Chlamydiozy i

chlamydophilozy u

owiec i bydła

Maja Kotońska

Gr 2a

Chlamydofiloza, czyli chlamydioza jest chorobą

zakaźną i zaraźliwą, wywołaną przez bakterie z

rodziny Chlamydiaceae.

Podlega obowiązkowi zgłaszania!

Występuje u zwierząt udomowionych i dzikich,

objawiając się:

-zapaleniem spojówek
-zapaleniem stawów
-zapaleniem płuc
-zapaleniem przewodu pokarmowego
-sporadycznym zapaleniem mózgu i rdzenia

kręgowego

-ronieniami i bezpłodnością

Gatunki chorobotwórcze dla

przeżuwaczy:

• Chlamydophila psitacci (bydło)
• Chlamydophila abortus (bydło, owce)
• Chlamydophila pecorum (bydło,

owce)

Mikroorganizmy wykazujące cechy pośrednie

między bakteriami i wirusami

•

Cechy wirusów:

- małe rozmiary

- namnażanie się wyłącznie wewnątrz żywych

komórek

- tworzenie wtrętów komórkowych

•

Cechy bakterii:

- obecność RNA, DNA, organelli komórkowych,

oraz ściany komórkowej (o budowie podobnej

do ściany bakterii gramujemnych, ale bez

kwasu muraminowego)

- wrażliwość na niektóre chemioterapeutyki

• Przechodzą cykl rozwojowy podczas którego

powstają morfologicznie odmienne formy

zakaźne i reprodukcyjne

Posiadają także nietypowy cykl

życiowy.

Cały cykl trwa od 48 do 72 h

Występują w dwóch postaciach

morfologicznych:

Jako ciałko elementarne(EB)- postać

inwazyjna o średnicy 200-300nm

Jako ciałko siateczkowate(RB), które

dzieli się intensywnie.

EB- ciałko elementarne, postacią inwazyjną

↓

Wiąże ono swoiste receptory komórek gospodarza i

na drodze endocytozy dostaje się do wnętrza

atakowanej komórki

↓

Tu tworzy tzw. inkluzję i przekształca się w ciałko

siateczkowate(RB), które intensywnie się dzieli

↓

Na tym etapie może dość do zahamowania rozwoju

drobnoustroju i utrzymania się zakażenia w tzw.

formie latentnej.

↓

Zwykle jednak ciałka siateczkowate przekształcają

się w ciałka elementarne, dochodzi do lizy

komórki i zarażania kolejnych komórek

gospodarza przez ciałka elementarne

• Hodowla możliwa na zarodkach

kurzych, metoda tkankowej hodowli na

liniach komórkowych MacCoy.

• wrażliwe na działanie czynników

środowiskowych

- w temp. 60° C giną wciągu 10 minut

- szybko ulegają inaktywacji w gnijących

tkankach

- Są wrażliwe na czynniki fizyczne i

chemiczne (1% roztwór formaliny, 5%

roztwór fenolu, związki jonoforowe,

nadmanganian potasu, tetracykliny).

- w stanie wysuszonym mogą przetrwać w

środowisku zewnętrznym do 5 tygodni

Epizootyczne ronienie bydła

(Abortus epizzoticus bovum)

Etiologia: Chlamydophila abortus

Drogi zakażenia: per os, drogi

oddechowe, nasienie zakażonych
buchajów. Główny rezerwuar zarazka
są wody i błony płodowe oraz
poporodowa wydzielina z dróg rodnych.

Patogeneza: zakażenie narządów

rodnych poprzedzone jest zakażeniem
ogólnym organizmu. Po przeniknięciu
do narządu rodnego zarazek namnaża
się w błonach płodowych a następnie
w samym płodzie. Zachodzący tam
proces zapalny prowadzi do
odklejenia błon płodowych,
obumarcia płodu i ronienia.

