Wielkopolskie Centrum Edukacji Medycznej

Ratownik medyczny Tomasz Liber

Tlenoterapia to leczenie tlenem, metoda terapeutyczna polegająca na

wykorzystywaniu tlenu w leczeniu poprzez zwiększenie stężenia tlenu

w powietrzu wdechowym lub podawanie do oddychania "czystego" tlenu.

Nasze neurony, są szczególnie wrażliwe na niedotlenienie. Przerwanie

dostarczania tlenu do mózgu na ok. 4 minuty prowadzi do nieodwracalnych

zmian, a następnie do śmierci.

Także przewlekła hipoksja, czyli stałe lub okresowe, powtarzające się epizody

zmniejszenia stężenia parcjalnego tlenu we krwi mogą mieć istotne znaczenie

patologiczne.

- Niedotlenienie (hipoksja) – jedyne wskazanie

PaO

2

< 85%

1. Sinica - występuje, gdy stężenie odtlenowanej hemoglobiny wynosi co

najmniej (Uwaga: objaw ten nie występuje u chorych z ciężką
niedokrwistością

[stężenie hemoglobiny we krwi <5 g%]);
2. Duszność - wyraz nadmiernej pracy mięsni oddechowych w celu

zwiększenia wentylacji

minutowej;

3. Niepokój, pobudzenie, lęk - świadczą o niedotlenieniu ośrodkowego
układu nerwowego;
4. Utrata przytomności - występuje w skrajnych stanach niedotlenienia
ośrodkowego układu

nerwowego;

5. Kwasica metaboliczna - jest wyrazem przemiany beztlenowej w
tkankach
(Uwaga: konieczne jest okresowe powtarzanie badania
gazometrycznego).

1. Bierna - tlen jest wdychany dzięki zachowanej wydolnej wentylacji

chorego.

2. Czynna - tlen (lub mieszanina oddechowa) wtłaczany jest do dróg

oddechowych i pęcherzyków płucnych przy pomocy oddechu
wymuszonego (oddech zastępczy).

Tlen podaje się przez: cewnik nosowy, okulary tlenowe,

maskę twarzową, namiot tlenowy lub przy użyciu respiratora

W określonych przypadkach stosuje się tlen pod
zwiększonym ciśnieniem (tlenoterapia
hiperbaryczna) przy użyciu komory hiperbarycznej.

Kaniule (tzw. wąsy) wprowadzone do przewodów
nosowych, służące do podawania tlenu

Cewnik wprowadzony do przewodu
nosowego

Uwaga: Skuteczność tej metody leczenia tlenem
zależy od wielkości wentylacji minutowej
i szybkości dopływu tlenu.

Maska twarzowa bez możliwości
regulacji stężenia gazów w mieszaninie
oddechowej

Uwaga: Dzieci - zwłaszcza najmłodsze –

najczęściej źle tolerują maskę twarzową.

Maska twarzowa zaopatrzona w
zwężkę (Z) umożliwiającą regulację
stężenia tlenu w mieszaninie oddechowej
(O

2

- dopływ czystego tlenu).

Stosowana jest w leczeniu przewlekłej
niewydolności oddechowej.

Maska twarzowa z workiem oddechowym
(W) i zastawką (O

2

- dopływ czystego tlenu)

Budka głowowa służąca do tlenoterapii u
niemowląt
i dzieci w wieku poniemowlęcym

Worek samorozprężalny
przystosowany do wentylacji mieszaniną
wzbogaconą w tlen
(O

2

- miejsce podłączenia dopływu

czystego tlenu;
R - rura karbowana, której długość
determinuje zawartość tlenu w
mieszaninie gazów)

1. Stosuj tlen tylko w przypadku niedotlenienia (hipoksja),
niezależnie od
mechanizmu jego powstania.

2. Stosuj odpowiednie stężenie cząstkowe tlenu tak aby uzyskać
Pa0

2

co

najmniej 80 mm Hg.
Uwaga: W szczególnych sytuacjach
klinicznych
(np. zatrucie tlenkiem węgla) Pa0

2

powinno być

większe.

3. Stosuj tylko tlen ogrzany do temperatury ciała, o wilgotności
względnej 100%.

4. Do oddychania podawaj jedynie tlen medyczny (tzn.
posiadający atest).

Tlen jest lekiem, i tak jak każdy lek należy go stosować zgodnie

ze wskazaniami i dokładnie dawkować.

Przedawkowanie tlenu prowadzi do wystąpienia działań toksycznych.

Przedawkowanie tlenu jest szkodliwe dla organizmu, ponieważ działa

toksycznie, co ujawnia się w wielu narządach już po 8-24 godzinach

oddychania tlenem w stężeniu 100%.

1. Układ oddechowy – jedna z przyczyn rozwoju dysplazji oskrzelowo-płucnej.
Równocześnie dochodzi do zmian degeneracyjnych nabłonka dróg
oddechowych
i upośledzenia czynności rzęsek, co powoduje zaleganie śluzu i rozwój zmian
obturacyjnych.

2. Mózg - rozwój kwasicy tkankowej (przesunięcie krzywej dysocjacji
hemoglobiny
i utrudniony transport C0

2

), która sprzyja wystąpieniu drgawek i stanu

padaczkowego.

3. Układ krążenia – zmniejszenie rzutu systemowego i przepływu mózgowego
(skurcz tętnic).

4. Erytrocyty - dochodzi do utleniania białek błony komórkowej i wystąpienia
hemolizy.

5. Gałki oczne - jedna z przyczyn rozwoju retinopatii wcześniaków w wyniku
uszkodzenia
siatkówki. Jest to częsta przyczyna ślepoty.

1. Zakażenia - są wynikiem podawania skażonej mieszaniny
oddechowej (brudne cylindry,
przewody lub - najczęściej - skażony nawilżacz).

2. Powikłania techniczne - pęknięcie żołądka (np. gdy cewnik donosowy
ulegnie
przemieszczeniu do przełyku lub źródło tlenu zostanie pomyłkowo
połączone ze
zgłębnikiem żołądkowym), rozłączenie się przewodów
doprowadzających tlen pod
ciśnieniem.

3. Wybuch i zapłon - mogą wystąpić przy zetknięciu smarów z tlenem
pod wysokim
ciśnieniem (np. zapalenie się uszczelki przy cylindrze sprężonego
tlenu).

 

Uwaga: Tlenoterapia jest skuteczną i bezpieczną metodą leczenia pod

warunkiem przestrzegania podstawowych zasad i używania odpowiedniego

sprzętu.