1. Systematyka Lyssawirusów.

Lyssawirus należy do rodziny Rhabdoviridae, możemy wyróżnić 5 serotypów:

• Serotyp1 wścieklizna( szczepy izolowane od psów i innych gatunków zwierzat)

• Serotyp2 Lagos

• Serotyp3 Mokola

• Serotyp4 Duvenhage ( szczepy występujące u ludzi i zwierząt w Afryce)

• Serotyp5EBL ( European bat lyssavirus)

• Podtyp EBL1

• PodtypEBL2

Na podstawie badań genetycznych rozróżnia się sześć genotypów z których 4 pierwsze odpowiadają kolejnym serotypom, podczas gdy serotyp 5 został podzielony na dwa genotypy, gdzie EBL1 stanowi genotyp 5 a EBL2 genotyp 6. Dodatkowo szczepy wirusa izolowane w Australi należą do nowego genotypu 7 w obrębie rodzaju Lyssavirus.

2. Rezerwuary wirusa wścieklizny.

• Europa: lisy, wilki, gryzonie

• Azja: wilki, lisy, szakale

• Afryka: szakale, hieny

• Ameryka Północna: szopy, lisy, skunksy

• Ameryka Południowa i Środkowa: nietoperze ssące krew

3. Sylwatyczna postać wścieklizny.

Sylwatyczna = leśna, związana z lisami i sarnami. Kontrolowała liczebność stada. Obecnie mniejsze znaczenie.

4. Wirus terenowy- wpełni zjadliwy

Wirus fixe- tzw. Wirus ustalony, wirus który na drodze pasaży na tkance mózgowej zwierząt, został pozbawiony zjadliwości, zachowuje swe właściwości antygenowe i jest używany do produkcji szczepionek przeciw wściekliźnie.

	Wirus uliczny	Wirus ustalony
Okres wylęgania po zakażeniu domózgowym	15-30 dni	4-6 dni
Obraz kliniczny	podniecenie	porażenie
Obecność wirusa w śliniankach	zazwyczaj obecne	wyjątkowo
Ciałka Negriego	obecne	nieobecne
Antygenowo	bez różnic	bez róznic

5. Drogi zakażenia:

W warunkach doświadczalnych można uzyska zakażenie drogami erogenną i pokarmową, jednak nie mają one prawie żadnego znaczenia MW warunkach naturalnych. W warunkach naturalnych główną drogą zakażenia zwierzęcia lub człowieka jest wyłącznie droga pozioma w wyniku pokąsania przez zwierzę wydalające wirus ze śliną.

6. Czy można zakazić się wścieklizną przy ukąszeniu krwiopijnych owadów? Jeśli nie-wyjaśnij dlaczego? (Dawid)

NIE MOŻE!!!!! We wściekliźnie brak wiremii !!!!!

7. Co jest materiałem zakaźnym w przypadku wścieklizny? (Dawid)

Materiałem zakaźnym są wydzieliny i wydaliny pochodzące od zwierząt chorych bądź będących w stanie inkubacji zawierające wirusa. Głównie jest to ŚLINA (nawet od 3-7 dnia przed wystąpieniem objawów klinicznych, a u zwierząt chorych wirus utrzymuje się w ślinie aż do momentu zejścia śmiertelnego).Wirus obecny jest również w niewielkich ilościach w moczu i kale ,lecz szybko w środowisku ulega dezaktywacji -dlatego nie stanowią większego źródła zakażenia!! Choroba rozprzestrzenia się wyłącznie droga pionową w wyniku pokąsania przez zwierzęta wydalające wirus ze śliną.

8. Czy wścieklizna może rozprzestrzeniać się z wtórnych źródeł? Jeśli tak-podaj przykłady. (Dawid)

Tak jak wyżej napisałem wirus jest wydalany wraz z moczem i kałem ,ale szybko ulega inaktywacji pod wpływem warunków środowiskowych, stąd szerzenie się choroby przez wtórne źródła zakażenia nie odgrywa większej roli , choć jest możliwe!! Za przykład może służyć fakt zakażenia się wirusem wścieklizny poprzez suche rozpylone odchody południowoamerykańskich nietoperzy Grotołazów!

9. Patogeneza zakazenia wirusem wscieklizny- jak rozprzestrzenia sie zakazenie w organizmie zwierzecia (roznice gatunkowe)? (Michal)

Wirus dostaje się do rany najczęściej na skutek pogryzienia. Inne drogi zarażenia się wścieklizną - erogenna (kropelki śliny dostają się do jamy nosowej, worka spojówkowego lub pył z odchodów nietoperzy?, przeczepione narządy) Wprowadzony do rany wirus może być przez jakiś czas nieaktywny lub replikuje się w mięśniach poprzecznie prążkowanych lub tkance łącznej rany. Następnie wirus wnika do zakończeń nerwowych nerwów czuciowych i ruchowych. Miejscem wnikania jest receptor nikotynowo - acetylocholinowy w płytce mięśniowo-nerwowej. Dodatkową rolę mogą pełnić receptory fosfolipidowe i gliozydowe. Wirus następnie wędruje włóknami nerwowymi do przynależnego odcinka rdzenia kręgowego. W zwojach międzykręgowych wirus ulega replikacji i kontynuuje wędrówkę w stronę OUN. Wnika do rdzenia kręgowego (do jego istoty szarej) i wędruje w stronę mózgu. Po dostaniu się do mózgu wirus namnaża się w układzie limbicznym (węchomózgowie, podwzgórze, pień mózgu), powodując dysfunkcję neuronów i zaburzenia w zachowaniu (ataki agresji). Następnie wirus wędruje do kory nowej (neocortex) i tam namnaża. Klinicznie zwierzę się uspokaja, jednak choroba manifestuje się w postaci porażeń. Po namnożeniu w OUN wirus odśrodkowo przenosi się do narządów na obwodzie (kora nadnerczy, trzustka, skóra, rogówka) a w szczególności gruczoły ślinowe (przez n. trójdzielny, n. twarzowy, n. węchowy, n. językowo-gardłowy). Wirus namnaża się w komórkach nabłonkowych i wydzielany jest przez szczyt komórki do światła gruczołach wyprowadzających.

Różnice gatunkowe w rozprzestrzenianiu się wścieklizny a tym samym długość okresu inkubacji uzależniona jest od miejsca wniknięcia wirusa (im bliżej OUN tym inkubacja krótsza) i wielkości zwierzęcia (u krów okres inkubacji może trwać nawet 6 msc - wirus ma długą drogę do pokonania.

10. Co może rzutować na czas inkubacji zakażenia wirusem wścieklizny? (Kasia)

- ilość i zjadliwość wirusa

- umiejscowienie rany (im krótsza droga nerwów do pokonania tym szybciej)

- wiek i odporność zwierząt

Najdłuższy u człowieka-814 dni odnotowano(zwykle do 150dni), pies 14-90dni, kot 4-6tyg, koń-zwykle 2-3tyg (może być przedłużony do 3, a nawet 15 mies.),bydlo-od 3 tyg do 60 dni, świnia-2-4dni, Av-2-6dni, lis-2tyg-4mies.

11. Obecność wirusa w ślinie-gatunki zwierząt u których jest on obecny w śliniankach, utrzymywanie wirusa w ślinie (materiał świeży i wysuszony , okres występowania wirusa w ślinie w odniesieniu do momentu zakażenia i występowania objawów klinicznych) (Kasia)

-wirus pojawia się w ślinie 3-7 dnia przed wystąpieniem objawów klinicznych (w okresie inkubacji) i utrzymuje się aż do momentu zejścia śmiertelnego. Od momentu zakażenia-6-14 dzień.

- gatunki: wszystkie (ptaki- nie znalazłam inf na temat jego występowania tam, na chorobach drobiu dowiedziałam się, że ptaki nie mają gr. ślinowych ;)

-wirus bytuje w ślinie wysuszonej-do 16h, w wilgotnej -do 24h

12. Co to jest neuroprobazja? ( słowo nie odnalezione , informacje od ludzi z roku wyżej) (Kasia)

Jest to wędrówka wirusa wzdłuż włókien nerwowych. Inwazja ta zaczyna się poprzez zakończenia nerwów ruchowych lub czuciowych. Wnikanie wirusa do zakończeń nerwów odbywa się za pośrednictwem glikoproteiny rozpoznającej swoiste receptory gospodarza. Głównym receptorem dla wirusa wścieklizny jest receptor nikotynowo-acetylocholinowy obecny w płytce nerwowo-mięśniowej. Pewną rolę tym procesie odgrywają także receptory gangliozydowe i fosfolipidowe. Z miejsca ukąszenia wirus wędruje wzdłuż włókien nerwowych do przynależnego odcinka rdzenia kręgowego. W warunkach eksperymentalnych na myszach wykazano iż wirus porusza się wzdłuż nerwów z prędkością 3mm na dobę. Po namnożeniu w zwojach międzykręgowych rozpoczyna on dalszą wędrówkę do OUN. Wirus wnika do neuronów poprzez mechanizm endocytozy. Dalej w OUN wirus dociera do kory nowej i po namnożeniu tam rozprzestrzenia się w kierunku odśrodkowym wzdłuż nerwów obwodowych do różnych narządów (np. kory nadnerczy, trzustki, skóry, rogówki, gr. ślinowych).

13. Wrażliwość wirusa na środki dezynfekcyjne oraz trwałość w środowisku (Kasia)

- wykazuje stosunkowo dużą oporność na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne

- jest dość oporny na inaktywację cieplną- ulega jej w 4C po 12 miesiącach, w 18C po 24 dniach , w 23C po 30-50 dniach, w 37C po 120h, w 56C po 4-5h, w 60C po 5 min, w 100C po 2 min.

