TĘŻEC (Tetanus)

TĘŻEC (Tetanus)



Tężec

jest

to

zaburzenie

Tężec

jest

to

zaburzenie

neurologiczne

cechujące

się

neurologiczne

cechujące

się

zwiększonym napięciem mięśniowym

zwiększonym napięciem mięśniowym

oraz występowaniem skurczów

oraz występowaniem skurczów

wywołanych

działaniem

silnej

wywołanych

działaniem

silnej

toksyny białkowej wytwarzanej przez

toksyny białkowej wytwarzanej przez

laseczkę tężca

laseczkę tężca

.

.

.

.

Clostridium tetani

Clostridium tetani

G(+) beztlenowa laseczka

G(+) beztlenowa laseczka

Etiolog

Etiolog

ia

ia



Clostridium tetani

Clostridium tetani

(występuje w

(występuje w

glebie,odchodach zwierzęcych). Zarodniki

glebie,odchodach zwierzęcych). Zarodniki

mogą przetrwać nawet wiele lat

mogą przetrwać nawet wiele lat



E

E

gzotoksyna:

gzotoksyna:

Tetanolysin → hemol

Tetanolysin → hemol

iza?

iza?

Tetanospasmin → neuroto

Tetanospasmin → neuroto

ksyna

ksyna

↓

↓

skurcz mięśni

skurcz mięśni

Patogene

Patogene

za

za



Cl. tetani

Cl. tetani

(

(

rana)

rana)

1.

1.

Rany głębokie (penetrujące)

Rany głębokie (penetrujące)

2.

2.

Rany kłute

Rany kłute

3.

3.

Rany miażdżone, szarpane

Rany miażdżone, szarpane

4. Rozdarcia powłok lub rozległe otarcia

4. Rozdarcia powłok lub rozległe otarcia

5. Oparzenia

5. Oparzenia

6. Drobne skaleczenia

6. Drobne skaleczenia

7. Noworodki

7. Noworodki

→

→

pępowina

pępowina



Tetanospasmin

Tetanospasmin

a

a

↓

↓

Obwodowe zakończenia neuronów

Obwodowe zakończenia neuronów

↓

↓

Pień mózgu i rdzeń kręgowy

Pień mózgu i rdzeń kręgowy

↓

↓

blokada uwalniania neurotransmiterów

blokada uwalniania neurotransmiterów

↓

↓

Blokowanie fizjologicznych procesów

Blokowanie fizjologicznych procesów

hamowania

hamowania

→

→

skurcz mięśni

skurcz mięśni

Obraz kliniczny

Obraz kliniczny



Okres wylęgania

Okres wylęgania

:

:

8 dni (

8 dni (

± 2-21

± 2-21

)

)

.

.



Im krótszy okres wylęgania tym

Im krótszy okres wylęgania tym

gorsze rokowanie

gorsze rokowanie



Trzy formy kliniczne

Trzy formy kliniczne

:

:

T.miejscowy

T.miejscowy

(b.rzadko

(b.rzadko

),

),

T.noworodków(często w

T.noworodków(często w

nastepstwie zakazenia kikuta

nastepstwie zakazenia kikuta

pepowiny

pepowiny

),

),

T.uogólniony

T.uogólniony

(

(

najczęściej

najczęściej

)

)



Prężenia występują zwykle

Prężenia występują zwykle

3-4

3-4

tyg

tyg

;

;

całkowite wyleczenie trwa zwykle

całkowite wyleczenie trwa zwykle

miesiace

miesiace

Obraz kliniczny c.d.

Obraz kliniczny c.d.



