Teorie finansów
publicznych

Na podstawie
„Finanse Publiczne, teoria i
praktyka” S. Owsiaka

Znaczenie teorii finansów
publicznych

Teorie finansów publicznych są podstawą

polityki państwa w zakresie nakładania

ciężarów podatkowych oraz w zakresie

wydatkowania publicznego

Znaczenie teorii finansów
publicznych

Na kształtowanie się teorii finansów

publicznych wpływają mechanizmy

społeczne, etyczne, filozoficzne czy

religijne.

Okres przedkapitalistyczny -
starożytność

•

Początkiem kształtowania się instytucji
państwa oraz finansów publicznych była
starożytność.

•

Państwo posiadało wiele dochodów z
własności

•

Szeroki zakres danin na rzecz państwa

•

Główne wydatki : prowadzenie wojen oraz
utrzymanie armii

Okres przedkapitalistyczny -
średniowiecze

•

Daniny pobierane przez władców
oceniane z punktu widzenia moralnego

•

Ciężary powinne być nakładane
odpowiednio do osiąganych korzyści
(koncepcja słusznej ceny św. Tomasza z
Akwinu)

Okres przedkapitalistyczny –
Kameralizm cz. I

•

Przypisywali dużą rolę gospodarce
państwowej

•

Protekcjonizm,

•

Interwencjonizm (przez podatki)

•

Działalność państwa kształtuje dobrobyt
społeczeństwa

•

„podatki pobiera się nie tam, gdzie
można, lecz tam, gdzie trzeba”

Okres przedkapitalistyczny –
Kameralizm cz. II

•

Po raz pierwszy postawili granicę
wydatków publicznych – jest nią
pozytywny lub negatywny wpływ na
gospodarkę

•

Metody budowania budżetu – planowanie
budżetu planujemy od przewidywanych
wydatków, do których dostosujemy
dochody oraz formuła rocznego budżetu

Kameraliści

•

Johann Heinrich Gottlob von Justi

•

Johann Friedrich von Pfeiffer

•

Jan Ferdynand Nax

o

Podatek gruntowy

o

Podatek od osób (pogłówne)

o

Podatek od rzeczy (akcyza i czopowe)

Okres przedkapitalistyczny -
Merkantylizm

•

Preferowali gospodarkę krajową

•

Ochrona gospodarki systemem podatków i
ceł

•

Jeana Baptiste Colbert (kolbertyzm)

Okres przedkapitalistyczny -
Fizjokratyzm

•

Jedynym źródłem czystego dochodu jest
ziemia

•

Koncepcja podatku jedynego –
pobieranego wyłącznie od właścicieli
ziemskich

•

W gospodarce panuje naturalny porządek
– wolna konkurencja, otwarte granice

•

Francois Quesnay

Finanse publiczne w okresie
powstawania kapitalizmu

•

Głównym pojęciem związanym z okresem

powstania kapitalizmu jest pierwotna

akumulacja kapitału.
Jest to proces gromadzenia funduszy m.in.

przez firmy prywatne
Akumulacja pierwotna kapitału była często

przeprowadzona drogą przymusu –

wywłaszczenia, grabież a także poprzez

m.in. dokonywanie zamówień

inwestycyjnych przez państwo w firmach

prywatnych

Liberalna myśl finansowa

Prekursorem liberalizmu gospodarczego

był Adam Smith (1723-1790)

Liberalna myśl finansowa

•

Wolność gospodarcza

•

Wolna konkurencja

•

Silny indywidualizm gospodarczy (homo
oeconomicus)

•

Własność prywatna

•

Państwo i jego rola ograniczona do
minimum (tworzenie warunków do
swobodnego działania mechanizmów
rynkowych)

Liberalna myśl finansowa
wg A. Smitha

•

Państwo ograniczone do klasycznych
funkcji publicznych (edukacja, wymiar
sprawiedliwości – opłaty)

•

Podatki złem koniecznym

•

Działalność państwa ograniczona do
obrony zewnętrznej, ochrona własności i
wymiar sprawiedliwości, organizacja
robót publicznych

Liberalna myśl finansowa

Leseferyzm – idea wolności w gospodarce

(Jean Baptiste Say, David Ricardo)

Liberalna myśl finansowa –
trzy kardynalne zasady

•

Polityka podatkowa powinna być
neutralna

•

Ciężary podatkowe nie utrudniające
aktywności gospodarczej oraz
gromadzenia oszczędności

•

System podatkowy to również podatki
pośrednie

Dziękuję za uwagę