- jest dość oporny na wysychanie- 14 dni w 22C oraz działanie promieni ultrafioletowych , które niszczą zakaźność po 5 min, przy zachowaniu właściwości antygenowych

- światło słoneczne inaktywuje zarazek dopiero po 2h, a pH 3-3,5 po 30 min.

- jest odporny na procesy gnilne, w zwłokach właściwości zakaźne wirusa utrzymują się przez kilka miesięcy

- jest wrażliwy na działanie 2% formaliny w 80-90C, fenolu, alkoholu etylowego, roztworów mydła oraz czwartorzędowych zasad amoniowych

14. Przebieg zakazenia u poszczegolnych gatunkow zwierzat (bydlo, koniowate, trzoda chlewna, owce, kozy, psy, koty) - postacie choroby, okres inkubacji, stadia choroby i wystepujace w nich objawy kliniczne zakazenia. (Michal)

OBJAWY:

Wszystkie zwierzęta:

• zaburzenia w sferze psychicznej - działanie wirusa na komórki kory mózgowej, zaburzenia świadomości, otępienie, zamroczenie, chęć ucieczki, omamy, lęk, stany podniecenia, pobudzenie maniakalne

• pobudzenie ruchowe: drżenia, zwiększone napięcie mm., drgawki, niedowłady, porażenia

• zaburzenia czucia: przeczulica, drętwienie, parestezja

• objawy somatyczne: gorączka, poliuria, biegunki

Psy:

- okres inkubacji - 3-8 tyg

• Postać gwałtowna (szałowa) - 3 okresy

• 1. Zwiastunowy, melancholii - st. prodromorum s. melancholicum: objawy często niezauważalne, posmutnienie lub pobudzenie, nienaturalna wesołość, lizanie po rękach i twarzy, niepokój, utrata apetytu, spaczony apetyt, nierównomiernie rozszerzone źrenice. Trwa 1 - 3 dni

2. Podniecenia, maniakalny - st. irritationis s. excitationis, agresji: nadmierna aktywność ruchowa, przeciągłe wycie ochrypłym głosem, nienormalne łaknienie Ⴎ połykanie rzeczy niejadalnych, porażenie gardła Ⴎ utrudnione połykanie Ⴎ obfite ślinienie, rozszerzenie źrenic, niekiedy zez, pies atakuje wszystkich i wszystko z nadzwyczajną siłą i sprawnością. Trwa 1 - 7 dni

3. Porażenia, depresji - st. paralyticum: chwiejność zadu, porażenie kończyn tylnych, opadanie żuchwy, wypadanie języka, zaburzenia połykania, drgawki, objawy padaczkopodobne, porażenie mm. oddechowych Ⴎ śpiączka i śmierć.

• Postać cicha - brak okresu podniecenia

Koty:

- okres inkubacji - 4-6 tyg (9 dni - 6 msc)

Koty bardziej wrażliwe na zakażenie wirusem, u nich objawy występują z większym nasileniem.

1. Okres zwiastunowy - zwierzęta płochliwe garną się, ufne stają się lękliwe, chowają się w ciemne miejsca, uporczywe miaukanie, nieobecny wzrok, utrata apetytu, gorączka, nierówne rozszerzenie źrenic, świąd skóry. Trwa 1-2 dni.

2. Stadium podniecenia - koty bardzo agresywne, ataki z dużą szybkością, drżenie mięśni, ślinienie się, trudności z połykaniem, wypadanie języka, zmiana głosu, zaburzenia koordynacji, mogą być wymioty, ciągłe bieganie aż do utraty sił. Trwa 2-4 dni.

3. Stadium porażenne - utrata agresywności, postępujące porażenia, śpiączka, agonia i śmierć. Trwa 1-4 dni.

Stosunkowo często obserwuje się postać cichą u kotów bez widocznych objawów pobudzenia i agresywności.

Bydło:

- Okres inkubacji - 3 tyg- 6 msc

Bydło jest wysoce wrażliwe na zakażenia wirusem wścieklizny. Stanowi ślepe ogniwo w transmisji.

- Objawy atypowe - biegunka, niestrawność, obniżone łaknienie, zaparcia, atonia żwacza.

- Postać porażenna - drgawki poszczególnych partii mięśni, parcie na odbytnicę, ślinotok, spaczony apetyt, ziewanie, ciągłe, ochrypłe ryczenie, porażenia kończyn tylnych, osłabienie zadu, wiotkość ogona, obniżenie czucia u podstawy ogona, niefizjologiczne postawy.

- Występuje postać szałowa - podniecenie, niepokój, ataki na przeszkody, nadpobudliwość na bodźce świetlne i akustyczne.

Konie:

- Okres inkubacji - 2-3 tyg. (2 mies.)

- Atypowe objawy - niepokój, zaburzenia ze strony układu pokarmowego podobne do chorób morzyskowych, napięty brzuch

Postać klasyczna wścieklizny (trzy stadia) u konia występuje rzadko!

Najczęściej:

- Postać szałowa - kąsanie, kopanie, tarzanie się, ślinotok, samookaleczenia, napieranie na przeszkody, drgawki mięśniowe, zgrzytanie zębami, częste rżenie, przeczulica skóry, trudności w połykaniu

- Postać cicha (najczęstsza) - objawami przypomina chorobę Bornaską, niezborność, porażenia, częste oddawanie kału i moczu, wysuwanie warg, zgrzytanie zębami, zwiotczenie ogona, porażenie zwieracza odbytu i utrata czucia w kończynach tylnych

Śmierć 4-5 dnia po wystąpieniu objawów choroby.

Świnie:

- Okres inkubacji - 2 - 4 dni

- Postać szałowa - ataki na inne zwierzęta, podniecenie, ochrypłe chrząkanie, kurczowe ruchy głową, gryzienie ściółki, ślinotok, lochy mogą zabijać młode

- Postać cicha - lękliwość, otępienie, porażenia kończyn tylnych,

Owce:

- Okres inkubacji -3 tyg. - 2 mies

- posmutnienie, brak apetytu, ruchy warg, tępe spojrzenie, ślinienie, niepokój, wzmożony popęd płciowy, ochrypłe pobekiwanie, upadki, porażenia, kołowacizna, tupanie, bodzenie, gryzienie przedmiotów

Kozy:

- Okres inkubacji - 3 tyg. - 2 mies

- posmutnienie, brak apetytu, ruchy warg, porażenia zadu i kończyn tylnych, upadki

Objawy podobne jak u owiec

15. Z czym należy różnicować wściekliznę u psów i kotów? (Martyna)

Fe:

• Każde ostre zachorowanie o szybko pogarszającym się stanie ogólnym, nawet przy słabo zaznaczonych objawach neurologicznych (Fe wychodzące na dwór)

1. Choroba Aujeszky'ego (silny świąd prowadzący do rozległych samookaleczeń)

2. Toksoplazmoza

3. Inne ostre zapalenia mózgu

4. Urazy i nowotwory OUN

5. Niedobór witaminy B₁

6. Ciała obce w jamie ustnej i gardle

7. Zatrucia

8. Silne wykończenie w końcowych stadiach wielu chorób zakaźnych (np. panleukopenia, białaczka) może przypominać cichą postać wścieklizny.

Ca:

1. Nosówka (przy nosówce najpierw występują objawy ze strony ukł. oddechowego, a następnie nerwowe - wolniej niż przy wściekliźnie. Są to ataki drżeń mięśniowych, drgawek, które nasilają się przy nosówce okresowo, a przy wściekliźnie pojawiają się w końcowym okresie.)

2. Choroba Aujeszky'ego (bardzo silny świąd, przebieg słabszy od wścieklizny)

3. Toksoplazmoza

4. Kleszczowe zapalenie mózgu (i inne zapalenia mózgu)

5. Obecność ciała obcego w przełyku

16. Z jakimi jednostkami chorobowymi różnicuje się wściekliznę u koni? (Martyna)

1. Wirusowe zapalenie mózgu i rdzenia (arbowirusy, herpeswirusy koni typu 1)

2. Tężec

3. Botulizm

4. Zatrucie ołowiem

5. Zatrucie mykotoksynami

6. Encefalopatia wątrobowa

7. Pierwotniacze zapalenie mózgu i rdzenia

8. Pasożyty mózgowo-rdzeniowe

17. Różnicowanie wścieklizny u przeżuwaczy (Bo, Ov, Cap) i trzody chlewnej. (Martyna)

Bo:

1. Ostra lub podostra forma zatrucia ołowiem

2. Tężyczka pastwiskowa (objawy i wywiad dotyczący żywienia, bad. poziomu magnezu w surowicy)

3. Niedobór witaminy A

4. Listerioza (w bad. histopatologicznym mózgu stwierdza się nacieki okołonaczyniowe, bad. bakteriologiczne)

5. Choroba Aujeszkyego (występuje świąd)

6. Nerwowa postać głowicy

7. BSE (choroba przewlekła)

8. Niedrożność przełyku

Ov i Cap:

1. Choroba Aujeszky'ego

2. Choroba bornaska

3. Listerioza

4. Choroba kłusowa

5. Choroba skokowa

6. Ketoza

Su:

1. Choroba Aujeszky'ego

2. Choroba cieszyńska*

3. Choroba talfańska (enterowirusowe zapalenie mózgu i rdzenia)*

* różnią się od wścieklizny stacjonarnym występowaniem i brakiem agresywności zwierząt. Porażenia mają charakter wstępujący.

