Kwasy dzielimy na:



Organiczne



Kwasy karboksylowe



Hydroksykwasy



Kwasy nukleinowe



Kwasy tłuszczowe



aminokwasy



Nieorganicze



Np. mineralne

Zarówno kwasy organiczne jak i nieorganiczne
wykorzystywane są w kosmetyce,
dermatologii i chemii kosmetycznej a ich
różnorodność i właściwości związane są z
posiadaniem jednej lub kilku grup funkcyjnych

Kwasy organiczne

Kwasy organiczne są związkami chemicznymi,
których cząsteczki lub jony mogą utworzyć
wiązania kowalencyjne z innymi cząsteczkami
za pomocą wspólnych par elektronów. Mają
one grupę karboksylową (-COOH) oraz
nasycony bądź nienasycony łańcuch węglowy.
Powstają przez hydrolizę tłuszczów.

HYDROKSYKWASY

Są to związki organiczne, które w swojej
cząsteczce zawierają dwie różne grupy:
hydroksylową (-OH) i karboksylową (-COOH).
Łączą one tym samym właściwości alkoholi i
kwasów karboksylowych.

Hydroksykwasy c.d.

W zależności od położenia obu grup względem siebie

wyróżnia się:

-

alfa-hydroksykwasy - grupa hydroksylowa i
karboksylowa połączone są do tego samego atomu
węgla

-

Beta-hydroksykwasy – grupy funkcyjne są przy
sąsiednich atomach węgla

-

Gamma-hydroksykwasy – grupa hydroksylowa
rozdzielona jest z grupą karboksylową dwoma atomami
węgla

-

Delta-hydroksykwasy – grupy funkcyjne rozdzielone są
trzema atomami węgla

W kosmetyce stosuje się alfa i beta
hydroksykwasy. Związki te otrzymywane na
bazie produktów naturalnych powodują
rozluźnienie wiązań pomiędzy korneocytami
warstwy rogowej, usuwają luźną warstwę
komórek naskórka, przyspieszając
jednocześnie jego odnowę.

Alfa-hydroksykwasy
(AHA)

Zwane są również kwasami owocowymi.
Można je otrzymać z produktów naturalnych,
jak: mleko, owoce, trzcina cukrowa, ale też
mogą by c syntetyzowane metodami
chemicznymi.

Najczęściej stosowane w
kosmetyce kwasy owocowe
to:



Kwas glikolowy



Kwas winowy



Kwas mlekowy



Kwas cytrynowy



Kwas jabłkowy

Kwas glikolowy
(hydroksyoctowy)

-

Otrzymywany jest z trzciny cukrowej i
zielonych winogron

-

Bierze udział w procesach metabolizmu
komórkowego w organiźmie człowieka.
Dostarcza energii w cyklu Krebsa i glikolizie,
dlatego też jest bardzo dobrze tolerowany
przez skórę.

-

Ze względu na swoją małą masę
cząsteczkową łatwo przenika przez
powierzchnię skóry

Kwas glikolowy (c.d.)

-

Kwas glikolowy ma zdolność wiązania wody,
dlatego traktowany jest w kosmetyce jako
środek nawilżający

-

Może być również aktywatorem procesów
metabolicznych oraz nośnikiem ułatwiającym
wnikanie innych substancji aktywnych

-

Ma działanie złuszczające, powoduje
rozluźnienie i złuszczenie wierzchnich warstw
naskórka

Kwas glikolowy stosuje się w różnych
stężeniach, w zależności od efektu jaki
chcemy uzyskać, od rodzaju skóry oraz
charakteru zaburzenia.