Zstępujące wzmożone napięcie mięśni

Zstępujące wzmożone napięcie mięśni



Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

:

:

√

√

Szczękościsk

Szczękościsk

/ trismus

/ trismus

√

√

Sztywność karku

Sztywność karku

/ Opisthotonus

/ Opisthotonus

√

√

„

„

Usmiech szyderczy”/

Usmiech szyderczy”/

Risus

Risus

sardonicus

sardonicus



Skurcz mięśni wywoływany

Skurcz mięśni wywoływany

spontanicznie

spontanicznie

trismus

trismus

Opisthotonus

Opisthotonus

Courtesy: Google image on tetanus

Risus Sardonicus

Risus Sardonicus

Adult with

Adult with

tetanus

tetanus

Photo Courtesy of U.S. Centers for

Disease Control and Prevention

Baby has neonatal

Baby has neonatal

tetanus with complete

tetanus with complete

rigidity

rigidity

Rozpoznanie

Rozpoznanie



Wywiad

Wywiad

:

:

wcześniejsze zranienie

wcześniejsze zranienie



Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

:

:

√

√

Skurcz mięśni

Skurcz mięśni

√

√

Szczękościsk

Szczękościsk

√

√

Risus sardonicus

Risus sardonicus

√

√

Sztywność karku

Sztywność karku

√

√

Opisthotonus

Opisthotonus

Di

Di

agnostyka różnicowa

agnostyka różnicowa



Szczękościsk

Szczękościsk

: R

: R

opień okołomigdałkowy

opień okołomigdałkowy

Ropień zębodołowy

Ropień zębodołowy

Lymphadenopat

Lymphadenopat

ia

ia



Sztywność karku

Sztywność karku

:

:

Meningitis →-

Meningitis →-

gorączka

gorączka

-

-

zaburzenia świadomości

zaburzenia świadomości

-

-

nieprawidłowy PMR

nieprawidłowy PMR



Wścieklizna

Wścieklizna

→

→

skurcz gardła i krtani

skurcz gardła i krtani

,

,

Trismus (-)

Trismus (-)

Powikłania

Powikłania



Opisthotonus

Opisthotonus

→

→

złamania

złamania



Skurcz krtani

Skurcz krtani

&

&

gardła

gardła

↓

↓

Niewydolność oddechowa

Niewydolność oddechowa

↓

↓

bezdech

bezdech

┼

┼

Leczenie (1)

Leczenie (1)

A.

A.

Eliminacja źródła toksyny (oczyszczenie

Eliminacja źródła toksyny (oczyszczenie

rany)

rany)

:

:

B.

B.

Neutralizacja krążącej toksyny

Neutralizacja krążącej toksyny

1.

1.

surowica p/tężcowa

surowica p/tężcowa

:

:

ludzka (TIG)

ludzka (TIG)

3000

3000

-6000

-6000

U

U

dom

dom

.

.

końska 100 000 U

końska 100 000 U

2.

2.

anatoksyna (szczepionka)

anatoksyna (szczepionka)

1 amp co 3 dni (3 dawki)

1 amp co 3 dni (3 dawki)

Leczenie (2)

Leczenie (2)

C.

C.

Antybiotyki (eliminacja komórek wegetatywnych)

Antybiotyki (eliminacja komórek wegetatywnych)

Penicillin

Penicillin

a

a

: 10- 12 mU

: 10- 12 mU

–przez

–przez

10 d

10 d

ni

ni

.

.

Uczulenie na penicylinę

Uczulenie na penicylinę

→

→

-

-

Clindamycin

Clindamycin

a

a

- Erythromycin

- Erythromycin

a

a

- Metronidazol

- Metronidazol

Metronidazol

Metronidazol

:

:

Zakażenia beztlenowcami

Zakażenia beztlenowcami

→I.V

→I.V

D

D

awki dla dorosłych

awki dla dorosłych

: 7,5 mg/kg

: 7,5 mg/kg

co

co

6

6

h

h

max. 4 g 24 h

max. 4 g 24 h

przez

przez

7 - 10 d

7 - 10 d

ni

ni

Leczenie (3)

Leczenie (3)

D.

D.

Zapobieganie skurczów mięśni

Zapobieganie skurczów mięśni

Diazepam – dawki indywidualne

Diazepam – dawki indywidualne

(nawet do 250 mg/d)

(nawet do 250 mg/d)

Midazolam – ciągły wlew

Midazolam – ciągły wlew

E.

E.