4. Ostre zatrucie solą kuchenną (Su szybko padają, 1-2 dni)

5. Zatrucie ołowiem

6. Pomór świń

18. Jakie objawy mogą wskazywać na zakażenie wirusem wścieklizny u zwierząt dzikich? (Martyna)

Lisy:

1. Początkowo pobudzenie, nienormalne wycie, brak apetytu.

2. Utrata bojaźliwości przed ludźmi, psami lub innymi zwierzętami.

3. W fazie pobudzenia - warczenie i gryzienie przechodzących ludzi, zwierząt lub atakowanie pojazdów.

4. Porażenia tylnych kończyn.

5. W miarę postępowania choroby ataki coraz bardziej nieskoordynowane, następnie porażenia i śmierć wśród konwulsji.

Sarny:

1. Nie uciekają przed ludźmi.

2. Porażenia kończyn.

19. Co to jest mydriasis? (Gosia)

Mydriasis-nadmierne, nieadekwatne do natężenia światła, rozszerzenie źrenicy oka.

W przypadku wścieklizny występuje jako objaw- nierównomiernie rozszerzone źrenice.

20. Zmiany HP i AP w przebiegu wscieklizny (Gosia)

HP - zwyrodnienie i obrzmienie komórek zwojowych

-powstawanie guzków glejowych- guzki Babesa

-rozplem komórek limfoidalnych dookoła naczyń, wokół komórek zwojowych i wzdłuż dróg nerwowych

-ciałka wtrętowe Negriego w cytoplazmie komórek zwojowych, kwasochłonne, owalne/jajowate, purpurowo-czerwone. Wewnątrz nich widoczne bazofile ciemnoniebieskie ziarnistości, są to ciałka wewnętrzne.

U mięsożernych występują głównie w rogach Ammona, u roślinożernych w komórkach Purkinjiego w móżdżku.

Uważa się, że są one przejawem odczynu obronnego lub „dobrotliwego” namnożenia się wirusa. Ich brak nie wyklucza wścieklizny.

AP -zmiany w istocie szarej podwzgórza, rogów Ammona, rdzenia przedłużonego i szyjnego. Brak zmian w istocie białej!

-przekrwienie i obrzęk opon mózgowych i istoty szarej

-zmiany zapalno-zwyrodnieniowe zwojów nerwowych, ślinianek, nadnercza

- wychudzenie, silnie przekrwione błony śluzowe, mięśnie barwy ciemnoczerwonej, krew płynna i ciemna, skaleczenie błony śluzowej jamy ustnej, ostry nieżyt przewodu pokarmowego krwotoczne zapalenie żołądka i jelit cienkich, brak pokarmu w przewodzie pokarmowym, ciała obce w żołądku, rany/otarcia powstałe na skutek braku odczuwania bólu w okresie szałowym choroby, gryzienia miejsca pokąsanego, parcia na przeszkody, upadków w okresie porażennym, itd.

21. Co pobiera się do badań urzędowych przy podejrzeniu wścieklizny? (Jacek)

Do badań diagnostycznych pobiera się próbki następujących tkanek zwierząt zabitych lub padłych:

1. mózg, albo

2. całą głowę w przypadku małych zwierząt

3. krew oraz żuchwę lisa - w przypadku badań kontrolnych przeprowadzanych po upływie miesiąca od doustnego szczepienia przeciwko chorobie przeprowadzonego u lisów wolnożyjących

Do badań diagnostycznych można pobrać, w uzasadnionych przypadkach, po odpowiednim zapakowaniu i zabezpieczeniu, zwłoki zwierzęce

Przyżyciowo u zwierząt nie pobiera się żadnych próbek

22. Co to sa całka Negriego? - o czym świadczy ich występowanie a jak należy interpretowć ich brak? (Jacek)

Ciałka Negriego - cząstki wirusa połączone ze składnikami komórki gospodarza. Ciałka wtrętowe występujące w cytoplazmie komórek zwojowych jako kwasochłonne twory wielkości od 3 do 9 µm, kształtu owalnego lub jajowatego, barwy purpurowo-czerwonej. W ich wnętrzu widoczne są bazofilne ziarnistości, barwy ciemnoniebieskiej, wielkości 0,2 do 0,5 µm zwane ciałkami wewnętrznymi. Ciałka Negriego spotyka się u zwierząt mięsożernych przede wszystkim w rogach Ammona, a u roślinożernych w komórkach Purkiniego w móżdżku. Ich brak nie wyklucza wścieklizny. Stanowią cenny element w badaniach diagnostycznych. Kaszubkiewicz podaje, że występowanie ciałek Negriego uważa się za przejaw odczyny obronnego lub dobrotliwego namnożenia wirusa (ile w tym prawdy to nie wiem).

23. Możliwości diagnostyczne w przypadku wścieklizny - jakie badania są wykonywane u zwierząt przyżyciowo i pośmiertnie w aspekcie obowiązujących przepisów prawnych? (Jacek)

Przyżyciowo - pobranie bioptatu z rany i próba odnalezienia wirusa. Pośmiertnie można wykonać badania laboratoryjne:

• HP: obecność ciałek Negriego w cytoptazmie neuronów (m-dzy jądrem a dendrytami), róg

Ammona, móżdżek

met. Gerlacha: ciałka Negriego - czerwone, jądro - fioletowe, cytoplazma - niebieska (ale istnieją też szczepy nienegrigenne, słabo negrigenne)

ciałka Babescha - w gleju, ciałka Negriego - w kom. nerwowych

• próba biologiczna - do dziś podstawowa i najpewniejsza

przy jej użyciu można też odróżniać czy jest to wir. uliczny, czy ustalony; szczepi się część myszy materiałem z

mózgu a część materiałem ze ślinianek, gdy padną jedne i drugie to wirus uliczny, gdy tylko te szczepione materiałem z mózgu - wirus ustalony

• IF bezpośrednia - koniugaty poliklonalne i monoklonalne, preparaty odciskowe z mózgu, rogówki, spojówki, śliny

• test immunoenzymatyczny (RREID)

• PCR

• metoda ABC - barwienie immunoperoksydazowe, test ELISA

• SN: 4 grupy (1 - rozcier mózgowy, 2 - rozcier mózgowy i surowica, 3 - surowica, 4 - placebo)

24. Czym jest proba MIT, jak sie ja wykonuje i jak ocenic czy i kiedy dala wynik pozytywny? (Jacek)

test MIT Mouse Inoculation TEST

20 % zawiesina tkanki zmacerowanej z rogów Ammona, kory mózgu i móżdżku w 10% roztworze surowicy królika, któremu podano antybiotyk streptomycynę z penicyliną (aby zapobiec śmierci zwierzęcia w wyniku bakteryjnej infekcji), Podajemy to przynajmnie 5 osoeskom domózgowo (0,01 ml odwirowanej zawiesiny). Następnie myszy obserwuje się przez 22 dni w kierunku objawów wścieklizny, czyli : drgawki, drżenia, zaburzenia koordynacji, paraliż, konwulsje. Posmiertnie zwierzeta badane są aby wykryć antygen wirusa za pomocą testu immunofluorescencji

25. Dla jakich gatunków zwierząt dopuszczone są szczepienia p/wściekliźnie? (Natalia)

Opracowano skuteczne i bezpieczne szczepionki dla psów, kotów, tchórzofretek, bydła, koni i owiec. Do dziś nie ma powszechnie używanych szczepionek dla dzikich zwierząt, takich jak szopy i skunksy. Szczepi się wilki, lisy, jenoty, borsuki, kuny, tchórze, łasice, wiewiórki, chomiki, świnki morskie, inne gryzonie i nietoperze.

26. Jakie obowiązki ma właściciel jeżeli podejrzewa u zwierzęcia w swoim gospodarstwie przypadek wścieklizny? (Dawid)

Właściciel jest zobowiązany do :

1.Zawiadomienia o tym fakcie Inspekcji weterynaryjnej bądź lokalnego lekarza weterynarii, albo wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

2.Pozostawienie zwierząt w miejscu ich przebywania i nie wprowadzanie tam innych zwierząt.

3.Uniemożliwienie osobom postronnym dostępu do pomieszczeń w których znajdują się zwierzęta.

4.Wstrzymanie się od wywożenia ,wynoszenia i zbywania produktów (ściółka, woda, zwłok zwierzęcych itd.)z miejsc w których wystąpiła choroba.

5.Udostępnienia organom Weterynaryjnym zwierząt i zwłok zwierzęcych do badań i zabiegów weterynaryjnych , a także udzielenie pomocy przy ich wykonywaniu.

6.Udzielenie odpowiednim organom Weterynaryjnym wyjaśnień ,które mogą mieć znaczenie dla wykrycia choroby i źródeł zakażenia lub zapobiegania ich szerzeniu.

27. Kto moze prowadzic dochodzenie epizootyczne w przypadku wscieklizny? (Ania Z)

Dochodzenie prowadzi Powiatowy Lekarz Weterynarii.

28. Co ustala sie podczas dochodzenia przy podejrzeniu wscieklizny? (Ania Z)

- ustalenie okresu, w ktorym choroba mogla rozwijac sie przed podejrzeniem lub stwierdzeniem jej wystapienia

- ustalenie zrodla pochodzenia choroby wraz z ustaleniem innych gospodarstw, w ktorych zwierzeta z gatunkow wrazliwych mogly zostac zakazone z tego zrodla

- ustalenie zrodel przemieszczania sie wektorow (do i z gospodarstwa, gdzie wystapilo podejrzenie wscieklizny)

Na podstawie dochodzenia i przeprowadzonych badan Pow. Lek. wet. stwierdza wystapienie choroby albo ja wyklucza oraz ustala, czy nie doszlo do zakazenia czlowieka wirusem choroby.

29. Kiedy Powiatowy Lekarz Wet. wyznacza ognisko wscieklizny? (Ania Z)

Pow. Lek. Wet. wyznacza ognisko wscieklizny w przypadku stwierdzenia choroby (i obejmuje to ognisko nadzorem).

30. Jakie nakazy i zakazy obowiazuja przy podejrzeniu wscieklizny w miejscu bytowania lub znalezienia takiego zwierzecia? (Ania Z)

Przy podejrzeniu wystapienia wscieklizny Pow. Lek. Wet.

