WŚCIEKLIZNA Rabies, lyssa

Ostra choroba wirusowa OUN zwierząt ssących
przenoszona przez ślinę na człowieka – wywoływana
przez wirusy RNA
z rodziny Rhabdoviridae.

W krajach europejskich głównym rezerwuarem jest
dziki lis. Pokąsane przez chorego lisa dzikie
zwierzęta lub domowe – borsuki, jenoty, psy, koty –
mogą się stać źródłem zakażenia dla człowieka.

Wściekliznę stwierdzono także wśród nietoperzy
jaskiniowych. Drobne gryzonie – szczur, mysz,
wiewiórka – chociaż niekiedy od nich izolowano
wirusa wścieklizny, nigdy dotychczas nie były
przyczyną zachorowania człowieka na wściekliznę.

Brak dowodów zakażenia wścieklizną drogą
naturalną tzn. przez ślinę od chorego człowieka.
Udokumentowano przeniesienie wścieklizny na osobę
nie zakażoną przez przeszczepienie rogówki pobranej
ze zwłok człowieka zmarłego na wściekliznę.

Do zakażenia dochodzi przez wprowadzenie
wirusa ze śliną
do rany podczas pokąsania przez chore
zwierzę.

Zanieczyszczenie materiałem skażonym - śliną
lub mózgiem- uszkodzonej skóry, spojówek lub
błon śluzowych również może być groźne.

Dotykanie, głaskanie, przenoszenie chorego
lub padłego na wściekliznę zwierzęcia, tylko
wyjątkowo może być wskazaniem do podjęcia
postępowania profilaktycznego.

 

Obraz kliniczny

Postać pobudzeniowa lub porażenna

Okres wylęgania szerokie granice 10 dni – 4 – 6
tygodni zależy prawdopodobnie od dawki wirusa
i odległości miejsca wprowadzenia od OUN.

Okres zwiastunów 1 – 4 dni - mrowienia
,pieczenia parestezje
w miejscu pokąsania, złe samopoczucie,
nudności i wymioty.

Pełny obraz chorobowy – objawy nadmiernego
pobudzenia ruchowego – napady drgawek ze
skurczami mięśni karku po małych bodźcach np.
głos lub światło. Charakterystyczna obecność
skurczów mięśni połykowych na widok lub głos
lejącej się wody – hydrofobia – tylko w postaci
pobudzeniowej.

Rozpoznanie

Staranny wywiad epidemiologiczny – trudny w
przypadkach kłusownictwa, metodą
immunofluorescencji bezpośredniej wykazuje się
obecność wirusa we włóknach nerwowych
wycinków skóry, metodą reakcji łańcuchowej z
polimerazą
PCR wykrywa się wirusowe RNA.

Leczenie

Zapewnienie bezwzględnego spokoju, leczenie
objawowe na oddziale intensywnej terapii,
podawanie leków zwiotczających przy
pobudzeniu, prowadzenie kontrolowanego
oddechu przy porażeniach.

Rokowanie - w 90% nieuchronna śmierć

Leczenie rany powstałej wskutek ukąszenia

przez zwierzę podejrzane o wściekliznę:

 

1.

Postępowanie ogólne

– dokładne oczyszczenie

rany, podanie przypominającej dawki
szczepionki p/tężcowej, podanie antybiotyku o
szerokim spektrum

2.

Profilaktyka p/wściekliźnie

a. czynniki wpływające na decyzję

typ ekspozycji – lizanie czy ukąszenie

gatunek zwierzęcia podejrzanego o
wściekliznę
stan szczepienia zwierzęcia i pacjenta
występowanie wścieklizny na danym obszarze

b. metody zapobiegania wściekliźnie

Ludzka immunoglobulina przeciw wściekliźnie
HRIG – human rabies immune globulin powinna
być podana w celu zapewnienia odporności
biernej.

Dawkę dzieli się na pół; połowę dawki
wstrzykuje się wokół rany, a drugą połowę
podaje się domięśniowo.

 

Szczepionka uzyskana na ludzkich komórkach
diploidalnych HDCV – human diploid cell
vaccine powinna być podana
w dniach 0, 3, 7, 14, 28 po ekspozycji.
Możliwość użycia szczepionki w profilaktyce po
ekpozycji wynika z długiego okresu wylęgania
wścieklizny, co pozwala na wywołanie ochronnej
odpowiedzi immunologicznej przed pojawieniem
się objawów chorobowych.

Zwalczanie

Zachorowalność znacznie zmniejszyła się dzięki
zastosowaniu metod mających na celu
zmniejszenie populacji zakażonych zwierząt
takich jak:

• Intensywne szczepienia zwierząt domowych

• Nadzór nad bezdomnymi zwierzętami

• Zmniejszenie rezerwuaru wśród dzikich
zwierząt

• Wprowadzenie żywej szczepionki p/wściekliźnie
dla populacji
dzikich zwierząt

• Ścisła kwarantanna importowanych zwierząt

Zapobieganie

Dostępne są skuteczne i bezpieczne szczepionki
- nie obserwuje się takich ubocznych objawów
jak dawniej.

Osoby mające zawodowy częsty kontakt ze
zwierzętami –
u weterynarzy wykonujących sekcje padłych
zwierząt coraz powszechniej stosuje się
szczepienia zapobiegawcze.