Stężenia kwasu
glikolowego

•

Przy stężeniu 15%



Działanie nawilżające



Niewidoczne dla oka działanie złuszczające na

powierzchowną warstwę rogową naskórka



Odnowa i regeneracja skóry właściwej przez

pobudzanie aktywności fibroblastów

•

Stężenia 20%-35%



Działanie nawilżające i oczyszczające (efekt

powierzchniowego peelingu)

•

Stężenia 50%-70%



Złuszczanie naskórka



Procesy regeneracyjne w skórze właściwej

Wskazania do stosowania
kwasu glikolowego

•

Trądzik zaskórnikowy i grudkowy

•

Rozszerzone pory

•

Łojotok

•

Skóra starcza, sucha i wiotka

•

Zmarszczki

•

Rozstępy

•

Blizny potrądzikowe

•

Przebarwienia pigmentacyjne (posłoneczne,

hormonalne, starcze, plamy starcze)

•

Fotostarzenie skóry

Efekty działania kwasu
glikolowego

•

Nawilżenie naskórka

•

Zmniejszenie warstwy rogowej naskórka, co wpływa na

spłycenie zmarszczek powierzchniowych, nadaje

gładkość i odpowiedni koloryt skóry

•

Wzrost spoistości, napięcia i zwartości skóry

•

Wygładzenie nawet głębszych zmarszczek ze względu

na przyspieszenie podziałów komórek warstwy

podstawnej naskórka

•

Ułatwianie wnikania innych składników preparatu

•

Rozjaśnienie przebarwień

•

Zwiększenie uwodnienia i jędrności skóry

•

Wspomaganie usuwania toksyn w terapii

antycellulitowej poprzez stymulowanie mikrocyrkulacji

w naczyniach krwionośnych skóry

Kwas mlekowy
(kwas 2-
hydroksypropionowy)

•

W stanie czystym jest bezbarwną, przezroczystą
cieczą o dość ostrym, kwaśnym smaku

•

Posiada on dwie odmiany izomeryczne optycznie
czynne, lewo i prawoskrętną (powstaje w
tkankach i płynach ustrojowych człowieka,
metabolizowana jest szybko i całkowicie)

•

Odmiana nieczynna optycznie „racemina ”
występująca w chlebie (zwłaszcza razowym), w
kwaśnych ogórkach, kapuście, w kefirze, w
kwaśnym mleku, w sfermentowanym cukrze
mlekowym

Kwas mlekowy c.d.

Kwas mlekowy jest produktem rozkładu
glikolizy przez bakterie kwasu mlekowego
(Bacillus acidi lactici, Lactobacillus delbrueckii,
Lactobacillus bulgaricus).
Do celów przemysłowych kwas mlekowy
otrzymywany jest na drodze fermentacji
glukozy przy pomocy bakterii Lactobacillus
delbrueckii.

Zastosowanie kwasu
mlekowego

-

Wykorzystywany w preparatach rozjaśniających

przebarwienia

-

Działa jako substancja powierzchniowo złuszczająca

-

Uelastycznia skórę, spłyca zmarszczki

-

Zwęża pory

-

Działa jako środek nawilżający ze względu na właściwość

wiązania wody

-

Zmniejsza warstwę rogową naskórka przez co skóra jest

bardziej delikatna, odżywiona i spójna (polepsza to

wchłanianie i wykorzystywanie składników kosmetycznych i

leczniczych)

-

Stosowany w odżywkach i szamponach do włosów jako

aktywator dla cebulek włosowych

-

Wykorzystywany w leczeniu skóry trądzikowej

Sole kwasu mlekowego
wykorzystywane w
kosmetyce



Mleczan sodowy – uelastycznia keratynę naskórka,

znajduje się w mieszaninach działających nawilżająco



Mleczan magnezu – reguluje przemiany energetyczne

w komórce



Mleczan żelaza – ma działanie regenerujące na

komórki skóry



Mleczan wapnia – ma działanie przeciwzapalne i

przeciwalergiczne



Mleczan cynku – działa przeciwtrądzikowo,

ściągająco, przeciwzapalnie, osuszająco, ułatwia

również gojenie w przypadku opryszczki, lekkiego

oparzenia i uszkodzenia skóry

Kwas jabłkowy

Występuje w postaci naturalnej w owocach
jarzębiny, w jabłkach, rabarbarze, w owocach
berberysu, w pigwie, agreście, w winogronach
i jeżynach
Przemysłowo uzyskuje się go poprzez
fermentację kwasu fumarowego przy udziale
bakterii i grzybów.

Kwas jabłkowy działa odżywczo, nawilżająco,
ma też właściwości obkurczające. Wspomaga
działanie innych kwasów. Znajduje się głównie
w preparatach do pielęgnacji stóp.