- przeprowadza badanie kliniczne zwierząt podejrzanych o chorobę lub zakażenie oraz sekcję zwłok zwierzęcych, jeżeli jej przeprowadzenie jest konieczne

- pobiera próbki do badań diagnostycznych

- nakazuje zabicie zwierzęcia wykazującego objawy choroby i pobranie próbek do badań diagnostycznych albo

- niezwłoczne odosobnienie zwierzęcia podejrzanego o chorobę lub zakażenie z jednoczesnym określeniem czasu trwania tego odosobnienia w celu przeprowadzenia obserwacji.

- po pobraniu próbek nakazuje i nadzoruje unieszkodliwienie pozostałej części zwłok zwierzęcych, w sposób uniemożliwiający szerzenie się choroby.

Pow. Lek. Wet. nakazuje niezwloczne odosobnienie zwierzecia podejrzanego o chorobe lub zakazenie, ktore moglo zakazic wirusem choroby czlowieka

-nakazuje obserwacje tego zwierzecia trwajaca 15 dni i badania tego zwierzecia do czasu zakonczenia obserwacji (badanie przeprowadza sie w pierwszym, piątym, dziesiątym i piętnastym dniu od dnia prawdopodobnego zakażenia człowieka wirusem choroby lub pogryzienia człowieka)

-zakazuje zabicia tego zwierzecia do czasu zakonczenia obserwacji

(Pow. Lek. Wet. może przedłużyć okres obserwacji do 21 dni w przypadku, gdy po 15 dniach obserwacji niemożliwe jest stwierdzenie lub wykluczenie choroby)

31. Jakie nakazy i zakazy moze wprowadzic Pow. Lek. Wet. wyznaczajac ognisko wscieklizny? (Ania Z)

Pow. Lek. Wet. nakazuje:

a)  niezwłoczne odosobnienie i obserwację zwierząt podejrzanych o chorobę lub zakażenie,

b)  zniszczenie po uprzednim zagotowaniu lub odkażeniu mleka pozyskanego od zwierząt gospodarskich chorych lub podejrzanych o zakażenie,

c)  zabicie zwierząt, które miały kontakt ze zwierzęciem chorym, jeżeli to konieczne,

d)  oczyszczenie, odkażenie albo zniszczenie przedmiotów, które miały kontakt ze zwierzętami chorymi lub podejrzanymi o chorobę

Zakazuje:

a)  leczenia i kierowania do uboju zwierząt podejrzanych o chorobę lub zakażenie,

b)  przemieszczania zwierząt z gatunków wrażliwych na chorobę do gospodarstwa i z gospodarstwa, z wyjątkiem transportu bezpośrednio do rzeźni, po uzyskaniu zgody powiatowego lekarza weterynarii;

32. Kto, gdzie i kiedy może wprowadzić szczepienia interwencyjne przeciwko wściekliźnie? (Wojtek)

Kto= Powiatowy lekarz weterynarii

Kiedy = gdy zostało wyznaczone ognisko choroby

Gdzie = w ognisku choroby (możliwe ze w obszarach zagrożonych/zapowietrzonych również, ale nie ma tego w ustawach)

Powiatowy lek. wet.  może poddać szczepieniom interwencyjnym:

a)    pozostałe zwierzęta w stadzie,

b)    zwierzęta z gatunków wrażliwych na chorobę w gospodarstwie - w którym stwierdzono chorobę.

33. Jak daleko sięgają obszary : zapowietrzony i zagrożony przy wyznaczeniu ogniska wścieklizny? (Wojtek)

obszar zapowietrzony - obszar bezpośrednio wokół ogniska choroby, podlegający

ograniczeniom, w szczególności zakazom, nakazom oraz środkom

kontroli, podejmowanym przy zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;

obszar zagrożony - obszar wokół obszaru zapowietrzonego, podlegający

ograniczeniom, w szczególności zakazom, nakazom oraz środkom kontroli,

podejmowanym przy zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt

Powiatowy lekarz weterynarii, w przypadku stwierdzenia choroby:

  1)   wyznacza ognisko choroby oraz obejmuje je nadzorem;

  2)   niezwłocznie powiadamia państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o wyznaczeniu ogniska choroby;

  3)   wyznacza obszar zagrożony wokół ogniska choroby.

Nie znalazłem dokładnych wytycznych dotyczących zasięgu tych obszarów.

Najprawdopodobniej wygląda to tak, że przy wyznaczaniu obszarów należy wziąć pod uwagę możliwości rozprzestrzeniania się choroby na danym obszarze .

Przykładowe elementy uniemożliwiające rozprzestrzenianie się wirusa to : rzeka, szczelne ogrodzenia itp…

Obszar wyznaczony przez powiatowego lekarza nie może przekraczać powierzchni jednego powiatu. Jeśli jednak jest taka konieczność - informuje o tym wojewódzkiego lek. wet. i on wyznacza te obszary.

Przykład wyznaczenia obszaru zagrożonego:

§ 2. Za obszar zagrożony wystąpieniem choroby zakaźnej zwierząt, o której mowa w § 1 zwany dalej obszarem zagrożonym, uznaje się obszar gminy Białogard, obejmujący miejscowości: Żeleźno, Białogórzyno, Białogórzynko, Wronie Gniazdo, Stajkowo, Nosówko, Pustkowo, Kościernica, Pomianowo Żwirownia.
§ 3. Zewnętrzną granicę obszaru zagrożonego wymienionego w § 2 określa się w sposób następujący:
punkt początkowy granicy znajduje się na wysokości miejscowości Wronie Gniazdo przy lewym brzegu rzeki Radew, dalej z biegiem tej rzeki, wzdłuż jej lewego brzegu do mostu kolejowego na trasie Białogard Koszalin, tuż przy ujściu rzeki Czarna do Radwi, dalej wzdłuż torów kolejowych w kierunku Białogardu do przejazdu kolejowego na drodze łączącej m. Pustkowo z m. Żelimucha, następnie od m. Pustkowo wzdłuż drogi łączącej Pustkowo z m. Kościernica, dalej wzdłuż drogi Nr 190 do jej skrzyżowania z drogą nr 191 w miejscowości Pomianowo- Żwirownia, dalej od tego skrzyżowania w kierunku północno-wschodnim do punktu początkowego w m. Wronie Gniazdo.

34. Jakie obostrzenia mogą występować w obszarze zagrożonym i zapowietrzonym? (Wojtek)

Art. 45. 1. W przypadku zagrożenia wystąpienia lub wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt podlegającej obowiązkowi zwalczania powiatowy lekarz weterynarii, w drodze rozporządzenia - aktu prawa miejscowego, może:

1) określić obszar, na którym występuje choroba zakaźna lub zagrożenie wystąpienia choroby zakaźnej , jako obszar zapowietrzony lub zagrożony oraz sposób oznakowania tych obszarów;

2) wprowadzić czasowe ograniczenia w przemieszczaniu się osób lub pojazdów;

3) czasowo zakazać organizowania:

a) widowisk, zgromadzeń, pochodów lub nakazać czasowe zawieszenie określonej działalności,

b) targów, wystaw, pokazów lub konkursów zwierząt, polowań i odłowów zwierząt łownych;

4) ograniczyć obrót albo zakazać obrotu zwierzętami, zwłokami zwierzęcymi, produktami, surowcami i produktami rolnymi oraz innymi przedmiotami, które mogą spowodować szerzenie się choroby zakaźnej zwierząt;

5) nakazać zaopatrywanie zwierząt lub produktów w świadectwa zdrowia wystawiane przez urzędowego lekarza weterynarii;

6) nakazać przeprowadzenie zabiegów na zwierzętach, w tym szczepień;

7) nakazać oczyszczanie, odkażanie, deratyzację i dezynsekcję miejsc przebywania zwierząt lub miejsc przechowywania i przetwarzania zwłok zwierzęcych, produktów, środków żywienia zwierząt, a także oczyszczanie i odkażanie środków transportu;

8) nakazać odstrzał sanitarny zwierząt na określonym obszarze;

9) nakazać podmiotom prowadzącym działalność w zakresie produkcji produktów zastosowanie określonej technologii.

35. Jaki czas musi upłynąć aby uznać ognisko wścieklizny za wygasłe w zależności od tego, czy były prowadzone szczepienia interwencyjne, czy nie? (Wojtek)

1. Powiatowy lekarz wet. uznaje ognisko choroby za wygasłe, jeżeli w tym ognisku:

1)   wszystkie zwierzęta:

a)  chore lub zakażone padły albo zostały zabite, a ich zwłoki zostały unieszkodliwione w

sposób wykluczający niebezpieczeństwo szerzenia się choroby, albo

b)  z gatunków wrażliwych na chorobę poddano szczepieniu przeciwko chorobie, a od dnia ostatnie iniekcji szczepionki upłynęło 30 dni;

 2)   przeprowadzono odstrzały sanitarne lisów i dostarczono do badań laboratoryjnych zwłoki co najmniej 2 lisów, a wyniki tych badań nie potwierdziły choroby - w przypadku choroby zwierząt wolno żyjących;

  3)   przeprowadzono ostateczne oczyszczenie i odkażenie w sposób określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

 

2. Powiatowy lekarz weterynarii, w przypadku gdy w ognisku choroby nie poddano szczepieniom przeciwko chorobie wszystkich zwierząt z gatunków wrażliwych na chorobę, uznaje ognisko choroby za wygasłe, jeżeli od dnia ostatecznego oczyszczenia i odkażenia, upłynęło:

 1)   3 miesiące - w przypadku choroby:

a)  małych zwierząt gospodarskich, w tym świń, owiec lub kóz,

b)  zwierząt domowych, w tym psów lub kotów;

2)   6 miesięcy - w przypadku choroby:

a)  dużych zwierząt gospodarskich, w tym zwierząt jednokopytnych lub bydła,

b)  dużych zwierząt wolno żyjących, w tym niedźwiedzi, łosi, żubrów, jeleni i saren; 

 3)   30 dni - w przypadku choroby zwierząt wolno żyjących innych niż wymienione w pkt 2 lit. b, jeżeli ognisko choroby tych zwierząt wyznaczono poza osiedlami ludzkimi albo terenami rekreacyjnymi;

4)   3 miesiące - w przypadku choroby zwierząt wolno żyjących innych niż wymienione w pkt 2 lit. b, jeżeli ognisko choroby tych zwierząt wyznaczono na terenach osiedli ludzkich albo terenach rekreacyjnych.