BYDŁO-objawy kliniczne

Ronienia występują głównie w stadach pierwiastek,

ponieważ w trakcie pierwszego zakażenia

dochodzi do wytworzenia odporności. Kolejne

cykle rozrodcze przebiegają zazwyczaj normalnie.

Krowy ronią najczęściej w 8-9 miesiącu ciąży. Bez

objawów prodromalnych. Jeżeli krowa zostanie

zakażona przez nasienie zakażonego buhaja

dojdzie do obumarcia zarodka w pierwszych

dniach od poczęcia.

Płody (martwe lub żywe) u 60% występuje guzowate

powiększenie wątroby ze stwardnieniem miąższu,

są zazwyczaj normalnie rozwinięte, lecz niezdolne

do życia.

BYDŁO- objawy kliniczne

u

samic

oprócz ronień, może dochodzić

do zapalenia dróg rodnych , a także
do zapalenia wymienia.

Natomiast u

samców

zakażenie może

przebiegać

bezobjawowo

lub z

ziarniniakowym zapaleniem jąder
(orchitis granulomatosa), najądrzy
oraz pęcherzyków nasiennych.

Profilaktyka

• Brak szczepionek dla bydła
• Podawanie cielętom siary zawierającej

przeciwciała skierowane przeciwko
chalamydiom

LECZENIE

• Chlamydie lokalizują się

wewnątrzkomówkowo- potrzebne są leki,
które wykazują dobrą penetrację do
wnętrza komórek tj. makrolidy, tetracykliny,
chinolony

ZMIANY AP

• Błony plodowe silnie obrzęknięte z szrożółtym nalotem.

• Poronione płody: silny obrzęk tkanki podskórnej, obrzęk i

zwyrodnienie narządów wewnętrznych zwłaszcze serca i

nerek.

W jamach ciała obecna znaczna ilość bursztynowego

płynu.

Liczne wybroczyny na błonach śluzowych i narządach.
Wzdłuż sznura pępowinowego krwawe nacieki i ogniska

martwicze.

Wątroba powiększona, twarda usiana licznymi szarożółtymi

ogniskami, które uwypuklają się ponad jej powierzchnię.

Liczne ziarniniakowe prcesy zapalne w pozostałych

narządach, wylewy krwi.

W śledzionie i węzłach chłonnych rozrost siateczki.

Enzootyczne ronienie owiec

(abortus enzooticus ovium)

• Etiologia: Chlamydophila abortus
Choroba zakaźna, występuje na całym świecie,

jeden z głównych problemów w rozrodzie

małych przeżuwaczy.

Drogi zakażenia: per os, drogi oddechowe,

nasienie. Główny rezerwuar zarazka to błony

płodowe, poroniony płód, wydzielina z

pochwy. Także przez owady krwiopijne,

gruczoł mlekowy

Patogeneza: patrz bydło

Siewstwo ma miejsce na tydzień przed i dwa

tygodnie po ronieniu - w tym czasie zarazek
wydalany jest w ilości umożliwiającej zakażenie
innych

Samice zakażone śródmacicznie ronią pod koniec

pierwszej ciąży

Wczesne zakażenie samicy- ronienia 2-3 tygodnie

przed terminem porodu; płody żywe, ale słabe,
szybko giną. Przy ciąży bliźniaczej tylko jedno
jagnię będzie zakażone.

Zakażenie późno-na 5-6 tygodni przed terminem

porodu prowadzi do rozwinięcia się zakażenia
latentnego, do ronienia dojdzie w przyszłej ciąży.

Trwale zakażone samice wydalają zarazek z

wypływem z pochwy także w czasie rui.