Wentylacja mechaniczna oraz

Wentylacja mechaniczna oraz

farmakologiczne zwiotczenie mięśni

farmakologiczne zwiotczenie mięśni

Leki p/drgawkowe

Leki p/drgawkowe

Tabel 1. D

Tabel 1. D

awki i działania niepożadane leków

awki i działania niepożadane leków

p/drgawkowych w tężcu

p/drgawkowych w tężcu

Drugs

Drugs

Dawki

Dawki

AE

AE

Diazepam

Diazepam

0,5-1,0 mg/kg

0,5-1,0 mg/kg

q 4 h IM

q 4 h IM

Stupor, coma

Stupor, coma

Meprobamat

Meprobamat

300-400 mg

300-400 mg

q 4 h IM

q 4 h IM

-

-

Chlorpromazin

Chlorpromazin

25-75 mg

25-75 mg

q 4 h IM

q 4 h IM

Hypotension

Hypotension

Phenobarbital

Phenobarbital

50-100 mg

50-100 mg

q 4 h IM

q 4 h IM

Respiratory

Respiratory

depression

depression

Leczenie (3)

Leczenie (3)

B. :

B. :

Hosptalizacja w OIT

Hosptalizacja w OIT

√

√

wyciszone pomieszczenie

wyciszone pomieszczenie

√

√

Odżywianie z uzupełnieniem kalorii

Odżywianie z uzupełnieniem kalorii

√

√

izolacja

izolacja

√

√

tlenoterapia

tlenoterapia

√

√

podawanie płynów i elektrolitów

podawanie płynów i elektrolitów

Rokowanie

Rokowanie

Gorsze gdy

Gorsze gdy

:

:



Krótki okres wylęgania

Krótki okres wylęgania



No

No

worodki

worodki

&

&

osoby starsze

osoby starsze



Częste

Częste

trismus &

trismus &

prężenia

prężenia



Hyperpyrexia

Hyperpyrexia



Opóźnione leczenie

Opóźnione leczenie



Zaburzenia oddychania

Zaburzenia oddychania

Pr

Pr

ofilaktyka

ofilaktyka

A.

A.

Szczepienia

Szczepienia

-

-

Dorośli

Dorośli

: 3 d

: 3 d

awki

awki

- D

- D

awka

awka

4-8

4-8

tyg

tyg

D

D

awka

awka

2

2

6-12 m

6-12 m

-cy

-cy

D

D

awka

awka

3

3

-

-

Dawki przypominające co

Dawki przypominające co

10

10

lat

lat

.

.

B.

B.

Odpowiednie oczyszczenie rany

Odpowiednie oczyszczenie rany

-

-

antybiotyki

antybiotyki

C. Uodpornienie bierne (zależe od daty

C. Uodpornienie bierne (zależe od daty

ostatnich szczepień, rodzaju rany)

ostatnich szczepień, rodzaju rany)

Profilaktyka u skaleczonych

Profilaktyka u skaleczonych



Odpowiednie oczyszczenie rany!

Odpowiednie oczyszczenie rany!



Profilaktyka czynna- anatoksyna

Profilaktyka czynna- anatoksyna

p/tężcowa

p/tężcowa



Profilaktyka bierna – ludzka

Profilaktyka bierna – ludzka

immunoglobulina p/tężcowa-250 j

immunoglobulina p/tężcowa-250 j

(lub surowica konska-3 000j)

(lub surowica konska-3 000j)

konieczna przy ranach szczególnie

konieczna przy ranach szczególnie

zagrożonych tężcem

zagrożonych tężcem

JAD KIEŁBASIANY

JAD KIEŁBASIANY

(BOTULISMUS)

(BOTULISMUS)

Choroba przebiegająca z

Choroba przebiegająca z

występowaniem porażeń,

występowaniem porażeń,

rozpoczynajacych się od

rozpoczynajacych się od

zajęcia nerwow czaszkowych,

zajęcia nerwow czaszkowych,

i postepujacych obwodowo w

i postepujacych obwodowo w

kierunku kończyn

kierunku kończyn

EPIDEMIOLOGIA

Clostridium botulinum (A-G)

Clostridium botulinum (A-G)