36. Które gatunki podlegają w Polsce szczepieniom obowiązkowym, a które dobrowlonym p/wściekliźnie? (Natalia)

Art. 56

1. Psy powyżej 3 miesiąca życia na obszarze całego kraju oraz lisy wolno żyjące na obszarach określonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa podlegają obowiązkowemu ochoronnemu szczepieniu przeciwko wściekliźnie.

2. Posiadacze psów są obowiązani doprowadzić psy do wyznaczonych przez powiatowego lekarza weterynarii punktów szczepień w terminie 30dni od dnia ukończenia przez psa 3 miesiąca życia, a następnie nie rzadziej niż co 12 miesięcy od dnia ostatniego szczepienia.

Dobrowolne: wymienione w pkt. 25.

*Szczepienie przeciwko wściekliźnie powinno być wykonywane wówczas, gdy na danym terenie występuje zagrożenie wystąpienia tej choroby. Nie wymaga ona wykonania szczepienia bazowego, a koń nabiera odporności już po 3-4 miesiącach po jej wykonaniu. Należy je powtarzać co rok.

*Na początku fretkę zawsze szczepimy na nosówkę dwukrotnie w odstępie 3-4 tygodni. Zwykle stosowany schemat szczepień obejmuje uodpornienie w 8 i 12 tygodniu życia, a następnie jednorazowo co roku. Kolejnym szczepieniem, które powinna otrzymać fretka jest szczepienie przeciwko wściekliźnie. Wykonujemy je w odstępie 2 tygodni od drugiego szczepienia przeciwko nosówce i powtarzamy co roku (Pierwsze szczepienie nastąpić powinno po 13 tygodniu życia. Przykładowa szczepionka: Nobivac T.). Istnieje obowiązek szczepienia fretki przeciwko wściekliźnie, jeśli ma być przewożona na terenie UE.

37. Jak szczepi się p/wściekliźnie psy, koty, fretki i inne gatunki zwierząt? (rodzaje szczepionek, drogi podania) (Natalia)

Najpopularniejsze szczepionki tej generacji to:

Defensor (Pfitzer)- zawiesina do wstrzykiwań, pies, bydło, kot, owca

Nobivac Rabies (Intervet) - zawiesina do wstrzykiwań, pies, bydło, lis, kot, koza, owca, koń, fretka

Rabisin R (Merial) - roztwór do wstrzykiwań, owca, zwierzęta futerkowe, koń, kot, pies, bydło

Canvac R (Dyntec) - Inaktywowana szczepionka przeciw wściekliźnie, zawiesina do wstrzykiwań, pies, kot, bydło, owca, koza, świnia, koń,zwierzęta futerkowe

Leptorabisin (Merial) - Szczepionka przeciwko wściekliźnie i leptospirozie dla psów, płyn do wstrzykiwań

Rabigen Mono (Virbac) - Inaktywowany wirus wścieklizny, szczep VP 12, zawiesina do wstrzykiwań, pies, kot, koń, bydło

Inne:

Rabdomun (Pitman-Moore)

Virbagen Rabies (Virbac).

Dohyvac i-R (Solvay Dufar)

Rabiesvac 10% (Biowet)
Rabisin (Biowet)
Rabisin (Rhone merieux)

Szczepionki podaje się podskórnie, rzadziej domięśniowo w ilości 1,0 ml.

Program szczepień szczeniąt powyżej 6 tyg. życia

	6-8 tydz.	10-12 tydz.	12-14 tydz.
WCZESNY	nosówka, parwowiroza	nosówka, parwowiroza, adenowiroza, parainfluenza, leptospiroza	nosówka, parwowiroza, adenowiroza, parainfluenza, leptospiroza, koronowiroza, bordetelloza, WŚCIEKLIZNA
	powyżej 12 tyg.	powtórne szczepienie po 3-4 tyg.
PÓŹNY	nosówk, parwowiroza, adenowiroza, parainfluenza, leptospiroza	nosówka, parwowiroza, adenowiroza, parainfluenza, leptospiroza, koronowiroza, bordetelloza, WŚCIEKLIZNA

Program szczepień kociąt powyżej 6 tyg. życia

	6-8 tydz.	10-12 tydz.	12-14 tydz.
WCZESNY	panleukopenia, herpeswiroza, kalciwiroza	panleukopenia, herpeswiroza, kalciwiroza, chlamydioza, białaczka	panleukopenia, herpeswiroza, kalciwiroza, chlamydioza, białaczka, koronawiroza, WŚCIEKLIZNA
	powyżej 12 tyg.	powtórne szczepienie po 3-4 tyg.
PÓŹNY	panleukopenia, herpeswiroza, kalciwiroza, chlamydioza, białaczka	panleukopenia, herpeswiroza, kalciwiroza, chlamydioza, białaczka, koronawiroza, WŚCIEKLIZNA


Kolejne szczepienia wykonuje się u zwierząt dorosłych szczepionką skojarzoną raz w roku.

38 i 39. Kiedy szczepienie można uznać za aktualne, jeżeli było to pierwsze szczepienie szczenięcia, a kiedy staje się ważne kolejne szczepienie psa dorosłego? (Natalia)

Pierwsze szczepienie szczeniąt: aktualne po 21 dniach.

Kolejne szczepienie psa dorosłego: w dniu ponownego zaszczepienia, pod warunkiem posiadania dokumentu potwierdzającego poprzednie szczepienie i nie przekroczenie terminu. W przypadku przekroczenia lub braku dokumentu, kolejne szczepienie traktowane jest jako pierwsze i obowiązuje 21 dni.

*Odporność na chorobę pojawia się około 10 dni od momentu zaszczepienia, jest to też okres kwarantanny i nie poleca się aby w tym czasie piesek spotykał się z innymi psami. Niepożądane objawy poszczepienne (szok anafilaktyczny, reakcje alergiczne) zdarzają się bardzo rzadko.


40. Jaka dokumentacja musi być prowadzona w związku z wykonywaniem szczepień psów, kotów, fretek przeciw wściekliznie? (Adam)

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 28 czerwca 2004 r. w sprawie wzoru i szczegółowego sposobu prowadzenia rejestru psów zaszczepionych przeciwko wściekliźnie oraz wzoru zaświadczenia o szczepieniu psa przeciwko wściekliźnie

Psy poddane szczepieniu podlegają wpisowi do rejestru prowadzonego przez urzędowego lekarza weterynarii dokonującego szczepienia. Po przeprowadzeniu szczepienia posiadaczowi psa wydaje się zaświadczenie.

Szczepienia lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie przeprowadza wojewódzki lek wet.

Rejestr prowadzi się w formie papierowej ( pismo drukowane) lub w formie elektronicznej. W przypadku prowadzenia w formie elektronicznej, wydruki informacji zawartych w rejestrze sporządza się na bieżąco i potwierdza pieczątką i podpisem lek wet.

Lek wet przekazuje Pow Lek Wet informacje o liczbie psów zaszczepionych w terminie do 3. dnia każdego m - ca za m - c poprzedni.

Lek wet przechowuje rejestr przez okres 3 lat od daty zakończenia rejestru i wydruki przez okres 3 lat od daty przeprowadzenia szczepienia.

( wzór rejestru patrz załącznik do rozporządzenia ;-) )

41. Jakie obowiązki w zakresie szczepień przeciwko wściekliźnie ma lekarz weterynarii w stosunku do Powiatowego Lek. Wet.? (Adam)

Lek wet przekazuje Pow Lek Wet informacje o liczbie psów zaszczepionych w terminie do 3. dnia każdego m - ca za m - c poprzedni.

Lek wet przechowuje rejestr przez okres 3 lat od daty zakończenia rejestru i wydruki przez okres 3 lat od daty przeprowadzenia szczepienia.

42. Jak szczepi się lisy przeciwko wściekliźnie i jak sprawdza się skuteczność przyjętej szczepionki? (Adam)

43. Minimalne wymagania odnośnie szczepieniu lisów ( rodzaj szczepionki, dawkowanie i czy i kiedy istnieje możliwość odstąpienia od szczepień) (Adam)

- szczepienia ochronne przeprowadza się na obszarach lasów i we wszystkich miejscach bytowania lisów wolno żyjących ( nie przeprowadza się ich na terenie województwa i na terenach województw graniczących z tym województwem, jeśli nie stwierdzono wścieklizny w okresie 3 ostatnich lat )

- szczepienie przeprowadza się w formie doustnej szczepionki zatopionej w przynęcie

- liczba dawek zależy od stopnia zalesienia i ukształtowania terenu, populacji zwierząt dzikich i przyjętego sposobu podania szczepionki ale liczba ta nie powinna być mniejsza niż 20 dawek na 1 km²

- liczba dawek szczepionki może być zwiększona na obszarach, na których wystąpiła znaczna liczba przypadków wścieklizny

- szczepionka jest rozrzucana z samolotu lub wykładana ręcznie 2 x do roku

- szczepionka może być podana raz do roku, jeżeli na terenie województwa i na terenie województw graniczących z tym województwem nie stwierdzono przypadków wystąpienia wścieklizny w okresie 2 kolejnych lat.