Jabłczan tyrozyny (sól kwasu jabłkowego)
stosowany jest w kosmetykach
przyspieszających opalanie jako nośnik
tyrozyny, która aktywuje melanogenezę.

Kwas cytrynowy

-Jest to substancja stała, krystaliczna, bardzo

dobrze rozpuszcza się w wodzie.

-Znajduje się w cytrynie, ananasach, grzybach,

kwaśnym mleku, burakach, w winie, w igłach
drzew liściastych

- otrzymywany jest w procesie fermentacji

glukozy i maltozy pod wpływem enzymów
odpowiedniego gatunku pleśni

Zastosowanie kwasu
cytrynowego

•

Wykorzystywany w płynach do płukania ust,
płynach przeciwpotowych oraz w płukankach
do włosów ze względu na właściwości
odkażające i ściągające

•

Ma właściwości wybielające, dlatego jest w
kremach i tonikach do wybielania cery,
usuwania piegów

•

Poprawia kondycję włosów, dlatego występuje
w szamponach, odżywkach do włosów

Kwas winowy

- Występuje w winogronach, w winie, liściach

winorośli, w buraku cukrowym, w mniszku

-

Jest stała, krystaliczną substancją,
rozpuszczalną w wodzie

-

Posiada właściwości przeciwutleniające

-

Stosowany do zakwszaszania płynów
przeciwpotowych, płukanek do włosów,
proszków pieniących do kąpieli oraz soli do
moczenia nóg

Zastosowanie AHA w
kosmetyce

Kwasy owocowe mają duże zastosowanie w
kosmetyce, jednak przy ich użyciu trzeba brać
pod uwagę ich stężenie i pH, aby nie zrobić
krzywdy pacjentowi, ale również, żeby zabieg
był skuteczny.

Do samodzielnego stosowania najlepiej
używać kremów z kwasami owocowymi o
niskim stężeniu. AHA o stężeniu 1-4%
polecane są w kosmetykach, które powodują
odświeżanie i wygładzanie skóry. Niskie
stężenia AHA pozwalają użyć ich jako
efektywnych promotorów przejścia
przezskórnego dla substancji biologicznie
czynnych. W kosmetykach do codziennej
pielęgnacji wykorzystywana jest zwykle
mieszanina kilku różnych kwasów
owocowych.

Przy prawidłowym stosowaniu kremów z
kwasami owocowymi nie występują na ogół
uczulenia i podrażnienia skóry. Ważne jest
jednak , aby ograniczyć stosowanie
preparatów z AHA latem, gdyż zmniejszają
one naturalną odporność skóry na
promieniowanie UV i skóra staje się bardziej
wrażliwa.

W okresie jesienno-zimowym, kiedy skóra jest
zmęczona działaniem słońca po okresie
wakacyjnym, kremy z AHA pomagają
zmniejszyć drobne zmarszczki oraz
przebarwienia posłoneczne.

Zabiegi z zastosowaniem
AHA

W gabinetach kosmetycznych wykonywane są zabiegi

preparatami zawierającymi wyższe stężenia kwasów

owocowych. Wyższe zawartości AHA służą do głębokiego

złuszczania naskórka, czyli tzw. eksfoliacji. Głębokie

złuszczanie zalecane jest przy przebarwieniach skórnych

różnego pochodzenia, przy skórze zmęczonej, mało

elastycznej, przy cerze tłustej łojotokowej, przy trądziku

pospolitym oraz zmian skórnych, które mu towarzyszą.
Takie zabiegi złuszczające przeprowadza się najczęściej przy

użyciu kwasu glikolowego 30 %. Eksfoliację można wykonywać

na twarzy, na szyi, rękach oraz innych partiach ciała, jednak

nie nakłada się kwasów owocowych na zbyt duże partie ciała.
Zabiegi złuszczające powinno się przeprowadzać wiosną lub

jesienią, najlepiej w kilku etapach.

