Jan Łazowski

Fizykoterapia

Wykład 2.

WSTĘP DO AKTYNOTERAPII.

MAGNETOTERAPIA - FOTOTERAPIA.

Dn. 22. 03. 2009 r., dla 1. roku fizjoterapii NS

15:00

Rodzaje energii



Stosowane w fizykoterapii



Promieniowania elektromagnetycznego (pem)



Cieplna



Elektryczna



Mechaniczna



Występujące w organizmie człowieka



Chemiczna



Cieplna



Mechaniczna



Elektryczna



Pem podczerwone i luminescencyjne

15:00

Aktynoterapia

Wszystkie metody fizykoterapii posługujące

się promieniowaniem elektromagnetycznym
(pem) zaliczamy do aktynoterapii



Magnetoterapia



Diatermoterapia



Laseroterapia



Fototerapia – światłolecznictwo



Promieniowanie nadfioletowe



Radonoterapia

15:00

Postawy fizyczne



Promieniowanie elektromagnetyczne to
fenomen korpuskularno-falowy



Pem nie wymaga nośników



Pem przechodzi przez próżnię



Dzieli się na promieniowanie cieplne i
promieniowanie jonizujące (działa
chemicznie)



Mierzy się pem ilością energii lub
wielkością mocy na cm

powierzchni ciała

15:00

GRAFICZNIE PRZEDSTAWIONE

WIDMO PROMIENIOWANIA

ELEKTROMAGNETYCZNEGO

Kolumna po lewej stronie

przedstawia przenikalność

atmosfery ziemskiej dla

promieniowania

elektromagnetycznego

15:00

Pem termiczne i jonizujące



Pem widzialne (światło) i o fali dłuższej

od widzialnego (a energii mniejszej)

zmienia się w ciele człowieka w energię

cieplną i oddziałuje przede wszystkim

jako ciepło



Pem o fali krótszej (energii większej) niż

widzialne jonizuje tkanki powodując w

tkankach zmiany chemiczne.



Pem widzialne leży na granicy pomiędzy

działaniem cieplnym a działaniem

chemicznym (fotochemicznym)

15:00

Emisja pem



Każde ciało emituje pem



Intensywność emisji (w/m

) jest proporcjonalna do

czwartej potęgi temperatury bezwzględnej (prawo
Stefana-Boltzmanna) str. 121, wzór 1



Długość fali dominującej oblicza się z reguły
Wien’a. Długość fali (w μm) wynika z podzielenia
stałej liczby 2890 przez temperaturę
bezwzględną.



Długość fali emitowanej zależy także od składu
chemicznego, który daje barwę pem.



Skóra człowieka (ok. 306 K) emituje fale o
długości 9400 nm (głęboka podczerwień)

15:00

Przenikanie i absorpcja pem w
tkankach



Wnikanie pem do tkanek zależy od długości fali
(częstotliwości drgań) i przenikalności skóry



W paśmie nadfioletu i pem widzialnego przenikanie
najpłytsze – skóra pochłania promieniowanie
naturalne



Im dalej w kierunku większej i mniejszej częstotliwości
tym głębsze przenikanie pem do wnętrza ciała, skóra
nie chroni przed promieniowaniem sztucznym



Przy małej i bardzo dużej częstotliwości pem przenika
całe ciało, skóra nie daje żadnej ochrony.

Ewolucja i przenikanie pem



W trakcie rozwoju filogenetycznego, dobór naturalny
wyselekcjonował, takich osobników, którzy mogli
przeżyć na słońcu (w polu pem słonecznego).



Przeżyć mogli tylko ci, których skóra nie
przepuszczała pem słonecznego do wnętrza ciała.
My jesteśmy potomkami tych istot, mamy skórę
nieprzepuszczającą (pochłaniającą) pem słoneczne
(naturalne).



Skóra nie chroni przed pem sztucznym, którego nie
było w przebiegu ewolucji a powstało dopiero w XX
w. wytworzone prze ludzi.

15:00

Magnetoterapia

Magnetostymulacja

15:00

Pole magnetyczne (pm)



Magnesy i ciała magnetyczne



Ferromagnetyczne (silne właściwości

magnetyczne: żelazo, nikiel, kobalt)



Diamagnetyczne (magnetyczność

nieznaczna: woda, oksyhemoglobina,

wiele ciał)



Paramagnetyczne (magnetyczność b.

słaba: gazy, hemoglobina, )

N (Pn)

S (Pd)

15:00

Miary



Marą pola magnetycznego (pm) jest

jednostka natężenia Amper na metr

kwadratowy (A/m2)



Miarą indukcji magnetycznej jest Tesla (T)



Starszą jednostką indukcji jest Gaus (G)

1 T = 10 000 G



W lecznictwie stosuje się jednostki indukcji.