G(+) Laseczka jadu kiełbasianego

G(+) Laseczka jadu kiełbasianego



Toksyna A i B –żywność

Toksyna A i B –żywność



konserwowana w warunkach

konserwowana w warunkach

domowych (jarzyny, owoce,

domowych (jarzyny, owoce,

przyprawy, mięso)

przyprawy, mięso)



Toksyna E – produkty rybne

Toksyna E – produkty rybne



Toksyna botulinowa

Toksyna botulinowa

↓

↓

układ naczyniowy

układ naczyniowy

↓

↓

zakończenia cholinergiczne nerwów

zakończenia cholinergiczne nerwów

obwodowych

obwodowych

↓

↓

zahamowanie uwalniania acetylocholiny

zahamowanie uwalniania acetylocholiny

↓

↓

porażenie mięśni

porażenie mięśni

(niewydolność

(niewydolność

oddechowa)

oddechowa)

OBRAZ KLINICZNY

OBRAZ KLINICZNY



Okres wylęgania 18-36 godz

Okres wylęgania 18-36 godz



Zajęcie nn. czaszkowych (podwójne

Zajęcie nn. czaszkowych (podwójne

widzenie, niewyraźne widzenie – zez,

widzenie, niewyraźne widzenie – zez,

rozszerzenie źrenic, brak reakcji na

rozszerzenie źrenic, brak reakcji na

światło)

światło)



Opadnięcie powiek

Opadnięcie powiek



Suchość w jamie ustnej (chrypka,

Suchość w jamie ustnej (chrypka,

trudności z połykaniem)

trudności z połykaniem)



Brak napinania podniebienia

Brak napinania podniebienia

OBRAZ KLINICZNY (2)

OBRAZ KLINICZNY (2)



Porażenna niedrożność jelit

Porażenna niedrożność jelit



Zatrzymanie moczu (atonia

Zatrzymanie moczu (atonia

pęcherza)

pęcherza)



Zaparcia

Zaparcia



Przytomność zachowana

Przytomność zachowana



Temp. ciała prawidłowa

Temp. ciała prawidłowa

Obraz kliniczny

Obraz kliniczny



Zatrucie jadem kiełbasianym na

Zatrucie jadem kiełbasianym na

drodze pokarmowej

drodze pokarmowej



Zatrucie jadem kiełbasianym w

Zatrucie jadem kiełbasianym w

następstwie zranień (rzadko)

następstwie zranień (rzadko)



Zatrucie jadem kiełbasianym

Zatrucie jadem kiełbasianym

noworodków (zanieczyszczony miód!)

noworodków (zanieczyszczony miód!)

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE



Występowanie symetrycznych

Występowanie symetrycznych

porażeń mięśni o charakterze

porażeń mięśni o charakterze

zstępującym

zstępującym



Obecność toksyny w surowicy + test

Obecność toksyny w surowicy + test

biologiczny

biologiczny

LECZENIE

LECZENIE



Surowica p/botulinowa

Surowica p/botulinowa

ABE 100-150 000 IU

ABE 100-150 000 IU



Polstygmina 1-3 amp dz

Polstygmina 1-3 amp dz



Antybiotykoterapia

Antybiotykoterapia



Płyny i elektrolity

Płyny i elektrolity



Intubacja, sztuczna wentylacja

Intubacja, sztuczna wentylacja

ZAPOBIEGANIE

ZAPOBIEGANIE



Odpowiednie przygotowanie

Odpowiednie przygotowanie

(oczyszczenie) żywności

(oczyszczenie) żywności

przeznaczonej do wekowania

przeznaczonej do wekowania



Pasteryzacja żywności

Pasteryzacja żywności



Przechowywanie w niskiej

Przechowywanie w niskiej

temperaturze

temperaturze



Gotowanie przed spożyciem (10 min

Gotowanie przed spożyciem (10 min

100

100

o

o

C)

C)

Terapia z użyciem jadu

Terapia z użyciem jadu

kiełbasianego

kiełbasianego



Leczenie zeza, kurczu powiek, kręcz

Leczenie zeza, kurczu powiek, kręcz

szyi

szyi



Zastosowanie w kosmetologii

Zastosowanie w kosmetologii

(usuwanie zmarszczek)

(usuwanie zmarszczek)

Błonica

Błonica

Błonica jest ograniczona infekcja

Błonica jest ograniczona infekcja

błon śluzowych lub skóry

błon śluzowych lub skóry

wywoływana przez maczugowca

wywoływana przez maczugowca

błonicy. Niektóre szczepy wywarzają

błonicy. Niektóre szczepy wywarzają

białkowa toksynę błonicza – efektem

białkowa toksynę błonicza – efektem

jej działania sa objawy układowe.

jej działania sa objawy układowe.