 

Wskazania do leczenia
kwasami owocowymi



Rozstępy



Blizny potrądzikowe



Przebarwienia pozapalne



Fotostarzenie się skóry



Skóra odwodniona



Trądzik pospolity



Poprawienie stanu skóry suchej



Poprawienie stanu i wyglądu skóry tłustej



Utrata napięcia i elastyczności skóry



Łojotok z silnie rozszerzonymi porami

Przeciwwskazania
do leczenia kwasami
owocowymi



Ciąża



Opryszczka



Uszkodzona ciągłość naskórka



Znamiona barwnikowe



Stany ropne, bakteryjne, wirusowe



Trądzik różowaty



Stosowanie niektórych leków



Alergie



Nadużywanie kąpieli słonecznych



Nadwrażliwość na kwasy



laseroterapia

Wpływ działania AHA na
naskórek:

Przy niskich stężeniach AHA mają wpływ jedynie na
naskórek i powodują

-złuszczanie
-przyspieszanie odnowy naskórka
-poprawa właściwości barierowych warstwy rogowej
-nawilżanie (zmniejszają wzajemne przyleganie

korneocytów niżej leżących oraz ułatwiają
zatrzymanie wody w części powierzchniowej
naskórka. Powoduje to lepsze nawodnienie skóry i
w efekcie zmniejszenie nadmiernego rogowacenia
naskórka)

Wpływ AHA na skórę
właściwą

-zwiększona jest produkcja
glikozaminoglikanów, elastyny i kolagenu
(poprawa stanu skóry zmienionej w wyniku
długotrwałego działania promieniowania
słonecznego)

Beta-hydroksykwasy

Są to związki, w których grupa hydroksylowa i

karboksylowa połączone są z sąsiednimi
atomami węgla.

Zalicza się do nich:
-kwas salicylowy- stosowany w kosmetyce
-kwas leurulinikowy
 

Kwas salicylowy

Jest to stała, biała, krystaliczna substancja.

Ma postać proszku lub bezbarwnych igiełek.

Dobrze rozpuszcza się w glicerynie, olejach

mineralnych, eterze i etanolu, natomiast jest

słabo rozpuszczalny w wodzie. Ma działanie

drażniące na skórę i oczy a w dużych

ilościach może być nawet toksyczny.

Naturalnymi źródłami jest kora wierzby i

liście brzozy. Syntetycznie otrzymywany jest

z fenolu.

Zastosowanie w kosmetyce:

Kwas salicylowy stosowany jest jako środek:

-konserwujący
-dezynfekujący
-bakteriobójczy
-przeciwłojotokowy
-keratolityczny (złuszczający)
-stosowany jako nośnik dla substancji

biologicznie czynnych

 

 

Łączenie alfa-
hydroksykwasów z beta-
hydroksykwasami

Takie połączenie stosowane jest coraz częściej
w kosmetykach przeciwtrądzikowych,
złuszczających, odmładzających i
nawilżających

Główne wskazania do zastosowania
metody łączonej

-rozszerzone pory
-blizny
-Zwiotczenie starzejącej się skóry
-zmarszczki, bruzdy
-przebarwienia posłoneczne, potrądzikowe,

hormonalne

-trądzik, skóra łojotokowa

Polihydroksykwasy

Są to związki chemiczne, które w swojej cząsteczce mają dwie

lub więcej grup hydroksylowych.

Działają one łagodniej niż AHA, nie powodują efektów

ubocznych w postaci szczypania, swędzenia, pieczenia czy
zaczerwienienia skóry.

Ich łagodniejsze działanie związane jest z tym, że ich

cząsteczki mają większe rozmiary przez co nie mogą tak
szybko i tak głęboko wnikać w skórę jak kwasy AHA.

Z tego powodu są one bardzo dobrym rozwiązaniem dla osób

o wrażliwej skórze oraz u osób z trądzikiem różowatym,
łojotokiem, egzemą, łuszczycą i innymi schorzeniami
skórnymi w przypadku których złuszczanie jest pomocne w
leczeniu, ale nie może ono przyno.sić efektów ubocznych

Działanie
polihidroksykwasów

-nawilżające (posiadają wiele grup

hydroksylowych, które wiążą wodę z zewnątrz
i zatrzymują ją w skórze)

-nie uwrażliwiają skóry na działanie promieni UV
-są dobrymi przeciwutleniaczami
-wpływają na syntezę kolagenu i elastyny,

zwiększają grubość skóry

Polihydroksykwasy w
kosmetyce:



Kwas winowy



Kwas migdałowy



Kwas laktobionowy



Kwas glukonowy



Kwas galusowy

Kwas migdałowy



Można go otrzymać przez rozcieranie gorzkich

migdałów



Występuje również w pestkach brzoskwini i

wiśni



Rozpuszczalny jest w wodzie, etanolu i eterze

Kwas migdałowy

W kosmetyce wykonuje się peeling kwasem

migdałowym o różnym stężeniu tego kwasu.

