OSTRE ZATRUCIA

lek. med. Wojciech 

Kornacki

 

 

• Zatrucia mogą być następstwem 

przyjęcia, wdychania, podania 
dożylnego, naskórnego, 
dospojówkowego środków 
toksycznych lub narażenia na 
szkodliwy wpływ środowiska

• Niewypadkowe zatrucia lekami mogą 

być wynikiem przedawkowania, 
przyjęcia leków w celu odprężenia 
lub prób samobujczych

 

 

• Wywiad:

– Rodzaj trucizny lub leku

– Czas narażenia lub czas, który upłyną od 

spożycia

– Ilość spożytego środka

– Czy były dostępne inne środki

 

 

• Badanie przedmiotowe

– Oddech i zapach z ust

– Akcja serca, ciśnienie tętnicze, saturacja

– Stan świadomości, szerokość i reaktywność 

źrenic

– Gotowość do wystąpienia drgawek

– Ciepłota ciała i wygląd skóry

 

 

•

DZIAŁANIE TOKSYN NA PODSTAWOWE FUNKCJE 
ŻYCIOWE

1. BRADYKARDIA

P propranolol (leki β-adrenolityczne)
A antycholnestrase grugs – pochodne antycholinestrazy
C clonidyna, calcium channel blocers (klonidyna, blokery 

kanału wapniowego)

E etanol/alkohole
D digoksyna, darvon (opiaty)

2. TACHYKARDIA

F free base – wolne zasady (kokaina)
A antycholinergiczne, antyhistaminowe, amfetamina
S sympatykomimetyki
T teofilina

 

 

3. HIPOTERMIA

C carbon monoxid – tlenek węgla
O opiaty
O oral hypoglycemics – doustne leki p. cukrzycowe
L liquor – upojenie alkoholowe
S sedativ hypnotics – leki uspokajające nasenne

4. HIPERTERMIA

N neuroleptic malignant syndrom – złośliwy zespół 

poneuroleptyczny

A antyhistamines – leki przeciwhistaminowe
S salicylany, leki sympatykomimetyczne
A antycholinergiczne, antydepresyjne

 

 

5. HIPOTONIA

C clonidine - klonidyna
R rezerpina (leki hipotensyjne)
A antydepresyjne
S sedativ hypnotics – leki uspokajające nasenne
H heroina (opiaty)

6. NADCIŚNIENIE

C cocaine – kokaina
T teofilina
S sympatykomimetyki
C caffeine - kofeina
A amfetamina, leki przeciwcholinergiczne
N nikotyna

 

 

•

OBJAWY PRZEDMIOTOWE W ZATRUCIACH

1. WASKIE ŹRENICE (MIOSIS)

C leki cholinergiczne, klonidyna
O opiaty, związki fosfoorganiczne
P pilokarpina, fenotiazyny, krwawienie do mostu
S sedativ hypnotics - leki uspokajające nasenne

2. SZEROKIE ŹRENICE (MYDRIASIS)

A antyhistaminowe 
A antydepresyjne
A atropina, leki przeciwcholinergiczne
S sympatykomimetyki (kokaina, amfetamina)

 

 

3. DRGAWKI

O organophosphates – związki fosfoorganiczne
T trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
I izoniazyd, insulina
S sympatykomimetyki
C camphor, cocaine – kamfora, kokaina
A amfetamina
M metyloksantyny
P PCP (fencyklidyna)
B beta – blokery (β-adrenolityczne)
E ethanol withdrowal – nagłe odstawienie etanolu
L lit
L lead - ołów

 

 

4. SPOCONA SKÓRA

S sympatykomimetyki
O organophosphates – związki fosfoorganiczne
A ASA (kwas acetylosalicylowy), inne salicylany
P PCP (fencyklidyna)

5. CZERWONA SKÓRA

Tlenek węgla, kwas borny

6. NIEBIESKA SKÓRA

Sinica, methemoglobinemia

 

 

7. ZAPACH WYDYCHANEGO POWIETRZA

Gorzkie migdały – cyjanki
Owocowy – DKA (cukrzycowa kwasica ketonowa), 

izopropranol

Zgniłe jaja – dwutlenek siarki, siarkowodór
Gruszki – wodzian chloru
Czosnek – związki fosfoorganiczne, arszenik
Naftalina - kamfora

 

 

• DIANOSTYKA

– Morfologia krwi, jonogram, mocznik, kreatynina, 

glukoza, gazometria z krwi tętniczej

– Jeśli znamy konkretny lek lub środek toksyczny lub 

jeśli bardzo prawdopodobne jest jego użycie to 
należy oznaczyć stężenie środka we krwi lub 
surowicy

– Przesiewowe badania toksykologiczne krwi i 

moczu 

– Badania radiologiczne

 

 

• POSTĘPOWANIE

– Stabilizacja podstawowych funkcji życiowcyh

– Dekontaminacja żołądka

– Podanie odtrutki 

– Hemodializa/hemoperfuzja

 

 

DAWKOWANIE ŚRODKÓW STOSOWANYCH DO DEKONTAMINACJI 

ŻOŁĄDKA

• Syrop z wymiotnicy lekarskiej: dzieci 6-12 mies. ż.: 5-10ml z 

15ml przejrzystego płynu; dzieci od 12 mies. ż. do 12 
r.ż.:15ml syropu z wymiotnicy z 250ml przejrzystego płynu; 
pacjenci od 12r.ż.: 30ml syropu  z wymiotnicy z 500ml wody.

• Aktywowany węgiel drzewny: dawka 1-2 g/kg m.c. 

przygotowana w postaci zawiesiny w wodzie lub sorbitolu 
tak, aby stężenie wynosiło 25%. W dawkach powtarzanych: 
1g/kg m.c. co 2-4 godz. bez sorbitolu lub środków 
przeczyszczających.

• Środki przeczyszczające: sorbitol (roztwór 35%): 4 ml/kg 

m.c. roztworu handlowego w rozcieńczeniu 1:1. Siarczan 
magnezu (roztwór 10%): 1-2 ml/kg m.c.

 

 

ODTRUTKI

TRUCIZNA

ODTRUTKA

β- adrenolityki

glukagon

Benzodiazepiny

flumazenil

Blokery kanału wapniowego

wapń

Cyjanki

azotan amylu, azotyn sodu, tiosiarczan sodu

Glikol etylenowy/metanol

etanol

Methemoglobinemia

błękit metylenowy

Naparstnica

fragmenty Fab

Ołów

wersenian wapniowo-dwusodowy (CaNa2-
EDTA chelaton), BAL, kwas 
dimerkaptobursztynowy (DMSA)

Opiaty

nalokson

Paracetamol (acetaminofen)

N-acetylocysteina

Rtęć/arszenik

dimerkaprol (BAL), D-penicylamina

Tlenek węgla

tlen

Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne

wodorowęglan sodu

Związki fosforoorganiczne

atropina, chlorek pralidoksymu (PAM)

Żelazo

deferoksamina