RHABDOVIRUS:
Wirus Wscieklizny
Mateusz Rzucidło
Gr B
Wscieklizna
– jest ostrym zakażeniem ośrodkowego układu
nerwowego, prawie zawsze kończącym się
śmiercią. Człowiek jest zwykle zakażany w wyniku
ugryzienia przez zwierzę.
Budowa
Kształt pałeczki
Płaszcz z wypustkami o długości 10nm.
Helikalna symetria nukleokapsydu
Osłonka
Jednoniciowy RNA
o ujemnej polarności
Epidemiologia
Wirus wścieklizny ma szeroki zakres bytowania – na
zakażenie nim są wrażliwe wszystkie gatunki stałocieplne
(lisy, skunksy, nietoperze, szopy, wilki, psy, koty, bydło
itp.)
Do WHO rocznie zgłaszanych jest ok. 1000 przypadków
wścieklizny u ludzi (większość z terenów Indii, Azji
południowo-wschodniej, Filipin, Afryki północnej i Ameryki
Południowej)
Rocznie postępowaniem profilaktycznym po ekspozycji
jest objętych ok. 1 mln. ludzi
Nietoperze mogą być nosicielami wirusa, będąc pozornie
zdrowe
Przeniesienie wirusa z człowieka na człowieka jest
bardzo rzadkie
Drogi Wnikania
W większości przypadków
zakażenie szerzy się przez
ukąszenia zwierząt
Może się też przenieść przez
zadrapanie
Do zakażenia może też dojść w
wyniku przeszczepienia organu
od zakażonego dawcy (np.
przeszczep rogówki)
Ludzie mogą zakazić się przez
wdychanie zanieczyszczonych
cząstek w jaskiniach
zamieszkanych przez
nietoperze
Patogeneza
Wirus namnaża się w
mięśniach i tkance łącznej
Atakuje włókna nerwów
obwodowych i wzdłuż nich
szerzy się do rdzenia
kręgowego i mózgu
Namnaża się w istocie
szarej (stwierdza się
przekrwienie i destrukcję
neuronów)
W obrębie istoty białej powoduje demienililizację
Wzdłuż włókien nerwów autonomicznych szerzy się do
tkanek obwodowych (np. ślinianek), z których może być
wydalany
Cialka Negriego
Wirus wścieklizny powoduje powstawanie swoistych
wtrętów cytoplazmatycznych tzw. Ciałek Negriego w
zaatakowanych komórkach nerwowych. (zwłaszcza w
rejonie Hipokampa)
CIAŁKA NEGRIEGO:
Patognomiczne dla
wścieklizny (nie
zawsze można je
wykryć)
Kształt mniej lub
bardziej kulisty
Śr. 2-10 um.
Zawierają
antygeny wirusa
wścieklizny
Inkubacja
Okres wylęgania wynosi
średnio 1-3 miesiące (może
jednak trwać 10 dni lub 1
rok)
Zwykle jest krótszy u dzieci
niż u dorosłych
Okres wylęgania wścieklizny
przenoszonej przez
nietoperze jest stosunkowo
krótki (3-4 tyg.)
Przebieg Kliniczny
Można podzielić na 4 fazy:
Fazę zwiastunową (jest fazą krótką 2-4 dniową)
Fazę objawów wczesnych
Okres pobudzenia
Okres porażeń (zahamowania czynności ośrodkowego
układu nerwowego)
FAZA ZWIASTUNOWA:
Złe samopoczucie
Utrata łaknienia
Bóle głowy
Nudności i wymioty
Ból gardła
Gorączka
Zaburzenia czucia w miejscu ukąszenia
Przebieg Kliniczny c.d.
W miarę postępu choroby pojawiają się
następujące objawy:
Wzmożona nerwowość i niepokój
Przyspieszone tętno i oddech
Porażenia nerwów czaszkowych
Uogólnione pobudzenie układu współczulnego
Przełykanie wyzwalające bolesne skurcze mięśni gardła
(stąd wodowstręt)
Po tej fazie
następuje:
Zachowanie
maniakalne
Okres napadów
drgawkowych
Śpiączka i śmierć w
okresie skurczowego
stanu mięśni (w 90%
przypadków)
Chory na wściekliznę człowiek z drgawkami
Profilaktyka
PROFILAKTYKA
PRZEDEKSPOZYCYJNA
(Szczepienia zapobiegawcze u osób o
dużym zagrożeniu ewentualnym
ukąszeniem np. weterynarze)
PROFILAKTYKA POEKSPOZYCYJNA
Wirus wścieklizny pozostaje w
stanie utajenia przez jakiś czas po
wprowadzeniu go do organizmu
Szybkie podanie szczepionki lub
przeciwciał zapobiega wniknięciu
wirusa do CSN
Podane przeciwciała stymulują
wytwarzanie przeciwciał, zanim
wirus wniknie do CSN
Profilaktyka
TYPY SZCZEPIONEK: (wszystkie szczepionki stosowane
u ludzi zawierają wyłącznie inaktywowane wirusy
wścieklizny)
Szczepionka zawierająca tkankę nerwową (nie
stosowana od kilkudziesięciu lat) (powodowała powikłania
neuroporażenne)
Szczepionka z zarodków kaczych (DEV) (do niedawna
stosowana w USA)
Szczepionka uzyskana z ludzkich komórek diploidalnych
(HDCV) (powinna być podawana w dniach 0, 3, 7, 14 i 28
po ekspozycji) (jest bardziej immunogenna – mniej
dawek)
Szczepionka zawierająca żywe, atenuowane wirusy
zaadaptowane do namnażania się w zarodkach kurzych
(np. Szczep Flury) (stosowana do uodparniania
zwierząt)
Profilaktyka
c.d.
PREPARATY ZAWIERAJĄCE PRZECIWCIAŁA:
Ludzka immunoglobulina przeciw wściekliźnie
(HRIG)
•
20 j.m/kg masy ciała
•
Połowę wstrzykuje się w otoczenie rany, a resztę
domięśniowo
Końska surowica odpornościowa przeciw
wściekliźnie (ARS)
•
Surowica od koni uodpornionych na wściekliznę
•
40 j.m/kg masy ciała
•
Wywołuje więcej odczynów niepożądanych i ma
mniejszy okres półtrwania od HRIG
Diagnostyka
Najszybciej i najdokładniej
wirusa wścieklizny w
zakażonych tkankach
wykrywa się za pomocą
metody
immunofluorescencyjnej
bezpośredniej z
zastosowaniem surowicy
odpornościowej chomików
10-dniowa przyżyciowa
obserwacja zwierzęcia (jeśli
są zakażone uśmierca się je)
Wykrycie Ciałek Negriego w
tkance nerwowej (zwłaszcza
stopie Hipokampa)
Metody
immunofluorescencyjne
pozwalające wykryć
przeciwciała skierowane
przeciwko wirusowi
wścieklizny
Próba biologiczna
(wszczepienie badanej tkanki
domózgowo myszom lub
namnażanie wirusa za
pomocą linii komórkowych
myszy i chomików)
Diagnostyka
Obrazowanie
Dziekuje za uwage