Zabieg ten przynosi dobre efekty w przypadku

przebarwień, trądziku pospolitym,
krostkowym, w zapaleniu mieszków
włosowych, w terapii fotostarzenia.

Kwas migdałowy nie uwrażliwia skóry na

promienie UV stąd może być stosowany przez
cały rok.

Kwas laktobionowy

Powstaje on naturalnie w wyniku utleniania cukru mlecznego

(laktozy).

Właściwości:
-antyoksydacyjne
-pobudza syntezę kolagenu, elastyny i glikozoaminoglikanów
-wzmaga procesy naprawcze
-ochrania przed promieniami UV
-wiąże wodę i tworzy żelowy „film” na powierzchni skóry,

dzięki czemu skóra staje się gładka i miękka

-powoduje złuszczanie powierzchownych warstw komórek

warstwy rogowej

Kwas laktobionowy
zastosowanie:



leczenie skóry zniszczonej słońcem



Pielęgnacja skóry po laseroterapii, po
peelingach



Leczenie łojotokowego zap. skóry, trądziku
różowatego, zaburzeń naczynioruchowych,
wyprysków, teleangiektazji

Kwas galusowy

Jest to kwas, który w swej cząsteczce zawiera

dwie grupy COOH przy węglach 1 i 3 oraz
grupy OH przy węglach 3,4,5.

Jest on substratem wielu reakcji kondensacji,

w wyniku których powstają taniny (garbniki).
Są one rozpowszechnione prawie we
wszystkich gatunkach roślin.

Kwas galusowy występuje w liściach

eukaliptusa, sumaka oraz w drzewie
mangrowym.

Glukonolakton

Jest formą pierścieniową kwasy D-glukonowego, który
powstaje naturalnie w procesie fermentacji ziarna kukurydzy
lub utleniania glukozy.

Działa antyoksydacyjnie, wzmacnia mechanizmy naprawcze,

obronne i ochronne skóry prze promieniowaniem UV. Obniża
ryzyko oparzeń słonecznych. Silnie nawilża i utrzymuje
prawidłową równowagę nawilżenia skóry. Przyspiesza
regenerację komórkową. Zmniejsza wrażliwość skóry na
podrażnienia. Działa hamująco na procesy starzenia się
skóry. Ujędrnia i wygładza skórę

Glukonolakton c.d.

Polecany jest dla osób ze skóra nadwrażliwą,

odwodnioną, z trądzikiem różowatym, AZS, z
zaburzeniami łojotokowymi oraz w przypadku
wyprysku różnego pochodzenia.

Glukonolakton nie ma właściwości drażniących,

dlatego może być stosowany na skórę
wrażliwą, jak czerwień wargowa czy okolice
oczu.

Źródła:

1.

R.Glinka, M.Glinka; Receptura kosmetyczna z elementami
kosmetologii, Wyd. Oficyna Wydawnicza MA, Łódź 2008

2.

A.Marzec; Chemia kosmetyków, Wyd. Dom Organizatora,
Toruń 2005

3.

E.Kaniowska, G.Szybejko-Machaj; Alfa-hydroksykwasy-
właściwości i zastosowanie. Biuletyn kosmetologiczny1998

4.

Salon i Elegancja; nr 2 (94). Luty 2001; Kwas glikolowy i
inne AHA

5.

M.Woźniak, B.Zegarska, E.Kaczmarek-Skamira,
R.Czajkowski; Zastosowanie alfa-hydroksykwasów w
dermatologii oraz kosmetologii pielęgnacyjnej i
profilaktycznej.

Dermatologia Estetyczna; nr 2 (67)

marzec-kwiecień 2010