Jama ustna



mała pojemność



skąpe wydzielanie śliny do 4-5 mż (kwaśne

pH

w jamie ustnej – pleśniawki



ok.5 mż wzrasta produkcja śliny, brak

zdolności

do połykania większej jej ilości –
zwiększona
skłonność do ślinienia

Funkcje przewodu

pokarmowego



Trawienie i wchłanianie, dzięki którym dostarczana

jest energia do procesów wzrastania, aktywności
i rozwoju



Obrona przed wnikaniem przez barierę jelitową

i wątrobową (system makrofagów) toksyn
i antygenów



Wydalanie nie strawionych resztek pokarmowych



Czynność endokrynna regulująca pracę układu

pokarmowego oraz metabolizm ogólnoustrojowy

Długość przewodu pokarmowego

Niemowlęta – krótki przewód pokarmowy

wg Pirqueta: długość ciemieniowo-

siedzeniowa x 10

krótszy pasaż jelitowy – 6-8 godzin

Rozwój morfologiczno-czynnościowy

przewodu pokarmowego

Zależy od:



czynników genetycznych



czynników środowiskowych



mechanizmów regulujących:



hormonalnych



nerwowych

Odrębności morfologiczne przewodu

pokarmowego u dzieci



anatomiczne ukształtowanie przewodu pokarmowego

rozpoczyna się już w okresie zarodkowym



czynnościowe – ok.4 mż płodowego



7 mż płodowego – całkowicie wykształcony przewód

pokarmowy



niedojrzałość włókien

mięśniowych



niedojrzałość splotów

nerwowych



brak dostatecznej koordynacji

fal perystaltycznych



większa skłonność do fal

antyperystaltycznych



zmniejszona sekrecja hormonów

Dłuższy pasaż
jelitowy

↓

Skłonność do
biegunek,
wymiotów u
noworodków
i niemowląt

Przełyk

Obniżenie ciśnienia w dolnym zwieraczu

przełyku

w pierwszych miesiącach życia

skłonność do ulewań i wymiotów

Ok.6 tygodnia życia – ciśnienie w dolnym

zwieraczu przełyku osiąga wartość jak u

dorosłych

0,75 +/- 0,4 kPa = 5,6 +/- 3,1 mm Hg

Pojemność żołądka

Wiek

Pojemność żołądka w

cm3

Bezpośrednio po

porodzie

30-50

1 mż

120

3 mż

190

6 mż

260

1 rż

360

2 rż

585

6 rż

790

Dorosły

3050

Żołądek



pH soku żołądkowego



bezpośrednio po urodzeniu – pH – 6,0



3-6 godzin po urodzeniu – pH – 2,2



całkowita ilość kwasu solnego wydzielanego na
godzinę (MAO)



MAO zwiększa się z wiekiem



w 15 rż – nie osiąga jeszcze wartości jak u
dorosłego



aktywność pepsyny w soku żołądkowym



noworodek - 10 %



4 mż - ok.50% wartości dorosłego



2 lata - jak u dorosłych

Czas trawienia pokarmu zależy od:



wieku



rodzaju pożywienia



ilości pokarmu



pojemności żołądka



czasu przebywania pokarmu w żołądku

Niemowlęta:

Czas trawienia w żołądku – 3-4

godziny

Pasaż przez cały przewód pokarmowy

– 7-10 godzin

Czynniki wpływające na opróżnianie

żołądka

Przyspieszające:



pokarm kobiecy



skrobia



długołańcuchowe

kwasy tłuszczowe



ułożenie na
prawym

boku ( w 1 rż)

Opóźniające:



mleko krowie

Jelita

Długość jelita cienkiego



u noworodka – ok. 266 cm



w rozwoju osobniczym zwiększa się

kilkakrotnie

Długość jelita grubego u noworodka – ok.40 cm
Czas przechodzenia pożywienia przez jelita:



3-5 – dniowy noworodek – 13,14 +/- 4,43 godzin



1,5-miesięczne niemowlę:



karmione piersią – poniżej 10 godzin



karmione sztucznie – powyżej 10 godzin

Kosmki jelitowe

Zmiana wyglądu kosmków z wiekiem



niemowlęta – przeważają kosmki

wysmukłe

(palczaste)



dorośli – przeważają kosmki o

szerokiej

podstawie (np. liściaste)

Aktywność enzymatyczna błony

śluzowej jelita

Disacharydazy – aktywność prawidłowa

już

w okresie noworodkowym, z wyjątkiem

laktazy

Maltaza : sacharaza : laktaza

4:2:1

Zmniejszona aktywność

proteolityczna (żołądkowa,

trzustkowa, jelitowa) oraz mniejsza

synteza sekrecyjnej IgA (sIgA)

sprzyjają zwiększonemu wchłanianiu

toksyn bakteryjnych i antygenów

pokarmowych – usposabiają do

schorzeń infekcyjnych i

uczuleniowych.

