1

Finanse publiczne – podstawowe

informacje

2

Prawo finansowe

Przez prawo finansowe jest jedną z gałęzi ukształtowanego w Polsce systemu prawa.
Prawo finansowe składa się z norm regulujących gospodarkę pieniężną państwa.

Reguluje proces gromadzenia dochodów i wykonywania wydatków regulujących przez państwo i opłat

obywateli, reguluje działalność organów finansowych, system bankowy, zasady kredytowania.

Podmioty prawa finansowego:
1. Skarb Państwa - osoba prawna reprezentująca państwo w

stosun. prawnych,
2. Jednostki organizacyjne prawno-finansowe,
3. osoby fizyczne.

Źródła prawa finansowego:

1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej,
2. Ustawy - (np. ust o finansach publicznych o sam gminnym ),
3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe ( na podstawie art. 88
K. ),
4. Rozporządzenia - przepisy wykonawcze wydawane w celu
wykonania ustaw,
5. Akty prawa miejscowego

3

Finanse publiczne



Finanse publiczne są domeną zarówno działalności państwa, jak i
samorządu terytorialnego czyli organów publicznych. Udział tych organów
w działalności finansowej jest konieczny z racji, że mechanizmy rynkowe
zawodzą pod względem makroekonomicznym.



(Dz. U. z dnia 19 grudnia 1998 r.)



Art. 6. Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem
środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:



1) pobieranie i gromadzenie dochodów,



2) wydatkowanie środków publicznych,



3) finansowanie deficytu,



4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne,



5) zarządzanie środkami publicznymi,



6) zarządzanie długiem publicznym.

4

Finansowe środki publiczne

Do środków publicznych zaliczamy:



Dochody publiczne



Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, nie podlegające

zwrotowi



Przychody jednostek organizacyjnych i osób prawnych

zaliczanych do sektora finansów publicznych, pochodzące z

działalności i innych źródeł



Przychody budżetu Państwa i budżetów jednostek samorządu

gminnego (za sprzedaży papierów wartościowych oraz z

innych operacji finansowych z prywatyzacji majątki Skarbu

Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego; za

spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych; z

otrzymanych pożyczek i kredytów;

5

Funkcje finansów publicznych



Oddziaływanie finansów publicznych na obu rynkach-gospodarczym
i politycznym - jest wielorakie i najwłaściwiej je wyjaśnić na tle
funkcji spełnianych przez finanse publiczne, należą do nich:



Funkcja alokacyjna- Alokacja polega rozdziale czynników
produkcji między różne cele.



Funkcja redystrybucyjna- Polega na podziale dochodu i majątku.
Ma ona charakter finansowy, gospodarczy, socjalny i polityczny.
Właściwy podział dochodu i majątku nabrał szczególnego znaczenia
w wyniku pojawienia się skutków społecznych działalności państwa.



Funkcja stabilizacyjna- Finanse publiczne spełniają funkcję
stabilizacyjną, która polega na pełnym wykorzystaniu czynników
produkcji.

6

Dochody publiczne:

Rodzaje dochodów publicznych:

*daniny publiczne (są klasycznym ciężarem nakładanym na

gospodarstwa

domowe i przedsiębiorstwa)
*dochody publiczne z majątku i praw majątkowych( są rezultatem
zaangażowania majątku w procesy gospodarcze)
*pozostałe dochody -różnego rodzaju opłaty -składki na

ubezpieczenie

społeczne -składki na ubezpieczenie zdrowotne -składki na różne

fundusze

publiczne

7

Wydatki publiczne – cele i

rodzaje:

WYDATKI PUBLICZNE SŁUŻĄ REALIZACJI:
*klasycznych funkcje publicznych państwa
*socjalnych funkcji władz publicznych
*ekonomicznych funkcji państwa

Podział wydatków:
*wydatki realne albo rzeczywiste
*wydatki transferowe
a) transfery wewnętrzne
b) transfery zewnętrzne

8

Nadzór nad finansami publicznymi

(NIK i RIO)

W zakresie spraw finansowych nadzór nad działalnością państwa

sprawuje NIK, natomiast nad działalnością samorządów terytorialnych

sprawują

Regionalne Izby Obrachunkowe

Regionalne Izby Obrachunkowe

Głównymi zadaniami Regionalnych Izb Obrachunkowych są kontrole,
a w szczególności:



kontrola zamówień publicznych i gospodarki finansowej gmin,

powiatów, sejmików samorządowych



kontrola nadzoru nad działalnością komunalną



działalność informacyjna i szkoleniowa



badanie uchwał budżetowych

Celem kontroli przeprowadzanych przez RIO jest stwierdzenie czy

finanse
publiczne i wydatki samorządów są prowadzone w sposób zgodny z

prawem.