Błonica

Błonica



Tlenowa G(+) pałeczka

Tlenowa G(+) pałeczka



Corynebacterium diphtheriae (Cd.)

Corynebacterium diphtheriae (Cd.)

(maczugowiec błonicy)

(maczugowiec błonicy)



Biotypy gravis, mitis, intermedius

Biotypy gravis, mitis, intermedius



Produkcja egzotoksyny-szczepy

Produkcja egzotoksyny-szczepy

tox(+)

tox(+)



Szczepy Cd

Szczepy Cd

tox(-)

tox(-)

powoduja tylko

powoduja tylko

zmiany miejscowe

zmiany miejscowe

Epidemiolog

Epidemiolog

ia błonicy

ia błonicy



Re

Re

zerwuar

zerwuar

Człowiek chory lub

Człowiek chory lub

zdrowy nosiciel

zdrowy nosiciel



Drogi szerzenia

Drogi szerzenia

Droga kropelkowa

Droga kropelkowa

kontakt bezpośredni z

kontakt bezpośredni z

chorym, ozdrowieńcem, nosicielem

chorym, ozdrowieńcem, nosicielem



Wrota zakażenia Błona śluzowa (nosa, gardła,

Wrota zakażenia Błona śluzowa (nosa, gardła,

oka,narządy płciowe) rzadziej skóra

oka,narządy płciowe) rzadziej skóra



Wydalanie i okres zaraźliwości 2 dni okresu

Wydalanie i okres zaraźliwości 2 dni okresu

wylegania, okres choroby i 2-3

wylegania, okres choroby i 2-3

tyg okresu zdrowienia

tyg okresu zdrowienia

Działanie jadu błoniczego(1)

Działanie jadu błoniczego(1)



Miejscowe: martwica, błony

Miejscowe: martwica, błony

rzekome,

rzekome,



Ogólne (serce): obrzęk

Ogólne (serce): obrzęk

śródmiąższowy –zwyrodnienie

śródmiąższowy –zwyrodnienie

szkliste-liza włókien m.sercowego-

szkliste-liza włókien m.sercowego-

tkanka włóknista

tkanka włóknista

Trwałe uszkodzenie m.sercowego

Trwałe uszkodzenie m.sercowego

Działanie jadu błoniczego

Działanie jadu błoniczego

(2)

(2)



Zapalenie wielonerwowe –rozpad

Zapalenie wielonerwowe –rozpad

osłonek mielinowych nn.obwodowych

osłonek mielinowych nn.obwodowych

i autonomicznych-regeneracja

i autonomicznych-regeneracja

uszkodzonych włókien nerwowych.

uszkodzonych włókien nerwowych.



Zaburzenia opuszkowe, porażenia

Zaburzenia opuszkowe, porażenia

podniebienia

podniebienia



Obwodowe zapalenie- osłabienie siły

Obwodowe zapalenie- osłabienie siły

kończyn- porażenie

kończyn- porażenie



Zaburzenia czucia (parestezje)

Zaburzenia czucia (parestezje)

Obraz kliniczny (1)

Obraz kliniczny (1)



Okres wylęgania

Okres wylęgania

1-10

1-10

d

d

ni

ni

(

(

średnio 2-5 dni

średnio 2-5 dni

)

)



Objawy zależą od miejsca infekcji

Objawy zależą od miejsca infekcji

–

Nos

Nos

–

Gardło i migdałki

Gardło i migdałki

–

Krtań

Krtań

–

Sóra

Sóra

–

O

O

ko, ucho

ko, ucho

–

Narządy płciowe

Narządy płciowe

Obraz kliniczny (2)