- Wojewódzki lekarz weterynarii, co najmniej 10 dni przed przewidywanym terminem przeprowadzenia szczepień ochronnych, powiadamia pisemnie o sposobie przeprowadzenia tych szczepień:

1) właściwych ze względu na obszar przeprowadzania szczepień:

a) starostów powiatów, wójtów gmin i prezydentów miast,

b) powiatowych lekarzy weterynarii,

c) państwowych wojewódzkich inspektorów sanitarnych;

2) właściwe ze względu na obszar przeprowadzania szczepień:

a) nadleśnictwa,

b) zarządy wojewódzkie Polskiego Związku Łowieckiego;

3) starostów powiatów, których teren graniczny z obszarem, na którym będą przeprowadzane szczepienia ochronne.

- W miejscowościach położonych na obszarze, na którym będą przeprowadzane szczepienia ochronne, oraz w miejscowościach graniczących z tym obszarem wojewódzki lekarz weterynarii może ogłosić termin i sposób przeprowadzania tych szczepień w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie

- W tych szczepionkach znajduje się marker, który później odkłada się w kościach zwierząt. Sztuki odstrzelone są zabierane do laboratorium, gdzie odznacza się czy w kościach występuje ten marker czy go nie ma ( np. tetracyklina )

44. Wymagania dla zwierząt towarzyszących przemieszczanych w celach niehandlowych z Polski do różnych państw UE. (Andrzej)

Artykuł 4

1. Podczas ośmioletniego okresu przejściowego rozpoczynającego się od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zwierzęta gatunków wymienionych w części A i B załącznika I (na końcu odpowiedzi) będą uważane za zidentyfikowane, jeżeli posiadają:

a) wyraźnie czytelny tatuaż; lub

b) elektroniczny system identyfikacji (transponder).

W przypadku określonym w lit. b) poprzedniego ustępu, jeżeli transponder nie spełnia normy ISO 11784 lub załącznika A do normy ISO 11785, właściciel lub osoba fizyczna odpowiedzialna za zwierzę domowe w imieniu właściciela musi zapewnić możliwość odczytania transpondera podczas każdej kontroli.

2. Niezależnie od formy systemu identyfikacji zwierzęcia należy zapewnić również wskazanie danych szczegółowych dotyczących nazwiska i adresu właściciela zwierzęcia.

3. Państwa Członkowskie wymagające, aby zwierzęta wprowadzane na ich terytorium inaczej niż poprzez kwarantannę były identyfikowane zgodnie z ust. 1 akapit pierwszy lit. b), mogą kontynuować tę praktykę podczas okresu przejściowego.

4. Po upływie okresu przejściowego wyłącznie metody określone w ust. 1 akapit pierwszy lit. b) będą akceptowane jako sposoby identyfikacji zwierzęcia.

Artykuł 5

1. Podczas przemieszczania zwierzęta domowe gatunków wymienionych w części A i B załącznika I (na końcu odpowiedzi) muszą, bez uszczerbku dla wymogów ustanowionych w art. 6:

a) posiadać identyfikację zgodnie z art. 4, (patrz wyżej) oraz

b) posiadać paszport wystawiony przez lekarza weterynarii upoważnionego przez właściwe władze, zaświadczającego wykonanie ważnego szczepienia lub, jeśli właściwe, ponownego szczepienia przeciwko wściekliźnie, zgodnie z zaleceniami laboratorium produkującego, przeprowadzonego na danym zwierzęciu przy użyciu inaktywowanej szczepionki zawierającej co najmniej jedną jednostkę antygenową w dawce (norma WHO).

2. Państwa Członkowskie mogą zezwolić na przemieszczanie zwierząt wymienionych w części A i B załącznika I w wieku poniżej trzech miesięcy, które nie zostały zaszczepione, jeżeli posiadają one paszport i od chwili przyjścia na świat pozostawały w miejscu urodzenia bez kontaktu z dzikimi zwierzętami mogącymi być narażone na zarażenie lub towarzyszy im ich matka, od której są one w dalszym ciągu uzależnione.

3. Okres przejściowy ustanowiony w ust. 1 może być przedłużony przez Parlament Europejski i Radę, stanowiące na wniosek Komisji zgodnie z Traktatem.

Artykuł 7

Przemieszczanie między Państwami Członkowskimi lub z terytorium wymienionego w części B sekcja 2 załącznika II zwierząt gatunków wymienionych w części C załącznika I nie podlega żadnym wymogom w odniesieniu do wścieklizny. W razie konieczności w odniesieniu do innych chorób można ustanowić szczególne wymogi, obejmujące ewentualny limit liczby zwierząt oraz wzór świadectwa, jakie te zwierzęta muszą posiadać, zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 24 ust. 2.

Artykuł 15

Jeżeli wymogi stosowane do przemieszczania przewidują miareczkowanie przeciwciał przeciwko wściekliźnie, próbkę musi pobrać upoważniony lekarz weterynarii, a test musi być przeprowadzony przez zatwierdzone laboratorium zgodnie z decyzją Rady 2000/258/WE z dnia 20 marca 2000 r. określającą specjalny instytut odpowiedzialny za ustanawianie kryteriów niezbędnych do standaryzacji testów serologicznych w monitorowaniu skuteczności szczepień przeciwko wściekliźnie.

ZAŁĄCZNIK I

GATUNKI ZWIERZĄT

CZĘŚĆ A

Psy

Koty

CZĘŚĆ B

Fretki

CZĘŚĆ C

Bezkręgowce (z wyjątkiem pszczół i skorupiaków), ozdobne ryby tropikalne, płazy, gady.

Ptaki: wszystkie gatunki (z wyjątkiem drobiu objętego dyrektywami Rady 90/539/EWG [1] i 92/65/EWG).

Ssaki: gryzonie i króliki domowe.

ZAŁĄCZNIK II

WYKAZY PAŃSTW I TERYTORIÓW

CZĘŚĆ A

Szwecja

Irlandia

Zjednoczone Królestwo

CZĘŚĆ B

Sekcja 1

Państwa Członkowskie, inne niż wymienione w części A

Sekcja 2

Andora

Islandia

Lichtenstein

Monako

Norwegia

San Marino

Szwajcaria

Watykan

CZĘŚĆ C

Wykaz państw trzecich lub części terytoriów przewidziany art. 10.

45. Do jakich państw UE oprócz szczepienia przeciwko wściekliźnie wymagane jest określenia miana przeciwciał? (Andrzej)

Artykuł 6

1. Przez okres przejściowy pięciu lat od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia wprowadzanie zwierząt domowych wymienionych w części A załącznika I na terytorium Irlandii, Szwecji i Zjednoczonego Królestwa podlega następującym wymogom:

- muszą posiadać identyfikację zgodnie z art. 4 ust. 1 akapit pierwszy lit. b), chyba że Państwo Członkowskie miejsca przeznaczenia uznaje również identyfikację zgodnie z art. 4 ust. 1 akapit pierwszy lit. a), oraz

- muszą posiadać paszport wydany przez lekarza weterynarii upoważnionego przez właściwe władze, zaświadczający, oprócz warunków ustanowionych w art. 5 ust. 1 lit. b), że przeprowadzono neutralizujące miareczkowanie przeciwciał na poziomie co najmniej 0,5 IU/ml na próbce w zatwierdzonym laboratorium w okresach ustanowionych w przepisach krajowych obowiązujących w dniu określonym w art. 25 akapit drugi.

Miareczkowania przeciwciał nie trzeba powtarzać w stosunku do zwierząt, które po tym miareczkowaniu były regularnie szczepione w odstępach czasu określonych w art. 5 ust. 1 bez przerwy w protokole szczepień wymaganym przez laboratorium produkujące.

Państwo Członkowskie miejsca przeznaczenia może zwolnić zwierzęta domowe przemieszczające się między tymi trzema Państwami Członkowskimi z wymogów przeprowadzania szczepień i miareczkowania przeciwciał przewidzianych w pierwszym akapicie niniejszego ustępu zgodnie z przepisami krajowymi obowiązującymi w dniu określonym w art. 25 akapit drugi.

46.Oznaczenie miana przeciwciał przeciw wściekliźnie w surowicy szczepionego zwierzęcia, które chcemy wywieźć za granicę (fretki, kota, psa) można wykonać tylko w:

Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach

-Państwowy Instytut Badawczy (National Veterinary Research Institute),

Zakład Wirusologii,

Al. Partyzantów 57, 24-100 Puławy, (www.piwet.pulawy.pl ).

Musi być minimum 0,5 IU/ml.

Próbki pobierać mogą lek. wet. uprawnieni do wydawania paszportów, wpisani do rejestru prowadzonego przez okręgową radę lekarsko-weterynaryjną.

47.Planowanie badań i szczepień przed wywozem zwierzęcia do Anglii.

Trzeba zacząć co najmniej 7 miesięcy przed wyjazdem. Obowiązkowa kolejność procedur.

1)Identyfikacja zwierzęcia za pomocą mikroczipu, zgodnego z wymogami normy ISO 1784.

(jeśli nie posiada -> zaczipowanie)

2) Szczepienie przeciwko wściekliźnie (szczepionką zarejestrowaną w Polsce)

3)Ok.1 miesiąc później - pobranie próbki krwi i badanie poziomu przeciwciał.(Puławy)

(jeśli wynik pozytywny - trzeba czekać 6 mies. od daty pobrania próbki aby wjechać do UK)

4)między czasie wyrobienie paszportu i wpisanie dotychczasowych czynności do niego.

5) 24-48 godz. przed wyjazdem - odrobaczenie (praziquantel)
i poddanie profilaktyce przeciwkleszczowej przez lek. wet.+ wpis do paszportu.(Nie wolno wyruszyć wcześniej niż 24 godz. po podaniu ani później niż 48 godz.)