9

Organy orzekające o naruszeniu

dyscypliny finansów publicznych

Organy które to orzekają o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych

Organy które to orzekają o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych

podzielone są na organy I i II instancji:

podzielone są na organy I i II instancji:

Organy I instancji:

-

Resortowe Komisje Orzekające, w sprawach dot. budżetu administracji

rządowej,

-

Komisje Orzekające przy Wojewodach, dot. realizacji budżetu

wojewody,

-

Komisje Orzekające przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej, dot.

realizacji budżetu samorządu terytorialnego.

W skład komisji wchodzą przewodniczący, zastępcy i członkowie.

Główna Komisja Orzekająca przy Ministrze Finansów jest organem II

instancji.

Prezes Rady Ministrów na wniosek Ministra Finansów powołuje

przewodniczącego i zastępcę Głównej Komisji Orzekającej. Kadencja w

komisji

trwa cztery lata.

1
0

Odpowiedzialność za naruszenie

dyscypliny finansów publicznych

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

dotyczy

głównie osób pracujących w jednostkach sektora finansów

publicznych

i kierowników oraz pracowników.

W przypadku naruszenia

dyscypliny finansów publicznych

dyscypliny finansów publicznych

kierownik jednostki

lub organ kontroli zawiadamia rzecznika dyscypliny finansów

publicznych

o naruszeniu tej dyscypliny.

Po otrzymaniu zawiadomienia rzecznik sporządza wniosek i kieruje go

do

Komisji orzekającej. 30 dni to czas na wszczęcie postępowania,

z wyznaczeniem terminu rozprawy i składu orzekającego.

Od orzeczenia komisji orzekającej przysługuje odwołanie lub

zażalenie.

1
1

Zadłużenia sektora finansów

publicznych

Państwowy dług publiczny:
Przez państwowy dług publiczny rozumie się nominalne zadłużenie

podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po wyeliminowaniu
przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego
sektora.

Dług skarbu Państwa:
Przez dług skarbu Państwa rozumie się Państwowe zadłużenie Skarbu

Państwa.

Główną przyczyną powstawania długu publicznego jest
kumulowanie się występujących w kolejnych latach
deficytów budżetowych, na sfinansowanie których
wymienione instytucje emitują papiery wartościowe (np.
obligacje, bony, weksle) lub zaciągają kredyty i pożyczki.

1
2

Budżet państwa i zasady

budżetowe

Budżet państwa jest to roczny plan dochodów i wydatków oraz

przychodów organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa,

sądów i trybunałów, administracji rządowej.

ZASADY BUDŻETOWE (to postulaty nauki pod adresem ustawodawstwa i

praktyki dotyczące prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki

budżetowej, w celu optymalnej realizacji jej zadań).



Zasada zgodności budżetu jako planu finansowego z planami

rzeczowymi,



Zasada zupełności (powszechności) budżetu zwana też zasadą

budżetowania brutto,



Zasada jedności,



Zasada roczności (budżet uchwalany jest na rok kalendarzowy),



Zasada równowagi budżetowej,



Zasada jawności,



Zasada przejrzystości.

1
3

Etapy procedury budżetowej

budżetu państwa

Opracowanie projektu budżetu państwa
zasada wyłącznej kompetencji RM



Zasada ustawowej regulacji trybu opracowania projektu budżetu państwa (rola MF, znaczenie założeń

makroekonomicznych, zakres planów finansowych włączanych do projektu budżetu państwa bez

negocjacji, treść uzasadnienia do projektu ustawy budżetowej)

Uchwalenie budżetu państwa



szczególny charakter procedur



założenia polityki pieniężnej

Wykonywanie budżetu państwa



układ wykonawczy – plan dochodów i wydatków danej części budżetowej, opracowany przez

dysponenta części



harmonogram realizacji budżetu państwa



- prognoza dochodów budżetu państwa w poszczególnych

miesiącach



- wielkość wydatków planowanych do sfinansowania

w poszczególnych miesiącach

1
4

Zasady wykonywania budżetu

państwa

Prawo budżetowe formułuje sposób wykonywania budżetu państwa.

Prawo budżetowe formułuje sposób wykonywania budżetu państwa.

Wykonanie budżetu należy do:
-organów wykonawczych państwa
-samorządu terytorialnego.
Organy te są upoważnione, ale nie zobowiązane do wykonania budżetu.

Organy te powinny kierować się następującymi zasadami :
-gospodarnością
-oszczędnością
-nie powinny przekraczać kwoty wydatków przeznaczony na określony cel
lub zmieniać ich przeznaczenie w ciągu roku.
-w budżecie powinny być przewidziane rezerwy finansowe dla utrzymania
płynności finansowej.

1
5

Dziękuję za uwagę