• Liczba poronień po zawleczeniu

choroby do zdrowego stada – 20-
30%

• Stada przewlekle zakażone do

5%

Objawy kliniczne

• Samice
a)Ronienia, występują nagle w ostatnich 2-3 tyg ciąży
– u tej samej owcy ronienie nie występuje ponownie.
10% śmiertelności matek w skutek wtórnych infekcji
b)Przedwczesne porody (młode odpowiednio rozwinięte)
c)Rodzenie słabych młodych
d)Zapalenie macicy i zatrzymanie błon płodowych po

poronieniu

• Samce:
zakażenie bezobjawowe lub zapalenie jąder, najądrzy

lub pęcherzyków nasiennych, zarazki wydalane są z

nasieniem

Zmiany AP

• Łożysko: liścienie -barwa ciemnoczerwona lub

gliniasta, mazista konsystencja (rzadziej twarda),

Kosmówka zgrubiała, z wybroczynami, przekrwiona,

częściowo obrzękła,

Miejsca objęte zapaleniem pokryte szarożółtym lub

żółtym nalotem

• Poronione płody: obrzęk tkanki podskórnej,

szczególnie w okolicy pępka, na grzbiecie nosa i

tylnych częściach głowy. Obrzęk węzłów

chłonnych

Obecny w jamach ciała przesięk koloru czerwonego
W sercu i płucach podsurowicze wybroczyny

Diagnostyka różnicowa

Ronienia wywołane przez:
• Campylobacter sp.
• Brucella ovis
• Coxiella burnetti

Rozpoznanie

• Badania laboratoryjne:

– preparaty odciskowe (barwienie Giemzy) i preparaty

histologiczne: ciałka elementarne, test

immunofluorescencji z przeciwciałami

monoklonalnymi: odróżnienie chlamydii od riketsji

Coxiella burnetti

– zakażenie zarodków kurzych lub hodowli

komórkowych

• Badanie par surowic (surowica pobrana w trakcie

ronienia i trzy tygodnie później)

• OWD (miano pozytywne – rozcieńczenie badanej

surowicy równe lub wyższe 1:32)

• Test ELISA – poszukiwanie przeciwciał przeciwko LPS

chlamydii

Profilaktyka

• Dwukrotne podanie tetracyklin

długodziałających w połowie ciąży
wrażliwym owcom.

• Szczepienia:
Szczepionki inaktywowane: 1 ml przed

kryciem lub na początku ciąży

Powtarzanie szczepień co 1-3 lata (w

zależności od sytuacji epizootycznej)

Postępowanie

• Izolacja roniących owiec!
• Rygor higieniczny - poronione płody i

błony płodowe należy starannie
usuwać, a następnie przeprowadzić
dezynfekcję

• Leczenie tetracyklinami – całe stado

Zapalenie płuc wywołane

Chlamydophila pecorum

• Chorują głównie noworodki i cielęta w

wieku 4-6 miesięcy. Starsze i dorosłe
chorują rzadko.

• Zakażenie następuje droga aerogenną.
• Rezerwuarem zarazka są bezobjawowi

nosiciele oraz chore zwierzęta, które
wydalają zarazek wraz z wydzieliną z
nosa lub kałem.

• Patogeneza:
Chlamydophila pecorum atakują komórki

cylindryczne nabłonka dróg oddechowych.

Zakażenie może przebiegać bezobjawowo lub

w przebiegu łagodnego zapalenia płuc gdy

mamy do czynienia z monoinfekcją.

W przypadku wikłania innymi patogenami np

pasteurella lub przy niekorzystnych

warunkach środowiska, może dojść do silnie

rozwiniętej bronchopneumoni a nawet do

śmierci osobnika.

Objawy kliniczne

-Surowiczy lub śluzoweg wypływ z nosa,
-suchy kaszel
-gorączka
-przyspieszony oddech
-ślinienie się
-łzawienie,
-zapalenie spojówek
-apatia
-biegunka

• W ciężkich przypadkach może

dochodzić do:

- bezdechu,
- Zalegania
- chronicznego zapalenia stawów.