Właściwości lecznicze przypisuje się także

częstości impulsów i kształtowi impulsów



Dawki terapeutyczne wynoszą od 3 do 30

mT, co równa się od 30 do 300 G.

15:00

Kula ziemska jako magnes



Bieguny magnetyczne ziemi leżą kilkaset

kilometrów od biegunów geograficznych



Indukcja ziemskiego pola magnetycznego

jest zmienna w granicach od 40 do 70 μT.



Istnieje hipoteza (Nagahavy), że indukcja

ta zmalała, milion lat temu wynosiła 500

μT. Ten spadek indukcji ma ujemnie

działać na procesy życiowe, stąd

korzystne ma być uzupełnianie pola

magnesami terapeutycznymi.

ZMIANY W TKANKACH

POD WPŁYWEM PEM



Zmiany wywołane w tkankach różnymi
energiami nazywamy fizjologicznymi lub
patologicznymi.



Wśród tych zmian można wyróżnić zmiany o
różnej wartości dla zdrowia: szkodliwe
(patologiczne), obojętne lub korzystne.
Korzystne mogą być poprawiające zdrowie lub
usuwające zaburzenia zdrowia (terapeutyczne)



Wartość zmian zależy od okoliczności jakie
towarzyszą podawanym energiom.

15:00

Działanie pm na ustroje
żywe



U niektórych zwierząt istnieją
receptory pola magnetycznego
(niektóre ryby i ptaki) u człowieka nie
ma takich receptorów



Wszystkie tkanki mają właściwości
magnetyczne, wykorzystywane w
diagnostyce i w terapii



Pole magnetyczne przenika całe ciało

15:00

Działanie pm na ustrój
człowieka



Pod wpływem pm powstają zmiany
w fizyko-chemicznych
właściwościach wody (75% masy
ciała ludzkiego)



Pod wpływem pm przyspiesza się
zrost kości i przyspiesza gojenie
tkanek



Pm ma działanie przeciwbólowe

15:00

Działanie pm na ustrój
człowieka c. d.



Pm przyspiesza lub zwalnia procesy
enzymatyczne, których tysiące
występuje w tkankach.



Zmiany te są nieznaczne w porównaniu
ze zmianami wywołanymi innymi
czynnikami.



pm zmienia szybkość o 0,1 do 0,3%.



1 lub 2

C zmieniają te procesy o 20 do

40%

15:00

Działanie pm na ustrój
człowieka c. d.



W błonach komórkowych, w DNA, miozynie,
kolagenie występują struktury
ciekłokrystaliczne, w których PM wywołuje
zmiany porządku i orientacji cząsteczek,
szerokości i kształtu kanałów.



P. M. zwalnia lub przyspiesza prąd krwi
w tętnicach (opór magnetohydrodynamiczny)
przy indukcji 1000 mT do 3% (Wysiłek o
100%)

15:00

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Pole magnetyczne jest za słabe, aby

wywołać zmiany biochemiczne, ale

oddziałuje na niskoenergetyczne

procesy magnetyczne w atomach.



Przypuszcza się, że te słabe

oddziaływania poprawiają procesy

fizjologiczne – mogą leczyć.



Wyniki leczenia można obserwować

tylko pośrednio, nie ma zmian

bezpośrednich po zabiegu

15:00

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Bardzo trudno odróżnić
oddziaływania PM od efektu
placebo, sugestii, lub innych
czynników psychologicznych.

15:00

Terapeutyczne rodzaje pm



Stałe pm



Pm małej częstotliwości i dużej
indukcji (magnetoterapia)



Pm dużej i zmiennej
częstotliwości i małej indukcji
(magnetostymulacja)

15:00

Stałe pole magnetyczne



Stosowane w odnowie biologicznej i
dla zwiększenia sprawności
nerwowej m. in. jako:



Magnesy stale noszone przy sobie



Maty wypoczynkowe i materace z
magnesami



Magnesy w pokrowcach na fotelach
kierowców samochodowych

15:00

Magnetoterapia



Pole magnetyczne małej częstotliwości



Częstość impulsów



1 – 15 Hz



16 do 50 Hz



51 do 100



Kształty impulsów



Sinusoidalne



Prostokątne



Trójkątne

15:00

Dawki lecznicze



Dawki terapeutyczne wynoszą od 3 do
30 mT, co równa się od 30 do 300
Gausów



Czas zabiegu od 10 do 20 min



przy gojeniu zrostów kostnych 30 do
120 min



Co dzień lub 3 x w tygodniu



Seria lecznicza 5 do 12 zabiegów

15:00

Kolejność czynności



Przywitanie pacjenta,



zapoznanie się ze skierowaniem,



wybór emitora, ustawienie i połączenie z
aparatem,



przygotowanie i ułożenie pacjenta,



włączenie zasilania,



nastawienie parametrów zabiegu,



włączenie pola magnetycznego,



obserwacja pacjenta i nadzór nad zabiegiem,



zakończenie zabiegu.