( Jeśli nie wyruszymy w podróż do 48 godzin trzeba powtórzyć odrobaczenie, „odkleszczenie” ,wpis i odczekać minimum 24 godziny)

48. Jeśli zwierzę nie spełania ustalonych przy przemieszczeniach wymagań zostaje poddane przy wjeździedo kraju (w przypadku Anglii) 6 miesięcznej kwarantannie na koszt właściciela.

49.Jeśli zwierzę było na stałe w Anglii, zostało na okres czasowy przywiezione do Polski i chcemy z nim wrócić do Anglii to też musi posiadać pozytywny wynik badania poziomu przeciwciał po szczepieniu na wściekliznę, od którego upłynęło co najmniej 6 miesięcy oraz być odrobaczone i „odkleszczone” z wpisem do paszportu 24-48 godz. przed podróżą powrotną. Jeśli badanie serologiczne było wykonane w UK przed wyjazdem, to można wrócić po co najmniej 6 mies. od daty badania i jest ono ważne przez cały czas kiedy wykonujemy w terminie szczepienia przypominające. Jeśli przekroczony jest termin szczepienia przypominającego, to należy zaszczepić i od nowa robić test serologiczny i czekać 6 miesięcy (w Polsce). Można też wyjechać z Anglii 21 dni po szczepieniu, a badania serologiczne zrobić w Polsce i po 6 miesiącach od ich daty mamy prawo wrócić do UK. Jeśli wyjazd do Polski jest jednodniowy a zwierzę ma ważne szczepienia na wściekliznę (co najmniej 6 mies. po badaniu), to odrobaczenie (+wpis) wykonuje się w UK przed wyjazdem (i trzeba rozpocząć podróż powrotną min. 24godz. po tym, ale przed upływem 48godz.).

Najprościej jest wyjechać po co najmniej 6 miesiącach od badania Ab z Anglii i wrócić przed upływem ważności ostatniej szczepionki - wtedy trzeba tylko odrobaczyć przed powrotem.

50. Czy koń wywożony z Polski na zawody sportowe musi posiadać dokumentacje związaną ze szczepieniami przeciwko wściekliźnie? (Andrzej)

Nie znalazłem żeby potrzebował. Jakby ktoś był dociekliwy podaje decyzje i rozporządzenia które sprawdziłem:

Ustawa z dnia 11 marca 2004 o zwalczaniu chorób zakaźnych … . Rozdział 4 i 6

93/197/EWG

90/426/EWG

51. Jak w aspekcie wścieklizny wyglądają wymagania przy przewożeniu chomików, królików i świnek morskich? (Andrzej)

Rozporządzenie (WE) nr 998/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. (Załączniki patrz pytanie 44.)

Artykuł 7

Przemieszczanie między Państwami Członkowskimi lub z terytorium wymienionego w części B sekcja 2 załącznika II zwierząt gatunków wymienionych w części C załącznika I nie podlega żadnym wymogom w odniesieniu do wścieklizny. W razie konieczności w odniesieniu do innych chorób można ustanowić szczególne wymogi, obejmujące ewentualny limit liczby zwierząt oraz wzór świadectwa, jakie te zwierzęta muszą posiadać, zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 24 ust. 2.

Artykuł 9

Warunki mające zastosowanie do przemieszczania zwierząt gatunków wymienionych w części C załącznika I z państw trzecich oraz wzór świadectwa, jakie muszą one posiadać zostaną ustalone przez odpowiednią komisje.???

52. Co może zrobić Powiatowy Lek. Wet. ze zwierzęciem podejrzanym o zakażenie wirusem wścieklizny lub o chorobę, jezeli nie ma zagrożenia dla ludzi? (Gosia)

(rozp. Ministra rol. I rozwoju wsi z 7.01.05r w sprawie zwalczania wścieklizny)

Pow. Lek. Wet może jeśli to konieczne nakazać zabicie zwierząt podejrzanych.

53. Kiedy prowadzi się 15-dniową obserwację zwierzęcia w kontekście zakażenia wirusem wścieklizny? (Gosia)

(rozp. Ministra rol. I rozwoju wsi z 7.01.05r w sprawie zwalczania wścieklizny)

Obserwację prowadzi się, gdy zwierzę jest podejrzane o chorobę lub zakażenie i mogło zakazić wirusem choroby człowieka (pogryzienie, polizanie, itp.)

54. W jakich sytuacjach 15-dniowa obserwacja moze zostac przedluzona i na jak dlugo? (Asia)

Powiatowy lekarz weterynarii może przedłużyć okres obserwacji, o której mowa w ust. 6, do 21 dni w przypadku, gdy po 15 dniach obserwacji niemożliwe jest stwierdzenie lub wykluczenie choroby.

55. Kogo nalezy zawiadomic prowadzac w/w obserwacje i kto ma uprawnienia do prowadzenia takiej obserwacji? (Asia)

Zwierzę może być obserwowane w wyznaczonej przez powiatowego lekarza weterynarii lecznicy, w Zakładzie Higieny Weterynaryjnej lub w domu. Koszty obserwacji pokrywa właściciel. Jeśli zwierzę zostaje w domu, trzeba je przyprowadzać na kontrolę: pierwszego, piątego i dziesiątego dnia od pogryzienia.

56. Jakie obostrzenia dotycza samego zwuerzecia i osob kontaktujacych sie z nim, jezeli znajduje sie ono w trakcie obserwacji w kierunku wscieklizny? (Asia)

Zwierzę nie może być leczone, nie może mieć kontaktu z innymi zwierzętami i powinno przebywać w izolacji.

W trakcie obserwacji zwierzęta mogą być poddane likwidacji na mocy decyzji administarcyjnej, jeśli nie doszło do pokąsania, zadrapania lub oślinienia człowieka.

57. Wyjasnij sens prowadzenia 15-dniowej obserwacji psa, ktory pokasal czlowieka, jezeli sredni okres inkubacji choroby u tego gatunku trwa 30 dni? (Asia)

Wirus w ślinie zwierząt jest jednym z objawów ostatniego stadium wścieklizny. W przypadku psów żaden spośród tych, u których pojawił się wirus w ślinie, nie będzie żył dłużej niż 10-12 dni. Dlatego jeżeli pies przeżyje 15-dniową obserwację będzie można wnioskować, że:

• w momencie pogryzienia wirus nie znajdował się w ślinie,

• pies nie mógł zakazić człowieka.

58. Co nalezy zrobic ze zwierzeciem, ktore padlo w trakcie 15-dniowej obserwacji w kierunku wscieklizny? (Asia)

Jeżeli zwierzę padło przed ukończeniem 15-dniowej obserwacji należy zawieźć zwłoki do najbliższego Zakładu Higieny Weterynaryjnej, w celu wykonania badań laboratoryjnych mające na celu wykrycie wirusa, jego antygenów lub kwasu nukleinowego.

59. Jak długo może trwać inkubacja wścieklizny u ludzi i jakie objawy kliniczne mogą sugerować podejrzenie choroby? (Szymon)

Okres wylęgania wścieklizny u człowieka waha się w szerokich granicach, naj­krócej trwa 10 dni, najczęściej 4—12 tygodni. Wydaje się, że jest on zależny od dawki wirusa i odległości miejsca wprowadzenia od ośrodkowego układu nerwo­wego. Do wystąpienia objawów choroby dochodzi u 15% osób pokąsanych przez wściekłe zwierzęta, częściej w razie dużej ekspozycji (rany głębokie twarzy, szyi, klatki piersiowej i narządów płciowych), rzadziej przy pokąsaniach powierzchow­nych.

Obraz kliniczny.

Wścieklizna u ludzi występuje najczęściej w jednej z dwu po­staci klinicznych: pobudzeniowej lub porażennej, nierzadko postać pierwsza prze­chodzi w drugą.

W okresie zwiastunów chorzy mogą zgłaszać różne sensacje w miejscu pokąsa­nia, zwykle mrowienia, pieczenia, parestezje lub uczucie bólu. Często występują stany podgorączkowe lub gorączkowe, bóle w okolicy potylicy, złe samopoczucie, nudności i wymioty.

Po okresie zwiastunów, trwającym 1—4 dni, rozwija się pełny obraz kliniczny choroby, w którym zwykle dominują objawy nadmiernego pobudzenia psychoru­chowego. Niekiedy występują omamy wzrokowe i słuchowe. Nawet niewielki bodziec w postaci głosu lub światła może wywołać napad drgawek ze skurczami mię­śni karku {opisthotonus), mięśni połykowych oraz oddechowych. W tym okresie charakterystyczne dla wścieklizny jest pojawienie się skurczów mięśni połykowych, a nawet uogólnionych drgawek na widok lub odgłos lejącej się wody. Ciekawe, że wystąpienie hydrofobii nie jest uwarunkowane odruchem na aspirację płynu do tcha­wicy, nie towarzyszy jej również pojawienie się przeszkody w drogach oddecho­wych. Być może zjawisko to łączy się ze stwierdzanym u chorych na wściekliznę ciężkim uszkodzeniem wdechowych neuronów motorycznych w okolicy jądra dwu­znacznego (n. ambiguus). Hydrofobia występuje niemal wyłącznie w postaci pobu­dzeniowej wścieklizny, połączona jest zawsze z uczuciem lęku, podniecenia, nie-miarowością oddechową i krążeniową oraz wzrostem ciśnienia tętniczego.

Niekiedy obraz kliniczny wścieklizny u ludzi może mieć odmienny przebieg, a mianowicie okres pobudzenia może być słabo wyrażony lub w ogóle nie wystąpić; taką postać kliniczną określamy mianem „cichej wścieklizny".

60. Czym różnią się sczepienia pre-ekspozycyjne od po-ekspozycyjnych i kogo one dotyczą? (Szymon)

Szczepionki do szczepień przed- jak i po-ekspozycyjnych są takie same.