Zmiany AP

• Plackowate, śliwkowe zgrubienia w

przednich płatach płuc,

• obrzęk przestrzeni międzypłatowych
• W ciężkich przypadkach może

dochodzić do zgrubienia tkanki
widocznego na całych płucach,
występuje dodatkowo obrzęk
śródmiąższowy, rzadko rozedma

Rozpoznanie

• Identyfikacja antygenów lub

patogenów w próbkach wysięku z
nosa i tchawicy lub bioptatach tkanki
płucnej metodami
immunofluorescencji i PCR.

• Badania serologiczne
- ELISA
- Test seroneutralizacji

Leczenie

• Podawanie tetracykliny, tylozyny lub

erytromycyny parenteralnie przez 5
dni.

Zapalenie jelit wywołane

Chlamydophila psittaci

• Droga zakażenia: per os

• Patogeny wnikają w komórki

nabłonkowych jelit, tam namnażają
się, wytwarzają endotoksyny w
wyniku czego dochodzi niszczenia
komórek.

Objawy kliniczne

• U nowonarodzonych cieląt wystepuje

silna biegunka (płynna do wodnistej)

• Dodatkowo może występować

podwyższenie temperatury, wypływ z
nosa i niechęć od ruchu.

• U osobników dorosłych biegunka

występuje sporadycznie.

Zmiany AP

• Błona śluzowa jelit i trawieńca

obrzęknięta.

• W ścianie jelita widoczne

podsurowicze punktowe wybroczyny

• W błonie śluzowej trawieńca i jelit

cienkich nadżerki i owrzodzenia

Rozpoznanie

• Próbki kału lub zeskrobiny z błony

śluzowej jelita

• Stwierdzenie w pobranym materiale

obecności serokonwersji lub też
potwierdzenie wzrostu stężenia
przeciwciał humoralnych w surowicy.

Zapalenie stawów na tle zakażenia

Chlamydophila pecorum

• Przebieg choroby po postacią zapalenia

wielostawowego o charakterze

włóknikowym

• Jagnięta posiadają wysoki wskaźnik

zakażenia - 80%, natomiast niski

wskaźnik śmiertelności-1%

• U cieląt jest to rzadziej spotykane

schorzenie, lecz leczenie jest

trudniejsze i często kończy się

niepowodzeniem.

Objawy kliniczne

• Obrzęk dużych stawów kończyn,

• Bolesność przy omacywaniu,

• Kulawizna lub sztywny chód

• Niechęć do poruszania się

• Osłabienie

• Spadek apetytu

• Gorączka 39-42 st.

• Często zapalenie spojówek i rogówek,

• Cielęta padają w ciągu 2-10 dni od

wystąpienia objawów

Diagnostyka różnicowa

• Klinicznie chorobę trudno odróżnić od

zapalenia stawów, wywołanych przez
Mycoplasma sp. Lub Histophilus sp.

Zmiany AP

• Zapalenie stawów i pochewek

ścięgnowych- widoczne przekrwienie,
wybroczyny krwawe, obrzęki
okołostawowe, występuje duża ilość
włóknika

• Płyn stawowy jest mętny i zawiera skrzepy

włóknika

• Przekrwenie, obrzęk i wybroczyny w

płucach, sercu, nerkach, pęcherzu
moczowym i tkance mózgowej

Rozpoznanie

• Wykrycie metodą barwienia Giemsy lub

Gimenza, a także po zastosowaniu

przeciwciał znakowanych fluoresceiną

zasadochłonnych ciałek wtrętowych

LECZENIE

• u cieląt antybiotykoterapia nie przynosi

oczekiwanych rezultatów, natomiast u

jagniąt łatwo się leczy

Zapalenie spojówek wywołane

przez Chlamydia bovoculi

• Występuje głównie u cieląt przy

masowym utrzymaniu, rzadziej u
dorosłych osobników.

• Prowadzi do nieżytowego zapalenia

spojówek – przy uprzednim zakażeniu
drobnoustrojami ropotwórczymi.

