniach ośrodkowych
-zapaleniach mózgu i opon mózgowych
-wodogłowiu
-kołowaciźnie
-zniesienie hamowania korowego
-tężcu
Zahamowanie odruchów ścięgnowych może wystąpić przy utracie 
zdolności kurczenia się mięśni:
-uszkodzenie pnia mózgu
-zwyrodnienia
-mięśniochwat porażenny
-ciężkie stany ogólne

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
Płyn mózgowo-rdzeniowy (PMR) jest cieczą wypełniającą komory mózgu 
oraz przestrzeń podpajęczynówkową wokół mózgu i rdzenia kręgowego. 
PMR jest przesączem osocza, dlatego zmiana składu osocza krwi 
bezpośrednio wpływa na jego skład.
Badanie jest jednym z elementów badania neurologicznego.
Badanie polega na pobraniu płynu mózgowo-rdzeniowego przez wkłucie 
igły punkcyjnej do kanału kręgowego (przestrzeni podpajęczynówkowej). 
Pobrany płyn mózgowo-rdzeniowy poddawany jest ocenie pod względem 
właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych. Zmiany w składzie 
płynu mózgowo-rdzeniowego pozwalają rozpoznać niektóre schorzenia 
ośrodkowego układu nerwowego i korzeni rdzeniowych.
Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego jest podstawowym badaniem dla 
rozpoznawania zapaleń OUN, bądź uzupełniającym przy podejrzeniu 
krwawień podpajęczynówkowych, chorób OUN przebiegających z 
rozpadem mieliny lub rozsiewem komórek nowotworowych.
Najczęściej płyn mózgowo-rdzeniowy pobierany jest z nakłucia 
lędźwiowego.
Może być też pobrany z nakłucia podpotylicznego, które jest trudniejsze. 
W warunkach prawidłowych płyn jest klarowny, zawiera niewielką ilość 
białka. 

W stanach patologicznych może dojść do zmiany jego barwy:

•żółte zabarwienie to tzw. ksantochromia, najczęściej jest to spowodowane 
 obecnością bilirubiny, co świadczy o wylewie krwi do przestrzeni  
 podpajęczynówkowej (w okresie nie dłuższym niż około 2 tygodnie) przed 
badaniem  
 lub znacznej hiperbilirubinemii;

•mleczno-żółte - jest to z reguły płyn ropny;

•czerwone - wskazuje na obecność krwi;

•zmętnienie różnego stopnia jest spowodowane obecnością dużej liczby 
komórek, 
 bakterii lub zwiększonego stężenia białka.

Badając płyn mózgowo-rdzeniowy sprawdzamy również jego ciśnienie.
Spadek ciśnienia PMR np. wstrząs, znaczne odwodnienie
Wzrost ciśnienia PMR np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
zrosty opon mózgowo-rdzeniowych, ciężkie urazy mózgu, guzy mózgu.