Mikroflora przewodu pokarmowego



noworodek bezpośrednio po porodzie – jałowy

przewód pokarmowy



noworodek po kilku/kilkunastu godzinach – pałeczki

E.coli



karmienie naturalne – przeważa Lactobacillus bifidus

(90%)



karmienie sztuczne (mieszanki mleka krowiego) –

przeważają Bacteroides i beztlenowce



karmienie uzupełniające – jak u karmionych sztucznie

Wątroba

Masa wątroby



noworodek – 4,5-5 % masy ciała



dorosły 2,5 –2,8 %

w 1 rż – podwojenie masy wątroby
w 2 rż – potrojenie masy wątroby
dorosły – masa wąroby wzrasta 12-krotnie

Drogi żółciowe – całkowicie wykształcone w 10 tyg.

życia

płodowego.

Czynność wątroby



mała aktywność urydylilotransfrerazy glukuraniono-

2-fosforanowej – opóżnia przemianę Hb w bilirubinę – żółtaczka
noworodków



noworodki donoszone - dojrzałość ok. 2 tygodnia życia



wcześniaki - ok. 3 tygodnia życia



mniejsza sprawność w odtruwaniu organizmu spowodowanym

lekami, zakażeniami



mniejsze wytwarzanie żółci, mała zawartość kwasów
żółciowych

oraz inny ich skład – słaba emulgacja tłuszczów



małe zapasy glikogenu wątrobowego u noworodka – skłonność

do hipoglikemii

Metabolizm kwasów żółciowych

Noworodek



zmniejszona synteza i ogólna pula
pierwotnych kwasów żółciowych
( cholowego i chenodeoksycholowego)



kwasy żółciowe sprzężone z tauryną

( u dorosłych – z glicyną)

Emulgacja tłuszczów

Minimalne stężenie kwasów żółciowych w

dwunastnicy (niezbędne do emulgowania
tłuszczów w żywieniu mieszanym)
– ok. 2 mmol/l

wcześniak – poniżej 2

mmol/l

noworodki karmione sztucznie – ok. 5

mmol/l

dorośli – 8 mmol/l

Krążenie jelitowo-wątrobowe

kwasów żółciowych

dzieci – wchłanianie kwasów żółciowych

w jelicie

czczym
dorośli – 95-98 % w jelicie krętym

Mikroflora jelitowa zależy od:



rodzaju pożywienia



motoryki



wydzielania żołądkowego kwasu solnego



kwasów żółciowych



lizozymu



laktoferyny itp.



stosowanych leków (np.antybiotyków, H2-
blokerów

itp.)

Mikroflora przewodu pokarmowego

Flora bakteryjna jelita grubego:



noworodek po porodzie – jałowy przewód pokarmowy



noworodek po kilku / kilkunastu godzinach – pałeczki
E.coli



karmienie naturalne – przeważa Lactobacillus bifidus (90
%)



karmienie mieszankami mleka krowiego – przeważają

Bacteroides i beztlenowce



karmienie uzupełniające – jak u karmionych sztucznie

Treść dwunastnicza u dzieci zdrowych zdrowych jest jałowa

(tj. nie zawiera bakterii Gram –ujemnych, beztlenowców, a
liczba bakterii Gram –dodatnich nie powinna przekraczać 5 x
104 kolonii/ml.

Trzustka



zawiązek trzustki – ok. 6 tyg. życia płodowego



4 mż płodowego – zdolność wydzielnicza zewnętrzna

i wewnętrzna
Masa trzustki:
- noworodek po urodzeniu – 5 g
- 2 rok życia – 60 g

Zmniejszenie zdolności wydzielniczej trzustki poniżej

20% normy powoduje zanik kosmków jelitowych –→
zespół złego wchłaniania



koniec 2 roku życia – pełna wydolność

zewnątrzwydzielnicza trzustki

Trzustka cd.



czynność zewnątrzwydzielnicza



czynność wewnątrzwydzielnicza

Skład soku trzustkowego:



trypsyna



amylaza



lipaza

}

wydzielane ok.20 tyg.życia
płodowego,
mała ich ilość po urodzeniu

Trzustka cd.

Zmniejszone wydzielanie enzymów

trzustkowych

Wchłanianie tłuszczów:



wcześniaki – w ok.50-70 %



noworodki donoszone – w 80%



dorośli – 90%

Trójglicerydy – 90-95%

Enzymy - amylaza

Amylaza - niedobór jej w ślinie i soku trzustkowym

(okres noworodkowy) → upośledzone trawienie
skrobi → łatwo dochodzi do nietolerancji lub
uczulenia

Wg Kleinbauma:



niemowlęta w 1 mż – brak trawienia skrobi



2-3 mż – 20-50% skrobi ulega trawieniu



4-6 mż – 70 % skrobi ulega trawieniu



6 mż – tj u dorosłych (stąd w drugim półroczu
wprowadzamy

węglowodany złożone)

Enzymy

Laktaza – obniżenie aktywności u

noworodków

i młodych niemowląt ( może

dochodzić

do nietolerancji laktozy) → biegunki

Lipaza żołądkowa i trzustkowa – mniej

aktywna

niż u dorosłych