Obraz kliniczny (2)



Gorączka, ból gardła, błony

Gorączka, ból gardła, błony

martwicze w gardle i migdałkach

martwicze w gardle i migdałkach



Powiększenie węzłów chłonnych

Powiększenie węzłów chłonnych



Uczucie zmęczenia, osłabienie

Uczucie zmęczenia, osłabienie



Zapalenie m.sercowego

Zapalenie m.sercowego



Zapalenie nerwów

Zapalenie nerwów



Ogniskowa martwica (nerki,

Ogniskowa martwica (nerki,

wątroba,nadnercza)

wątroba,nadnercza)

Błonica

Błonica

-

-

Polska

Polska

, 19

, 19

4

4

0-200

0-200

0

0

Rozpoznanie błonicy

Rozpoznanie błonicy



Zmiany rzekomobłoniaste śluzówki

Zmiany rzekomobłoniaste śluzówki

j.ustnej, gardła migdałków, krtani

j.ustnej, gardła migdałków, krtani

Potwierdzenie

Potwierdzenie



Wymaz lub hodowla maczugowców

Wymaz lub hodowla maczugowców

błonicy

błonicy

Powikłania błonicy

Powikłania błonicy



Zwężenie dróg oddechowych

Zwężenie dróg oddechowych



Zapalenie mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego



Zapalenie wsierdzia

Zapalenie wsierdzia



Zapalenie wielonerwowe

Zapalenie wielonerwowe



Zapalenie płuc

Zapalenie płuc



Niewydolność nerek

Niewydolność nerek



Zapalenie mózgu

Zapalenie mózgu



Niedokrwienne udary mózgowe

Niedokrwienne udary mózgowe

Diphtheria skin lesion on

Diphtheria skin lesion on

the neck

the neck

10-year-old child with

10-year-old child with

severe diphtheria

severe diphtheria



A diphtheria skin lesion

A diphtheria skin lesion

on the leg

on the leg

Bull neck” appearance of

Bull neck” appearance of

diphtheritic cervical

diphtheritic cervical

lymphadenopathy

lymphadenopathy

Diphtheria,

Diphtheria,

pseudomembrane

pseudomembrane

Zapobieganie błonicy

Zapobieganie błonicy



Unieszkodliwienie źródła zakażenia

Unieszkodliwienie źródła zakażenia

(izolacja)

(izolacja)



Przecięcie dróg szerzenia –

Przecięcie dróg szerzenia –

rygorystyczne przestrzeganie

rygorystyczne przestrzeganie

higieny, dezynfekcji

higieny, dezynfekcji



Zwiększenie odporności- czynne

Zwiększenie odporności- czynne

uodpornienie populacji

uodpornienie populacji

Dawka

1
2
3
4
DiTe

6

rż.Td
Dawki co
10

Wiek

2 m-c

3-4 m-c

6 m-c

18-24 m-c

14i 19 rok

życia

lat

odstę

p

---

4 tyg
4 tyg

6 m-cy

Profilaktyka

Profilaktyka

Schemat szczepień DiTePer

Schemat szczepień DiTePer

Leczenie błonicy- surowica

Leczenie błonicy- surowica

p/błonicza

p/błonicza



Niemowlęta 10 000j

Niemowlęta 10 000j



Błonica nosa 10 000-20 000j

Błonica nosa 10 000-20 000j



Błonica gardła lub krtani (trwająca do

Błonica gardła lub krtani (trwająca do

48h) 20 000–60 000j

48h) 20 000–60 000j



Błonica >3 dni 80 000-100 000j

Błonica >3 dni 80 000-100 000j

Leczenie błonicy-

Leczenie błonicy-

antybiotykoterapia

antybiotykoterapia



Penicilina 1,2 mln j 2 x dz

Penicilina 1,2 mln j 2 x dz



Erytromycyna 500mg 4xdz

Erytromycyna 500mg 4xdz



Rifampicina 600mg/dz

Rifampicina 600mg/dz