15:00

Wskazania do
magnetoterapii



Zespoły bólowe ostre i przewlekłe



Stany zapalne w narządzie ruchu
(niebakteryjne)



Uszkodzenia wymagające regeneracji
(gojenie ran, złamań, stanów
pooperacyjnych, pourazowych itp.)



Zaburzenia ukrwienia kończyn, głowy,
oczu, serca.

15:00

Wskazania szczegółowe



Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów



8 do 10 mT, 25 Hz, przez 20 min, co dzień w pierwszym tygodniu, później co

drugi dzień, nie dłużej niż 4 tygodnie.



Zrastanie się kości i zespoły Sudecka



10 mT; 10 do 20 Hz, 40 do 60 min. co dzień 10 x, następnie co drugi dzień.



Urazy świeże



7 do 10 mT, 25 do 50 Hz, 15 do 30 min. co dziennie.



Ostre zapalenia skóry, sutków, tkanki podskórnej



3 do 5 mT, 4 do 10 Hz, 10 do 15 min. 1 do 2 x dziennie przez 5 do 7 dni



Neuralgie, bóle fantomowe, bóle głowy i inne bóle



3mT do 10 mT, 5 do 10 Hz, 10 do 20 min, 3x co dzień, potem co drugi dzień.



Choroby kobiece i narządy miednicy małej



3 do 10 mT, 2 do 12 Hz, 15 do 30 min, 5x co dzień, następne co drugi dzień.



Zapalenie stercza, najądrzy i jąder



3 do 10 mT, 5 do 20 Hz, 15 min, 5x co dzień, dalsze zabiegi co drugi dzień



Przewlekłe i ostre choroby nerek jako leczenie wspomagające



3 do 12 mT, 50 Hz, 5x co dzień, następnie co drugi dzień



Choroby serca jak skurcze dodatkowe, migotanie, niewydolność, ta ostatnia

b. ostrożnie



2 do 5 mT, 5 do 12 Hz, 10 do 15 min. 2 do 3 x w tygodniu.

15:00

Przeciwwskazania



1. ciąża



2. ostre i przewlekłe choroby zakaźne



3. dzieci do lat 5 (wg. innych autorów
do 10)



4. choroba nowotworowa



5. niewydolność krążenia i oddychania



6. niewydolność nerek



7. zagrożenie krwotokiem.



8. rozrusznik serca lub innego narządu.

15:00

Magnetostymulacja



Pole magnetyczne o niskich

wartościach indukcyjnych
0d 1 pT (pikoTesli)do 500 µT



Częstotliwość od 100 Hz do

3000 Hz



(pole ziemskie 30-70 µT)

15:00

Działanie na ustrój
człowieka



Dużą wagę przypisuje się
informacyjnym właściwościom
drganiom słabych pól
magnetycznych i ich modulacji. (TV i
radio przenosi informacje przez
modulowane drgania)



Na tym przypuszczeniu rozbudowała się
MAGNETOSTYMULACJA
najmłodszy dział magnetoterapii.

15:00

Aparat do
magnetostymulacji

Aparat MRS 2000

składa się z części
generująco-
sterującej oraz
aplikatorów pola w
postaci maty i
poduszki.

Impulsy 5 ms, są
zbliżone do
piłokształtnych. po
serii impulsów
następuje przerwa
40 ms.

15:00

Aparat MRS 2000 c. d.



Można wybrać 10 stopni intensywności pola.



Indukcja pola od. 0,0001 mT do ok. 0,04 mT.



Duży aplikator ma postać maty, w której są trzy
pary cewek elektromagnetycznych o różnej liczbie
zwojów.



Mały aplikator ma kształt poduszki i mieści jedną
parę cewek.



Zabieg trwa 8 do 10 min.



Aparat emituje pole magnetyczne w trzech
cyklach: specyficznym, o polaryzacji odwróconej w
stosunku do poprzedniego i o polaryzacji
pierwotnej.