Szczepienie przed ekspozycją. U osób mających częsty zawodowy kontakt ze zwierzętami (np. pracownicy laboratoryjni pracujący z wirusem, służba weterynaryjna, wykonujący sekcje zwierząt Padłych, mogą nim być tez objeci ludzie którzy zyją bądź podróżują przez tereny gdzie wścieklizna występuje endemicznie) coraz powszechniej stosuje się szczepienia zapobiegawcze jedną z wymienionych szcze­pionek. Schemat podawania jest podobny, na ogół są to 3 szczepienia podstawowe w 0,7. i 28. lub 0,28. i 56. dniu od rozpoczęcia szczepień, a następnie jedna dawka przypominająca co 1—3 lata. Uodpornienie tylko czynne należy stosować wyłącznie u osób nie pokąsanych (zanieczyszczenie śliną zwierzęcia, do­tykanie, głaskanie itp.).

Szczepienie po ekspozycyjne - po kontakcie z podejrzanym zwierzeciem. I tutaj czynne + bierne.

Kwalifikacje do szczepień i samo szczepienie prowadzą lekarze chorób zakaź­nych, a szczepionka i surowica przeciw wściekliźnie dostępne są w punktach kwali­fikacyjnych, mieszczących się zwykle na najbliższym oddziale chorób zakaźnych lub w stacji sanitarno-epidemiologicznej.Uodpornienie bierne stosuje się możliwie najwcześniej od momentu ekspozycji, zwykle równolegle lub nawet przed rozpoczęciem uodpornienia czynnego zwłaszcza grupa III (patrz angielskiej tabelka) ale tez dobrze jest podać w kategori II jeśli pacjent jest w stanie immunosupresji. Zgodnie z zaleceniem Światowej Organizacji Zdrowia wymienione szczepionki podaje się w dniu: 0, 3., 7., 14., 30. i 90. od ekspozycji na zakażenie. Stopniowo zaczyna się wprowadzać skrócony cykl szczepień: w dniu zgłoszenia się do szczepienia podaje się dawkę podwójną szczepionki (dzień 0), następnie po­jedyncze dawki podaje się w 7. i 21. dniu od dnia 0 (2 + 1 + 1). Dopuszcza się także podawanie śródskórnie dwóch dawek 0,1 ml w dwóch miejscach w dniach 0, 3., 7. i śródskórnie w jedno miejsce w 21. i 90. dniu. Obecnie używa się niemal wyłącznie szczepionek przeciw wściekliźnie produko­wanych z hodowli tkankowej lub komórkowej.

Tabela 11. Zapobieganie wściekliźnie (zalecenia WHO)

Rodzaj ekspozycji	Stan zwierzęcia		Zalecane postępowanie
	w czasie ekspozycji	w ciągu 10 następnych dni
Styczność, ale bez urazu, kontakt pośredni, bez kontaktu	zdrowe	zdrowe	żadne
		podejrzane^1 o wściekliznę		wściekłe
Oślinienie skóry		zdrowe^2	żadne
Zadrapanie lub otarcie	zdrowe	wściekłe	rozpocząć szczepienie^2
Drobne ukąszenie przez ubranie	podejrzane o wściekliznę	zdrowe	rozpocząć szczepienie; przer­wać je, jeżeli zwierzę jest zdrowe w ciągu 5 dni^3,4
			wściekłe	rozpocząć szczepienie, przy potwierdzaniu rozpoznania zastosować pełne szczepie­nie
		wściekłe; zwierzę dzikie lub nie­dostępne obserwacj		pełne szczepienie
Oślinienie błony śluzowej, większe ukąszenie (liczne, lub na twarzy, głowie, pal­cach i szyi)	podejrzane^1 lub potwier­dzona wścieklizna zwierzę­cia domowego lub dzikie­go^5, lub zwierzę niedostęp­ne obserwacji		uodpornienie biemo-czynne (surowica + szczepionka); przerwać szczepienie tylko w przypadku zwierzęcia do­mowego będącego pod ob­serwacją^3 i pozostającego zdrowym w ciągu 5 dni

¹ Wszystkie nie prowokowane pokąsania w rejonie endemicznym wścieklizny traktować jako podejrzane
do czasu negatywnego wyniku badania mózgu.

² Rozpocząć szczepienie przy pierwszych objawach wścieklizny u psa lub kota, który pokąsał, zwierzę
zabić i oddać do badania mózgu.

³ Okres obserwacji dotyczy tylko psa i kota. Inne zwierzęta domowe i dzikie podejrzane o wściekliznę
powinny zostać zabite i zbadane metodą fluorescencji.

⁴ Lub jeżeli test fluorescencyjny z mózgiem zwierzęcia dał wynik negatywny.

⁵ Zazwyczaj ekspozycja ze strony gryzoni, królików, zajęcy bardzo rzadko wymaga stosowania profilaktyki przeciw wściekliźnie.

Type of contact, exposure and recommended post-exposure prophylaxis

Category	Type of contact with a suspect or confirmed rabid domestic or wild^a animal, or animal unavailable for testing	Type of exposure	Recommended post-exposure prophylaxis
I	Touching or feeding of animals Licks on intact skin	None	None, if reliable case history is available
II	Nibbling of uncovered skin Minor scratches or abrasions without bleeding	Minor	Administer vaccine immediately.^b Stop treatment if animal remains healthy throughout an observation period of 10 days^c or is proved to be negative for rabies by a reliable laboratory using appropriate diagnostic techniques
III	Single or multiple transdermal bites or scratches, licks on broken skin. Contamination of mucous membrane with saliva (i.e. licks) Exposures to bats ^d	Severe	Administer rabies immuno-globulin and vaccine immediately. Stop treatment if animal remains healthy throughout an observation period of 10 days or is found to be negative for rabies by a reliable laboratory using appropriate diagnostic techniques

^a Exposure to rodents, rabbits and hares seldom, if ever, requires specific anti-rabies post-exposure prophylaxis.
^b If an apparently healthy dog or cat in or from a low-risk area is placed under observation, the situation may warrant delaying initiation of treatment.

61. Czy są dostępne dla ludzi surowice przeciwko wściekliźnie? Jakie i jak się podaje? (Szymon)

W kraju dostępna jest surowica przeciw wściekliźnie produkcji francuskiej lub inna. Prepa­raty oparte sana surowicy koni hiperimmunizowanych, dlatego w każdym przypad­ku surowicę należy podać metodą Besredki. Dawki są podane przez producenta, zwykle wynoszą 40 jm./kg mc. Całą dawkę należy podać w ciągu pierwszej doby. W wyjątkowo ciężkich pokąsaniach można dawkę powtórzyć w następnej dobie. Coraz częściej zamiast surowicy zwierzęcej stosuje się surowicę ludzi specjalnie immunizowanych (human rabies immune globulin — HEJG) przeciw wściekliźnie; dawka ochronna wynosi zwykle 20 jm./kg mc. Pełna dawka surowicy albo tyle ile jest to anatomicznie możliwe powinna być podana do lub w okolice rany, a resztę podaje się i.m. w miejsce jak najdalej oddalone od miejsca podania szczepionki (po drugiej stronie). Nie zalecane jest kilkukrotne wkłuwanie się w ranę. Jeśli dawka surowicy jest za mała aby infiltrować wszystkie rany to prawidłowa dawkę surowicy można rozcieńczyć zbuforowanym roztworem soli fizjologicznej (dla lepszego zabezpieczenia rany)Nie zaleca się stosowania surowicy powyżej 7 dnia od szczepienia po-ekspozycyjnego. Uodpornienia biernego nie stosuje się u osób szczepionych uprzednio przeciw wściekliźnie.

62. Które gatunki zwierząt w kontekście możliwości transmisji wirusa są niebezpieczne dla ludzi oraz jakimi drogmi może dojść do zakażenia wścieklizną człowieka? (Szymon)

W krajach europejskich głównym rezerwuarem i przenosicielem wirusa jest dziki lis. Pokąsane przez chorego lisa zwierzęta dzikie lub domowe (borsuki, jenoty, psy, koty) mogą stać się źródłem zakażenia dla człowieka. W krajach obu Ameryk źró­dłem zakażenia są również nietoperze; zwłaszcza groźne dla zwierząt są nietoperze, żywiące się ich krwią (wampiry). Wściekliznę stwierdzono także wśród nietoperzy jaskiniowych. Wejście do takiej jaskini może grozić zakażeniem wścieklizną drogą kropelkową. Drobne gryzonie, jak szczur, mysz, wiewiórka itp., chociaż niekiedy izolowano od nich wirusa wścieklizny, nigdy dotychczas nie były przyczyną zacho­rowania człowieka na wściekliznę. Brak jest również dowodów zakażenia drogą naturalną (tzn. przez ślinę) wścieklizną od chorego człowieka. Udokumentowano natomiast przeniesienie wścieklizny na osobę nie zakażoną przez przeszczepienie rogówki pobranej ze zwłok człowieka zmarłego na wściekliznę. Dotychczas nie znane są u ludzi przypadki zakażeń wertykalnych płodu i przeniesienie wścieklizny na dziecko przez karmienie piersią. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez wprowa­dzenie wirusa ze śliną do rany podczas pokąsania przez chore zwierzę. Zanieczysz­czenie materiałem zakażonym, zwłaszcza śliną lub mózgiem, uszkodzonej skóry, spojówek lub błon śluzowych również może być groźne. Inny kontakt, jak dotyka­nie, głaskanie, przenoszenie chorego lub padłego na wściekliznę zwierzęcia, tylko wyjątkowo może być wskazaniem do podjęcia postępowania profilaktycznego. Część materiału została przetłumaczona z angielskiej strony WHO (zwłaszcza surowice). Autor (sos) ze względu na swój poziom angielskiego „Kali jeść Kali pić” nie ponosi odpowiedzialności za poprawność wszystkich wiadomości.

---