Sporadyczne zapalenie mózgu

i rdzenia kręgowego

• Nazywane także zakaźnym

zapaleniem błon surowiczych

• Etiologia: Chlamydophila pecorum

• Jednostka chorobowa notowana w

Kanadzie, USA, Japonii, Izraelu,
Australii, Południowej Afryce oraz na
Węgrzech

Patogeneza

• Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową
• Zarazek wydalany jest z kałem i wydzieliną

z nosa.

• Drogi szerzenia w stadzie nie są do końca

znane.

• W przebiegu choroby dochodzi do zapalenia

śródbłonka naczyń i tkanki
mezenchymalnej, co prowadzi do zapalenia
mózgu i rdzenia. Objawy nerwowe pojawiają
się wtórnie.

• Wrażliwe jest wyłącznie bydło
• Chorują głównie cielęta do 6

miesiąca życia zachorowalność ok
25% u starszych spada do 5%

• Śmiertelność ok 30 % jednak u

dorosłych osobników rośnie.

• Przebycie zakażenia daje trwałą

odporność

Objawy kliniczne

• Cielęta są początkowo apatyczne

• Często występuje wypływ z nosa, ślinotok oraz

gorączka (40,5- 41,5˚C) która utrzymuje się przez cały

okres choroby

• Pierwsze niespecyficzne objawy to duszność, katar,

kaszel, biegunka.

• Śmierć w ciągu 5-7 dni

• Po 2 tyg. Występują objawy z OUN: trudności z

chodzeniem, niechęć do wstawania i wyraźna

sztywność stawów pęcinowch

• Cielęta wykazują chwiejny chód, kręcą się w koło

• Dochodzi do porażenia tylnych kończyn

• Cielęta potykają się, przewracają

• Zwierzęta zalegają z wyciągniętą szyją i głową do tyłu

• Choroba trwa od 3 dni do 3 tygodni

Zmiany AP

• Zapalenie opłucnej, otrzewnej oraz

osierdzia - silne przekrwienie

surowiczówki

• W początkowej fazie choroby - w

jamach ciała rzadki płyn

• Występuje cienka, włóknista

siateczka tworząca równomierne

naloty na narządach wewnętrznych

lub nieregularne masy włóknika.

• Obraz histologiczny
- Włóknikowe zapalenie błony surowiczej

otrzewnej, opłucnej i osierdzia

- Rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia,

często razem z zapaleniem opon
mózgowych,

- dotyczy najczęściej rdzenia oraz

móżdżku

Rozpoznanie różnicowe

• Złośliwa gorączka kataralna,
• listerioza,
• wścieklizna,
• zatrucie ołowiem,
• pastereloza płuc

Diagnostyka

• Barwienie rozmazów tkanek metodą

Giemza

• Badanie histopatologiczne mózgu
• Izolacja patogenów z kultur tkankowych

LECZENIE

• We wczesnej fazie choroby wskazane

jest stosowanie antybiotyków o

szerokim spektrum działania.

Chlamydioza jako zoonoza

• Chlamydophila abortus jest szczególnie niebezpieczna

dla kobiet. Powoduje przede wszystkim poronienia,

przedwczesne porody, śmierć płodów, słabość

noworodków.

• Może też objawiać się gorączką i wymiotami.

• Najczęściej do zakażenia kobiet dochodzi w owczarniach

w czasie kocenia się owiec lub kóz jeśli stado jest

zarażone Chl. abortus.

• Do zakażenia ludzi może dojść także od bydła i wtedy

choroba przebiega w postaci zapalenia płuc z suchym

kaszlem, dusznością i złym samopoczuciem, kończącym

się sinicą.

• Także odbydlęca Chl. abortus może powodować u kobiet

ronienia. Zanotowano także udział tej bakterii,

potwierdzony metodą PCR, w zapaleniu narządów

miednicy mniejszej (PID) u kobiet.