15:00

Aparat do magnetostymulacji
Viofor

Aparat
składa się ze
sterownika,
aplikatora
dużego,
aplikatora
małego,
aplikatora
punktowego
S i aplikatora
punktowego
Z

15:00

Wskazania do
magnetostymulacji



Choroby centralnego układu nerwowego:



Stwardnienie rozsiane, stany po udarach
mózgowych, choroba Alzheimera, choroba
Parkinsona, migrena, zespoły bólowe, zaburzenia
lękowe i afektywne.



Poprawa obejmuje motorykę jak i objawy poznawcze
i emocjonalne.



Choroby narządu ruchu:



ZZSK, choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa,
osteoporoza, złamania kości, gościec tkanek
miękkich.



Największe poprawy (do 80%) uzyskano w zakresie
ustąpienia bólu.

15:00

Światłolecznictwo

Fototerapia

15:00

Promieniowanie słoneczne



Zakres od 200 do 15 000 nm



Moc od 0 do 0,08 W/cm2 (na równiku)



Przy maksymalnej insolacji, w południe, na
Śląsku
od 0,01 W/cm2 w grudniu
do 0,05 W/cm2 w czerwcu



Niebo niebieskie, bo przeważa niebieska barwa
w promieniowaniu



Przy wschodzie i zachodzie niebo czerwieni się,
szczególnie chmury, z powodu większego
odsetka promieni czerwonych

15:00

Widmo światła słonecznego

100

200

400

UV - C

UV - B

UV - A

180

290

315

780

IR - A

1500

15000

4000

IR - B

IR - C

400-440 Fioletowa

440-470 indygo

470-480 błękitna

480-490 niebieska

490-495 niebiesko-ziel.

495-560 zielona

560-570 zielono-żółta

570-575 żółta

575-590 żółto-pomarań.

590-600 pomarańczowa

600-620 pomarań-czerw.

620-700 czerwona

700-780 ciemno czerwona

UV Schumana

3,45
2,85

2,7

2,5

2,15

2,1

1,97

1,6

BARWY

8,1

0,8

0,2

0,07

15:00

Helioterapia



Skuteczna w wielu chorobach skórnych,
infekcyjnych (gruźlica płuc, przewlekłe
ropienia węzłów limfatycznych, skóry i
kości)



Pierwsze metody fototerapii polegały na
tworzeniu światła naśladującego światło
słoneczne



Obecnie wybieramy z widma tylko te
pasma, które mają dowiedzioną
skuteczność

15:00

Światło i ciepło
konwersyjne



Promieniowanie elektromagnetyczne w
zakresie fal dłuższych od światła
widzialnego po absorpcji zmienia się na
ciepło.



Ten zakres promieniowania nazywamy
termicznym a wytworzone ciepło
konwersyjnym



Działanie promieniowania termicznego
będziemy omawiać w zakresie
termoterapii

15:00

Promieniowanie
nadfioletowe



Jest to pasmo promieni krótszych od
promieniowania widzialnego, bezpośrednio
sąsiadujące z pasmem widzialnym z jednej
strony a z promieniowanie rentgenowskim
z drugiej strony



Począwszy od promieniowania
nadfioletowego promieniowanie
elektromagnetyczne nie wykazuje
działania termicznego lecz działanie
chemiczne, nazywane fotochemicznym

15:00

Promieniowanie nadfioletowe
(UV)



UV dzieli się na trzy części



A od 400 do 315 nm-daje
pigmentacje



B od 315 do 290 nm-daje rumień



C krótsze od 290 nm-
bakteriobójcze, szkodliwe dla
człowieka

15:00

Działanie na ustrój
człowieka



Zmiany po kliku ekspozycjach, w krótkim czasie
(dni)



Wywołuje rumień



Ciemnienie skóry - pigmentację



Pogrubienie naskórka



Wytwarza witaminę D i leczy krzywicę



Wywołuje fotosensybilizację



Działa bakteriobójczo



Zmiany skumulowane po licznych naświetlaniach,
po dłuższym czasie (lata)



Słoneczne starzenie się skóry



Zaburzenia proliferacyjne, zagrażające nowotworem

15:00

Lampy lecznicze UV

15:00

Selektywna fototerapia
(SFT)



Wybieranie do naświetlań tylko
wyselekcjonowanych zakresów widma



UV-B do leczenia łuszczycy i uczuleń



UV-A do leczenia bielactwa i do
kosmetyki



UV-A i B do terapii dynamicznej



UV-C do dezynfekcji



UV-A lub UV-A i B do terapii z
psoralenem